o 70%. Wiêksza trwa³oœæ i wyd³u¿enie d³ugoœci marszu
bez koniecznoœci wymiany narzêdzia przek³ada siê na
obni¿kê kosztów wiercenia.
Z kolei w marcu br. wprowadzono do u¿ytku œwider
nazwany TerrAdapt, okreœlony w prospekcie firmowym
jako pierwszy samonastawny œwider adaptacyjny
dostoso-wuj¹cy g³êbokoœæ skrawania do warunków na dnie otworu.
Konstruktorzy Baker Hughes wziêli pod uwagê
doœwiad-czenia z pracy powszechnie stosowanych œwidrów
poli-krystalicznych. Wiêkszoœæ wierceñ jest wykonywana w
for-macjach geologicznych zbudowanych z ró¿nych ska³,
natomiast œwidry maj¹ parametry wiercenia dostosowane
do okreœlonego rodzaju ska³y. Przy przejœciu do innej
war-stwy skalnej zaczyna on pracowaæ nierówno, powstaj¹
wibracje, drgania cierne i obci¹¿enia udarowe. Nastêpuje
wtedy zatrzymanie obrotu œwidra przy obracaj¹cym siê
przewodzie wiertniczym i niekontrolowane wirowanie, które
zmniejsza postêp wiercenia i mo¿e wywo³aæ mechaniczne
czy elektryczne uszkodzenia narzêdzi. Œwider TerrAdapt
eliminuje te¿ niekorzystne zjawiska, zapewniaj¹c
opty-maln¹ g³êbokoœæ skrawania. W nim s¹ wbudowane
ele-menty absorbuj¹ce równie¿ nag³e uderzenia czo³owej
powierzchni œwidra. Zalety TerrAdaptw zosta³y wykazane
w basenie Delaware, gdzie postêp wiercenia w otworach
wykonywanych tym œwidrem by³ wiêkszy o 27% w
porów-naniu z postêpem w s¹siednich otworach, wierconych w
podobnych warunkach konwencjonalnymi œwidrami.
Zre-dukowano tak¿e do 90% skrêcaj¹cy moment obrotowy.
Baker Hughes zapowiada, ¿e TerrAdapt bêdzie
pocz¹t-kiem ca³ej serii œwidrów adaptacyjnych.
Gazohydraty. Japoñskie Ministerstwo Gospodarki,
Handlu i Przemys³u w komunikacie z 10 kwietnia br.
poin-formowa³o o rozpoczêciu przygotowañ do drugiego testu
produkcyjnego eksploatacji gazohydratów na Oceanie
Spokojnym. Jest to wstêpny etap programu uruchomienia
przemys³owej eksploatacji metanu z gazohydratów w
okresie 2023–2027 r. Yuki Sadamitsu, dyrektor oddzia³u
ropy i gazu w Agencji Zasobów Naturalnych i Energii,
powiedzia³, ¿e rz¹d przeznaczy³ na ten cel 20 mld jenów
(ok. 180 mln USD). Poprzednio, w 2013 r.
przeprowadzo-no 6-dniow¹ próbê na morzu, pocz¹tkowo przebiegaj¹c¹
pomyœlnie, ale przerwan¹ z powodu zapiaszczenia
odwier-tu (Prz. Geol., 61: 276). Firmy japoñskie uczestniczy³y
równie¿ w doœwiadczalnym teœcie produkcji metanu z
gazo-hydratów zalegaj¹cych w wiecznej zmarzlinie na l¹dzie w
Kanadzie w 2008 r.
ród³a: Baker Hughes, Bloomberg, Financial Times, Hart’s
E&P, Interfax, North Stream 2 AG, Offshore, Oil & Gas
Financial Journal, Oil & Gas Journal, PGNiG, World Oil
351
Przegl¹d Geologiczny, vol. 65, nr 6, 2017
IGNACY D. 2010 – Górnicza mapa sytuacyjno-wysokoœciowa po-wierzchni podstaw¹ oceny zagro¿enia bezpieczeñstwa u¿ytkowania obiektów budowlanych na terenach górniczych. Materia³y z III konferen-cji naukowo-szkoleniowej. Pr. nauk. GIG, Kwartalnik 4 (1): 87–94. IGNACY D. 2015 – Metoda oceny zagro¿enia zawodnieniem terenów górniczych. Rozprawa doktorska GIG, Katowice.
IGNACY D. 2017 – Metoda oceny zagro¿enia zawodnieniem terenów górniczych i pogórniczych. Prz. Gór., 01/2017: 26–38.
MIKOSZ R. 2006 – Odpowiedzialnoœæ za szkody wyrz¹dzone ruchem zak³adu górniczego. Polskie Wydawnictwa Profesjonalne Sp. z o.o., Warszawa, s. 263.
ROGO¯ M. 2004 – Hydrogeologia kopalniana z podstawami hydrogeo-logii ogólnej. Wyd. GIG, Katowice., s. 683.
ROZPORZ¥DZENIE Ministra Œrodowiska z dn. 28.10.2015 r. w spra-wie dokumentacji mierniczo-geologicznej. Dz.U. z 2015 r. poz. 1941. ROZPORZ¥DZENIE Ministra Œrodowiska z dn. 16.02.2012 r. w spra-wie planów ruchu zak³adów górniczych. Dz.U. z 2012 r. poz. 372. ROZPORZ¥DZENIE Ministra Œrodowiska z dn. 18.11.2016 r. w spra-wie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-in¿y-nierskiej. Dz.U. z 2016 r. poz. 2033.
ROZPORZ¥DZENIE Prezesa Rady Ministrów z dn. 24.04.2012 r. w sprawie szczegó³owych wymagañ dotycz¹cych projektów zagospodaro-wania z³ó¿. Dz.U. z 2012 r. poz. 511.
RÓ¯KOWSKI A. 2003 – Warunki hydrogeologiczne Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego [W:] Wilk Z. (red.), Hydrogeologia polskich z³ó¿ kopalin i rejonów górniczych. Wyd. AGH, Kraków: 57–145.
RÓ¯KOWSKI A. (red.) 2004 – Œrodowisko hydrogeochemiczne karbo-nu produktywnego Górnoœl¹skiego Zag³êbia Wêglowego. Pr. Nauk. UŒl., nr 2244., s.174.
SIKORSKA-MAYKOWSKA (red.) 2001 – Waloryzacja œrodowiska wodnego przyrodniczego i identyfikacja jego zagro¿eñ na terenie Woje-wództwa Œl¹skiego. Pañstwowy Instytut Geologiczny i Urz¹d Mar-sza³kowski Województwa Œl¹skiego. Warszawa–Katowice, s. 23. STASZEWSKI B. 1992 – Zmiany po³o¿enia zwierciad³a wód grunto-wych w zlewni objêtej poeksploatacyjnymi ci¹g³ymi deformacjami powierzchni. Praca doktorska GIG, Katowice.
STASZEWSKI B. 1996 – Przewidywane zmiany stosunków wodnych na powierzchni terenów górniczych likwidowanych kopalñ po wy³¹czeniu systemów ich odwadniania. Materia³y z VI Konferencji pt.: Problemy geologii w ekologii i górnictwie podziemnym. Pr. Nauk. GIG, Seria Kon-ferencje, 13: 329–336.
USTAWA o gospodarce nieruchomoœciami z dn. 21.08.1997 r. Dz.U. z 2016 r. poz. 2147.
USTAWA o ochronie gruntów rolnych i leœnych z dn. 03.02.1995 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 909 ze zm.
USTAWA o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dn. 27.03.2003 r. Dz.U. z 2016 r. poz. 778.
USTAWA o rachunkowoœci z dn. 29.09.1994 r. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047 ze zm.
USTAWA Prawo geologiczne i górnicze z dn. 09.06.2011 r. Dz.U. z 2016 r. poz. 1131.
USTAWA Prawo ochrony œrodowiska z dn. 27.04.2001 r. Dz.U. z 2016 r. poz. 672.
USTAWA Prawo wodne z dn. 18.07.2001 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 469 ze zm. Praca wp³ynê³a do redakcji 4.11.2016 r.
Akceptowano do druku 11.04.2017 r.
364
FALKOWSKI E. 1982 – Some regularities of the valley floor evolution of the Middle Vistula river valley. [W:] Starkel L. (red.), Evolution of the Vistula river valley during the last 15 000 years. Geogr. Stud., Spec. Issue, 1. PAN IGiPZ: 9–20.
FALKOWSKI E. 1990 – Morphogenetic classification of river valleys developing in formerly glaciated areas for needs of mathematical and physical modeling in hydro technical projects. Geogr. Pol., 58: 55–67. FALKOWSKA E. & FALKOWSKI T. 2015 – Trace metals distribution pattern in floodplain sediments of a lowland river in relation to contem-porary valley bottom morphodynamics. Earth Surf. Process. Landf., 40 (7): 876–887.
FALKOWSKI T. 1995 – Poligeneza jako czynnik warunkuj¹cy kszta³towanie siê modeli dolin w aspekcie oceny wodonoœnych struktur aluwialnych i stabilizacji erozji wg³êbnej. Zesz. Nauk. Akad. Rol. we Wroc³awiu, 270 (2): 29–35.
FALKOWSKI T. 2006 – Naturalne czynniki stabilizuj¹ce wybrane od-cinki strefy korytowej Wis³y œrodkowej. Wyd. SGGW ser. Rozpr. Nauk. i Monogr., s. 128.
FALKOWSKI T. 2007 – Geomorphological analysis of a the Vistula River valley in evaluating the safety of regulation structures. Acta Geol. Pol., 57 (3): 377–390.
FALKOWSKI T. 2015 – Ró¿nicowanie warunków przep³ywu wód wspó³czesnych równi zalewowych na Ni¿u Polskim na przyk³adzie doli-ny œrodkowej Wis³y. Prz. Geol., 63, (10/2): 710–714.
FALKOWSKI T. & OSTROWSKI P. 2012 – Wp³yw budowy geologicz-nej na zró¿nicowanie dynamiki procesów korytowych w warunkach sil-nej antropopresji na przyk³adzie Wis³y warszawskiej. Acta Geogr. Lodz., 100: 51–63.
FLOREK W. 1991 – Postglacjalny rozwój dolin rzek œrodkowej czêœci pó³nocnego sk³onu Pomorza. Wy¿sza Szko³a Pedagogiczna w S³upsku, s. 238.
KNOX J.C. 2000 – Sensitivity of modern and Holocene floods to climate change. Quatern. Sci. Rev., 19: 439–457.
KOBOJEK E. 1996 – Wp³yw warciañskich procesów glacjalnych na morfologie doliny Rawki. Acta Geogr. Lodz., 71: 67–78.
KONDRACKI J. 2001 – Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa, s. 441.
KOWALSKI W.C. 1988 – Geologia in¿ynierska. Wyd. Geol., Warszawa, s. 549.
KUSZNERCZUK M. 2008 – O czwartorzêdowej morfogenezie doliny Bugu pod Janowem Podlaskim. Ann. UMCS, Sect. B, 5: 105–112. LEOPOLD L.B., WOLMAN M.G. & MILLER J.P. 1964 – Fluvial pro-cesses in geomorphology. W.H. Freeman & Co, San Francisco, s. 522. MIALL A.D. 1996 – The geology of fluvial deposits. Sedimentary facies, basin analysis and petroleum geology. Springer, s. 582.
MIGIROS G., BATHRELLOS G.D., SKILODIMOU H.D. & KARAMOUSALIS T. 2011 – Pinios (Peneus) River (Central Greece):
hydrologicalg-eomorphologic elements and changes during the Quater-nary. Cent. Eur. J. Geosci., 3 (2): 215–228.
MOJSKI J.E. 2005 – Ziemie polskie w czwartorzêdzie. Zarys morfoge-nezy. Pañstw. Inst. Geol. & Min. Œrod., Warszawa, s. 404.
MUSIA£ A. 1992 – Studium rzeŸby glacjalnej pó³nocnego Podlasia. Wyd. UW, s. 203.
MYŒLIÑSKA E. 1984 – Kryteria oceny in¿yniersko-geologicznych w³aœciwoœci mad. Kwart. Geol., 28: 143–162.
NITYCHORUK J. 1995 – Stratygrafia plejstocenu i paleogeografia po³ud-niowego Podlasia. Tow. Przyjació³ Nauk, Miêdzyrzec Podlaski, s. 91. OSTROWSKI P. 2011 – Wykorzystanie wysokorozdzielczych zdjêæ satelitarnych do identyfikacji form rzeŸby wybranego fragmentu doliny Bugu. Manuskrypt rozprawy doktorskiej, Wyd. Bud. i In¿. Œrodow. SGGW w Warszawie.
OZGA-ZIELIÑSKA M. 1997 – O koniecznoœci okreœlania dla rzek polskich maksymalnych wiarygodnych wezbrañ wywo³anych maksymalnymi wiary-godnymi opadami. Forum naukowo-techniczne – PowódŸ 1997, IMGW, Warszawa, t. 2: 1–10.
RÓ¯YCKI S.Z. 1972 – Plejstocen Polski œrodkowej na tle przesz³oœci w póŸnym trzeciorzêdzie. PWN, Warszawa, s. 316.
STARKEL L. 1983 – The reflection of hydrologic changes in fluvial envi-ronment of the temperate zone during the last 15 000 years. [W:] Gregory J. (red.), Background to paleohydrology. J. Wiley, Chichester: 213–234. STARKEL L. 2001 – Historia doliny Wis³y od ostatniego zlodowacenia do dziœ. Monogr. IGiPZ PAN, 1. Warszawa, s. 263.
VANDERBERGHE J. 2002 – The relation between climate and river pro-cesses, landforms and deposits during the Quaternary. Quatern. Internat., 91: 17–23.
WIERZBICKI G., OSTROWSKI P., MAZGAJSKI M. & BUJAKOWSKI F. 2013 – Using VHR multispectral remote sensing and LIDAR data to determine the geomorphological effects of overbank flow on a floodplain (the Vistula River, Poland). Geomorphology, 183: 73–81. ZIEMBIÑSKA-TWORZYD£O M. 2005 – Opinia o wieku osadu z próbki Dêblin 61 na podstawie analizy palinologicznej. Arch. Katedry Geoin¿ynierii SGGW, Warszawa.
¯ARSKI M. 1991 – Szczegó³owa Mapa Geologiczna Polski w skali 1 : 50 000. Arkusz Dêblin, Pañstw. Inst. Geol., Warszawa.
¯ARSKI M. 1993 – Objaœnienia do Szczegó³owej Mapy Geologicznej Polski w skali 1 : 50 000. Arkusz Dêblin, Pañstw. Inst. Geol., Warszawa. ¯ELAZO J. 1992 – Badania prêdkoœci i oporów przep³ywu w natural-nych korytach rzek nizinnatural-nych. Rozpr. Nauk. i Monogr. Wyd. SGGW, Warszawa.
¯ELAZO J. & POPEK Z. 2002 – Podstawy renaturyzacji rzek. Wyd. SGGW, Warszawa, s. 319.
Praca wp³ynê³a do redakcji 23.05.2016 r. Akceptowano do druku 19.04.2017 r.
