Drzegląd Geologiczny, vol. 47, nr 4, 1999
przykładach innych grup faunistycznych - np. graptoli-tów (Urbanek, 1993).
Kolejne zmiany w zespole akritarchowym polegaj a na stopniowym rozmcowaniu się składu gatunkowego zespołu. Zanika dominacja jednego gatunku i choć
o.
inso-lita jest nadal obecna, liczba jej przedstawicieli jest znacz-nie mznacz-niejsza i stopniowo jest zastępwane gatunkiemo.
ramusculosa ramusculosa (Cramer & Diez) Le Herisse 1989.Pojawiają się nowe rodzaje i gatunki, jak Florisphaeridium sp., czy Glyptosphaera speciosa Kiryanov 1978. Stopniowo, rozmiary okazów wracają do typowych dla holotypów.
Podsumowując, w rozwoju zespołu gómowen10ckiego zespołu akritarchowego z obszaru południowej części Gór świętokrzyskich można wyróżnić trzy fazy:
- faza pierwsza, z bardzo ubogim zespołem, w któ-rych występują formy konserwatywne - prawdopodob-nie faza kryzysu;
- faza druga: z gatunkiem dominującym:
o.
insolita i zespołem słabo zróżnicowanym - prawdopodobnie pierwszy etap pokryzysowej radiacji;- faza trzecia: zespół stosunkowo dobrze zróżnicowany: byłby to odpowiednik drugiego etapu pokryzysowej radiacji.
Zmiany udokumentowane w zespole akritarchowym wyprzedzają kolejne fazy kryzysu w faunie graptolitowej (Kozłowska-Dawidziuk, 1996, 1998) czy też konodonto-wej (Jeppsson, 1998). Zjawisko to można tłumaczyć tym, że fitoplankton akritarchowy wchodzi w skład pierwsze-go ogniwa łańcucha pokarmowego w oceanie sylurskim i wszystkie zmiany, które dotknęły tę grupę, miały ekolo-giczny i ewolucyjny wpływ na inne grupy faunistyczne.
Literatura
JAEGER H. 1991 ~ Neue Standard ~ Graptolithenzonenfo1ge nach der "Grossen Krise" an der Wen10ck-Lud10w ~ Grenze (Silur)., N. Jb. Geol. Palaont. Abh., 182: 303-354.
JEPPSSON L. 1990 ~ An oceanie model for lithological and faunal changes tested on the Silurian record. J. Geol. Sc., 147: 663-674. JEPPSSON L. 1993 ~ Silurian events: the theory ant the conodonts. Proceed. Estonian Acad. Sci., 42: 23-27.
JEPPSSON L. l 998 ~ Silurian Oceanie Events: Summary of General Characteristics. [In:] Silurian Cycles. Linkages ofDynamic Stratigraphy with Atmospheric, Oceanie, and Tectonic Changes. James Hall Centennial Volume., E. Landing & M. Johnson (eds.) New York State Museum.
KALJO D., BOUCOT A. J., CORFIELD R. M., LE HERISSE A., KOREN T. N., KRIZ J., MANNIK P., MARSS T., NESTOR v., SHAVER R. H., SIVETER D. 1., VIIRA V. 1996 ~ Silurian Bio-Events. [In:] Global Events and Event Stratigraphy in the Phanerozoic: results ofinterdisciplinary ccoperation in the IGCP Project 216., O.H. WalIiser (ed.). Spring er Verlag.
KOREN T. N. 1987 ~ Graptolite dynamics in Silurian and Devonian time. BulI. Geol. Soc. Denmark., 35: 149-159.
KOREN T. N. 1991 ~ The Lundgreni extinction event in central Asia and its bearing on graptolite biochronology within the Homerian. Pro-ceed. Estonian Acad. Sci., 40: 74-78.
KOREN T. N. & URBANEK A. 1994 ~ Adaptive radiation of monograp-tids after the Late Wenlock crisis. Acta Palaeont. Pol., 39: 137-167.
KOZłOWSKA-DAWIDZIUK A. 1996 ~ Monograptid and retiolitid
graptolites ofthe Wenlock-Ludlow (Silurian) transition inthe East European Platform:Biostratigaphic and evolutionary implications. [In:] The James Hall Symposium: Second International Symposium on the Silurian System, Program and Abstracts: 67.
KOZłOWSKA-DAWIDZIUK A. 1998 ~ Wydarzenie Cyrtograptus
lundgreni a ewolucja retiolitów (Graptolithina) na platformie wschod-nioeuropejskiej. Prz. Geol., 47: 354-358.
NESTOR V. 1990 ~ Silurian chitinozoans. [In:] An Excursion Guide-book., D. Kaljo & H. Nestor (eds.). Tallinn.
PITTAU P., DEL RIO M., ARESU v., DEIDDA D. 1998 ~ Wenlock Chiti-nozoa ofthe Goni Section. [In:] Palynological Research in the Sardinian Basement. Field Trip Guide-book., P. Pittau (ed.). Cagliari University. STORCH P. 1996 ~ Graptolite crises and recoveries in the Silurian Sequence ofthe Barrandian Area (Czech Republic): taxonomic and morphological diversity fluctuations.[In:] The James Hall Symposium: Second International Symposium on the Silurian System. Program and Abstracts: 89-90.
TOMCZYKOWA E. & TOMCZYK H. 1981 ~ Rozwój badań syluru i naj niższego dewonu w Górach świętokrzyskich. [In:] Przew. 53 Zjazdu Pol. Tow. Geol., Kielce: 42-57.
URBANEK A. 1993 ~ Biotic crises in the history ofUpper Silurian Graptoloids: a palaeobiological model. His tor. Biol., 7: 29-50.
Fauna Cyathaxonia a wymieranie koralowców Rugosa na granicy fran-famen
Tomasz Wrzołek*
Drobne osobnicze koralowce Rugosa (fauna Cyathaxonia) pospolite są w dewonie środkowym, bardzo rzadkie we franie i ponownie
rozkwitają w famenie, gdy pojawiają się nowe rodzaje. Takie rozprzestrzenienie sugeruje raczej pożywecki, a nie pofrański kryzys w badanej grupie.
W Górach Świętokrzyskich fauna Cyathaxonia dość często występuje w utworach głębszego szelfu, głównie wieku eifelskiego i żyweckiego. Jej reprezentanci należą do rodzin Metriophyl!idae, Laccophyllidae i Stereolasmatidae. Ta ostatnia jest typowa dla
środkowego dewonu królestwa biogeograficznego Wschodnich Ameryk (EAR) i, obok zafrentidów Heliophyl!um i sifonofrentidów "Breviphrentis" ze strefY łysogórskiej, reprezentuje w Górach Świętokrzyskich imigrantów z EAR do królestwa Starego Świata.
Słowa kluczowe: kryzys żywet-fran, masowe wymieranie fran-famen, koralowce fauny Cyathaxonia, Góry Świętokrzyskie
Tomasz Wrzołek ~ Cyathaxonia fauna and extinction the rugose corals at the Frasnian-Famennian boundary. Prz. Geol. 47: 360-363.
S u m m a r y. Published data on distribution ofDevonian tetracorals (Oliver & Pedder 1979 and other sources) indicate that smal! sol-itary rugose corals (Cyathaxonia fauna) are rather common in the Middle Devonian, but relatively rare in the Frasnian and aga in numerous in the Famennian, with many new genera appearing afler the Frasnian-Famennian boundary (Table 2), sofatalfor most of
*Wydział Nauk o Ziemi, Uniwersytet Śląski, ul. Będzińska 60, 41-200 Sosnowiec
Przegląd Geologiczny, vol. 47, nr 4, 1999 the tetracorals. Possibly the main crisis ojthe Cyathaxoniajauna occurred at som e time between the Givetian and Frasnian, when total decrease oj diversity oj the Rugosa ajJected the Cyathaxonia jauna to jar greater degree than the other tetracorals.
In the Holy Cross Mountains the Cyathaxoniajauna (Tab. l) represents the relatively ojJshore, non-reejal settings ojthe Eifelian and
Givetian in the Łysogóry basin (Fig. l) and it is almost totaUy lacking in the central shallow-marine Kielce carbonate platform. The
jauna belongs to Metriophyllidae (2 species oj the genus Metriophyllum), Laccophyllidae (8 species oj the gen era Metrionaxon, Syringaxon and Guerichiphyllum) and Stereolasmatidae (1 species oj Stewartophyllum). The latter species, if correctly identijied, belongs to the jamily typical oj the Middle Devonian oj the Eastern Americas (Oliver, 1977) and, jointly with a jew zaphrentid species
(Heliophyllum) and siphonophrentids ("Breviphrentis") - see Różkowska in Pajchlowa (1957) - represents the immigrants from
Eastern Americas to the European area oj the Old World Realm.
Key words: Givetian-Frasnian crisis, Frasnian-Famennian extinction, corals oj Cyathaxonia jauna, Góry Świetokrzyskie (Holy Cross Mountains
Fauna Cyathaxonia to tennin wprowadzony przez Hill (1956: F255) na określenie drobnych, zazwyczaj osobni-czych koralowców Rugosa, o prostej budowie wewnętrznej (na ogół bez dissepimentów), żyjących w wodach relatywnie głębokich. Krytykę tenninu "fauna Cyathaxonia" daje Fedo-rowski (1979). Mimo zastrzeżeń tego ostatniego, wska-zującego na zmienność paleoekologii fauny Cyathaxonia w czasie i przestrzeni, tennin ten
kowskiej dla koralowców famenu Świętokrzyskiego (1969). Analiza ta wskazuje, że fauna Cyathaxonia zmniej-szyła swe zróżnicowanie rodzajowe po żywecie: Cytowana przez Olivera i Peddera (1979) jako Laccopyllidae-Me-triophyllidae, w żywecie jest reprezentowana przez 12 rodzajów w 8 prowincjach, zaś we franie przez 5 rodzajów w 5 prowincjach. Dane te potwierdzają trend ogólniejszy, nadal stanowi użyteczną
"szufladę" dla małych, nie-skomplikowanych
tetrakora-li, przy całym zróżnicowaniu ekologicznym
taksono-micznym tej grupy.
Choć w permie (Fedorow-ski, 1979.) fauna Cyathaxonia występowała w środowiskach
rafowych, zatem skrajnie płytkowodnych, to w dewonie
jej przedstawiciele typowi są dla nieco głębszego,
margli-stego szelfu (p. Struve, 1963 - głębokość ok. 30 m, aso-cjacja z dominującymi ramie-nionogami). W Górach Świętokrzyskich, sądząc z wyników prac własnych autora niniejszej notatki (p. ryc. l ) też były to fonny sto-sunkowo głębokowodne, nieobecne w rafowej fonna-cji z Kowali (fm).
Badania nad koralowca-mi czteroprokoralowca-miennym dewo-nu Świętokrzyskiego stały się pretekstem do rozważań nad szerszymi aspektami historii fauny Cyathaxonia. W tym celu dokonano anali-zy rozprzestrzenienia rodza-jów, głównie w aspekcie zmiennego zróżnicowania w różnych piętrach stratygra-ficznych, na podstawie opu-blikowanych kompilacji Olivera i Peddera (1979) a także Soraufa i Peddera (1986), oraz danych
Róż-Łysogóry Kosłomłoły
Kielce
UFr IId
N
MFr lic
NieczuliceMGi
I.L~Gii ~
~
~~~~1t~K;O~W;~LAFm.
UEi
I I wapienie organogeniczne ~ organogenic limestones I I margle organogeniczne ~ organogenic marls I I piaskowce ~ sandstones l I i l y ~clays _ luki stratygraficzne stratygraphic marlsA wystąpienia fauny Cyathaxonia
• occurrence of Cyathaxonia fauna
Ryc. 1. Występowanie koralowców czteropromiennych "fauny Cyathaxonia" w pre-fameńskich
osadach Gór Świętokrzyskich (tło geologiczne według Rackiego 1993:Fig.3)
Stratygrafia: UEi - górny eifel; LGi, MGi, UGi - dolny, środkowy, górny żywet; LFr, MFr, UFr - dolny, środkowy, górny fran; litostratygrafia: Skały, Święt[omarzJ, Pokrzywi anka, Nieczulice,
Szydłówek, Kostomłoty - warstwy skalskie, świętomarskie, pokrzywiańskie, szydłóweckie, nie-czulickie, kostomłockie; odsłonięcia (pionowe paski): BS - Błonia Sierżawskie, SD - Skały, LA - kamieniołom Laskowa, SB - Szydłówek - Bocianek, WW - Wietrznia
Fig. 1. Sampling locations ofthe "Cyathaxonia fauna" tetracorals in the pre-Famennian deposits of
the Holy Cross Mountains (geological setting after Racki 1993 :Fig.3
Stratigraphy: UEi - Upper Eifelian; LGi, MGi, UGi - Lower, Middle, Upper Givetian; LFr, MFr, UFr - Lower, Middle, Upper Frasnian; lithostratigraphy: Kowala fin, Skały, Święt[ omarz], Pokrzywi anka, Nieczulice, Szydłówek, Kostornłoty - Kowala Formation, Skały beds, Świętomarz beds, Pokrzywianka beds, Szydłówek beds, Nieczulice beds, Kostornłoty beds; outcrops (vertical bars): BS - Błonia Sierżawskie, SD - Skały, LA - Laskowa quarry, SB - Szydłówek - Bocia-nek, WW - Wietrznia
Przegląd Geologiczny, vol. 47, nr 4, 1999
Tab. 1 Pochodzenie geograficzne i pozycja stratygraficzna pre-fameńskich koralowców z "fauny Cyathaxonia" w
Górach Świętokrzyskich
r
Outcrop - stratigrapby,-
~l
I ~ ~....
~ <oJ ~ ~ Q.. ~ ~..
CIII ~ 'N..
I ... N....
N Q.. .::od .::od ~ ~ CIII CIII00 CIII CI.l CI.l
...
....
=
~ ~ ~
=
=
CI.lCIII 'Q ,Q N N
S
species
-
,..,
....
=
.::od Q 'CI-
-
'CI....
..
CI.l....
..
~....
<oJCIII Q ~
,..,
~~
~
~ .::od-
CIII N Q.. 00=
~ 00 00 ~ I --UEi UEi MGi MGi UGi MFr UFr
-- -
-l Metriophyllum skalense 3 3 1 1 2 10
2 Metriophyllum lituum 2 1 3
3 Metrionaxon schlueteri schlueteri 13 3 1 2 19
4 Metrionaxon schlueteri accipiter 6 6
5 Metrionaxon ex gr. schlueteri 9 9
6 Syringaxon bohemicus 21 21
7 Syringaxon cf. bohemicus 4 2 2 8
8 Syringaxon pinguis 2 2
9 Guerichiphyllum (?) intermedium 56 56
lOG. (?) aff. intermedium 4 4
11 Stewartophyllum polonicum 11 4 15
specimens per outcrop 33 42 60 10 5 1 2 153
specimens per horizzon 75 70 5 1 2
UEi = górny eifel; MGi = środkowy żywet; UGi = górny żywet; MFr = środkowy fran; UFr = górny tran
charakterystyczny dla Rugosa jako całości: według danych
cytowanych autorów w eiflu (kuwinie ) żyło 131, w żywecie
112, a we franie zaledwie 47 rodzajów Rugosa. Z kolei Sora-uf i Pedder (1986) podają 8 rodzajów fauny Cyathaxonia we
wczesnym franie, lecz nie podają danych o wcześniejszym
występowaniu tej grupy. Uzupełnieniem tej ostatniej pracy
jest artykuł Soraufa (1989), gdzie podano 7 rodzajów
Metriophyllinae we wczesnym, 12 w późnym franie.
Reasumując: dane różnych autorów wskazują na możli wość różnej interpretacji historii badanej grupy w żywecie
i franie. Dane Olivera i Peddera (1979) wskazują na dość
wyraźny kryzys, słabiej widoczny w opracowaniu Soraufa i Peddera (1986, także Sorauf, 1989). Z oczywistych względów, skoro jest to tak mało liczna grupa, błąd tych
Tab. 2. Zasięgi stratygraficzne niektórych rodzajów koralowców z "fauny Cyathaxonia" w Górach Święto
krzyskich (*) i w innych obszarach (+) według danych własnych, a także Fedorowskiego (1965), Różkowskiej
(1969), Birenheide (1978), Olivera & Peddera (1979), Soraufa & Peddera (1986), Soto & Lin (1997)
Genus
!
Dl Eif GivI Fra I I Fam C r---' - -Metriophyllum + * *+ *+ *+ +? Metrionaxon + *+ *+ Syringaxon + *+ *+ + *+ Guerichiphyllum *? * ?+ *+ Stewartophyllum * + Cyathaxonia *+? + Petraiella *+ Metrioplexus + * Neaxon + + + *+ + Czarnockia * Hillaxon *+? Nalivkinella +? + *+
? - niepewna pozycja taksonomiczna lub stratygraficzna
ocen jest relatywnie duży - nawet niewielkie różnice
zastosowanej klasyfikacji mogą mieć spory wpływ na uzy-skane wnioski.
Analiza rozprzestrzenienia fauny Cyathaxonia w Górach Świętokrzyskich dokonana została na podstawie
własnej kolekcji autora (około 200 okazów, w tym ponad 150 pociętych) środkowo dewońskich i frańskich koralow -ców z rodzin Metriophyllidae, Laccophyllidae i Stereola-smatidae, a także na podstawie analizy opublikowanych danych o koralowcach fameńskich (Różkowska, 1969).
Badana kolekcja pochodzi z 7 punktów w 5 odsłonię
ciach (tab. 1), reprezentujących stosunkowo głębokowod
ne osady (ryc. l) strefy łysogórskiej (Skały, Błonia Sierżawskie), prZejSClOwej strefy kostomłockiej (Szydłówek, kamieniołom Laskowa) oraz skrajnej części północnego obrzeżenia strefy kieleckiej (Wietrznia).
Głębokowodny charakter badanych koralowców potwier-dza ich nieobecność w rafowej do lagunowej formacji wapieni z Kowali (fin) strefy kieleckiej (por. Wrzołek
1993). Oznaczone gatunki (tab. 1) reprezentują rodziny: Metriophyllidae Hill (2 gatunki z rodzaju Metriophyllum Milne-Edwards & Haime), Laccophyllidae Grabau (8 gatunków z rodzajów Metrionaxon Glinski, Syringaxon Lindstrom i Guerichiphyllum Różkowska) i Stereolasmati-dae Fomicev (1 gatunek z rodzaju Stewartophyllum Busch). Tak jak na innych obszarach, również na obszarze
Świętokrzyskim, fauna Cyathaxonia na szczeblu rodzaju nie wykazuje większych różnic między zespołami
poprze-dzającymi a następującymi po kryzysie fran-famen (tab. 2). Na uwagę zasługuje niezwykle rzadkie występowanie tej grupy także we franie Świętokrzyskim (tab. 1). Brak danych o występowaniu tej grupy w dewonie Moraw (Gal-le 1985), rzadka jest we franie Reńskich Gór Łupkowych
(Birenheide, 1978); brak we franie Gór Kantabryjskich, zarówno w relatywnie płytkowodnej strefie
Asturyjsko-Leo-ńskiej (Truyols i in., 1990), jak i w bardziej głębokowodnej
strefie Palentyńskiej (Garcia-Alcade i in., 1990). Czy jest to skutkiem rzeczywistego kryzysu fauny Cyathaxonia na
przełomie żywetu i franu (jeśli tak, to dokładnie kiedy? czy
nagły kryzys czy stopniowy?), czy też skutkiem zaniku odpo-wiednich biotopów, mimo generalnego pogłębiania zbiorni-ków morskich w ciągu franu - dostępne dane nie pozwalają
jeszcze na bardziej precyzyjne odpo wiedzi.
W farnenie, szczególnie w farnenie Świętokrzyskim dochodzi do ponownego rozkwitu tych koralowców (Róż
kowska, 1969), zapewne w rezultacie wymierania form
płytkowodnych, rafotwórczych na przełomie franu i fame-nu. Wydaje się, że po prawdopodobnym kryzysie na
przełomie żywetu i franu sam fran był czasem "odżywa
nia" (recovery), a po wymieraniu F-F, który
wyelimino-wało płytkowodnych konkurentów, oportunistyczne relikty fauny Cyathaxonia ponownie zwiększyły swą róż
norodność rodzajową, zapewne ekspandując również do biotopów bardziej płytkowodnych. Być może niektóre z tych rodzajów są taksonami "Łazarzowymi", częstymi
przed franem, fran przeżywającymi w refugiach i ponow-nie pospolitymi w farneponow-nie (Hallam & Wignall, 1997, s.14).
Przegląd Geologiczny, vol. 47, nr 4, 1999
N a zakończenie uwaga natury biogeograficznej:
dewo-ńscy przedstawiciele rodziny Stereolasmatidae zazwyczaj
występują we wschodniej części Ameryki Północnej (p. Hill, 1981, F308), zatem, jeśli identyfikacja gatunku
Ste-wartophyIlum polonicum (Sobolev, 1904) i określenie jego
pozycji taksonomicznej są poprawne, mamy zapewne do czynienia z imigrantem z Ameryki w środkowodewońskiej
Europie. Trudno tu mówić o inwazji "Amerykanów", sko-ro tylko jeden gatunek na jedenaście reprezentuje elementy obce biogeograficznie, ale także wśród dużych, osobni -czych koralowców czteropromiennych strefy łysogórskiej występuje kilka gatunków z rodzin Zaphrentidae i Sipho-nophrentidae (p. Różkowska [W:] Pajchlowa, 1957: 218 -rodzaje Heliophyllum i ,,Breviphrentis"), sugerujących imigrację z królestwa biogeograficznego Wschodnich Ameryk (EAR) doprowincji europejskiej królestwa Stare-go Świata (OWR - definicja królestw - p. Oliver, 1977).
Literatura
BIRENHEIDE R. 1978 - Rugose Korallen des Devon. Gebriider Borntraeger, Berlin, Stuttgart.
BIRENHEIDE R. & SOTO F. 1992 - Rugose einzel- und phacelo
-id-Korallen aus dem ober-Givetium (mittel-Devon) des Kantabrisches Gebirges, NW-Spanien. Palaeontographica A, 221: 95-123. FEDOROWSKI J. 1965 - Lindstroemiidae and Amplexocariniidae (Tetracoralla) from the middle Devonian of Skały, Holy Cross Mounta-ins, Poland. Acta Palaeont. Pol.,10: 335-363, Plsl-6.
FEDOROWSKI 1. 1979 - Korale Rugosa jako skamieniałości prze-wodnie. Geologia, 9: 53-68.
HALLAM A. & WIGNALL P. 1977 - Mass Extinctions and Their Aftermath. Oxford University Press, Oxford.
HILL D. 1956 - Treatise on Invertebrate Paleontology, Part F, Rugo-sa, F233-F324, Geological Society of America and The University of Kansas Press.
HILL D. 1981 - Treatise on Invertebrate Paleontology, Part F, Coelen-terata, Supplement I, Rugosa and Tabulata. The Geological Society of America, Boulder, Colorado and The University ofKansas, Lawrence, Kansas.
GALLE A. 1985 - Biostratigraphy and rugose corals of Moravian Devonian (Czechoslovakia). Newsletter for Stratigraphy, 14: 48-68.
GARCIA-ALCADE J.L., MONTESINOS J.R., TRUYOLS MASSONI M., GARCIA-LOPEZ S., ARBIZU M.A. & SOTO F. 1990 - The Palentine Domain [in] DALLMEYER R.D. & MARTINEZ GARCIA E. (eds) Pre-Mesozoic Geology ofIberia, Springer Verlag, Berlin,
Heidelberg 1990.
OLIVER W.A. Jr. 1977 - Biogeography ofLate Silurian and Devo-nian Rugose Corals. Palaeogeog. Palaeoclimat., Palaeoecol., 22:
85-135.
OLIVER W.A. Jr. & PEDDER A.E.H. 1979 - Rugose corals in th Devonian stratigraphical correlation. Spec. Pap. Palaeont.,23: 233-248. PAJCHLOWA M. 1957 - Dewon w profilu Grzegorzowice-Skały.
Biul. Inst. Geol., 122: 145-254.
RACKI G. 1993 - Evolution ofthe bank to reef complex in the Devo-nian ofthe Holy Cross Mountains. Acta Palaeont. Pol., 37: 87-182.
RÓŻKOWSKA M. 1969 - Famennian tetracoralloid and heterocoral-loid fauna from the Holy Cross Mountains (Poland). Acta Palaeont. Polonica 14, 5-187, Plsl-8.
SORAUF J.E. 1989 - Rugosa and the Frasnian-Famennian extinction event: a progress report. Memoirs of the Association of the Australa-sian Palaeontologists, 8: 327-338.
SORAUF J.E. & PEDDER A.E.H. 1986 - Late Devonian rugose corals and the Frasnian Famennian crisis.Canad.J. Earth Sci., 23: 1265-1287.
SOTO F. & LIN B. 1997 - Biostratigraphic and biogeographic affini-ties offamennian [sic!] rugose corals in the Dzungar-Hinggan Basin (Northern China). Coral Res. BulI., 5: 239-246, Dresden.
STRUVE W. 1963 - Das Korallen-Meer der Eifel vor 300 Millionen Jahren, Funde, Deutungen, Probleme. Natur und Museum 93: 237-276. TRUYOLS J., ARBIZU M.A., GARCIA ALCADE J.L., GARCIA LOPEZ S., MENDEZ BEDlA I., SOTO F. & TRUYOLS MASSONI M. 1990. The Asturian-Leonese Domain (Cantabrian Zone) [In:] DALLMEYER R.D. & MARTINEZ GARCIA E. (eds) Pre-Mesozoic Geology of Iberia, Springer Verlag, Berlin, Heidelberg 1990.
WRZOŁEK T. 1993 - Rugose corals from the Devonian Kowala For-mation ofthe Holy Cross Mountains. Acta Palaeont. Pol., 37: 217-254.
