View of Celibacy and Intimacy

(1)

ROCZNIKI TEOLOGICZNE Tom LXV, zeszyt 3 - 2018

DOI: http://dx.do.org/10.18290/rt.2018.65.3-9

KS. W O JC IEC H SU RM IA K

CELIBAT A INTYMNOŚC

CELIBACY AND INTIMACY

A b s t r a c t . The article is an attempt to analyse the relationship between celibacy and the way of experiencing intimacy in the life of the presbyter. The author looks for answers to the question: What is the relationship between the priest’s experience of celibacy and the real experience of intimacy on the level of friendship? The article also attempts at determining certain attitudes and behaviours that can deepen the commitment to the spiritual experience of celibacy.

Key words: priesthood; formation; celibacy; intimacy; feelings.

Translated by Rafał Augustyn

W s w o je j k s ią ż c e o z m ie n ia ją c y m sie o b lic z u w s p ó łc z e s n e g o k a p ła n s tw a D o n a ld B. C o z z e n s n a p is a ł, ze „ je d n a z n ie o p o w ie d z ia n y c h je s z c z e h is to r ii k a p ła n s k ie g o z y c ia j e s t w ie lk a lic z b a o fia rn y c h , ra d o s n y c h , p e łn y c h b r a te r sk ie j m iło ś c i re la c ji p o m ie d z y z y ja c y m i w c e lib a c ie k a p ła n a m i a ic h o d d a n y m i p r z y ja c ió łm i” 1. J a k a j e s t r e la c ja p o m ie d z y k a p ła n s k im p rz e z y w a n ie m c e li b a tu a p r a w d z iw y m p r z e z y w a n ie m in ty m n o ś c i n a p ła s z c z y z n ie p rz y ja z n i? N in ie js z y a rty k u ł s ta n o w i p ró b e o d k ry w a n ia re la c ji z a c h o d z ą c e j p o m ie d z y c e lib a te m a s p o s o b e m p rz e z y w a n ia in ty m n o ś c i w z y c iu p re z b ite ra . A u to r

Ks. dr Wojciech Surmiak - Katedra Teologii Moralnej i Katolickiej Nauki Społecznej, Wydział Teologiczny, Uniwersytet Śląski w Katowicach; adres do korespondencji - e-mail: wojciech.surmiak@us.edu.pl

1 D.B. Cozzens, The changing Face o f the Priesthood, Liturgical Press, Collegville 2000, s. 43.

(2)

p o d e jm u je się ta k z e p ró b y o k r e ś le n ia p e w n y c h p o s ta w i z a c h o w a li, k tó re m o g ą p o g łe b ic z a a n g a Z o w a n ie w d u c h o w e p rz e Z y w a n ie c e lib a tu 2.

1. i n t y m n o ś ć:

W n a jp r o s ts z y s p o s ó b in ty m n o ś ć m o Z n a o k re ś lić ja k o u m ie je tn o ś c u ja w n ie n ia d ru g ie j o s o b ie n a jg łe b s z y c h s fe r d o ty k a ją c y c h w ła s n e g o z y c ia . Z a k ła d a w ie c o n a p ró b e p o d je c ia p rz e z c z ło w ie k a w y s iłk u z m ie r z a ją c e g o n ie ty lk o do te g o , a b y p o z w o lic d ru g ie j o s o b ie n a to , b y m n ie p o z n a ła , a le i p o d je c ia ry z y k a z a u f a n ia d r u g ie m u c z ło w ie k o w i i p o w ie r z e n ia m u in fo rm a c ji, k tó re sa p o s trz e g a n e ja k o p ry w a tn e i o s o b is te . D o n a ld B. C o z z e n s p is z e , ze c z ło w ie k d o ś w ia d c z a in ty m n o ś c i w te d y , g d y m o z e b y c o b e c n y p rz y d ru g ie j o s o b ie i to b e z k o n ie c z n o ś c i o d w o ły w a n ia sie d o z w y k le u z y w a n y c h p rz e z n a s m e c h a n iz m ó w o b r o n n y c h 3. T a k a p o s ta w a w y m a g a w ie lk ie j u c z c iw o ś c i, p r z e jr z y s to ś c i i o d w a g i, g d y z z d o b y c ie sie n a to , a b y d r u g a o s o b a z o b a c z y ła te c z e ś c m n ie s a m e g o , k tó ra m o z e b y c n i e je d n o k r o tn ie p o w o d e m z a z e n o w a n ia lu b z a w s ty d z e n ia , n ie j e s t s p r a w a ła tw a . A z a te m w ła ś c iw ie ro z u m ia n a in ty m n o ś c , k tó r a m o z n a n a z w a c ta k z e z a z y - ło ś c ia , to d z ie le n ie sie z d r u g im s w y m w e w n e trz n y m ś w ia te m . Z a z y ło ś c ta k a to z w ią z e k , w k tó r y m d z ie li sie sw o je le k i i łz y , b ó l i c ie rp ie n ie o ra z r a d o ś c i w z ru s z e n ie . T a k a p o s ta w a w y m a g a s tw o rz e n ia p e w n e j w s p ó ln o ty n a d z ie i, m a r z e n i u c z u c , o d k ry w a n ia n o w y c h m ie js c , c h w il z a d o w o le n ia , a le ta k z e w s p ó ln e g o d z ie le n ia sie ty m , co b o li, c o r a n i, co j e s t r o z c z a ro w a n ie m . K a z d y c z ło w ie k n o s i w s o b ie g łe b o k ie p r a g n ie n ie ta k ie j w ła ś n ie re la c ji. P ra w d a ta d o ty c z y ró w n ie z o só b d u c h o w n y c h . N ie rz a d k o je d n a k k s ie z a o b a w ia ja sie w s z e lk ie g o r o d z a ju in ty m n o ś c i. Z r ó d łe m te g o le k u j e s t n ie je d n o k r o tn ie u t o z - s a m ia n ie in ty m n o ś c i je d y n ie „ z e s fe ra s e k s u a ln a i je j w y m ia re m f iz y c z n y m ”4. P s y c h o lo g k lin ic z n y S e a n S a m m o n s tw ie rd z a , z e in ty m n o ś c w c e lib a c ie o z n a c z a „ u m a c n ia n ie i ro z w ó j ta k ic h s p o s o b ó w k o c h a n ia , k tó re n ie m a ja c h a r a k te ru g e n ita ln e g o ”5. W s p ó łc z e s n a k u ltu r a n ie s te ty n a z b y t c z e sto u to z

sa-2 W literaturze polskiej tematyka została opracowana juz dosyc wnikliwie za sprawą chociazby tematycznych numerów kwartalnika „Pastores”, czy w takich pozycjach jak np.: Ce libat znakiem płodności duchowej w Chrystusie, red. I. Werbiński, Wyd. Naukowe UMK, To ruń 2009; Sztuka bycia ksiedzem. Poradnik, red. J. Augustyn, Wyd. WAM, Kraków 2010.

3 D.B. COZZENS, The changing Face, s. 24.

4 T.P. R ausch, Kapłaństwo i uczuciowość, tłum. A. Nowak, w: Sztuka bycia ksiedzem, s. 300.

(3)

m ia in ty m n o ś ć je d y n ie z k o n ta k te m s e k s u a ln y m . W ś r o d k a c h m a s o w e g o p r z e k a z u sło w o to u Z y w a n e j e s t ja k o s y n o n im s e k s u i w sp ó łZ y c ia p łc io w e g o . I c h o ć z je d n e j s tro n y m o Z n a p o tw ie r d z ić , Ze j e s t m o Z liw e p o z o s ta w a n ie w in ty m n e j r e la c ji z d r u g im c z ło w ie k ie m b e z p rz e Z y c ia s e k s u a ln e g o , to z d r u g ie j je d n a k s tro n y w y d a je sie w z ra s ta c o b e c n ie te n d e n c ja d o p o d e jm o w a n ia z a c h o w a li s e k s u a ln y c h , k tó re n ie z a w ie r a ją w s o b ie Z ad n y ch e le m e n tó w d z ie le n ia sie s w a n ie g e n ita ln a in ty m n o ś c ią . P r z e r o s t e ro ty c z n o ś c i i z b y t duZe s k o n c e n tro w a n ie sie n a s e k s u a ln o ś c i j e s t c z e s to r e z u lta te m „ z a n ie d b a n ia i n ty m n o ś c i w s fe rz e p s y c h ic z n e j c z y d u c h o w e j. W y m ia r c ie le s n y , p o trz e b a s e k s u a ln a w yraZ a w te d y , c z e sto n ie ś w ia d o m ie , ic h z a n ie d b a n ie i g łó d ”6.

W ła ś c iw e p rz e Z y w a n ie in ty m n o ś c i w y m a g a z a a n g a Z o w a n ia sie w d o jrz a łe p rz e Z y c ie r e la c ji m ie d z y lu d z k ic h , a ta z k o le i w y m a g a re s p e k to w a n ia e ty c z n y c h z a s a d , c h r o n ią c y c h p rz e d n ie p r z e k r a c z a n ie m p e w n y c h b a r ie r w z a a n g a - Z o w a n iu sie w p rz e Z y w a n ie te j r e la c ji7. P o z o s ta w ia ją c o c z y w iś c ie n a b o k u n ie w ła ś c iw e c z y w re c z p a r a f iln e z a c h o w a n ia s e k s u a ln e , n aleZ y w s p o m n ie c 0 o s o b a c h , k tó re c e c h u ja sie p e w n y m „ e m o c jo n a ln y m p r o m is k u ity w iz m e m ” c z y teZ „ e m o c jo n a ln y m e k s h ib ic jo n iz m e m ” . O s o b y te sa s k ło n n e do s z e r o k ie g o d z ie le n ia sie p e w n y m i Z y c io w y m i s e k re ta m i i to n ie ty lk o z w y b ra n a lic z b a z a u fa n y c h s o b ie o s ó b , a le n a w e t i z s z e r s z a g r u p a o só b , k tó re b a r d z o c z e sto n ie sa je s z c z e p o z n a n e w w y s ta r c z a ją c y m w y m ia rz e . N ie n aleZ y je d n a k b u d o w a c p rz y ja Z n i „ z a w s z e lk a c e n e ” i „ n a s iłe ” s z c z e g ó ln ie w je j w a rs tw ie e m o c jo n a ln e j. S z c z e g ó ln ie u o s ó b , k tó re p o s ia d a ją w ie lk i g łó d e m o c jo n a ln y , m oZ e z d a rz y c s ie , Ze u w y b ra n e g o p r z y ja c ie la b e - d z ie s z u k a c sie u c z u c ia , p o p rz e z k tó re p ra g n ie sie z a g a rn a c te o s o b e ty lk o 1 w y łą c z n ie d la sie b ie . W ta k ie j s z c z e g ó ln e j „ fo rm ie p rz y ja Z n i is tn ie je p e w ie n o d c ie n z a c h ła n n o ś c i u c z u c io w e j, k tó ra o b ja w ia sie u c z u c ie m z a z d ro ś c i o k o n ta k ty p r z y ja c ie la z o s o b a m i tr z e c im i. K ie d y je d e n p rz y ja c ie l j e s t z a z d ro s n y i p ró b u je p o s ia ś c e m o c jo n a ln ie d ru g ie g o , z w y k le d o c h o d z i d o k o n flik tu . W z a je m n a s z c z e ro ś c w o b e c s ie b ie , z a u f a n ie , k ry ty c z n y s to s u n e k d o w ła s n e g o s p o s o b u r e a g o w a n ia u o b u p rz y ja c ió ł m o g a p o z w o lic im p o k o n a c is tn ie ją c y k o n f lik t” 8. W n a u c z a n iu K o ś c io ła f e n o m e n in ty m n o ś c i ja k o lu d z k ie j p o tr z e b y j e s t n ie ty lk o u z n a w a n y , a le i c o ra z b a rd z ie j d o w a r to ś c io w a n y , gdyZ n ie j e s t m o Z liw y p e łn y lu d z k i ro z w ó j b e z n ale Z y tej tr o s k i i z a a n g a Z o w a n ia w z a Z y ła p rzy jaZ n .

6 K. G rzyw ocz, W duchu i przyjaźni, Wyd. Salwator, Kraków 2017, s. 68. 7 Por. K.P. MćĆLONE. Male intimacy, „Touchstone” 4(2001), s. 5-11.

8 J. A u g u sty n , Celibat. Aspekty psychologiczne i duchowe, WAM, Kraków 2009, s. 195 196.

(4)

W je d n y m z ir la n d z k ic h p ro g ra m ó w te le w iz y jn y c h z la t p ie c d z ie s ia ty c h X X w ie k u z a p y ta n o r e k to r a s e m in a riu m d u c h o w n e g o : „C o r o b ic ie z u c z u c ia m i? ” . O d p o w ie d z ia ł: „ M ia z d z y m y j e ”9. B a d a n ia p o k a z u ja je d n a k , ze b r a k lu d z k ie j i d u c h o w e j fo rm a c ji w o k re s ie p rz e d S o b o re m W a ty k a ń s k im II b y ł je d n y m z c z y n n ik ó w k r y z y s u z w ią z a n e g o z n a d u z y c ia m i s e k s u a ln y m i w ś ró d d u c h o w n y c h . A m e ry k a n in , k s. T h o m a s F. N e s to r, k tó r y p o d ja ł sie b a d a n d o ty c z ą c y c h p r z e z y w a n ia p rz e z k a p ła n ó w sw ej in ty m n o ś c i, o d n o to w a ł w e w n io s k a c h z n a - c z a c a z m ia n e w a r to ś c io w a n ia i a k c e n to w a n ia te g o p r o b le m u p o V a tic a n u m II. A u to r p is z e , z e „w o s ta tn im c z a s ie p r o g r a m d u c h o w e j fo rm a c ji n ie k o n c e n tr u j e sie je d y n ie n a d e lik a tn y m s p o jrz e n iu n a tw o r z o n e p rz e z k a p ła n a re la c je m ie d z y lu d z k ie , a le p a trz y sie n a n ie ta k z e k r y ty c z n ie ja k o n a c z y n n ik i r o z w o j u n ie ty lk o je g o z d o ln o ś c i p a s to ra ln y c h , a le i o s o b is ty c h . C i, k tó r z y w s w o im

z y c iu z p o w o d z e n ie m w e s z li w b lis k ie r e la c je m ie d z y o s o b o w e , p o tr a f ia z b u d o w a ć le p s z e re la c je w p o s łu d z e i w ro z w o ju ic h re la c ji z B o g ie m ” 10.

P rz e z o sta tn ie c z te rd z ie śc i la t z d o ln o śc do tw o rz e n ia m ie d z y o so b o w y c h r e la c ji sta ła sie k lu c z o w a c h a ra k te ry s ty k a o só b d u c h o w n y c h . J e s t o n a fu n d a m e n ta l n a d la lu d z k ie g o ro z w o ju , d u c h o w e g o w z ro stu i p a sto ra ln e g o z a a n g a zo w a n ia . W ie lu p sy c h o lo g ó w z w ra c a b o w ie m u w a g e n a to , ze lu d z k a se k su a ln o śc c h a ra k te ry z u je sie n ie ty lk o p o trz e b a m i n a p ła sz c z y z n ie c z y sto g e n ita ln e j. R o llo M ay , n a p rz y k ła d , stw ie rd z ił ju z p o d k o n ie c la t sz e śc d z ie sia ty c h X X w ie k u , ze „ n a j b a rd z ie j s iln a p o trz e b a c z ło w ie k a n ie je s t s e x s a m w so b ie, ale p ra g n ie n ie w e j śc ia w re la c je , p o trz e b a in ty m n o śc i, a k c e p ta c ji i p rz y je c ia ” 11.

P o je c ie in ty m n o ś c i z w ie ra w s o b ie o c z y w iś c ie ta k z e e le m e n t s e k s u a ln y . L u d z ie s p o ty k a ja sie b o w ie m i n a tej n a jb a r d z ie j in ty m n e j p ła s z c z y z n ie , k tó ra d o ty k a n a jg łe b s z y c h w y m ia ró w n a s z e j lu d z k ie j o s o b o w o ś c i, a p łc io w o ś c j e s t - j a k w ia d o m o - in te g r a ln a c z e ś c ia c z ło w ie k a . P ra w d z iw a in ty m n o ś c p o le g a n a d z ie le n iu sie n ie ty lk o z y c ie m u c z u c io w y m , a le i c a ła g a m a lu d z k ic h p rz e z y c , a co z a ty m id z ie , z a k ła d a w z a je m n o ś c r e la c ji i fiz y c z n y s p o s ó b ic h w y r a z a n ia . N ie m n ie j in ty m n o ś c o c h a ra k te rz e s e k s u a ln y m , to „ ty lk o je d e n z r o d z a jó w z a z y ło ś c i” 12, k tó r y j e s t m o z liw y w r e la c ja c h m ie d z y lu d z k ic h .

9 Por. B. GEARY, Celibacy and Intimacy, w: Priesthood Today. M inistry in a Changing W orld, red. E. Conway, Veritas, Dublin 2013, s. 235.

10 T.F. NESTOR, Intimacy and Adjustment among Catholic Priests, Loyola University, Chicago 1993, s. 52.

11 R. M ay, Love and Will, Norton and Co., New York 1969, s. 311. 12 T.P. RAUSCH, Kapłaństwo i uczuciowość, s. 300.

(5)

2. CELIBAT

W ty m s a m y m c z a s ie , w k tó r y m K o ś c ió ł n a n o w o o d k ry w a ł w a r to ś c i n ty m n o ś c i, c e lib a t ja k o w a rto ś c b y ł n ie ty lk o p o w s z e c h n ie k w e s tio n o w a n y , ale i o d rz u c a n y . W y ś w ie c e n i Z onaci k sieZ a z in n y c h o b rz ą d k ó w u k a z y w a li, Ze c e lib a t n ie j e s t k o n ie c z n y m w y m o g ie m d o g m a ty c z n y m d la p e łn ie n ia k a p ła ń sk ie j p o s łu g i13. Z m ia n a w p o d e jś c iu d o lu d z k ie j s e k s u a ln o ś c i, j a k i z n a c z e n ie n a d a w a n e a k ty w n o ś c i p łc io w e j i s e k s u a ln e m u s p e łn ie n iu , a takZ e u c z y n io n e p rz e z c e lib a ta r iu s z y s z k o d y , w y w o ła n e p o p rz e z s z e ro k i w a c h la rz k ry z y s ó w o b y c z a jo w y c h w K o ś c ie le s p ra w ił, Ze p o ja w ił sie z a s a d n ic z o in n y k lim a t s p o łe c z n y i e k le z ja ln y d la ty c h , k tó rz y p o d e jm u je te n Z y c io w y w y b ó r. A n d re w B ro w n n a ła m a c h ty g o d n ik a T h e G u r a d i a n n a p is a ł: „ T ra d y c y jn y m o d e l k a p ła ń s tw a k a to lic k ie g o n a Z a c h o d z ie - g d z ie lu d z ie Z yja r a z e m w w ie lk ic h g ru p a c h , p o d z iw ia n i p rz e z p a ra fia n , a je d n o c z e ś n ie e g z y s te n c ja ln ie o d n ic h o d d z ie le n i i w w ie lu p rz y p a d k a c h p rz e Z y w a ja c y w s e m in a ry jn y m o d o s o b n ie n iu w ie k a d o le s c e n c ji - m ia ł d o s ta rc z y c im w e w n e tr z n e g o ś w ia tła , p o p r z e z k tó re c e lib a t m ia ł w y d a w a c sie c z y m ś n o r m a ln y m i o s ią g a ln y m . T e n m o d e l k a p ła n s tw a u p a d ł w k o n c o w e j d e k a d z ie d w u d z ie s te g o w ie k u ” 14.

M a rie K e e n a n p u b lik u ją c w y n ik i s w o ic h b a d a n s tw ie rd z a , Ze c h o c m e s k o ś c u d u c h o w n y c h j e s t z a w s z e w y s o k o c e n io n a , to n ie s te ty s a m a w s o b ie j e s t o n a o b e c n ie m o c n o m a r g in a liz o w a n a w s p o łe c z e n s tw ie . Z m ia n y k u ltu r o w e s p r a w ia ją , Ze c o ra z tru d n ie j j e s t Zyc w c e lib a c ie 15. Ś e a n Ś o m m o n w y m ie n ia c z te ry p o d s ta w o w e m o ty w a c je s k ła n ia ją c e d o w y b o ru c e lib a tu 16: 1. J e s t to p ra w o K o ś c io ła ; 2. J e s t to d y s c y p lin a a k c e p to w a n a ja k o e le m e n t d u c h o w e g o z a a n g a Z o w a n ia w Z yciu d u c h o w n e g o ; 3. J e s t to p e w n a w a rto ś c f u n k c jo n a ln a , k tó r a u z d a ln ia k a p ła n a d o b y c ia w p e łn i w o ln y m i d o s te p n y m d la s w o je j p o s łu g i;

13 F. D eniau, Une eveque en toute bonne fo i, Fayard, Saint-Amand-Montrond 2011, s. 53. „Skadinad bracia z Kościołów wschodnich posiadaja ogromny szacunek dla charyzmatu celibatu i wybieraja na swoich biskupów tylko tych, którzy go otrzymali w darze” - M. P iacenza, Ksieźa w epoce nowoczesności, Wyd. Św. Stanisława, Kraków 2013, s. 72.

A. B row n, Cardinal O'Brien has exposed Vatican dishonesty on celibacy, „The Guar- dian”5.03.2013,www.guardian.co.uk/commentisfree/andrewbrown/2013/mar/05/cardinal-obrien -vatican-dishonesty-celibacy (dostep: 14.01.2018).

15 M. KEENAN, Child Sexual Abuse and the Catholic Church: Gender Power and Organi zational Culture, Oxford University Press, Oxford 2012, s. 243.

(6)

4. J e s t to d a r (c h a ry z m a t), k tó r y k a p ła n i p r z y jm u je w s p o s ó b w o ln y ja k o d ro g e z y c ia E w a n g e lia .

A u to r c y tu je m ło d e g o k s ie d z a , k tó ry m ó w ił: „ M o z e s z sie m o d lic i m o d lic , a le n ig d y n ie b e d z ie s z sie m o d lił o p ra w o d o c h a r y z m a tu ” 17. T. N e s to r za- u w a z y ł, z e 32 z 3 4 d u c h o w n y c h , k tó r y c h u d a ło m u sie p o w s trz y m a c p rz e d p o r z u c e n ie m k a p ła n s tw a , p o w ie d z ia ło m u , z e b y li c e lib a ta r iu s z a m i ty lk o d la te g o , z e w y m a g a ło te g o o d n ic h p ra w o K o ś c io ła 18. D la ty c h m e z c z y z n , i w ie lu im p o d o b n y m , w y d a je sie w re c z n ie m o z liw y m w s k a z a n ie ra c jo n a ln e g o a rg u m e n tu , k tó r y m ó g łb y ic h p rz e k o n a c , d o te g o , ze ic h o fia ra i z a n e g o w a n ie p o d s ta w o w y c h lu d z k ic h p o trz e b , ta k ic h j a k z y c io w e to w a r z y s z e n ie i s e k s u a ln a in ty m n o ś c , m o z e n a b ie ra c ja k ie g o ś g łe b s z e g o z n a c z e n ia . J e s t je d n a k z e m o z li- w e i k o n ie c z n e , a b y p o k a z a c , ze k a p ła n m o z e z y c w p e łn i i z d ro w o b e z s e k s u a ln e j intym nosści. 3. ZD RO W Y CELIBAT Z p u n k tu w id z e n ia p s y c h o lo g ii z n a m io n a m i z d ro w o p rz e z y w a n e g o c e lib a tu sa: p o c z u c ie te g o , k im j e s te m ( s a m o ś w ia d o m o ś c ), a k c e p ta c ja w ła s n e j o r ie n ta c ji s e k s u a ln e j, o d k ry c ie w a rto ś c i b lis k o ś c i o ra z z d o ln o ś c i d o in ty m n o ś c i, u m ie je tn o ś c u c z e n ia sie d z ie k i r e la c jo m m ie d z y lu d z k im o ra z p o s trz e g a n ie w ła s n e j s e k s u a ln o ś c i ja k o e le m e n tu s k ła d o w e g o z y c ia d u c h o w e g o i r e lig ijn e g o n iz ja k o p rz e s trz e n i, k tó r a n a le z y tłu m ic c z y p o te p ia c 19. O d n o s z ą c sie do c h a r a k te ry s ty k i i w y m a g a n y c h k w a lif ik a c ji k o n ie c z n y c h d o p rz y je c ia ś w ie c e ń , św . J a n P a w e ł II n a p is a ł, z e „ f o rm a c ja lu d z k a k a p ła n a o k a z u je sie s z c z e g ó ln ie w a z n a ze w z g le d u n a ty c h , d o k tó r y c h s k ie ro w a n a j e s t je g o m is ja . W ła ś n ie p o to , z e b y je g o p o s łu g a b y ła p o lu d z k u j a k n a jb a rd z ie j w ia ry g o d n a i ła tw a d o p rz y je c ia , k a p ła n w in ie n k s z ta łto w a c s w a lu d z k a o s o b o w o ś c w ta k i s p o só b , b y s ta w a c sie d la in n y c h p o m o s te m , a n ie p r z e s z k o d a w ic h s p o tk a n iu z J e z u s e m C h ry s tu s e m , O d k u p ic ie le m c z ło w ie k a . K o n ie c z n e je s t, b y k a p ła n , b io r ą c p rz y k ła d z J e z u s a , k tó ry « w ie d z ia ł, co w c z ło w ie k u sie k ry je » (J 2 ,2 5 ; p o r. 8 ,3 -1 1 ), u m ia ł p o z n a w a c d o g łe b i w n e trz e c z ło w ie k a , o d g a d y w a c tr u d n o ś c i i p ro b le m y , u ła tw ia c s p o tk a n ie i d ia lo g , z d o b y w a c z a u fa n ie i n a w ia z y w a c

17 Tamże, s. 115.

18 T.F. NESTOR, Intimacy and Adjustment, s. 52.

19 Por. J.W. CIARROCCHI, R.J. Wickś, Psychoterapia duchownych i osób zakonnych, tłum. A. Rozwadowska, W drodze, Gdańsk 2008, s. 200.

(7)

w s p ó łp r a c e , w y ra z a c s p o k o jn e i z ró w n o w a z o n e s a d y ”20. P a p ie z z w ró c ił ta k - ze u w a g e n a k o n ie c z n o ś c m o d litw y , w e w n e trz n e j w o ln o ś c i, z d o ln o ś c i do w c h o d z e n ia w re la c je z i n n y m i , a ta k z e n a w ła ś c iw ie p o je te w y c h o w a n ie s e k s u a ln e . O s o b o m , k tó r e o d c z u w a ja g łe b o k ie z a w s ty d z e n ie , w in e lu b w ro g o ś c w s to s u n k u d o p ro b le m ó w s e k s u a ln y c h , p o w in n a z o s ta c u d z ie lo n a p rz e d p r z y je c ie m ś w ie c e n f a c h o w a p o m o c lu b te z a d e k w a tn a w s k a z ó w k a , z e z y c ie w k a p ła ń s tw ie n ie j e s t to d la n ic h w ła ś c iw y m s p o s o b e m re a liz a c ji z y c io w e g o p o w o ła n ia , g d y z w p r z e c iw n y m ra z ie m o g a o n i o d c z u w a c p o w a z n e b r a k i w z d r o w y m p rz e z y w a n iu w ła s n e j s e k s u a ln o ś c i. S e m in a rz y ś c i, k tó r z y n ie m a ja w ie k s z y c h p ro b le m ó w w tej m a te rii, n ie m a ja te z n a jc z e ś c ie j w ie k s z y c h tru d n o ś c i w b y c iu tra n s p a r e n tn y m i w p ro c e s ie fo rm a c ji. S a n ie s te ty i ta c y , k tó r z y z b o ja z n i p ró b u ja u k ry w a c lu b p r z y n a jm n ie j n ie p r ó b u ja o d k ry w a c p rz e d in n y m i sw y c h p r o b le m ó w z d z ie d z in y s e k s u a ln o ś c i z o b a w y , z e m o g lib y z o s ta c r e le g o w a n i z s e m in a r iu m lu b n ie d o p u s z c z e n i d o św ie c e n . W a rto p o w tó rz y c to , c o z o s ta ło j u z p o w ie d z ia n e , ze k a p ła iis tw o n ie j e s t m ie js c e m d la n ie d o jr z a ły c h m e z - c z y z n , k tó rz y c h c a u n ik n a c w y z w a li ś w ia ta i d o jrz a ły c h r e la c ji m ie d z y lu d z - k ic h lu b k tó rz y s a n ie p e w n i co d o s w o je j s e k s u a ln e j to z s a m o ś c i21.

W ś ró d w ie lu c e c h , k tó ry m i p o w in n i c h a r a k te ry z o w a c sie k a n d y d a c i do kap łain stw a, n a s z c z e g ó ln a u w a g e z a s łu g u ja : „ p o z y ty w n e i s ta b iln e p o c z u c ie w ła s n e j - m e sk ie j - to z s a m o ś c i o ra z z d o ln o ś c d o tw o r z e n ia d o jr z a ły c h re la c ji z in n y m i o s o b a m i c z y g ru p a m i o s ó b ; trw a łe p o c z u c ie p r z y n a le z n o ś c i do w s p ó ln o ty , k tó r a s ta je sie fu n d a m e n te m p rz y s z łe j w s p ó ln o ty z p re z b ite r iu m i o d p o w ie d z ia ln e j w s p ó łp ra c y z p o s łu g a b is k u p a ; w o ln o ś c w p o ś w ie c e n iu sie w ie lk im id e a ło m i s p ó jn o ś c w ic h c o d z ie n n e j r e a liz a c ji; o d w a g a w p o d e jm o w a n iu d e c y z ji i w ie rn o ś c p o w z ie ty m z o b o w ią z a n io m ; p o z n a n ie s ie b ie , s w o ic h w ła s n y c h ta le n tó w , a le i o g ra n ic z e n , p ró b u ja c j e z in te g r o w a c z p o c z u c ie m w ła s n e j w a rto ś c i w o b lic z u B o g a ; z d o ln o ś c do k o r y g o w a n ia s i e ; u m iło w a n ie p ie k n a ja k o « b la s k u p ra w d y » i s z tu k a je g o r o z p o z n a w a n ia ; z a u fa n ie , k tó re ro d z i sie z s z a c u n k u d la in n y c h i ic h p ra w d z iw e g o p rz y je c ia ; z d o ln o ś c k a n d y d a ta d o in te g r a c ji w ła s n e j s e k s u a ln o ś c i, z g o d n ie z je j c h r z e ś c ija ń s k ą w iz ja , b io r a c p rz y ty m p o d u w a g e o b o w ią z e k z a c h o w a n ia c e lib a tu ”22.

20 Jan P a w e ł II. Adhortacja apostolska Pastores dabo vobis, nr 43 [dalej: PDV]. 21 G. G resh ak e, Essere preti in questo tempo. Teologia — Prassi — Spiritualita, Queri- niana, Brescia 2008, s. 407.

22 K o n g re g a c ja ds. E dukacji K a to lic k ie j, Wskazania odnośnie do kompetencji psycho logicznych w momencie przyjmowania i w czasie form acji kandydatów do kapłanstwa, w: Gratias Agamus Domino Deo nostro. Ksiega honorowa dedykowana Ksiedzu Jerzemu

(8)

Palmskie-Z d ro w a in ty m n o ś c - o b o je tn ie c z y k to ś b y ł u p rz e d n io a k ty w n y s e k s u a ln ie c z y te z n ie - w y m a g a n ie ty lk o m ie d z y o s o b o w y c h , a le i w e w n a tr z o s o b o w y c h z d o ln o ś c i23. S a m o ś w ia d o m o ś c j e s t k lu c z o w a z d o ln o ś c ią , k tó ra k ro c z y b e z p o ś re d n io p o z d o ln o ś c i s a m o o b ja w ie n ia sie d ru g ie m u . Z n a c z ą c y m o m e n t w ro z w o ju w ła s n e j d o ro s ło ś c i p rz y p a d a n a o k re s , w k tó r y m o s o b a p o d e jm u je w y z w a n ie w s p ó łd z ie le n ia z d ru g im c z e g o ś , c o j e s t a lb o b a rd z o z n a c z ą c e , alb o b a rd z o b o le s n e d la je g o z y c ia . P o d e jm u ją c sie te g o ry z y k a w p e łn e j z a u fa n ia r e la c ji p rz y ja z n i, n ie c h o d z i je d y n ie o to , z e b y u k a z a c d ru g ie m u p o s ta w e a k c e p ta c ji i m iło ś c i, a le o to , a b y w s k a z a c , j a k b a rd z o j e s t c e n n y w o c z a c h d ru g ie j o s o b y . C i, k tó r z y n ie p o tr a f ia te g o u c z y n ic , z p o w o d u b o ja z n i lu b b r a k u z d o ln o ś c i, s tra c ili z n a c z ą c y k lu c z w p ro c e s ie a u to ro z w o ju w ła sn e j o s o b o w o ś c i i d o jr z a ło ś c i, a p rz e z to m o g a b y c m n ie j e f e k ty w n i w p ra c y p a s to ra ln e j.

A b y z y c „ z y c ie m c e lib a ta r iu s z a ” o ra z s tw o rz y c i p o d trz y m y w a c in ty m n a r e la c j e , k a p ła n m u s i m ie c w ła ś c iw e p o c z u c ie s e n s u w ła s n e g o z y c ia i ja s n o o k re ś lo n e , a le te z i z d ro w e , g r a n ic e s w o ic h z a c h o w a ń . K a z d a o s o b a d o ro s ła m u s i n a u c z y c s ie , w ja k i s p o s ó b d o k o n y w a c s a m o k o n tro li, z a ró w n o co do sw o ic h z a c h o w a ń z e w n e tr z n y c h , j a k i s ta n u u c z u c io w e g o . N a s z c z e ś c ie j e s t m o z liw e w y p ra c o w a n ie n a ty m p o lu p e w n y c h u m ie je tn o ś c i. U p a d e k , je ś l i ju z sie z d a rz y , n ie o z n a c z a je s z c z e , ze je g o d o ty c h c z a s o w e z a a n g a z o w a n ie w z y c ie w c e lib a c ie n ie m ia ło w a rto ś c i. L e k c ja ta p o w in n a b y c p o u c z e n ie m , ab y o d n o w ic s w o je z y c ie w c a łe j je g o in te g r a ln o ś c i i w ie rn o ś c i. M o z e to b y c u c z y n io n e p o p rz e z o s o b is ta r e f le k s je i w e w n e trz n a k o n f r o n ta c je z p ie r w o tn y m i w a r to ś c ia m i, k tó re s k ło n iły m e z c z y z n e d o p ó jś c ia d r o g a p o w o ła n ia 24. R e f le k s ja ta i d ia lo g z d a ja sie b y c je d n a k b a rd z ie j e fe k to w n e i s z c z e re , je ś li sa p o d e jm o w a n e w o b e c z a u fa n e g o p rz y ja c ie la , p r o f e s jo n a ln e g o te ra p e u ty lu b k ie r o w n ik a d u c h o w e g o . T a k a r o z m o w a - n ie n a z b y t ła tw a - n a jp r a w d o p o d o b

mu Rektorowi Wyzszego Śląskiego Seminarium Duchownego w latach 2006-2013, tłum. W. Sur- miak, red. M. Panek, J. Wilk, Katowice 2014, s. 320. Paweł VI w encyklice Sacerdotalis caelibatus (24.06.1967) w bezpośredni sposób traktuje o tej koniecznej zdolności kandydata do kapłaństwa w numerach 63-64. Konkluduje w numerze 64: „Do takiego bowiem zycia, jakie ma wieśc bezzenny kapłan, zycia i wewnetrznie, i zewnetrznie intensywnie poświeconego sprawom Bozym, wymagającego wielkiej roztropności, bynajmniej nie nadaje sie kandydat, który pod wzgledem cielesnym, duchowym i moralnym nie jest wyposazony w konieczne przy mioty; a nie nalezy sie spodziewac, ze w tej dziedzinie łaska Boza uzupełni to, czego zabrakło naturze”; por. takze: PDV 44.

23 Por. M. P ab le , Skills Needed fo r Celibacy, „Review for Religion” 3(1998), s. 275-285. 24 D. B o h r, The Diocesan Priest. Consecrated and Sent, Liturgical Press, Collegvile 2008, s. 145.

(9)

n ie j z w ie ra c b e d z ie w s o b ie p o s tu la t z m ia n y p e w n y c h z a c h o w a li c z y Z ycio- w y c h p rio ry te tó w . 4 . s a m o ś w i a d o m o ś ć : i d u c h o w o ś ć : A u to r z y p is z ą c y n a te m a t c e lib a tu , w ie r n o ś c i i in ty m n o ś c i z a w s z e p o d k r e ś la ją , Ze is to tn y m e le m e n te m p rz e Z y w a n ia ty c h r z e c z y w is to ś c i j e s t k u lty w o w a n ie z d ro w e g o Z ycia d u c h o w e g o , k tó re m u s i b y c n ie ja k o m ó z g ie m k a p ła ń s k ie g o z a a n g a Z o w a n ia . N ie s te ty w ie lu p re z b ite ró w n ie w y p ra c o w a ło w so b ie , juZ to n ie z b e d n y c h u m ie je tn o ś c i z w ią z a n y c h z o s o b is ty m Z y c ie m m o d lite w n y m , juZ to o p u ś c ili te p ra k ty k e z p o w o d u n a d m ia ru o b o w ią z k ó w z w ią z a n y c h z p o s łu g a lu b - b y c m oZ e - z p o w o d u p o c z u c ia n ie a d e k w a tn o ś c i c z y u p a d k ó w w p rz e s trz e n i ic h Z ycia d u c h o w e g o . I le k r o c c z ło w ie k p o d e jm u je p ra k ty k e r e f le k s ji n a d s w o im Z y c ie m , o d k ry w a je d n o c z e ś n ie , Z e w z ra s ta w s a m o ś w ia d o m o ś c i te g o , k im je s t. Ś ta je sie b o w ie m b a rd z ie j ś w ia d o m y s w o ic h p ra g n ie ń , n a d z ie i, m a rz e n , o b a w , tr o s k c z y p o trz e b . Ś a m u c z y sie te g o , c o s p ra w ia , Ze j e s t z ły lu b s m u tn y , c z e g o p ra g n ie (takZ e n a p ła sz c z y Z n ie p r a g n ie n n a tu r y

s e k s u a ln e j) i c o s p ra w ia , Ze s ta je sie n ie s p o k o jn y .

P o s łu g a k ie r o w n ik a d u c h o w e g o p o w in n a w p ie rw s z e j k o le jn o ś c i k ła ś c n a c is k n a p r z e k a z a n ie k ie r o w a n e m u u m ie je tn o ś c i u s ły s z e n ia B oZ ego g ło s u p o d c z a s m o d litw y , k tó r y p o w in ie n sta c sie z a p r o s z e n ie m d o w z ro s tu p o ś r o d  k u , a n ie ty lk o p o m i m o Z y c io w e g o z a tr a c e n ia 25. D o ś w ia d c z e n ie m e d y ta c ji d o s ta r c z a m o Z liw o śc i k o n ta k tu z J e z u s e m , k tó r y m oZ e w z m o c n ic p o c z u c ie s e n s u p o w o ła n ia , k tó r e złoZ ył w s e rc u p rz y jm u ją c e g o s a k ra m e n t ś w ie c e n i w p r z y je ty m d a rz e c e lib a tu . Z d o ln o ś c s łu c h a n ia k r y ty k i i p e w n y c h in f o r m a c ji z w ro tn y c h d o ty c z ą c y c h w ła s n e j o s o b y takZ e p o w o d u je w z ro s t s a m o ś w ia d o m o ś c i. W ty m p ro c e s ie n ie z w y k le w a Z n y m j e s t z d o b y c ie sie n a c n o te p o k o ry i p rz y jm o w a n ia w ie lu s p ra w z e z d r o w y m p o c z u c ie m h u m o ru . A ro g a n c ja i p o m p a ty c z n o ś c n ie sa d o b ry m i p r z y ja c ió łm i s a m o ś w ia d o m o ś c i. P re z b ite rz y , k tó r z y u n ik a ja s p o s o b ó w w z ro s tu w s a m o ś w ia d o m o ś c i, o g r a n ic z a ją n ie ty lk o z d o ln o ś c a d e k w a tn e g o p o k ie ro w a n ia s w o im Z y cie m ja k o c e lib a ta r iu s z e , a le i z m n ie js z a ją s to p n io w o sw o je z a a n g a Z o w a n ie p a s to ra ln e p o p rz e z p o w ie rz c h o w n e w y k o n y w a n ie s w o ic h o b o w ią z k ó w , d y s ta n s o w a n ie sie o d p o s łu g i i w s p ó ln o ty k a p łain sk iej, a co

25 R.J. Wickś, Preyerfulness: Awakening to the Fullness o f Life, Śorin Books, Indiana 2009, s. 65.

(10)

w ie cej s a n a r a z e n i ta k z e n a z a n ie c h a n ie ic h o s o b is te g o w z ro s tu ja k o w p e łn i d o jr z a ły c h m e z c z y z n 26.

5. PRZESZK O D Y W ZD RO W Y M PR ZEZY W A N IU IN TY M N O ŚCI CELIBA TU

J e s t r z e c z a n ie w ą tp liw ie p ra w d z iw a , ze z y c ie w c z y s to ś c i (c z y to w z w ią z k u , c z y w p o je d y n k e ) n ie j e s t m o z liw e b e z s a m o d y s c y p lin y . R o n a ld R o lh e i- s e r, a u to r k s ia z e k z z a k re s u te o lo g ii d u c h o w o ś c i i w z ie ty re k o le k c jo n is ta , p rz y p o m in a , ze k a z d y z n a s j e s t w p e w ie n s p o s ó b „ n ie d o k o in c z o n y ” i w ła ś n ie to u m ie je tn o ś c d o s tr z e z e n ia te g o fa k tu j e s t p ra w d z iw a d r o g a k u a k c e p ta c ji n a s z e g o c z ło w ie c z e n s tw a 27. N ik t z n a s n ie m o z e m ie c w z y c iu w s z y s tk ie g o , c z e g o z a p ra g n ie . W s z y s c y z y je m y w n a p ie c iu p ra g n ie n ia c z e g o ś w ie c e j, p rz y c z y m p ra g n ie n ie i w y b ó r je d n e j m o z liw o ś c i p o w ią z a n y j e s t n ie je d n o k ro tn ie z k o n ie c z n o ś c ią re z y g n a c ji z in n e j w a r to ś c io w e j i d o b re j o p c ji28. C e lib a t j e s t w y b o r e m p e w n e g o „ n ie ” , k tó re j e s t w s łu z b ie p e w n e m u „ ta k ” . T y m „ ta k ” j e s t s łu z e b n e k a p ła n s tw o , k tó re w y m a g a o d p o w o ła n e g o „ n ie ” d la o s o b is te g o m a łz e n s tw a i r e la c ji s e k s u a ln y c h .

J e ś li k a p ła n s k ie z y c ie r o z u m ia n e j e s t je d y n ie ja k o o d g ry w a n ie k ap łain sk iej r o li, k tó re m o z n a b y n a z w a c „ p r o w a d z e n ie m p o d w ó jn e g o z y c ia ” , j e s t p ie r w s z a ja s k r a w a p r z e s z k o d a w s z c z e ry m p rz e z y w a n iu in ty m n o ś c i w r e la c ji p r z y ja c ie ls k ie j. K a p ła n i, k tó rz y n a d m ie rn ie in w e s tu ja je d y n ie w ic h „ ś w ia to w y i h ie r a r c h ic z n y i m a g e” , z w ie lk a tr u d n o ś c ią z d o b y w a ja sie n a tw o r z e n ie z d r o w y c h i z a z y ły c h r e la c ji. Z a a n g a z o w a n i s a je d y n ie w p o p ra w n e o d g ry w a n ie s w o je j k a p ła n s k ie j ro li, n ie je d n o k r o tn ie u w ik ła n i w p e w n a n u te n a rc y z m u , w z m o c n io n e g o p rz e z s w o is ta p o s ta c k le ry k a liz m u , z a d a ja c e g o ty tu łu d o s p e c ja ln e g o s p o s o b u tr a k to w a n ia ic h w sp o łe c z e in stw ie i w p r z e s tr z e n i e k le z ja l n e j. N a r c y ś c i m o g a b y c n a sw ó j s p o s ó b c z a r u ja c y , e k s c y tu ją c y i n a sw ó j s p o s ó b m o g a b a rd z o c z e s to w n o s ic d o re la c ji s p o łe c z n y c h p e w n a n o w a e n e r g ie , je d n a k z e ic h p o trz e b y i w y s o k ie p o c z u c ie w y m a g a n w z g le d e m in n y c h k o lid u je z tw o r z e n ie m d w u s tro n n y c h r e la c ji o ra z ic h s e k s u a ln y m i p o trz e b a m i, k tó r e m o g a p r o w a d z ic d o te g o , co L e n Ś p e rry n a z w a ł „ p s u d o in ty m n o ś c ia ” . W tej p o s ta w ie in te n s y w n e s e k s u a ln e u c z u c ia s a in te r p r e to w a n e ja k o r z e c z y

26

Z. K roplew ski, Kryzysy kapłanskie. Analizy psychologiczno-form acyjne, WAM, Kraków 2010, s. 34.

27

R. R o lh e iser, The Holy Lodging, Doubleday, New York 1999, s. 56.

28

Ś. ŚAMMON, An Undivided Heart, s. 21.

(11)

w is ta in ty m n o ś c 29. O s o b y ta k ie b a r d z o c z e sto s a s z tu c z n e w e w z a je m n y c h r e la c ja c h i s k ło n n e d o w y k o r z y s ta n ia d ru g ie j o s o b y je d y n ie d la s w o ic h p a r ty k u la r n y c h c e ló w . W ie lu a u to ró w ra d z i, a b y d u c h o w n i z n aleZ li s o b ie h o b b y lu b z a in te r e s o w a n ia , k tó re n ie ja k o ro z s z e r z a ic h Z ycie i u k ie r u n k u je j e d o w s p ó łd z ie le n ia sw y c h p r z y je m n o ś c i z in n y m i (c z e s to z in n y m i k a p ła n a m i) i d o s ta r c z a a lte r n a ty w n e g o , to z n a c z y z d ro w e g o , Z ró d ła z a d o w o le n ia . N ie s te ty s a k a p ła n i, d la k tó ry c h w o ln y c z a s m oZ e b y c p o ś w ie c o n y w y łą c z n ie a k ty w n o ś c i z w ią z a n e j z Z y c ie m r e lig ijn y m . N ie je d n o k r o tn ie p r z y b ie r a o n fo rm e p e w n y c h p r a k ty k c z y s to d e w o c y jn y c h . T a k ie w y k o rz y s ty w a n ie w o ln e g o c z a s u m oZ e b y c n ie m a l tr w a ła p rz e s z k o d a w d o jr z a ły m p rz e Z y w a n iu in ty m n o ś c i. G e n e z a p o ja w ia ją c e g o sie p ro b le m u z in ty m n o ś c ią n ie j e s t n a jc z e ś c ie j je d n o p r z y c z y n o w a , a le j e s t to z a c h o w a n ie a d d y ty w n e , c z y li b e d a c e w y n ik ie m w ie lu s k ła d n ik ó w . W ie lu a u to ró w p o z y c ji z z a k r e s u te o lo g ii Z ycia d u c h o w e g o z w ra c a u w a g e n a fa k t, Ze w c h o d z e n ie w c o ra z b a rd z ie j p r o m is k u ity w n e r e la c je m ie d z y o s o b o w e , j a k i w k o m p u ls y w n e k o r z y s ta n ie z p o r n o g ra f ic z n y c h s tro n in te r n e to w y c h , j e s t w ie lk im w o ła n ie m o p r a w d z iw a in ty m n o ś c w Zy- c iu 30. Ś tro n y in te r n e to w e d a ja u Z y tk o w n ik o w i d o ś w ia d c z e n ie p e w n e j ilu z ji in ty m n o ś c i, gdyZ p o p rz e z w iz u a ln a s ty m u la c je , d o s ta r c z a ją p o c z u c ia p o d n ie c e n ia i p o b u d z e n ia . Je d n a k Z e b a rd z o c z e sto p r o w a d z a takZ e d o in te n s y w n e g o p o c z u c ia w in y z p o w o d u re z y g n a c ji z k a p ła ń s k ie j tr o s k i o Z ycie d u c h o w e i z m a r n o w a n y c h w ie lu g o d z in n a s u r fo w a n iu po n ie o g r a n ic z o n y c h m a te r ia ła c h d o s te p n y c h o n lin e . W a rto p a m ie ta c , Z e c z e sto o d b y w a sie to w n o c y , g d y z d o ln o ś c s a m o k o n tro li j e s t z n a c z n ie p o m n ie js z o n a . P o d c z a s g d y z d o ln o ś c do p rz e Z y w a n ia s a m o tn o ś c i j e s t z d ro w y m w s k a ź n ik iem p o s ia d a n e j z d o ln o ś c i do in ty m n o ś c i, to o g lą d a n ie p o r n o g ra fii c z e sto p ro w a d z i d o iz o la c ji i p o c z u c ia w s ty d u 31.

Z k o le i p o c z u c ie o s a m o tn ie n ia w Z yciu k a p ła ń s k im j e s t p o w ią z a n e z t r u d n o ś c ia m i z Z y c ie m w c e lib a c ie i w z d ro w e j in ty m n o ś c i. D e a n H o g e w s w o im s tu d iu m p o ś w ie c o n y m k a p ła n o m , k tó rz y p o r z u c ili p o s łu g e w p ie rw s z y c h p ie c iu la ta c h p o p r z y je c iu ś w ie c e ń , za u w a Z y ł, Ze w s z y s c y o n i c z u li sie o sa

-29 L. ŚPERRY, Sex, Priestly M inistry and the Church, Liturgical Press, Collegville 2003, s. 78.

30 G.J. Mc G lone, Internet i pornografia, w: Ku uzdrowieniu i odnowie. M ateriały z sym  pozjum dla biskupów, przełozonych zakonnych o seksualnym wykorzystywaniu osób niepełnolet nich. Papieski Uniwersytet Gregoriański, 6-9 lutego 2012, tłum. Z. Kasprzyk, WAM, Kraków 2012, s. 236.

31 T. VINCIGUERRA, Pornografia. Cosa ne dice la Chiesa?, Edizioni Śan Paolo, Cinisello Balsamo 2017, s. 92-93.

(12)

m o tń ie ń i i n ie d o c e n ie n i32. W z m a g a ła to w s z y s tk o u tr a ta p o c z u c ia m is ji i d u c h o w e g o w ig o ru , p o r z u c e n ie p ra k ty k d u c h o w y c h , „ o c z e k iw a n ie n a w ie c e j” i n ie m o z n o ś c o s ia g n ie c ia te g o , p rz y je c ie s ty lu z y c ia , k tó ry n ie j e s t z g o d n y z p r o s to ta E w a n g e lii, s z u k a n ie z a s te p c z y c h f o r m p r z y je m n o ś c i, c z y li k o m p e n s a c ja p ro b le m ó w p o p rz e z n a d u z y w a n ie a lk o h o lu lu b m e d y k a m e n tó w , p o s z u k i w a n ie u p r a g n io n e g o z a je c ia , s e k s u a ln a g r a ty fik a c ja , w ła d z a lu b a m b ic je n a u k o w e 33. W s z y s tk ie te z a c h o w a n ia m o g a s ta c w s p rz e c z n o ś c i z lu d z k im i p o trz e b a m i z b u d o w a n ia p ra w d z iw e j in ty m n e j r e la c ji i z y c ia w c e lib a c ie n a z d r o w y s p o s ó b 34. 6. O KRESY Z YCIA B e rn a rd B o n n o t n a p is a ł b a rd z o in s tr u k ty w n y a rty k u ł, k tó r y p o m a g a w w y - r ó z n ie n iu p e w n y c h e ta p ó w z y c ia w c e lib a c ie . A u to r s u g e ru je , z e w p ie r w s z y c h la ta c h p o s łu g i k a p ła n i ja k o „ m ło d z i d o ro ś li d ^ z a d o p r o w a d z e n ia z y c ia w c e lib a c ie , g d y z n a o g ó ł n ie s to ja w o b lic z u g łe b o k ic h w y z w a ń z w ią z a n y c h z ic h p o s łu g a ” 35. In n i tw ie rd z a , z e w ty m o k r e s ie w y s te p u je s w o is ta k o m b i n a c ja id e a liz m u i z a d o w o le n ia w p o s łu d z e , k tó r e b a rd z o c z e sto n io s a m ło d e g o k a p ła n a w p ie rw s z y c h la ta c h je g o p ra c y d u s z p a s te r s k ie j. M ło d y p r e z b ite r s ta ra s ie b y c ś w ia d o m y m s w y c h s e k s u a ln y c h p r a g n ie ń i p o z a d a ń , a le j e s t te z ś w ia d o m y w s p a rc ia , k tó re j e s t m u u d z ie la n e , a b y w y trw a ł w z ło z o n y m p r z y r z e c z e n iu . B y c m o z e p o ja w ia sie w n im ta k z e c z y s ta b o ja z ń p rz e d z ła m a n ie m z ło - z o n y c h p rz y r z e c z e ń . D la m ło d y c h k a p ła n ó w o s k ło n n o ś c ia c h h o m o s e k s u a l n y c h , p ra g n ie n ie u n ik n ie c ia u ja w n ie n ia ic h o r ie n ta c ji lu b n ie u m ie je tn o ś c w ła ś c iw e g o s ta w ie n ia c z o ła p ro b le m o w i p rz e d s a m y m s o b a , r e k o m p e n s o w a n e j e s t p rz e z a tra k c y jn o ś c p o d je te j p o s łu g i i s łu z b y B o g u , c o m o z e p r o w a d z ic do c a łk o w ite g o u n ik a n ia c z y w re c z n a ta r c z y w e g o w y p ie r a n ia te m a tó w z w ią z a n y c h z to z s a m o ś c ia i p o trz e b a m i s e k s u a ln y m i. H e n ri J .M . N o u w e n w s w o im o p ra c o w a n iu I n t y m n o s c o p is u je te s y tu a c je w n a s te p u ja c y sp o s ó b : „ P e łe n z a p a łu d o p ra c y m ło d y k s ią d z r z u c a sie do d z ia ła n ia j a k p ra w d z iw y n a ś la

32 Por. D.R. HOGE, Priests o f the the First Five Years: Satisfaction and Dissatisfacions, „Touchstone” Winter 2001, s. 27-30.

33 F. Leśniak, R. Popowski, Formacja ludzka powołanych do kapłanstwa, Wyd. KUL, Lublin 2006, s. 211.

34 Por. K. PAWLINA, Formacja do kapłanstwa w polskich seminariach, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa 2008, s. 67-71.

35 Por. szerzej: B.R. BONNOT, Stages in a Celibate's Life, „Human Development” 3(1995), s. 1-22.

(13)

d o w c a P e la g iu s z a . B a rd z o s z y b k o m o z e sta c sie o f ia r a te g o , co p o s tro n n y o b s e r w a to r n a z w a łb y « k o m p le k s e m z b a w ie n ia » . J e ś li c h o d z i o je g o te r y to r iu m , j e s t n ie m a l w s z e c h o b e c n y . Z a d n a g ru p a b ib lijn a , z e b ra n ie T o w a rz y s tw a R o d z ic ó w i N a u c z y c ie li, cśw iczenia h a r c e r z y , z g r o m a d z e n ie H o ly N a m e , s o c ja ln e , fin a n s o w e c z y p o b o z n e s p o tk a n ie n ie m o z e sie o d b y c b e z n ie g o . R o z m a w ia p ra w ie z k a z d y m , k to g o o to p ro s i, u d z ie la p o ra d p a ra f ia n o m , k tó rz y m a ja k ło p o ty , d o ra d z a p a ro m , u c z y w s z k o le p o d s ta w o w e j, z a w o d o w e j i ś r e d n ie j i j e s t p rz e z c a ły c z a s g o tó w d o p o m o c y k a z d e m u , k to g o p o trz e b u je z w y ja tk ie m je d y n ie s ie b ie sa m e g o . [ ...] O to k o m p le k s z b a w ie n ia w całe j k ra s ie . J a k d łu g o m o z e to tr w a c ? D w a , c z te ry , m o z e p ie c la t, a p o te m w s z y s t k o z a c z y n a sie z m ie n ia c . K s ie d z u n ie u d a je sie u d o s k o n a lic ś w ia ta w o k ó ł sie b ie ta k , j a k z a k ła d a ł, a i lu d z ie n ie z m ie n ili sie s z c z e g ó ln ie o d m o m e n tu je g o p rz y b y c ia . [ ...] W je g o p o k o ju n ie m a z a d n y c h n o w y c h k s ia z e k , n ie m a te z n o w y c h p o m y s łó w . K s ia d z z a c z y n a o d c z u w a c a p a tie i n u d e o ra z z a d a w a c so b ie p y ta n ie : « C o j a w ła ś c iw ie r o b i e ? N ic sie n ie z m ie n ia , a j a j e s te m c o ra z b a rd z ie j z m e c z o n y d z ia ła n ie m , lu d z m i, so b a » . B ie rz e g ó re z m e c z e n ie - f i z y c z n e z p o w o d u b r a k u sn u , p s y c h ic z n e z p o w o d u b r a k u m o ty w a c ji o ra z d u c h o w e z n ie d o s ta tk u in s p ir a c ji - p r o w a d z ą c e d o o b o je tn e j re z y g n a c ji, w z r a sta ją c e j ir y ta c ji, a n a w e t n u r tu ją c e j d e p r e s ji” 36.

R o z w ó j m e z c z y z n y w je g o la ta c h d w u d z ie s ty c h i p o c z ą tk u la t tr z y d z ie sty c h j e s t s k o n c e n tr o w a n y w o k ó ł p r a g n ie n ia s p r a w d z e n ia s ie b ie i b y c ia c z ło w ie k ie m su k c e s u . P ra w d z iw e w y z w a n ia p r z y c h o d z ą je d n a k w w ie k u ś re d n im , k ie d y to p rz e z y w a n ie c e lib a tu m o z e s tra c ic c o ś ze sw e g o p ie r w o tn e g o id e a liz m u , c o w ie c e j, m o z e p o ja w ic sie d o ś w ia d c z e n ie u p a d k u , z ra n ie n ia c z y n ie z a d o w o le n ia z p o s łu g i. W ty m o k re s ie z y c ia p ra w ie z a w s z e p o ja w ia sie p ra g n ie n ie w e jś c ia w in ty m n a re la c je z d r u g a o s o b a . B y c ie s in g le m b y w a p o s trz e g a n e ja k o u tr a ta w a z n y c h lu d z k ic h p o tr z e b i d o ś w ia d c z e n . W ła ś c iw y m w y jś c ie m z tej s y tu a c ji j e s t w y p ra c o w y w a n ie w s o b ie z d o ln o ś c i d o b y c ia w s p ó łc z u ją c y m i tw ó r c z y m w tw o rz e n iu m ie d z y lu d z k ic h re la c ji, w ra z ze z d o ln o ś c ią tw o r z e n ia b lis k ic h p r z y ja z n i i ró z n y c h f o rm w s p ó ln o ty z in n y m i i d la in n y c h 37. J e ś li p r e z b ite r d o jd z ie d o p u n k tu , w k tó r y m z o b a c z y c e lib a t ja k o p e w n a d e p r y w a c je , c z y li b ra k , to b e d z ie m u s a m e m u b a rd z o tru d n o w o d n a le z ie n iu w ła ś c iw e g o z n a c z e n ia d la te g o z a a n g a z o w a n ia . W ty m m o m e n c ie b e d z ie m u s ia ł u c z y n ic w y b ó r, k tó r y m o z e g o p o d p r o w a d z ic d o z n a le z ie n ia ś ro d k ó w

36 H.J.M. Nouwen, Intymnosc, Wyd. Salwator, Kraków 2007, s. 147-148. 37 B.R. BONNOT, Stages in a Celibate's Life, s. 21.

(14)

o Z y w ia ja c y c h se n s je g o k a p ła ń s k ie g o p o w o ła n ia , w k tó re w p is a n y j e s t c e lib a t, d o p rz e z w y c ie Z e n ia s m u tk u z p o w o d u u tr a ty s e k s u a ln e j r e la c ji, n ie m o Z n o śc i p o s ia d a n ia w ła s n e g o p o to m s tw a , d o m u , k a r ie r y i in n y c h ś w ia to w y c h w a rto ś c i. T a k i p ro c e s m oZ e tr w a c la ta m i i b a r d z o c z e sto w y m a g a p e w n e g o s p e c y f ic z n e g o d u c h o w e g o d o ś w ia d c z e n ia , j a k n p . d u c h o w e g o p rz e b u d z e n ia c z y k o n s o la c ji a lb o teZ d r u g ie g o n a w ró c e n ia , w k tó r y m m oZ e o n p o n o w n ie i s e n s o w n ie o d d a c sie te m u , d o c z e g o w s p o s ó b w o ln y w c z e ś n ie j sie z o b o w ią z a ł38. W ie lu d u c h o w n y c h o s ia g n e ło te n s ta n z s u k c e s e m .

7. M EŚK IE I ZeNś k i e RÓ ŻN ICE W PR ZEZY W A N IU IN TY M N O ŚCI

P s y c h o lo g s p o łe c z n y R a y B a u m e is te r p is z e o ró Z n ic a c h w p rz e Z y w a n iu in ty m n o ś c i p rz e z k o b ie te i m e Z c z y z n e 39. W je g o o c e n ie k o b ie ty p r e f e r u je z n a c z a c o in ty m n a , b lis k a i w y ła c z n a - d ia d y c z n a r e la c je , p o d c z a s g d y m eZ - czyZ ni c z u ja sie b a rd z ie j k o m f o rto w o , g d y tw o rz y r e la c je g ru p o w e . J e ś li j e s t to p ra w d a , to n a jp ra w d o p o d o b n ie j j e s t to p o w ó d , d la k tó re g o to w ła ś n ie tw o rz e n ie k a p ła ń s k ic h g ru p w s p a rc ia w p o s łu d z e i p o w o ła n iu j e s t n a jb a rd z ie j e f e k ty w n a d r o g a p o m o c y . Z a ró w n o k o b ie ty , j a k i m eZ czyZ ni c ie s z y sie o w o c a m i w y ra Z a n ia s w o ic h u c z u c i w s p ó łd z ie le n ia sie n im i z in n y m i, a le k o b ie ty w y d a ja sie b y c b a rd z ie j s k ło n n e d o ta k ie j fo rm y b lis k o ś c i ńiZ m eZ czyZ ni.

N ie k tó rz y a u to rz y p is z a o m e Z c z y z n ac h i ic h c ie rp ie n iu , k tó re g o d o ś w ia d c z a ją z p o w o d u p e w n e g o d e fic y tu w p rz e Z y w a n iu in ty m n o ś c i, gdyZ n ie m o g a d z ie lic z in n y m i s w o ic h o s o b is ty c h u c z u c i in ty m n e j w ie z i, ta k ła tw o ja k k o b ie ty . W r z e c z y w is to ś c i je d n a k d a n e d o ty c z ą c e k a p ła n ó w w ty m w z g le d z ie z d a ja sie b y c b a rd z ie j p o z y ty w n e ńiZ d la m e Z c z y z n w o g ó ln o ś c i40. W y d a je sie to b y c m a ło z a s k a k u ją c e . J a k to z o s ta ło juZ z au w aZ o n e, o d k a p ła n ó w w y m a g a sie b o w ie m s ta le , a b y c e c h o w a li sie z d o ln o ś c ią d o tw o rz e n ia re la c ji, k tó re s ta n o w ia c z e śc ic h p a s to ra ln e j d z ia ła ln o ś c i. N ie s te ty b a rd z o c z e sto d o b r z e r o z w in ie ta u k a p ła n a z d o ln o ś c do in ty m n o ś c i w re la c ja c h p ro w a d z i do sw o iste j p ró b y w p rz e Z y w a n iu c e lib a tu . T h o m a s N e s to r zau w aZ y ł takZ e, Ze n a jb a rd z ie j z a d o w o lo n y m i ze sw ej p o s łu g i b y li c i k a p ła n i, k tó rz y b y li b a rd z ie j z d a tn i do p rz e Z y w a n ia in ty m n o ś c i i je d n o c z e ś n ie p e łn e g o w ie rn o ś c i p rz e Z y w a

38 B. Goya, Psychologia i zycie konsekrowane, tłum. Z. Ziółkowski, Wyd. KsieZy Maria nów, Warszawa 2004, s. 228-229.

39 R.F. BAUMEISTER, Is There Anything Good About Men? How Cultures Flourish by Exploiting Men, Oxford University Press, New York 2012, s. 93-95 i 177-178.

(15)

n ia c e lib a tu . G e n e ra ln ie c i, k tó r z y sa w ie rn i z y c iu d u c h o w e m u i k tó rz y m a ja z d ro w e z a in te re s o w a n ia p o z a z y c ie m c z y s to k o ś c ie ln y m i ic h k a p ła ń s k a p o słu g a , z n a c z n ie c z e ś c ie j w le p s z y sp o só b r a d z a s o b ie z p r z e z y w a n ie m c e lib a tu . 8. W NIOSKI W ie lu je s t k a p ła n ó w , k tó rz y w ie rn ie z y ja w c e lib a c ie (n a w e t w śró d p rz e c iw n o śc i i u p a d k ó w ) i k tó rz y ro z w in e li d o jrz a ła i w ła śc iw a in ty m n a p rz y ja z ń z d ru g im m e z c z y z n a i/lu b k o b ieta. S p e łn io n e zy cie w c e lib a c ie w y m a g a sa m o św ia d o m o śc i te g o k im sie je s t i zd o ln o śc i do sa m o k o n tro li (n ig d y n ie m o z e to b y c p ró b a „ sa m o le c z e n ia ” sie p rzez alk o h o l cz y sex in te rn e to w y ). N ie m o z e sie to d o k o n a c b e z w ew n etrzn ej d y sc y p lin y i p o g łe b io n e g o z y c ia d u ch o w eg o . S w iad o - m o śc teg o , ze je s te m z a k o rz e n io n y w m iło śc i B o g a i w zd o ln o śc i do p rz y je c ia k o n se k w e n c ji sw o jeg o z y cio w e g o w y b o ru , o b ja w ia d o jrz a ła o so b o w o śc, k tó ra p o z o sta je w ie rn a sw o im o b o w ią z k o m o ra z w p u b lic z n y sp o só b w y ra z a to , co w y z n a je w sw y m sercu. In ty m n o śc je s t w y m o g ie m zd ro w e g o zy cia. J e s t o n a n ie ła tw y m w y z w a n ie m d la celib a ta riu sza , ale je d n o c z e śn ie je s t rze c z y m o zliw a.

N ie s te ty , d a n e n a m j e s t sły s z e c c z e śc ie j h is to r ie z w ią z a n e z u p a d k a m i w z y c iu k a p ła ń s k im , n iz h is to rie z w ią z a n e ze s p e łn io n y m k a p ła ń s k im z y c ie m . S ta ra n n e p ie le g n o w a n ie p rz y ja z n i z in n y m i k a p ła n a m i, z o s o b a m i k o n s e k r o w a n y m i, m a łz o n k am i i o s o b a m i z y ja c y m i w p o je d y n k e , w o b e c k tó ry c h m o g e b y c sz c z e ry i p e w n y , co d o ic h w ra z liw o ś c i, j e s t n ie w ą tp liw ie w s p a rc ie m , k tó re p o m a g a k a p ła n o w i z in te g ro w a c w so b ie o b o w ią z e k c e lib a tu z c z y sto lu d z k im i p o trz e b a m i c ie p ła i b lis k o ś c i. J e s t w ie lu k a p ła n ó w , k tó rz y ja k o n a d e r d o jrz a łe o s o b o w o ś c i, p o tra fią tro s z c z y c sie o in n y c h i w s p o m a g a c ic h w c h w i la c h tr u d n o ś c i. Ic h ś w ia d e c tw o u p e w n ia n a s, ze k a p ła ń s tw o m o z e b y c s p o s o b e m z y c ia , k tó re u ła tw ia w z ro s t je d n o s tk i, a w ła ś c iw ie ro z u m ia n a in ty m n o ś c m o z e b y c o s ia g n ie ta p rz e z c e lib a ta riu s z a w te d y , g d y c h ro n i o n w so b ie z d ro w e g ra n ic e , s a m o ś w ia d o m o ś c , d u c h o w o ś c , h u m o r i u c z c iw o ś c . P o m im o iz p ie le g - n o w a n ie z a z y ło ś c i m o z e b u d z ic s w o is ty le k , g d y z w y m a g a w e w n e trz n e j o tw a r to ś c i i c z y n i c z ło w ie k a ry z y k o w n ie b e z b ro n n y m , to je d n a k d o b rz e u k s z ta łto w a n a in ty m n o ś c p o z w a la n a m m ó w ic s z c z e rz e „o s w o ic h u c z u c ia c h : n a d z ie ja c h , le k a c h , n ie p o k o ja c h i ro z c z a ro w a n ia c h , o p ra g n ie n ia c h n a s z y c h se rc i re la c ji z B o g ie m ”41. M o z e to b y c p ra w d z iw ie w y z w a la ją c e d o ś w ia d c z e n ie .

(16)

BIBLIOGRAFIA

Augustyn J., Celibat. Aspekty psychologiczne i duchowe, WAM, Kraków 2009.

Baumeister R.F., Is There Anything Good About Men?: How Cultures Flourish by Exploiting Men, Oxford University Press, New York 2012.

Bohr D., The Diocesan Priest. Consecrated and Sent, Liturgical Press, Collegvile 2008. Bonnot B.R., Stages in a Celibate’s Life, „Human Development” 3(1995), s. 1-22.

Brown A., Cardinal O’Brien has exposed Vatican dishonesty on celibacy, „The Guardian” 5.03.2013. www.guardian.co.uk/commentisfree/andrewbrown/2013/mar/05/cardinal-obrien- vatican-dishonesty-celibacy (dostep: 14.01.2018).

Ciarrocchi J.W., Wicks R.J., Psychoterapia duchownych i osób zakonnych, tłum. A. Rozwa dowska, W drodze, Gdanśsk 2008.

Cozzens D.B., The changing Face of the Priesthood, Liturgical Press, Collegville 2000. Deniau F., Une eveque en toute bonne foi, Fayard, Saint-Amand-Montrond 2011.

Geary B., Celibacy and Intimacy, w: Priesthood Today. Ministry in a Changing World, red. E. Conway, Veritas, Dublin 2013.

Goya B., Psychologia i z ycie konsekrowane, tłum. Z. Ziółkowski, Wyd. Ksiez y Marianów, Warszawa 2004.

Greshake G., Essere preti in questo tempo. Teologia - Prassi - Śpiritualita, Queriniana, Brescia 2008.

Grzywocz K., W duchu i przyjazni, Wyd. Salwator, Kraków 2017.

Hoge D.R., Priests of the the First Five Years: Satisfaction and Dissatisfacions, „Touchstone”, Winter 2001, s. 27-30.

Ja n P a w e ł II, Adhortacja apostolska Pastores dabo vobis, Watykan 1992.

Keenan M., Child Sexual Abuse and the Catholic Church: Gender Power and Organizational Culture, Oxford University Press, Oxford 2012.

K o n g re g a c ja ds. E dukacji K a to lic k ie j, Wskazania odnośnie do kompetencji psychologicz nych w momencie przyjmowania i w czasie formacji kandydatów do kapłaństwa, w: Gra tias Agamus Domino Deo nostro. Ksiega honorowa dedykowana Ksiedzu Jerzemu Palińskie- mu Rektorowi Wyzszego Śliskiego Seminarium Duchownego w latach 2006-2013, tłum. W. Surmiak, red. M. Panek, J. Wilk, Katowice 2014, s. 319-331.

Kroplewski Z., Kryzysy kapłańskie. Analizy psychologiczno-formacyjne, WAM, Kraków 2010.

Leśniak F., Popowski R., Formacja ludzka powołanych do kapłaństwa, Wyd. KUL, Lublin 2006.

May R., Love and Will, Norton and Co., New York 1969. McClone K.P., Male intimacy, „Touchstone” 4(2001), s. 5-11.

McGlone G.J., Internet i pornografia, w: Ku uzdrowieniu i odnowie. Materiały z sympozjum dla biskupów, przełozonych zakonnych o seksualnym wykorzystywaniu osób niepełno letnich. Papieski Uniwersytet Gregoriański, 6-9 lutego 2012, tłum. Z. Kasprzyk, WAM, Kraków 2012.

Nestor T.F., Intimacy and Adjustment among Catholic Priests, Loyola University, Chicago 1993.

Nouwen H.J.M., Intymnośc, Wyd. Salwator, Kraków 2007.

Pable M., Skills Needed for Celibacy, „Review for Religion” 3(1998), s. 275-285. P a w e ł VI, Encyklika Sacerdotalis caelibatus, Watykan 1967.

Pawlina K., Formacja do kapłaństwa w polskich seminariach, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa 2008.

(17)

Rausch T.P., Kapłaństwo i uczuciowośc, tłum. A. Nowak, w: Sztuka bycia ksiedzem. Porad nik, WAM, Kraków 2010.

Rolheiser R., The Holy Lodging, Doubleday, New York 1999. Sammon S.D., An Undivided Heart, Alba House, New York 1993.

Sperry L., Sex, Priestly Ministry and the Church, Liturgical Press, Collegville 2003. Vinciguerra T., Pornografia. Cosa ne dice la Chiesa?, Edizioni San Paolo, Cinisello Balsamo

2017.

Wicks R.J., Preyerfulness: Awakening to the Fullness of Life, Sorin Books, Indiana 2009.

CELIBAT A in t y m n o ś c:

S t r e s z c z e n i e

Artykuł stanowi próbe odkrycia relacji pomiedzy celibatem a sposobem przeZywania intym ności w Zyciu prezbitera. Autor szuka odpowiedzi na pytanie: Jaka jest relacja pomiedzy kapłańskim przezywaniem celibatu a prawdziwym przezywaniem intymnosci na płaszczyZnie przyjaZni? Podejmuje sie takZe próby określenia pewnych postaw i zachowań, które mogą pogłebic zaangaZowanie w duchowe przezywanie celibatu.