ORGAN
PAŃSTII'OII'E.INunter
7
(327} LIPIEC J9BORO" XXI'III
MINISTER ENERGETYKI I ENERGII ATOMOWEJ
Prezes Folskiego Towarzystwa Geologicznego Prof. dr hab. inż. Zbigniew WiLk
Z okazji 52 Zjazdu Folskiego Towarzystwa Geol'ogicznego przekazuję wszyst-kim jego uczestnikom oraz członkom PTG najserdeczniejsze pozdrowienia i ży
czenia owocnych obrad.
Naukowa dz.iałalność PTG poprzez organizowanie posiedzeń, zjazdów nauko-wych i własne wydawnictwa prac naukowych w zakresie zagadnień podstawo-wych, jak i praktycznych stanowi bardzo istotny wkład w rozwiązywanie ak-tualnych i perspektywicznych problemów geologicznych kraju. Dynamiczn.y roz-wój Polski, zwłaszcza w dziedzinie górnictwa, stawia iOlbrzymie zadania przed
geologią. ?odstawowym zadaniem jest zaspokojenie zapotrzeb'owania na energię,
co jest szczególnie ważne w dobie światowego kryzysu energetycznego.
Zlokalizowanie zjazdu PTG na terenie Kopalni Węgla Brunatnego w Bełcha
towie wydaje się bardzo trafne i celowe. "Bełchatów" jest inwestycją bez prece-densu w polskim górnictwie odkrywkowym, a skala trudności, jakie stwarza tu przyroda wymaga zgodnego wysiłku górników i geologów. Doświadczenia z okre-su budowy kopalni staną się źródłem informacji przydatnych nie tylko dla dal-szych etapów jej budowy, lecz również w udostępnianiu n:awych złóż. Jestem przekonany że dyskusje zjazdowe i pogłębienie wiedzy o złożu usprawnią osiąg nięcie zaplanowanych zadań. Kopalnia "Bełchatów" powinna stanowić przykŁad właściweg:o zagospodarowania złoża i górniczej działalności uwzględniającej
po-trzeby środowiska geologicznego i człowieka.
Za dotychczasowy wysiłek dziękuję Wam serdecznie. Przyjmijcie także wyrazy uznania za dokonane odkrycia ge:ologiczne. Polska geologia dzięki nim dobrze
przysłużyła się zwiększeniu potencjału gospodarczego naszej Ojczyzny w ostatnim XXXV -leciu, a Bełchatów jest jednym z licznych i wymiernych przykładów.
Obecny 52 Zjazd PTG w Bełchatowie jest uroczystą okazją do podsumowa-nia dotychczasowych wyników badań. Sądzę, że w oparciu o te osiągnięcia moż
na się spodziewać nowych odkryć, a także wytycznych, które pozwolą na lepsze wykorzystanie surowców min'e11alnych.
Składam wszystkim geologom serdeczne życzenia owocnej i twórczej pracy.
STANISŁAW DROZDOWSKI, ZBIGNIEW KOZŁOWSKI Dyrektor KWB Belch•atów, Generalny Pr<)tj.ektant KWB Belohatów
Zbigniew Bartosiewicz
ZAGOSPODAROWANIE
ZŁOŻA WĘGLA
BRUNATNEGO
BEŁCHATÓW
UKD 553.96.004:622.332'271.3.013.002.2+622.5(428-191.2 Bełchatów rejon) Nieustanny rozwój g01s;podarczy k.ra•ju dete.rminujedynamicZJny rozwój ene.rgetyki, npadej obecnie w 300fo
na najtańszej masowej bazie paliwowej, ja.ką jest wę
giel brUJnartny. Odkryt-e na poozątku lat sześódzies.ią t)'lcth złoże węgla brunatnego Bekhatów .stanowi
pod-stawę podwojenia krajowego wydolbycia teg.o
s.ura.w-ca w najbliżs,zy,ch pięciu latach. 0)pierają.c s.ię na
tym złoŻiu rozpoczęto budo·wę Zespołu
G6rnkzo-tEner-getycznego "Bełchatów", w któ:rego skład wchodzl kopaLnia o docelowym wydo1bydu 38-40 mln t
wę-gla roczni-e araz elektrownia o mocy 4320 MW (12
bloków po 360 MW każdy).
Budowa te.go zeSipołu, mającego eksiPloata.wać wę giel brunatny pr:zede wszystkim na c'ele
ene,rgetycz-ne, będz,ie w ciągu wielu lat ;podstawowym
c,iynni-ki.em determtnującym za,gospodarowanie i roiZwód wo-jewództwa piotTkO!W.skięgo. Intensywność WJPływu
ZGE "Bełchatów" na zjawvska gospodarcze i społe
·CZJne tego rejonu dała tPO.dstawę do uznania wymie-nionego terenu za nowy - Bełcha,towski Okręg
Przemysłowy.
377
..
•
W okręgu tym Zlfealizowano juz :wiele innych
pó-ważny>ch inwesty,cji,
,
m.
in. Bełchatowskie ZakładyPrzemy,słu Gumowego "~tomil" p:rodukują,ce ta1śmy
pnzenośniko,we i fabrykę· domów w Pi.otrkowie. Fla
-nuje s~ię ró.w,nież budowę dr,ugie,j odkrywki węgla
brunatnego Szczerców, drugiej elektrowni i .zalkładu
produkUJjącego cegłę silikatową. Działa tu także
wi~ele przedsiębio,rst'w budowlarno-:montaż.o,wych z
ca-łego :k>raju, w tym Bełchatow1stko-,P.omorski Kombinat
Budowy Elea~;)trowni, ,który jest generalnym
wyko-nawcą budowy eletktrorwni ma1z realizuje. wi~ele
o-biektów i za.plecza kopalni.
..Celem działań ,wszystkich jednostek
orgarnizacyj-ny~ch różnych pionów gospodarczych jest przede w,s·zy
-stk~m przygot.owa>ni.e 01kręgu do ,potrzeb
.produkcyj-nyrch ko,palni ·i elektrowni ora:z za~spo:ko,j.eillie potrzeb
socj~lno-bytowy·ch załóg ZGE, pr,zedsię'biorstw bu-.
dowlanych i ~n. P,race ;prz.ygotowa,wcze związane z
bu-dową kopa,l:ni roz:Poczęto w 1973 r. w op.aiciu o
De-cyzj,ę nr 38173 Pr.e,zydium Rządu, a JpOrdstawową
de-cy~zję o budowie ZGE Bełcha•tów .podjęła Rada Mi-nistrów w 1975 r., w UchwaJ.e 1nr 168/75. W tym
też ·roku .została utwmzona KopaLnia Węgla Bru:nat-n€!g·o ·,;Bełi:::hatów'' •·,w ·budowie, .. jako przedsiębiorst·WO
pawoła.ne do .prowadzenia dzia•łalności i!ll!Westycyjnej
ora1z wykonawstwa •Cizęśd robót budowlano-monta.żo
wy<Ch.·
.
w
-skład p.rzedsiębiors.twa wchodzi Jedn.ostika·Nadzoru (sp:rawująca nadzór inwestor·ski :nad
budo-wą kO]palni oraz pOIPr,z,ez służby pra,COWilli-cze za,
belZ-pieczają·ce wła:śdwe .waruillki socja1no-tbytowe zało
dze-ko,paLni i· przedsiębior's,tw wykoiilawczych), a tak
-że dwa -zakłady wydzielo!Ile - Zakład Robót
Gó,rni-c,zy,ch ,ora!z Zakład Sprzętu Te.chnologiCzne;go i T~ran
.
·sportu.
Za1kład Robót Gór:niczych wy1ko:nu}e siłami włas nymi około 50% lfQtbót budowlano-montażowy,ch. Do
pods~tawowyrch zadań należy ,zdej1mowanie na·dlkładu,
odwodiilienie. koiPalni, w:ulka!Ilizacja ta,śm JPrze!Il.oś
ni!kowy,c:h~ budowa fundamentów ,pord ;przenośniki ta.
ś-. n1owe _i :nie:ldóry,ch otbielktów .za,plec.za technicznego i .socjalnego oraz budowa dróg _,wewnątrzza1kładowych:
ZSTiT . świadczy usługi trans!portowe i s~przętowe dla -potrzeb kopal:ni, .prowadzi na1prawy i .remonty tych
ś:rod~Ó\V. ·
KopaLnia Bełchatów z projektowanym wydobyoiem docelowym ,z odlkrywki Bełchatów w iloś:Ci - 40 mln
t węgla· .roc1znie, .a ,po da>lszej rozbudowie z wydoby-:
ciem z .odk,ryWiki Szczerców w wysokości 20 mln t, nie ma odpowiednika ,pord w:z,ględem wieLkości w krajach RW,PG, a w .świecie us,tępuje jedynie ko-palni Fmtuna i Hatmba:ch w .za,głębiu reń1s!kim. Ró:w,..
nież ~elektrownia Beł,cha tów I o mocy 43.20 MW będ.z,ie
najwięks.za w PoJ.s.ce i ,pod względem mocy należeć
będzie do świa to.wej czołówki.
Zloże węgla brunatnego Bełcható,w o zasoba·ch geologicznych ok. 2 mld .t dzieli .się na trzy natu-ra,lne pola zarlegania w ~rowie tetkrtonicznym, o dłu
gości prawie 40 :kim ,i Slze.rokości 1,5-2,0 km.
Za--chodnią czę,ść złoża s~tanowi 1pole Szcz.ercó:w o dłu
goś·ci 8 km, środkową ·po,le Bełchatów o długośd 12 km, a wschodnią pozabilans owe. pole Kamien1sk. ·
W rejonie złoża występują różne formy morfolo-gi.c.zne, jak obszary wydmowe, tarasy ,pradolinowe, dna dolin rzecznych, obszary mo.reny dennej oraz strefa zdenudowanej mor·eny czołowej. Część te· re-nu dolin.· zajmują równiny t od owe. Srtrefę zdem.ido-wanej moreny c:z®.łowej budują gliny .z.wałowe z
u-. d:z;u-.iałem pia,sków. Utwory mezozoiku (jury i kredy)
za-le·gaj>ą pod różnej miążs.zości płas.z,c.zem osadów
trze-daJrzędowych oraz czwa·rtmzędowych. Ut·wory oe
:z.;war-: ta:rzędowe :reprezentują 'pełny profil o~sa.d6w od
me-zoplejstocenu aż po holocen.
Z{oże . węglowe 1należy do ty1pu złóż tektonkznY,ch,
~a:pardliskowych, tworz~cych się w rowa,ch tel
ktonicz.-nych: Złoż-e ·węgla w obrębie pola Bełchatów ma
· ~rednią · rr:lią'Ż!SzoŚć 54,5 m i zalega pod nadkładem o
·· sredniej miązszości 142 m. Nadkła,d .zg·odnie z
dotku-·mei:lta,cją geologiczną .składa się z (w Ofo): piasków
. 68;1; żwirów 1,5, glin 5,5, mułików 8,2, iŁów 15,0, wę
, gla 1,7. Zazna.czyć tu jednak należy, iż w o·brębie
wko1pu udostępnia•jącego prognoza ta nie po.
twier-378
dzlła się i nat.rafd.a .się na ż,haczml.e większą iiość glin, iłów i mułków niż to wynikało ,z dokumentacji geologicznej.
Węgiel brunatny ,w złożu Bekhatów ogólnie zali
-czyć na.leży do węgli e.nergety,czny,on z1emistycn i
k~rurchych . ..t'okładow,l głownemu to,war.zys,zą ci-enkie
w,kłaodiki wę,glowe o m-skieJ wa1rtosci opałowej 01k.
lOU0-1500 Kcal/Kg .i zna.czmym zapopieleniu.
General-nie złoże Bekha•t.O.w za1e;ga w re>J,OIIlie, gdzie wszy
-stkie komplek,sy wodonośne .ma,j.ą ,po,łą,czeni·e hydrau-liczne, two.rząc jeden w,s1pól>ny',polZ.iom wodono,ś.ny, w którym ws,pO:tczyiil!niki filtracj,i_ ·os,cy1u}ą od 2 do 3 m/d w trzeciorzędlZie do ponad 20 m/d · w ':c:
z,warto-rzędzie. Budując wkoiP udosJę,pniają,cy stwierdzono
jedna1k, że występu;j.ą r6Willież ohsza,r,y ,podś:cieloiile
wa,rstwa,m.i trudnop.rzeiPuszczalny.mi, w któryreb ,po
-zostają wody zawieszone p.orwy•ż.ej ogóllilie ,uzyskiJwanej
depresji, w wyniku dz,i'aA:ania .sy;ste,mu odwodniMia.
Złoże Bełchatów roz:poczęto zagospodarowywać od
pola Bełchatow, na któ.reg-o ,pods:tawie buduje się
od!kirywkę Bełchatów .mającą dać !Pierwsze wydobyde
pod lkonie,c 1l:J8U r., a docelowe {~w wysokości 40 mln t roc.znie) w 1985 r. W .dalszej kolej:noś>Ci .zagos, poda-ruje ~się .pole Szczer·ców, <budując tam dr,ugą . od!kry,w:..
kę o wydobydu docelo!wym 18-20 mln t rocznie.
O kolejnośd zag·O.Sipoda,rowa'llia .tych pól decydowała
większa zasobność .o.raz 1e:psze wa,runki !Złożowe 1po.la
Bełchatów. · .
· Odrwadniaillie złoża .w .rejonie wkoiP,u odkrywiki
BełchCl!tów odbywa ,się sy,stemem studziMnym >W
fm-mie rów:noleżnikowy1c'h ba;rier. Głębokość st.udiili
u-zależniona jest od głębolkości odkrywki i dochodzi do
400 m. Il.ość wód 1pompowarny.ch na poc:zątlku 1980 r.
przekroczyła 400 m3/min., docelowo ,pmeikroczy 500
m3/1min. Zgodnie .z dokumenta,cją ;proj.eikto:wą, :wyko -nywa,ną w Centralnym Ośrodik:U Ba,daw,czo-Projek,to -wym Gó.r;nictwa Odk.ry,wkowego "PoUegor" we Wro
-cław1u, górnkze zagos,podalrowanie pola Bekhatów polega na udostępnianiu złoża w jego w,schodniej
c,zęści i jednofrontowej równoległej erks:ploatacji aż
po za,chodnią gratnicę ,pola od1egł~ą od mie}sca
udo-s~tępnienia o 12 km.
Szerokość f,rontów .eksploatacyjny,ch i roboczych
w :nadkła·dzie wynosi 1,5-3 km. Zwalowanie zewnę
trzne nadkładu. 1prowadzone przez 1pier,wsze 11 lat ·od -bywa się na terenie ·O ,powie.fiz,chni 1255 ha na SE od w,kqpu za filarem szerolkoślci l .k:m. Wysokość z,wało wiska zewnętrznego osią~gnie 160 m. Na fila.rze po
-mię:dzy wkopem a zwałowi:slkiem zlokalizowano plac
montażowy maszyn 1pordstawowy,ch oraz za;plecza
wy-konawców. Glówne :zarplecze technologicz,no-! remon-towe i socjąlne 'ko:palni .zlotka1i,z·owano centra1lnie w stosunku do ,pola Bełchatów w 'rejonie Rogowca,
pomiędzy Ele,kitrow.nią Bekihatów I a odkrywką.
Roczne wydobycie węgla w wy.s.otkośd 40 mln t powoduje konieczność 1ponad trzykrotnie większej ilości zbierania nadkładu. Nadkład urabia się trze-ma koparkami 1produ:k,cj,i RFN o wydaj!Ilości 100 000 m3/>d każda, a w na,jibliż·szy1m c,zasie przewirduje się vv·prowadzenie prz.ejś.cio,wo czwartej kopa>rki o po-dobnej wydatjnośd. T,ransport nardkładu na Z!Wało wi.sko odby,wa się prze,no•ś,niika;mi ta:ś'mowy,mi pro-dulk -cji krajowej o sZ:c;zytowej wydajnośd w ma.teriale roz-luzowanym 12 700 m3/ih. Zwałowanie ordbywa się zwałowarkami taśmowymi typu A2R5B 12 500
!Produk-cji NRD.
Węgiel i przerosty nardkładowe na 1poziomaoh mie-szanych urabiane będą >pięcioma koparkami kołowy
mi . typu SRS 2000 produkcji NRD o wydajności
2200'-3450 m3/ih za,leż,nie 6d uroblku .. Ponadto do
pra-cy vV wę~lu przewiduje się dwi.e ko1parki łańcuchowe ERS 710 r·ównież produkcji NRD, ale z trzykrotnie mniejslz}'lmi wy1dajnosdami godzinowym.i.
T,ransrport węgla z poziomów roboczych do elek -trowni ordbywać się będzie przenoś;ni>kami taśmowymi
o s,zeroko.ści taśmy 1800 mm; ,dostosowanymi do ~wy
dajno.ści .pra,cuj.ą:cy,ch w węglu kopa,rek. Istotnym no
-vum w stosunku do is·tniejącyh kopa.lń jest .. wpro
W skład jego WYJposażenia wejdą dwie ładowa;r
ko-.zwał·owarki ŁZKS 1600. Plac ten umożliwia
ma-gazynowanie węg.la a:raz jeg·o homogenizację. Przez.
takie rozwiązanie możliwe jest prowadzenie rówt
no-mie-rny.ch do:Staw przy zróżnicowanych warunkach
zalegania węg·la z jednej s.trony oraz polepszenie
wykorzysta.nia zło.ża prtz.ez mieszanie węgli wysokoka
-lorycznych z pozabilansowymi przerostami.
Pla,nowana na ,polu Bekhatów eksploa1tacja
s.po-woduje .ustzkodzenie me·chatni,czne gruntów na obszarze
ok. 5200 ha; Przywrócenie .tym tere.nom pełnej lub
częściowej tyLko użytecztności gos1poda•rczej wymagać
będrzie ' przeprowadz,enia rekultywacji obejmującej
za.biegi techniczne i biologiczne.
· Stworze,riie otdpo:wiednitch warunik:órvJ do eksploata
-cji węgla wymaga .również O.dwodnienia złoża.
Kon-seikwencją tych poczynań będzie stqpniown zmiana
warunków hydrogeologiczny·ch, wyraża,ją.ca się
ob-niżeniem . iPOZiomu wód gruntowych na terenach
przyległych do wyrobisika eksrploa•tacyjnego,
po.wo-dująca osus:zenie ,g.leb maz za,ni!k wody w studniach
gospodarskich. Przyjmuje się szacuntkoiWo, że w
o-kresie .qziesJ.ęcio.Ietnie.go odwadniania .zŁo.ża ,zasięg
le-ja depresyjnego obejmuje powierzchnię ponad 1200
km2 • · · ·
Jeż.eli zmiany .s•powodowa.ne ·PDze.z mechaniczne
u-szkodzenie mogą odbytwać się na mak:syimal:nie
ogra-niczonej . powierzchni przez .g.ónnktrwo, to .zasięg
po-wie.rzclhniowy· z•inia:n warunków . wodny·ch glów:nie
zależy od budowy geologicz,nej rejonu ora;z wielka:ści
powierzchni e:ksiploata.cyjnej wyrobi.s1k i nie j.e.st
możliwy do kierowania .. Stosowanie ś·rodków .
p.rofi-laktycZJny.ch zaibez:pie,czających .wyrobisko pTIZed infil
-tracją wody z terenów ,przyległych .ma ba!fdzo o-.
gra.niczony rozmia•r, .podyiktowany wzg1ędp.mi
zarów-no technkz,nymi, jaik i ekozarów-nomi.c;z:nymi. Dla za-
cho·wa-nia gruntów ro1ny·ch w k'h obecnym użytlkowaniu ko
-nie·czne będzie ,przeprowadzenie .zatbie.gów
meliora.-cyjnych, stosowanie wła,śdwycih zabiegów
agrotech-niczny.ch; dobó.r odpowiednich dla każdego rodzaju
gleby płodoZJmianów ora•z wy•bór optymal!nych pór
siewu. W uprawach leśnych. profilaktyka polegać
będzie na całkowitej przebudowie drzewo.stanów
siedlhk moikry·ch oraz częściowej wymianie
gatun-ków s-iedlisk wilgótny,ch. Zaopatr:z.e:nie gromad
(usy-tuowanytch w zasięgu leja depresyjlllego) w wodę
pit-ną odbywa•ć się będzie z budo;wanv·cih 29 ujęć
wod-nych (po 2 -studnie w każdym ujęciu).
W
wyni!ku dotychc:za.sowej działalnościinwesty-cyjnej w stosunkowo 1krótJkim okresie zrealizo.wano
do 31· XII 1979 r. roboty -o altbrzymim z.aikresie
rz.e-czowym i finansowym, o wartości oikoł·o 19 mld zł.
Wybudowano plące montażowe do montażu maszyn
podstawowych w Fiaskach ora·z z.atplecza
wykonaw-ców montażm i służb e1ksnloata,cyinych. Zakoń.cz.ono
hudowę za1plecza technicznego dla Zakładu Robót
Górnkzych ora·z za•plecza wraz z Centratną Sta·cją
Paliw dla Zakładu Sprzętu ·Techno1ogiczne.go i
Tran-~.portu. Na 'na itważniejs,zych jednak zadania oh, t i.
bu-dowie Warszta,tów Na·prawczych oraz Ośrodlka
Socia-lno-Usługowego (docelo\v·e za.ole.c·ze so-cjalne dla całej
załog.i) istnieią duże opóźnienia. Vlvkonawca tego
za-olecźa, Bekhatowsko-Pomorski Kombin.a't Budowy
Elektrow1ni. dys·ponuie z.bvt małym notencjalem
wv-k·onaowczvm, co. nie pozwala na termi.nowe ·or·
zekazy-wanie obiektó,v. Pi-erws:ze maszvnv podstawowe
p.:ra-cują dla kopalni ;,uż .prawiP ~ lata. 8 S·Prz.et
nomoc-nkzv znacznie dłużei. stad istnieie nil:na n~"•t:rzeba
u-tworzenia odpowiednie·e:o 7aulerza warsztatovvego dla
potrzeb remontCiWYCh tvrh vrrz:a·dz.eń.
Dotychczas w ko1palni pra·cują III układy te.
ch-no-logkzne KTZ, lktór)'1mi z.ebralllo około 90 mln m3
nadkładu, co s.tanowi ok. 60% k.ubatury wkopu
udo-stępniaj<ąJcego (da:ne na ,konie·c 1979 r.). Trz·e·ci układ
technologiczny został pr•zekazany do eksploata-cji z
kiLkumiesięc.znym 01późnieniem, w listopadnie 1979 r.
i w niepełnym za'k;resie, głównie z powodu opóŹinień
w dostawach prz.enośników taś1mowych. Opóźnienia
w uruchomieniu ,przenośników III eta,pu w i'stot;ny
sposób opóźniają oddawa·nie frontów do montażu
IV etapu i nast~pny;ch, ·co będzie miało istotny
wpływ .na roz1wój wydobyda węg•la, ZJwła·szcza w
la-tach 1981-83.
Wy•stąpiły ta1kże trudności .z realiza.cją zadań w
zbieraniu nadkładu zarówno ze względu na qpóźnie
nie w b1,ldow,ie u:kładów KTZ, jaik i w związJk:;1.1 .z.
bardzo cięźjbrni warunkami geologicznymi i ,Qydro·-.
geologi·cznymi, odbiegającymi od datny.ch· z
dokumen-tacji geolo-gicznej. Sytua!cję tę pogarszał w 1978/1979
L brak dostatecznej ilośd s;przętti technologicznego
i . do wykonywa,nia niezbędnego zakre,su .robót .
gó.r-nic.zy:ch, odwodnieniowych, przy,got·owania pTIZedpq.Ja
odkrywki i z·wałowisika tras pod· budo.wę przenośni
ków, w tym .trasy węglowej do elektr01wni, a ta1kże
eks'ploata.cji torfów i re:kultywa.cji .zwał·o,wi,skp_.
Bardzo wa:żnym zagadnieni-em .dla· pro-wadzenia
robót górniczych jest właś.c,i•we odwodnienie-o/dlkryw-·
ki. Doty,chczas odwiercono 304 studnie odwadinia,j·ą-·
ce, które WYIPOmpowały z górotwo•ru 616 mln m3
wody. Prace z tym związane ,prowadzori·e były
jed-nak w .niE:~pełnycm .zak,resie, a ta\kż.e lilie uzy;ślkano
planowanych przyros·tów depresji w rejonie budowy
wkopu. Główną pr;zy,czyną były braki p01mp; od1po:.
wiedniego .s:pr;zętu wiertniczego-, cz.ęs.ci .zaimienny.ch ~i
osprzętu wiert.rHczego .do pra.cujący.ch już urząd~eń,·
a ta;kże przerwy W dO!s•tawach vwi.Jtków fil:tra,cyj'ily'ICh,.
fit1trów i inny·ch mMeriałów. W 1980 .r. powin.na
na-st<ąJpić poprawa w tym żakresie, gdye: btrzyma;Uśmy·
lub otrżyma·tny nowe urządzenia wielftnkze, a takie·
pewną ilość sprzętu techno-logicznego · (s,pycharki,·
dźwigi tere,nowe, ładowarki, cięzkie wywrotikf . Hp.). ·
Dla zła.godlzeriia sk•utków oddziaływania J.eja· deiPre:.·
syjnego ·realizuje· się budowę stacji i sieci·. wodocią;_
gowycoh dla zaopa1mzenia wsi i· ·rolnictwa~ w-wo;dę.:
Doty.chcza·s wy·budowano 8 sta·cji : wo;dodąg.owych o~
raz '820 km sieci. · - . • .
Równolegle z ipoczątkiem robót gó.rnkzych w 1977
r. ro2ipoczęto również prace reikultywa..cyjne. Do
re-kultywacj.i terenów wy1korży.s,tu]e się hu•muiS · i torf;'
które ·eksploatowane są z obszarów .pr.zelz'na.czónyc·h
pod z·wałowis:ko ,zewnęt.rz:ne oraz z przedpola
od-krywki. W celu wybrania ·o:ptymalnych metod· rekul-~
tvwacji t·erenów górni.czych ·kopalnia . nawiązała :ści
słą wspóŁpracę z wieloma pla·cówikanii naukówy:rrii.
Kmzystamy z ·pomocy: Instvtutu K,ształtowa•rifa· i
O-chrony środowiska AGH, Instytutu Kształtó•wariia
środo'V\Tiska w Wa•rs.zawie, Instytutu Sadoi\.vriictwa vi
Skierniewicach i wielu inny.ch:
-Dotychczas z.rekultywowano 84 ha grunt6w sadzą·c
na nich 181 000 drzew i 120 000 krzew.ów. P.rzy
po-mocy Instytutu Sadownidwa .założono .sad wdr·oże
niowy :na pov.Tierz·chni ponad 13 ha sadzą!(: 7500··
ja-błoni różny.ch odmian. Część terenów zrekul<tywo-.
wanych zagos·podarowana jest przez .. -kopalniany -
o-środek rolno-hodo,wlany. · ·
Stosunkowo naj.gorz.ej przebi.ega realizacja in we" ..
stycji towarzyszący.ch. Nara•stają dys1proporcje mię.'"-
dzy budową .kopalni i elektro·wni, a reali.za:cją wielu.
z.aplanowany.oh inwesty.cji to·warzyszących, · m. in::·
budownictwem mies.~kaniowym i siecią handlu i ·u-.
sług, budową Zespołu Szkół Górniczo-Eenergetycz"' ..
nych, Obwodową Przychodnią Górriiczo:.Energetycz-~
ną. Opóźnienia budowy ty.ch obiektów znacznie
utrudniaj.ą reaiiZJację inwestycji jako całości.
Bar-dzo dotkliwie odczuwany jest także brak w Bełcha
t·owie takich obieik,tów, jak: dom 'to~wa,iowy,
IPiekar-nia, masarnia itp.
P·omimo tych problemów, występujący.ch prz;y
rea-li.zacji tej złożonej inwestycji, termin wydobycia
pierwszego węgla pod koniec 1980 r. jest zupełnie
realny, ale ,w duży:m sto;pniu zależy od dostaw i
mon-tażu IV układu techno•logkżnego z trasą węglową do
elektrowni. Oprócz mas.zyn i uriZądzeń nieZJbędną Jest
również odpowiednio p.rzesZJkolona .załoga, której
trzeba stworzyć właściwe warunki socjalno-bytowe.
Obecnie załoga kopalni liczy 5200 osób, a .co 3
pra-:-cownik posiada co najmniej śre·d.nie wykształcenie.
Ze względu na planowane przekazanie do
eksploa-tacji w br. IV ·układu KTZ, głów.ny•ch obiektów
WaT-sztatów Naprawczych ora•z rozbudowy· za.plecży so~
cjalnych, a także realizacji pra'c przygo;towawczytch·
na .odkrywce· "Szczer·ców" należy .zatrudnić je·s.zcze w
1980 r. dodatkowo 2000 pracowników. Brak jednak
mi,esz:kań przy niedostatecznej ba·zie hotelowej poważ.:·
nie ukudnia wła,ś.dwy nabór załogi, a ,zwłaszcza
Dodatkowe utrudnienia w pozyskiwaniu nowych
pracowników S'twarzają ,zmaczne odległośd w
prze-woza,ch wewnąt,rz.zakładowyd1 ~powierzchnia robM
WY'Inosi już prawie 2000 ha), w tym zna·czny udział
tran1sportu pie:s,Leg·o, wydłużające czas pra.cy oraz
pr:a·ca w ruchu ciągłym i sys,temie c:de.rolbrygadowy,m
na O!twarte!j, częs1to ro:zmo!kłej 1prze-strzeni od!krywki i
zwałowiska. Ponadto .z powodu iZina·cZinych opóźnień w
budowie ZespoŁu SZikół Górmkzo-·Energety,czny.ch ni·e
można prowadzić w pełnym zakres·ie nauki w
Za-sadnkzych Szkoład1 Górntczych, które utworzono już
w f974 r., prorWadząc zajęcia ·czę,sto w ba.rdizo
,prymi-tywnych warunkach, w wypożyczony·ch
pomieszcze-niaJch, beiz wa,rszta,tów SZikolnych i inter:na1tu.
Pierw-si absolwenci :tych sZikół podjęli pra,cę w kopa,lni w
1977 .r. i już widać, że ta droga :zabe:ztpieczenia pod
-stawowej zało:gi .ekslploata,cy:jlnej zda:j:e egJzamin.
Zabezpieczenie wła'śdwyd1 warunków pra,cy oraz
stworZ~enie potrzebnej barzy dla za1pewnienia dobrych
warUITIJków socja1no-bytowych pracownikom oraz
członkom ic:h rodzin było i będzie nadal jednym z
podstawowych !Zadań kieroWinktwa admimistra,cyjnego
i organiza.cji spoJ.e.cz;no-.polity·czny.ch.
W br. konieozrne jest zrea1i:zowanie na,j'większego
w •cyklu budowy kqpalni, rzeczo:wego i finansowego
za,kresu robót 01ra:z !Sko·mpleto!Wani·e pods,tawow.ej
części załogi. Flanujemy zebranie 70 mln ms nadkładu,
obniżenie poa;.i.omu wód .gruntowych o 25 do 30 m,
uruchomienie IV etapu KTZ, który w zakresie iloś
ci ,przenośn~ków jest równy w;s:zys,tkim trzem już
z•realizowanym w latach 1976--J979. W tym roku
równi·eż powi1nny zos1tać uruohomione ,remolllty w
Ko-palniany;ch Wars.zta.ta,ch N<łjprawczycih i wyremonto
-wany I KTZ, uruchomiony w 1977 r.
Najważmiej;szym je:dtnak .zadaniem jest roZJpoczę.cie
w
Hs1t01paidzie br. wydOibycia węgila i przekazanie doeksploata,cji obiek,tów ·O łącznej war,tośd 20 mld zł.
Dobre ,przygotowanie f~róntów robM na 1980 r.,
s,pra•wne wykonawstwo wła.s.ne i duże zaangażowa
ni·e załogi zabezpieczają peŁną ,rea,l.iza,cję tych wyjąt
kowo trudnych zadań, pomimo zad:s.tniały,ch
dotych-czas Ojpóźnień, pod warunkiem pełnego za:
beZtpiecze-nia doottaw zamawia:nych w 1979 r. matS'ZYin i ur;z,ą
d:zeń oraz poprawy w realiza·cji 'robót ,przyjętych do
wykonania prz€z obcych wykonawców.
SUMMARY
The pape:r deal's with preliiminary wo1rks connecited
Wlilth construchon of bro,Win ·coal opencut mine ~at
Bekhatów as tWie'H as exten;sion of the base and
in-frastructUtr·e. The eX!pl0tiltat.iD'Il of ·coal in the Bełcha
tów mi,ne wilil begin in thi:s yea1r biut .this requilres
re-~moval Df about 70,000,000 m3 o.f ov,e:rbUirden.,
lotwe-r.iJilg o f g:round!wa t·er level and co:miP;l'e:tion o f wo:rks
connected witJh the IVtih stage of mine construction.
The m1in'e .i:s de:signed to give 38---40 mH1ions
t
ofbro1Will cO'al fotr the 1U1se by 'p01\Vler plant:s .whkh should
be givirng 4320 MW.
Budowa kopa'lni Bełchatów s1po'wodmvała
koniecz-ność rozwiązania wielu problemów technkznych
związanych zarówno z ·konieczno,ścią 01pracowania nie.siPotkanej dotychczas w Po1sce k01n.centracji robót
górnkzych, jak i z o,pano·wa:niem eksploatacji zloża
charaktery.zU'j<lJcego się bairdzo s:kompliikowanymi
wa-runkami zalegania. Probl€.my związane z budmvą
geologiczną złoża, to iPrzede wszy,s,tlk;im:
- ustalenie s·po.sobu określania zaburzonego
za-legania złoża z wydziela.ni.em osobno pokładów wę
gla wysoko i ,nis.kokalmyc:nne,go .pod .kątem potrzeb
projektowania i eksploatacji selektywnej,
- opracowanie i wdrożenie sposobów określania
tEktoniki podłoża,
- pro.gnozowa•nie zagrożeń wyni!kaj<lJcych .z wy,SJtę
powania iłów warwowych i zjawisk k:rasowy,ch,
- wy:krywani·e sku1pisk gła!Zów w na.dlkład'Zie,
- uściślenie metod prognozowania dopływów do
wy,robi,s!ka, z UWZI~lędnieniem wy,s\tęjpowania krasu i
qptymaliza,cją lOikalizacj,i urządz·eń odlwadnia,jących,
- wdrożenie ba!niku danych złoż·owych umo:żliwia
jącyJcih szybkie orptytma.Uzuj.ące atnalizy,
-- opanowanie te·chniki wi€'rtniczej w ZlróżnLcowa
nych warunkach złożowych .(wiercenie w rejolnach
odvvodni·ony·ch przy jednoczesnym wy.st(Jpowantu
kra-su),
- dokumentowanie kopalin towa.rzys,zących w
czasie eksploata,cji,
- uściśla,nie zasad bezpiecznego prowadzenia
ro-bót górnic·zych w warunka:ch ko:pal'ni Bełcha,tów,
- uściMe.nie metod wpływu robót górniczych i
odwodnieniowy,ch na ZJmiany terenów przyległych,
- ochrona j.alkości wód w systemie kopalnianym.
w.ięik:szość ty·clh ,zagadnień jest przedmiotem prac
ba~dawczych w różny,ch ośTodka1ch naukowy.ch, są
dz:i:my jednak, że pr.zedy:skutowalll'ie icth w gronie
najwybi!tni.ejs,zych SiPe•cja;Ustów nauk ge.ologLcZiny.ch w
czasie zjazdu PTG p.rzyczy;ni się do dals~ego uściś
lenia pro.gramów badawczych i w ef.eikcie po.mo·że
projektantom o,ra'Z budowniczym .kopa;Ini wybrać
óp-tymalne rozwiązania przy e:ks·ploata·cji zł.oża. Doś
wiadczenia zebrane w czasie budowy ko:pa1ni Beł
chatów muszą służyć nie tylko w ·,przyszłych latach
eks.ploatacji tego złoża, ale jednoczeŚlnie po,winny
mieć istotne zna,czenie przy :zagospodarowywa111iu
przemysłowym naszych następnych złóż węgla
bru-natnego.
PE3IOME
B cTaThe OIIT:v.rcaHbi He TOJibK10 rrpe.u,BapaTeJibHbie
pa60'Tbi IIO BiBO,ll;e B ,l]ietk'TBJ.fe OTKlpbrTOJ1: 3KJCIIJryaTaq:v.tJ1
6yporo yrJIH B ;B€JIXa'TO:B€, HO Td.JKJKe pa3BMTY.Iie
TeX-HM'1:r8CKO:i1: 6a3bi M 'UH<j)paeTpyKTY,pbi. B Kaphepe
"EeJI-XaTyB" eru;e B 3TOM ro.u,y Ha'l:f.HeTcH 3KIC'rrJiya·Tan;aH. Ho
nepe.u, ee Ha'łaJIO'M 'CJie.u,yeT 'eru;e: ĆH.RTb 70 M3 BC'KpbiiiiM,
IIOHM3'MTb ypO'BeHb rpyHTOBbiX E!O;.U, u ITpOIB<eCTM IV
3Tarr CTpO:i1:KM. HaMe'fennaH ~06bi'ła Kapbepa pa'
BHH-eTCH 38-40 MJI\H 'TOHH YI'JIH <B 'rop;. <UOiCJie
1UCIIOJib30-BaHM.ff 9JI€1KTpOCTaHI.liY.I'e:i1: 3TO .U,3C'T 4320 MJB,
WYRAZ UZNANIA ZA WYBITNY WKŁAD W DOROBEK GOSPODARCZY I NAUKOWY KRAJU
Z olkaiZji tegorocznego święta iPań:sbwowego 22 Lir
p-ca PrezYidium Komitetu Nagród Pań1s•twowy;ch
przy-Zinało Nagr·odę II Stotpnia zestpo~owi J;·eologów i g.
eo-fizy1ków w osobach: prof. Edward Ciuik, dr Mar·cin
Piwociki, mgr Bronisław Hac, inż. Michał Marzec,
doc. A'leiks.ander Kozera, inż. Jerzy Grzywacz - za
od'k.rycie i udokurrte:nto.wani·e złóż węg.Ji brunatnych.
Laureaci repreżentują jednos.tlki a:rg.anizacyjne
Centralnego Ur,zędu GeD1'0'gi.:i, na czele których stoi
IniStytut Geolo,gk·zny. W ramach j€go planowych i
sy.s'tem'atycznY'ch prac zrodziły sri.ę w ostatnim
35--l,eciu główne .kie,runki po:szukiwań złóż wę.g<li
bru-natny;ch, k1tóre w rezu1Uacie ich reali~ac.ji
doprowa-dziy do otd:kryda i udokumentowania kilkadziesięciu
durżych i małych złóż tego cennego surowca,
stwa-rzając bazę zasl()lbową o wielk'Ości otk. 18 mld Mg.
St'anowd ona IPOtd'Sta!Wę ·dla dynamicznego rozwoju
górn~ctwa wę·gla brunatmego i ener,gety!ki na nim
opartej, .a moż,e być także w znacznym stopniu ba.zą
380
dla ncnwoju ni,eikonwencjonalnej utylizacji tej ko,
pa-liny dr1orgą przeróbki chem:iczne:j. Spośród
WJS!pom-nianych złóż 2 l()biekty: Bełchatów i Luibs1tów, znaj
-dujące się w buidowie, za 2-3 -!ruta ,poważnie
wzmoc-nią hi!lans krajowej pPodukicji energetyki. Wyróżnie
nie wylbi!t:nych przedistawlideli geologii złożowej w
za-kresie węgli brunatnych - ·geologów 'i geofizyków
-jest zachętą do da]szych wy:siłków.
StJwo:rz.:e:ni.e potd1S!ta:w dla •przys.złych 1prac
geologicz-no-po.szukiiwawczych i badawczy.ch w postaci
przy-jętego 1przez jpołączone Kolegia Ministerstwa
Ener-geityki i EnergH J<lJdrowej i Centralnego Urzędu
Geo-logii· ora'z zatwierdzonego przez Biuro Folityczne KC
PZPR generalnego programu poszukiwań i badań
21łóż węgli brunatny,ch do 1985 .r. oraz kierunkowo na
lata na,Sitępne, niewątjpli'wie pr.zycz)"ni się, w miarę
je:go :rea;ti'zacji, do dałszego wzr·o:Stu bazy zasob::;rwej
węgli bruna'tnych w kraj'U.
