R E C E N Z J E C O M P T E S R E N D U S C R I T I Q U E S
-R E V I E W S
„TURYZM” 1996, t. 6, z. 2
EU G EN E J. HALL, 1994, ENGLISH FOR CAREERS. THE LANGUAGE OF
TOURISM IN ENGLISH, PREN TICE HALL REGENTS, ss. 118
C elem niniejszego opracow ania je s t zw rócenie uwagi profesjonalistów z dziedziny geografii turyzm u oraz hotelarstw a na kilka pozycji z serii „English for C areers”, w ydanych nakładem Prentice Hall. Seria ta je s t przeznaczona dla ludzi pragnących rozszerzyć sw ą w iedzę z zakresu język a angielskiego o słow ni ctwo profesjonalne zw iązane z konkretnym zaw odem bądź dziedziną wiedzy. Dla potrzeb geografów najw ażniejszym i pozycjam i tej serii są: The Language o f
Tourism in English, The Language o f Hotels in English, The Language o f Restaurants an d C atering in English.
W szystkie książki tej serii napisane są w podobnej konw encji. K ażda składa się z kilku tekstów -artykulów na w yodrębniony tem at. Każdy artykuł otw iera li sta zdefiniow anych term inów specjalistycznych. Term iny te są następnie użyte w tekstach, co pozw ala czytelnikow i na precyzyjne określanie ich znaczenia. K ażdy z artykułów zam yka zestaw ćwiczeń językow ych oraz proponow ane te m aty do dyskusji. Liczne ilustracje, zw łaszcza dokum entów obiegow ych, w spo m agają proces poznaw czy
N ajw ażniejszą z w ym ienionych książek, stanow iącą w prow adzenie do tu ryzmu, je s t The Language o f Tourism (Język turystyki). Książka obejm uje dzie w ięć rozdziałów zajm ujących się kolejno wybranym i aspektam i turyzm u.
R ozdział pierw szy „Przem ysł turystyczny” w prow adza podstaw ow e pojęcia, definiuje i ukazuje różnorodne zależności. W śród najw ażniejszych znajdujem y definicję turyzm u, turystyki krajow ej i zagranicznej, typy podróży oraz podróż nych, w tym szczególny typ podróży zw iązany z uczestnictw em w kongresie, konferencji czy m isji rządowej.
Ścisła zależność m iędzy gwałtow nym rozw ojem turystyki a rozw ojem tanie go transportu m asow ego je s t przedstaw iona w ujęciu historycznym , począw szy od firm y \ . C ook & Son, która w 1841 r. zorganizow ała pierw szą im prezę turys tyczną w Anglii, aż do roli transportu lotniczego, który obecnie um ożliw ia łatw y i szybki dostęp do najodleglejszych zakątków świata.
K olejna część rozdziału je s t pośw ięcona om ów ieniu w spółzależności m ię dzy industrializacją i urbanizacją a rozw ojem masowej turystyki. Zaw arto w nim analizę m otyw ów aktyw ności turystycznej m ieszkańców iniast oraz podkreślono pozytyw ny w pływ polityki rządowej subw encjonow ania turystyki rekreacyjnej, tzw. so cial tourism.
R ozdział ten zamyka om ów ienie znaczenia rozwoju turystyki w krajach roz w ijających się oraz tow arzyszące mu zjaw isko drenażu inwestorskiego.
R ozdział drugi zajm uje się zw iązkam i m iędzy rozwojem turystyki i środków transportu m asow ego. W skład listy podstaw ow ych term inów angielskich w cho dzą definicje rejsu, prom u, sam olotu czarterow ego, odrzutow ca pasażerskiego itp., oraz cały ciąg skrótów tak chętnie używanych przez Anglików, np. CIT (dla imprezy z sam olotem czarterow ym ), IT (dla imprezy obejm ującej transport i za kw aterow anie).
Znaczenie i w ykorzystanie różnych środków transportu s ą om ów ione w uję ciu historycznym , począw szy od XIX w. O prócz tradycyjnych, om ów iono w y korzystanie statków rejsow ych na morzach południow ych oraz zjaw isko prze kształcania okrętów liniow ych w rejsowe.
Szereg pojęć zw iązanych z transportem lotniczym przedstaw iono na tle w spółzaw odnictw a m iędzy liniami czarterow ym i a regularnym i, zw anego „B it w ą o A tlantyk”, opisując przy okazji system opłat za przelot, system funkcjono w ania na rynku turystycznym , sposoby przechw ytyw ania klientów itp. P odkre ślono rów nież wysoki stopień zależności linii lotniczych od instytucji rządo wych, ja k np. CAB - Civil Aeronautics Board (loty krajowe w USA), czy 1ATA - International Air Transport A ssociation (dobrow olne zrzeszenie m iędzynarodo wych linii lotniczych).
W rozdziale trzecim om ów iono bazę noclegow ą i gastronom iczną. Przedsta wiono historyczny rozwój obiektów, takich ja k gospoda, zajazd, dom turysty, pensjonat, hotel, schronisko, ośrodki cam pingow e i caravaningow e, naw et przy stań m orską lub condominium. Przy om aw ianiu poszczególnych obiektów opisa no szczegółow o ich w yposażenie. N a szczególną uwagę z a słu g u ją praktycznie u nas nieznane, marinas, tzn. przystanie dla posiadaczy łodzi i jachtów , które oprócz stanow iska w doku oferują dostęp do wody pitnej, elektryczności, telefo nu i innych usług, w zależności od standardu. Ciekawym rów nież kierunkiem rozw oju bazy turystycznej je s t tzw. condominium, tj. zespół budynków na tere nie ośrodka turystycznego. W zespole takim poszczególny nabyw ca staje się w łaścicielem m ieszkania oraz w spółw łaścicielem ziemi i terenu rekreacyjnego należącego do danego condominium.
N a przykładzie C osta Esm eralda na Sardynii om ów iono tendencję łączenia różnych form bazy noclegow ej i gastronom icznej w obrębie poszczególnych ośrodków turystycznych. Przykładow y ośrodek obejm uje hotele o zróżnicow a nych staw kach, przystanie m orskie, w yszukane urządzenia rekreacyjne, tereny m ieszkalne, a naw et trochę przem ysłu lekkiego. Posiada w łasne linie lotnicze. Jest starannie w kom ponow any w naturalnie zachow any krajobraz.
Ł ączenie bazy noclegow ej z gastronom iczną je s t tendencją trwałą. Pow stał term in pa ckag ed hotel, czyli kom pleks hotelowy obejm ujący hotel, restaurację, kaw iarnię, night bar, snack bar, room service itp. Istnieje rów nież tendencja w yposażania obiektów hotelow ych w urządzenia skierow ane na turystykę kon gresow ą.
K olejny rozdział zajm uje się wpływem polityki rządowej na rozwój turyzm u w poszczególnych krajach oraz sposobam i jeg o prom ocji. W w iększości przy padków zadaniem polityki rządowej je s t ułatw ianie i prom ow anie turyzm u. Jest ona realizow ana przez łagodzenie przepisów paszportow o-w izow ych znanych jak o re d tape, oraz efektyw ne konstruow anie przepisów dotyczących infrastruk
tury, ułatw ienia podatkowe, inwestycje, programy szkoleniowe, prow adzenie prac badaw czych itp. W niektórych przypadkach zadaniem polityki rządowej je s t zniechęcanie obyw ateli do wyjazdu. D zieje się tak w wypadku w ystąpienia
tourist deficit, który m a m iejsce np. w USA, którego obyw atele w yw ożą o w iele
więcej pieniędzy podróżując po świecie, niż turyści zagraniczni przywożą do USA. W kolejnej części rozdziału om ów ione są zadania izb turystyki, w tym gro m adzenie danych statystycznych przy użyciu różnych technik oraz prace badaw cze analizujące np. cele turystyczne, a także socia l impact, czyli w pływ tu rystyki na rozwój danego regionu. Prace służą głów nie określeniu aktualnego i prognozow anego potencjału rynku w celu ułatw ienia planowania.
Rozdział piąty pośw ięcony je s t prom ocji. Określa je j cele i typy, om aw ia rolę organizacji rządow ych i terytorialnych w prom ow aniu turyzm u. Do podsta wowych celów prom ocji zaliczono zachow anie istniejącego rynku odbiorców , poszerzenie go oraz likw idację odchyleń sezonowych. Typy prom ocji są om ó wione szczegółow o w powiązaniu z różnymi środkami m asowego przekazu, z przedstaw ieniem różnych technik oraz różnych m ateriałów reklam owych. Podkreślono rów nież rolę travel w riters publikujących regularne raporty z po dróży. Polskiego czytelnika zainteresuje zapew ne form a prom ocji znana jak o
fam iliarization trip. Jest to bezpłatna im preza udostępniana ludziom zaangażo
wanym w sprzedaż, zachęcająca do prom ow ania danego obiektu. Organizatorem takich im prez je s t z reguły dział pu blic relations.
R ozdział szósty pośw ięcony je st tour operators, czyli hurtow nikom operują cym na rynku turystycznym . Ich odbiorcam i są głów nie biura i agencje turysty czne, czyli detaliści na tym rynku. Produktem jaki sprzedają je s t pa ckaged tour, czyli kom pleksow a im preza zbiorow a, której cechy są szczegółow o om ówione. A utor w yróżnia dw a podstaw ow e typy imprez. Jedna to pakiet w akacyjny z ho telem ja k o m iejscem pobytu, a druga to im preza poznaw cza, odbyw ana pod kie row nictw em w yspecjalizow anych przew odników , tzw. gu ided tour.
W dalszej części rozdziału autor przedstaw ia kilku najw ażniejszych tourope- ratorów działających na rynku am erykańskim oraz zakres ich działania. Sygna lizuje rów nież konieczność zmian w m etodach operow ania, wywołanych gw ał townym rozw ojem . N iektórzy operatorzy zostali w chłonięci przez conglom e
ła ją w ścisłej w spółpracy z liniami czarterowym i i sieciam i hoteli. Podejm ow a ne są również próby działań innowacyjnych. Powstały np. mail order firms, tzn. fir my prowadzące marketing drogą korespondencyjną poprzez katalogi wysyłkowe.
Rozdział siódm y om aw ia podstawowe atrakcje turystyczne i rozrywkę. Do atrakcji krajobrazow ych zaliczono plaże, góry, parki narodowe, pom niki przyro dy itd. O m ów iono różne cele w ycieczek poznawczych. Przedstaw iono typowe obiekty rozrywkowe, jak teatry, wystawy, kasyna, ale rów nież i w esołe m iaste czka czy parki typu „D isney W orld” na Florydzie. A utor przytacza w iele auten tycznych celów turystycznych w ykorzystyw anych w zestaw ianiu pakietów ofer towych, podkreślając potrzebę różnorodności w ofertach handlowych.
Rozdział ósm y jest pośw ięcony om ówieniu działalności retail travel agent, czyli agenta operującego na rynku jak o detalista. A gencje turystyczne sprzedają w szelkie rodzaje produktów turystycznych, w spółpracują z liniami lotniczymi, touroperatoram i i przew oźnikam i, ale ich głównym o d b io rc ą je s t indyw idualny turysta. A rtykuł opisuje typow ą agencję turystyczną, je j w yposażenie, metody reklam y, zakres usług w ofercie, sposoby operow ania na rynku, sposoby gene row ania dochodu itp.
W rozdziale dziew iątym „C areers in Tourism ” przedstaw iono najw ażniejsze zaw ody w ystępujące w turystyce. W śród wielu m ożliwych w yróżniono zawód konsultanta doradcy turystycznego, zawód przew odnika turystycznego, kierow nika w ycieczek oraz tzw. social director, tzn. organizatora aktywności turys tycznej i rozryw kow ej. O statnia część rozdziału jest pośw ięcona program om szkoleniow ym prow adzonym przez korporacje hotelow e dla potrzeb w łasnych. A utor podkreśla rów nież istnienie rządowych program ów szkolenia pracow ni ków turyzm u. W ym ienia także słynne szkoły i uniwersytety oferujące program y kształcenia w dziedzinie turyzm u i hotelarstwa.
Jak w ynika z pow yższego opisu, książka obejm uje w iele tem atów. Obszary, po których porusza się autor, to nie tylko nazew nictw o wybranych przedm iotów czy obiektów , ale rów nież pojęcia i term iny ekonom iczne, socjologiczne, praw ne w pow iązaniu z turyzm em . Ta właśnie różnorodność, a nie trudna do oceny zaw artość m erytoryczna, stanowi jej głów ną zaletę. Druga zaleta tkwi w szcze gółach i zaw iera się w m ożliw ości dotarcia do nazwy w je j w łaściw ym kon tekście. Po przeczytaniu, czytelnik z pew nością odróżni fam iliarization trip od
incentive trip, travel agenta od tour operatora. Na pewno będzie wiedział, że plan
podróży w języku fachowym to itinerary, prawidłow o odróżni concessionaire od fran ch isee czy cruise od voyage. To w łaśnie um iejętność odróżniania wielu odcieni znaczeniow ych stanowi o wysokim stopniu zaaw ansow ania w języku i tem u ta książka służy. Zachęcam .
Mgr Barbara D obrzańska Wpłynęło:
Studium Języków Obcych 15 maja 1996 r.
Uniwersytet Łódzki
ul. Polskiej Organizacji Wojskowej 3/5 90-255 Łódź
