Regionalny system innowacji w Małopolsce - kierunki rozwoju

Pełen tekst

(1)Łukasz. Mamica. Katecllra Ge.pH.rkJ I Adllllnlstracil Publlcanel. Regionalny system innowacji w Małopolsce - kierunki rozwoju 1. Wprowadzenie Wraz z rozwojem cywili zacyj nym zmniej sza s i ę znaczenie surowców natu ralnych i proslej pracy jako czynników wzrostu gospodarczego. Zauważa ln y jest wzrost przewagi czynnika inte lektualnego nad materia lnym . O pozycji konkurencyjnej danej gospodark i w coraz większym stopniu decyduje poziom jej innowacyjności i zdo lność do absorpcji oraz generowania nowych rozwią za ń technologicznych. Oprócz odpow iedn io rozw ini ę t ego zaplecza naukowo-badawczego niezbędn e jest funkcjonowa nie sprawnego systemu tran sferu technologii i innowacji . Warunkiem rozwoju gospodarki jest wytworzenie w jej ramach systemu sieciowych powiązań pomiędzy poszczególnymi pod miotami , dającego szansę na os i ąg ni ęc i e dodatkowych korzyśc i (dobra klubowe). System innowacji i transferu technologii musi być spój ny z mechani zmem gospodarki ry nkowej. J eże l i dystrybucji środków publicznych do placówek sektora B+R nie będą towarzyszyć działan i a ws pi e rające sieć transferu tec hn ologii i innowacji w regioni e, to e fe ktywność tak wydatkowanych środków będ z i e ni ska i nie wp ł ynie z nacząco na rozwój gospodarczy regionu. Na l eży pa mi ętać, że po przystąpie niu Polski do Uni i Europejskiej zn iesiona zosta nie w ięk szość barie r ochronnych w stosunku do krajowych przed się biorstw. J eże li do tego czasu nie zdoł a s i ę uru ch o mi ć procesów transferu innowacji i nowych technologii oraz stworzyć spójnej sieci powiązań w tym zakresie grozi to pol skiej gospodarce marg i nali zacj ą na wspólnym rynku europejskim . Poziom inn owacyj n ości firm regionalnych jest nie tylko wew nętrz ną sp rawą, ale z czasem będ z i e podstawowym warunkiem rozwoj u regionalnego systemu gospodarczego. Dlatego też zd o ln ość przedsiębiorstw do wdrażania nowych technologii i rozwiązań in nowacyjnych powinna być traktowana w charakterze interesu publicznego. Obserwacja kondycji pol skich przed-.

(2) t/lkasz Mamica się bior s l w. w ostatnich latach wskazuje na istotne bariery wzrostu w znacznej mierze skorelowane z ni skim poziomem ich innowacyj nośc i . Zw iąza n y z tym spadek poziomu zatrudnieni a, jak i zmniejszanie s i ę fi skalnych dochodów pań stwa powinny sklani ać wladze publiczne do w i ększego zaan gażowa nia w proces wspierania konkurencyjno śc i otoczenia firm. Na skutek procesów globa lizacyjnych i aktywności dużych mi ędzy narod owych konce rnów reg ionalne, a nawet krajowe sieci innowacji i dystrybucji w znacznym stopni u u zys kują wymiar ponadnarodowy. W zw i ązku z tym powiązanie regionalnych oś rod k ów naukowo-badawczych z przemysłe m w regionie (lub kraju) zmniejsza możli wość zaistnienia sytuacji , w której rezultaty prac naukowo-badawczych finan sowanyc h ze środków krajowych wdrażane są przez zagraniczny przemy sł . Korzystnie na omawiane procesy wpł ywa także stabi li zacja sytuacji makroekonomicznej. Przedsiębiorstwa przy n oszące zyski i mogące planowa ć s woją s trategię w dłuższym czasie są bardziej sklonne do wiązania swojego rozwoju z przed s ięwzięciami innowacyjnymi. W województwie mało p o l s kim funkcjonuje ok. kilkun astu podmi otów po ś red ni czącyc h w transferze innowacji i nowych technologii do przed s iębi or ców , nie t worzą one jednak w regionie żadnej sieci. Dlatego podjęcie prac koord ynacyj nyc h i wsp i e rającyc h regionalny system transferu technologii i innowacji wydaje się zadani em bezwzględ ni e koniecznym i pilnym.. 2. Potencja' Innowacyjny I transfer technologII pozycJa wolewóddwa w kralu Ze wzg l ęd u na brak m oż liwośc i uzyskania danych statystycznych w układ z i e nowych województw w zakresie wdrożeń technologicznych i poziomu ich innowacyj n ośc i (dane takie są dostępne tylko dla szczebla krajowego) na potrzeby niniejszego opracowania oszacowana zos tała pozycja Małop o l ski w zakres ie potencjalnych m oż liwości wdrażan i a rozw iązań technol og icznych i innowacyjnych. Do obliczenia wskaźnika syntetycznegol budowanego z wykorzystani em maksymalnego rozs t ęp u wartości poszczególnych cech według wzoru!: l m W; =. m ,.L,zu'. gdzie: W,- wskażnik syntetyczny, Zi' - wartość j-tej standaryzowanej cechy diagnostycznej w i-lym obiekc ie, ,,/ - liczba cech diagnostycznych, 1 Czym większa wartość wskaźnika. tym dany obiekt jest lepiej rozwinięty ze względu na rozcechy. Maksymalna wartość tego wskaźnika wynosi 100. minimalna O. Wraz ze zmniejszaniem się jego poziomu wzrasta różnica pomiędzy danym obiektem, a obiektem oplymalnym. 1 M . Cicś l ak. Taksonomicvw procedura programowania rozwoju gO:>{Jodarc1.ego i okrdlania zapotrzebowania tIIl kadry kwalifikowane • .. Prlcg ląd Statystyczny" 1974, z. I. s. 30. ważane.

(3) - wykorzystane zostały n as tępujące cec hy: I) liczba nauczycieli akadem ickich w stosunku do liczby mie szkań ców, 2) prac ujący w d zi ałaln ośc i B+R (ogó ł e m ) w stosu nku do liczby mi eszkań c ów , 3) nakJady finan sowe na dział alno ść B+R łącz n i e w lalach 1994-1997 w mln z ł w stosunku do li czby mi eszka ń ców .. Tabela l . Podstawowe charakterystyki województw w zakresie cech detemlinującyc h ic h potencja ł innowacyj ny. Województwo. Nauczyciele akademiccy. Dolnośląskie. 6146. Kujawsko-pomorskie Lubelskie Lubuskie. 2840. Łódzkie. Malopolskie Mazowiec kie Opolskie Podkarpackie Podlaskie Pomorskie SIą.ękie. Swię!Okrzys kie Warrnińsko-mazurskie. Wielkopolskie Zachodniopomorskie. 4625 l 121 5052 9 [08 12434 1059 1610 2234 4643 6898 1 295 1 582 6394 3 489. Pracujący. w dz iałalności 8+R (ogó łem). Nakłady finnnsowe na działalność n+R lączn ie w latach 1994-1997 (w mln zł). 7891.7 3573,4 4467.s 574.0 5344.2 9524.9 27641.2 I 131.7. 83616 53389 57365 24248 68637 [06450 203874 20657 41 159. 1662.1. 31 235 53 165 121376 28208 25134 87236 71465. 14695 4069.6 7 125.7 946,4 l OJO,3 5499.9 I 871.7. Zródlo: materialy udostępnione przez Urząd Statyslyczny w Krakowie (dane przeliczone, stan na koniec 1997 r.) . Tabe la 2. W s ka ź ni k synte tycz ny doty czący po tencjalnych technologicznyc h i inn owacyj n ości wed tug województw Województwo Mazowieckie Malopolskie Sląskie DolnoSląskie. Wielkopolskie Łódzkie. Lubelskie Pomorskie t:ródlo: obi iczenia wlasne.. Wska i nik syntetyzc ny 100 50.22 435 1 35.37 33.8 1 26,30 21,92 20,72. moż liwośc i wdrożeń. Województwo Zachodniopomorskie Kujawsko-pomorskie Podkarpack ie Podlaskie. W sk aŻflik. Syfltetyezny 17,96 14,86 6,68 6,47. S więtokrlyskie. 2.88 252. Lubuskie Opolskie. 0,83 0.69. Warmińsko-maz urskie.

(4) Łukasz. Mam ica. Jak j u ż wspomniano , potencja law i województw powyższym i cechami nie musi odpowiadać identyczny. charakteryzowanemu poziom innowacyjnośc i gospodarki i s topień wdrażanych przez nią nowych rozw iąza ń techn ologicznych. Aby tak s ię slalo , mu si i stni eć odpowiednio rozwi ni ęta sieć transferu lechnologi i, przed s iębi ors t wa mu szą by ć wew n ętrz ni e przygotowane do absorpcji in nowacji. a tak że mu si i s tnieć zb i eż n ość pom i ęd zy poda żą oferowaną przez oś rodki B+ R i szkoł y wyższe, a popyte m zg ł a sz a n ym ze strony przeds i ęb i o rstw.. " ,. 30 14. waność. Rys. I. Mapa. wskainika. 1:ródło:. poziom wskaźnika syntetycznego potencjalnych technologicznych i innowacyjnośc i wedłu g województw. c h arakt eryzująca. możliwośc i wdrożeń. obliczenia własne .. Na podstawie obliczonego wskaźnika m ożna s twierd zić. że Mał opo l s ka pos iada bardzo du ży po t e n cj a ł w zakres ie możli wośc i tran sferu technolog ii i podnoszenia poziomu innowacyj nośc i gospodarki. Plasuje się ona na drugiej pozycji po województwie mazow ieckim , choć jej wskaź ni k syntetyczny jest o połowę niższy . Szczegó ł o we dane na ten lemat przedstawia tabela 2. Na l eży.

(5) innowacji w pamiętać, że przyjęcie. agregacji na poziomie województw nie pozwa la okreś li ć pozycji w badanym zakres ie samych du żych aglomeracji miejskich. A nal izując m a pę cha rakteryzującą poziom wskaźn i ka syntetycznego potencjalnych m ożli wości wdrożeń technologicznych i innowacyjnośc i według województw (rys. I) mo że my zau ważyć, że s ąs iedni e w stosunku do Mał opo l s ki województwo ś lą skie charakt eryzuj e s ię bardzo wysokim poziomem omawi anego w s ka ź nik a, natom iast województwo św i ę t o kr zys ki e i podkarpackie cechuje bardzo niski poz iom wskaźnika syntetycznego. Małopol ska dy s pon ująca du żym potencjałem innowacyjnym powinna w stosunku do regionów s ąsiednich (woj. ś wię t okrzy skie i woj . podkarpackie) pe łni ć funk cję ośrodka tran sferuj ącego nowoczes ne technologie i pob ud za ć w ten sposób rozwój tych regionów.. 3. Znacz.enle Innowacyinoścl I transferu technologII dla roz,wolu Małopolski - stan obecny 3.1 . Charakterystyka. Małopolskiego Systemu Innowacji. Innowacja ni e może być postrzegana jako pojedyncze przed sięwzięc ie oderwane od calego ukJadu instytucjonalnego. S prawn ość działan i a całego systemu innowacji regionalnej u za l eżni o na jest od kondycj i poszczegól nych podmiotów i d roż n ośc i kanałów komunikowania s ię . Mał o po l s ki System Innowacji jest sil nie spolaryzowany, z wyraźną dominacją Krakowa. Dzi a łania w zakresie transferu tec hnologii i innowacji kierować nale ży w większy m stopn iu na obszary pó ł nocno -wsc h od ni e województwa mał opo l s ki ego (powiat chrzanowsk i). Kryzys struktural ny tamtej szego p r ze m ys łu , przy jednoczesnej podaży wykwalifi kowanej kadry techni cznej stanowi dogodne przes łanki do podejmowania tam dz i ałań proinnowacyjnych zako ń czo n yc h sukcesem. Należy wesprzeć t akże tworz ą cy s ię w okoli cach Tarnowa zorganizowany komp ł e k s wytwórczy (c/luter) w dziedzinie tworzyw sztucznych. I nnowacyjno ść m ożna ok reś li ć jako zdo ln ość przed s iębi ors tw do poszuki wania i wykorzystywania osiąg ni ęć se ktora nauk owo-bad awczego, nowych koncepcji i wynalazków. Innowacja jest definiowana jako "wprowadze nie do gos podarki nowej wiedzy lu b nowych kombinacji wiedzy ju ż istniej<lcej"2. Innowacje nie dot yczą samych tylko procesów technologicznych . lecz obejmują t akże badania marketingowe, za rządza ni e, przetwarza ni e informacji , a w i ęc dziedziny be z pośrednio s przyj aj ące wdra ża n iu do przemys łu nowych tec hnologii. Przed s iębiors twa innowacyjne s ą w stanie utrzyma ć na rynku s woją konkure n cyjn ą pozy cję , ponieważ pos iad ają zdo ln ość szybkiego dostosowywania swojej prod ukcji do wymagań rynku.. 2 B. Gregersen. B. Johson, Leoming Econoies, Innol'01ioll Syslems and EllrQpean IlItegrmiol/. Rcgional Sludies . loumal of Ihe Rc gional Sludies Associalion. vol. 31. Ju!y 1997..

(6) LI/kasz Mamica. Regionalny system innowacyjny zdefiniować mo ż n a jako specy fi czne foru m współpracy różnego typ u instytucj i wspierających rozwój przed s i ęb i or. czośc i i innowacji w regionie J • W skład tego systemu wchodzą władze sa mo· rządowe województwa, jak i poszczególnych miast. szko ł y wyższe. placówki naukowo-badawcze , ośrodki tran sferu technologii , parki technologiczne, firmy konsu ltingowe , podmioty sektora fi nansowego. przedsięb i orstwa itp . Wspomniane podmioty, współp r acując ze sobą, tworzą specyficz ną sieć powiąza li będącą regionalnym systemem innowacyj nym . Transfer technologii jest szczegó lnym przykładem interaktywnego komunikowania s i ę. którego efektem jest dostarczenie do produkcji nowych rozw ią· za li tec hnol ogicznych. Rys.2 przedstawia w sposób schematyczny Małopo l ski System In nowacji. którego poszczególne element y zos tały opisane poniżej . Pr1.edsięb io rsllVo . P r zedsięb i orstw a Małopo l ski cechuje ogóln y ni ski poziom wdrażanych innowacji 4 • Stosunkowo rzadko ko rzys t ają one także z wyspecjalizowanych instytucji zajmują cych s i ę transferem technologi i i innowacji. a kOllłakty takie najczęściej nie mają charakteru s t ałego . Pewnym pozytywnym pr zy kład e m w zakr es ie tworzenia siec i stalej współpracy pomiędzy fi rmami, a insty t ucją zajmującą się także transferem tec hnolog ii jest inicjatywa realizowana przez fundację Partnerstwo dla Środowi ska w ramach programu "Fabrykat 2000" i programu "Czysty biznes". Fundacja utrzymuje s i eć s tałyc h kontaktów z przedsiębio r stwami. regularnie dos tarczając im materiały infor· macyjne i św iadcząc usługi konsu ltacyj ne. Brak uje większych efektów w zakre sie koncentracji wysokozaawasowanych technologiczni e przedsię biorstw na obszarze Krakowskiego Parku Technologicznego. Firmy ni e maj:1 możl iwo śc i korzystania z reg ionalnej bazy danych, zaw i erającej informacje na temat kierunków prac badawczyc h prowadzonych na wyższych uczelniach Małopolski i w instytu tach naukowo-badawczych. Dost ęp do konsultanlów w zakres ie ochrony patentowej jest ogran iczony. Przed siębiors t wa w bardzo ograniczonym zakres ie korzys t ają z proinnowacyjnych ulg podatkowyc h. JII Jt)'tllcje zajmujące się trallJferem technologii i il/Ilowacji. Na podstawie przeprowadzonych badań terenowych mozna s t w ierdzić. że w Krakowie znajduje się ok. ki lkunastu instytucji zajm uj ących się transferem technologii i innowacji . Część z nich funkcjonuje w ramach ogólnopolskich sieci (np . zlokal izo· wa ny przy Politec hnice Krakowskiej Ośrodek Przekazu Innowacji Fcmirc, Fundacja Partnerstwo dla Ś rod ow i s k a u czestnicząca w programie "Fabrykat 2000"), niektóre jak na przykład Centrum Transferu Technologii Fundacji "Busi ness and Progress" jest akredytowane prly Fundacji na Rzecz Nauki PolJ E. Stawasz, Przeg/{/d podstawowych pojrć: inllowucje, tral/ sfer technologii, krajowy i regiolla/lly system illllowucji, polityka illllOwQcyjlta Iw:1 IlIstrll/lle/tly Iransfem technologii i pobudZlJ/ti/l innowacji, Zespól Zadaniowy ds. Polilyki Strukturalnej w Polsce, Warszawa 1997 . 4 Dostępne dane statystyczne nic obejmują przed siębiorstw mniejszych (zalllldniających do 50 pracowników w sfcrLC .. dzia ł alność produkcyjna"')..

(7) skiej . Tak w i ęc mamy do czy nienia z powiązaniami tych in stytucji ukierunkowanymi na ze wnątrz województwa, przy jednoczesnym ni skim poziomie koordynacji d z iał ań na pła szczyźnie reg ionalnej.. I. Mał opolska. Rada Transferu Technologii. I. Krakowski Park Technologiczny MOPI Szkoły wyższe. I (AGH . PK .AE). b. II. ./. Instytuty naukowo-badawC7.c. r-. ---. /. Regionalne. Przedsiębiorstwa. ośrodki. -. transferu technologii. Sieć. s lej. współpracy. ,k dytacja. 000 000 000 I. Instytucje centralne związane z in n owacyjnością i transfere m technologii (Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej, Komitet Badan Naukowych, Agencja Techniki i Technologii). Rys. 2. Schemat Małopol s kie go Systemu In nowacji 2ródto: opracowanie własne. Poni żej przedstawiona zos tała krótka charakterystyka in stytucji cych s i ę trans fe rem technologii i innowacji 5 .. zajmują . s Oprócz wymienionych instytucji zajmujących się transferem technologii i innowacji w bardziej bezpośredniej fonnie, dzialania proinnowacyjne prowadzą t akże: Agencja Rozwoju Regionu Krakowskiego. Fundacja Promocji Gospodarczej Regionu Krakowskiego, Izba Przemysł owo- H an dlowa, M ałopolski InstylUt Samorządu Terytorialnego i Administracji. Sądccko- Podhalanska Izba Gospodarcza. Stowarzyszenie Podbeskidzkie Centrum Przedsiębiorczości. Promocji i Rozwoju Gmin oraz Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego SA ..

(8) Cef/lrum Zaawansowanych Tecllll%g ii - Sp. Z 0.0. Firma za rządzająca na terenie Krakowskiego Parku Tec hnologicznego (Park s k.ł ada s ię z trzech częśc i: Parku Technologicznego Un iwersytetu J agie lloń skiego (Pychow ice), Parku Technologi cznego Politechniki Krakow ski ej (Czy ży ny). Parku Technologicznego HUly T . Scndzimira (Branice). W imi eniu Ministra Gospodarki wydaje zezwolenia na prowadzenie działalno śc i w Strefie, prowadzi negocjacje i poszukuje inwestorów prowadzących dzia ł a ln ość, opierając s i ę na nowoczesnych technologiach . Udz iał ow cami s pó łki są: Skarb Pań s twa , Miasto Kraków, Politechnika Krakowska. Uniwersytet Jagiell orlski , Akademia Górniczo- Hutnicza , Huta im. T . Sendzimira. Ośrodek Przekazu Inl/owacji " Femirc". Działa raze m z Reg ionalnym Punktem Kontaktowym dla 5 Programu Ramowego UE prz.y Politechnice Krakowsk iej. U dzi e ła informacj i o fundu szach UE przeznaczonyc h na badania . rozwój technologiczny i innowacje oraz wspiera działania firm regionu w zakresie transferu tec hnologi i (wyszukuje partnerów , posiada odpowiedni e bazy dan ych). Ośrodek prowadzi działalno ść s zk o l en iow ą ad reso waną do sektora MSP, posiada stron ę int e rn e t ow ą z zasobe m informacji o 5 Programie Ramowym Unii . W spó łprac uje z O ś rodkami Przekazu Innowacji (lRC) z krajów cz łonk owsk i c h UE. FUl/dacja Parlllersrwo dla Środowiska . W ramach Fundacji realizowan y jest program .. Czysty biznes". którego celem jest z ac h ęca ni e mal yc h firm do prowadzenia działalnośc i gospodarczej zgodnej z normami ochrony środow i ska (m.in . oferowana jest pomoc w zakresie wdra żania zi ntegrowa nyc h systemów z arząd za nia jakością i ś rodowi s kiem - ISO 9000 i 1400 1). Program "Czysty Bi znes" Za kład Gospodarczy Fundacji w ramach programu "Fabrykat 2000" jest jednym z pilotowych Cent rów Transferu Technologii . Prowadzi działania wsp i e rające rozwój prywatnego sektora produkcyjnego na pozi omie MSP . D z iał ania te obejmują u s łu gi eksperckie w zakres ie procesów produkcji. za rząd za nia i markelingu. wyszukiwanie kontrahentów, poszukiwanie źród e ł finan sowania. pomoc w opracowywaniu strategii rozwoju. Flll1dac.ja Progress and Business. Progress al/d Business Jllcubator Sp. z 0.0. Powolana między inn ymi z inicjatywy krakowskich uczelni funda cja wspomaga p rzedsięb i o rczość w zakresie zaawansowanych technol ogii. Fundacja prowadzi tak że d z i a ł ania w zakresie komercjalizacji wyników badań naukowych. ochron y własnośc i intele ktualnej, prawnych aspektów innowacj i. Od 1998 r. Fundacja posiada akredy tacje Fundacji na rz.ecz Nauki Pol skiej na prowadzen ie Cent rum Transferu Technologii 6 , an g a ż uj e s i ę także w prace nad utworzeniem w Małopol sce fundu szu typu venture capit al. Szkoty wyższe. Kraków posiada bardzo dobrze rozwiniętą bazę sz kół wy ż szyc h, w tym szczegó łni e istotne z punktu widzen ia tran sferu technologii i innowacji dwie uczelnie techniczne (Politec hnika Krakowska i Akade mia S pecjalną Strefą Ekonomiczną z lokalizowaną. 6 W ten sposób Fundacja posiada wyłączne pfawo do przeka Ly wania do Fundacji na fLeCL Nauki Polskiej wniosków o dofinansowanie pr.red sięwzięć innowacyjnych ..

(9) Górniczo-Hutnicza) oraz Akademię Ekonomiczną. Uczelnie te oprócz zaangażowa nia w instytucjonalne formy tego tran sferu. dzięki indywidualnym kontaktom pracowników naukowych z przedsiębiorstwami przyczyniają się do podniesienia poziomu innowacyjności gospodarki województwa. Mając na uwadze szczególne znaczeni e, jakie wedlug współczesnej wiedzy odgrywają w zakresie konkurencyjnego rozwoju gospodarczego zorganizowane kompleksy wytwórcze (tzw. c/USlers) , nale ży wskazać na pracowników Politechniki Krakowskiej, zajmującyc h się tworzywami sztucznymi z firmami zlokali zowanymi wokół Tarnowa. usiłującymi s tworzyć tam kompleks wytwórczy (m .in .. ,Plastikowa Dolina"). Ośrodki naukowo-badawcze. Kraków dysponuje dobrze rozwiniętą siecią ośrodków naukowo-badawczych. Ośrodki tego typu w Mał opolsce w porównaniu ze wszystk imi takimi placówkami w kraju potrafi ly stosunkowo sk utecznie prze prowadz i ć procesy restrukturyzacyjne. Podstawowym zagroże ni em ich rozwoju jest niski poziom zapotrzebowania na prace badawczo-rozwojowe ze strony przedsiębiorstw, determinowany między innymi niedostatkiem grantów celowych na prace o charakterze wdrożeniowym i niedorozwojem funduszy typu ven ture capital i fundu szy z alążk owyc h . Funkcjonowaniu ośrodków naukowo-badawczych nie sprzyja brak klarownej poli tyki wobec nich szczebla central nego (m.i n. do tej pory nie zos lały zakończone prace nad ustawą o dział"lności naukowo-badawczej). Pewnym rozwiązaniem kłopolów finansowych tego typu placówek mogloby być zwiększenie ich powiązań z przemysłem. a także zacieśnie ni e współpracy pomiędzy samy mi ośrodkami, pozwalające realizować większe, interdyscyplinarne projekty badawcze , jednocześnie zwię k szając szanse na ubiegani e się o środki pomocowe. 3 .2. Poziom. innowacyjno ś c i prz e d s i ę biorstw Małopol s ki. Określenie poziomu innowacyjności i aktywności firm działających w województwie Małopolskim w zakres ie wdrażania nowyc h technologii jest ograniczone z braku d ostę pneg o ma t eriału statystycznego nie uwzgłędniają cego przedsiębiors t w mniejszych (m.in. do 50 osób w działalności produkcyj nej). wśród których także występ ują podmioty innowacyjne. Dostęp n e dane statystyczne obejmują podmioty gospodarcze, w których liczba pracujących w sekcjach: "górn ictwo i kopalnictwo" i "działa ł ność produkcyjna" przekracza 50 osób , a w sekcji "zaopatrywanie w e n ergię elektrycz ną , gaz i wodę" - 20 osób. W kartotece firm pod l egających badaniom w wyżej wspomnianym zakres ie znajduje s i ę 641 przedsiębiorstw ( ł 999 r.), z czego 595 z ło ży ł o odpowiednie sprawozdan ia . W latach 1997- ł99 8 zaledwie niecałe 15% z nich wprowadziło nowe procesy tec hn ologiczne (88 firm), częściej, bo w 22% przed s i ębiorstw wprowadzone zostały nowe lub zmodernizowane wyroby. I ntere s ujące. że taki sam odsetek przedsiębiorstw prywal.nych , jak i publicznych wp rowadza ł nowe lu b zmodyfi-.

(10) Mamica. kowane wyroby, natomiast przeds i ębiorstwa prywatne częściej wprowadzały innowacje organizacyjno-techniczne (odpowiednio 16 i 12%) (tabela 3). Tabela 3. Podstawowe dane dotyczące poziomu inno wacyj nośc i w Małopo l sce Przedsiębiorstwa.. Wyszczególnienie. Ogółem. Sektor publiczny Sektor prywatny. przeds i ęb i orstw. które w latach 1997-1 998. Liczba przedsiębiorstw wprowadzily korzystały nowe lub nowe innowaktóre 7.10z zagraniczzmodcmiproccsy cyjne organych roz- w kartotece ży ły sprazowanc technolo- nizacyjnowozdanie wiązań n.t. wyroby -technic7J1e giczne 88 23. 75. 18. 641. 595. 27. lO. 6. 106. 65. 56. 12. 130 511. 122 473. 133. 1:ródło : materiały udostępnionc. przez Urząd Statystyczny w Krakowie.. W 1998 r. w Małopolsce analizowana grupa przed s iębi o rs t w przeznaczyla na innowacje łącz n e n ak ład y wynoszące ok. 940 mln z ł , z czego ponad 55% wydatkowane bylo przez sektor publi czny. Jeszcze większe dysproporcje m ożna zauważyć. ana l izując pochodzenie Iych ś rodków, w wypadku seklom publicznego ok. 79% tych wydatków pokrywano ze ś rodków wlasnych. natomiast w sektorze prywatnym ś rodki wlasne wydatkowane na innowacje slanowi ł y ok. 59% calej pu li wydatkowanej na ten cel. Przedsiębiorstwa w Malopolsce pr zezn aczał y ś redni o na szkolenie personelu w zakres ie działaln ośc i innowacyj nej 0.28 % ca łości srodków wydatkowanych na innowacje (tabela 4). W yso k ość proinnowacyjnych ulg inwestycyjnych , z jakich sk o rzysta ł y anali zowane prze d s i ę bior s twa w M a ł o p o l sce, wyniosla w 1998 r. za ledw ie 279 tys . zł. i w cał ośc i została skonsumowan a przez sektor prywatny . Jeszcze mniejsza byla wyso k osć ulg proinnowacyjnych w podatku dochodowym. które wy ni osł y łącz ni e ponad 124 tys. z ł i doty czy ł y także tylko sektora pry watnego . Po ręcze nia s płat ze śro dków budżetu pań s twa proinnowacyjnych kredytów bankowych wynios ł y zaledwie 400 tys. zł . Nie wy s tąpił y w ogóle ubezpi eczeni a proinnowacyj nyc h kontraktów eksportowych objętyc h gwaran cją Skarbu Pańs twa , ani ni e udzielono proinnowacyj nych ulg w podatku V AT . Ogólnie m oż n a stw ierd z i ć, że in strumenty polit yki proi nnowacyjnej pań stwa s ą w Małopol sce wykorzystywane w stopniu minimalnym. Warto sć sprzed aży wyrobów nowych i zmoderni zowanych, których produkcję roz poczęto w latach 1996-1998 wyn i os ła w Małopo l sce łą cz ni e ponad 2,2 mld z ł , z czego tylko 5% uzyskano z tytułu eksportu. Ok . 44 % warl ośc i ca ło śc i s przedaży uzys kano w sektorze publicznym. Natomiast aż ok. 66% warto śc i eksportu wyrobów , których produkcję rozpoczęl O w 1998 r. , uzyskano w sektorze publicznym (tabela 5)..

(11) T abela 4.. Nak ł ady. fi nansowe poniesione na innowacje w 1998 r. w Malopolsce przez badane przedsię b iors l w a (w Iys. zl) W tym. WyS7.1:ze-. gólnienie. Seklor publ ~~~ Sektor prywatny Ogólem. Ogółem. środki. Dzialal-. Z tego. nakłady. f - - , - - - j """ własne. pozyskane 7. zagranicy. 939780.6655536,1 135795. badawcw-rozwojowa. we-. ze-. wnętrzne. wnętr7J1e. 40965,6 31156,3. 9414.7. Zakup gotowej lechooklgii w postaci dokumentacji i praw. ~)'PI,lSa- W tym nakłady inwestycyjne Szkolenie Marketing 7.eme, na środki trwale doryczący technika "---,---,---1 personelu nowych r związane przemymaszyny zdlia- i zmodcrslowa b'dy,'·1 1. ......łałnoScią nizowa~ i roz~ i budzenia z ~m=u innowanych częcle dowIe tct:hniczcyjną wyrobów produkcji oc. ,no. 14534.1 846045.7271622,65371495240051,8. 2651,4. 35583,8. 41 696,6. I 689.9. 221362. 289105,9 1983551. 9615. 13447.6. ....... _... _. 518 1012 408784.1. 9935":&' 15 101.7. 421 679,4 246 752. 3643,7. 25 863.9. lO 149. 4952,7. 21007,3. "462. Zródlo: materiały udostępnione przez Urząd Statystyczny w Krakowie.. 1294,6 477878,8 223 956,6 248043,6 l3 2395 368 166.9. 47666.

(12) LukaJl. Mamica. Tabela 5. Wartość produkcji nowych i zmodernizowanych wyrobów w 1998 r. w grupie badanych przedsiębiorstw w Małopolsce (w tys. zł ) Wyszczególnienie. Liczba jednostek spmwo7.dawczych. Sektor publiczny SeI,:tor pry~.atny. 142. Ogółem. 108. 34. WartoŚĆ spnedaży wyrobów. których. I. Wartość eksportu wyrobów. produkcję rozpoczęto. w lalach 1996-1998. w 1998 r.. w latach 1996--1998. w 1998 r.. 2265567,2 987732.8 l 277834.8. 508291.9 1% 3963 311895 ,6. 392 904.5 269711.6 [23 192,9. 114 132 ,9 75228 38904,9. Zródlo: materiały udostępnione przez Urząd Statystyczny w Krukowie .. 5. Prolektowane znaczenie InnowaCYlnoścl I transferu technologII dla rozwolu wolewództwa W coraz większym stopniu zmniejszaj ą s ię możliwo śc i utrzy mania odpowiedniego te mpa wzrostu gospodarczego opartego na wykorzystan iu tradycyjnych czynników wzrost u (prosta praca , surowce). Tendencje g l obałizacyjne , otwarcie się rynków krajowych i regiona lnych na zewnętrzną konkurencj ę wywierajq ogromnq udziału. presję. na. runk cjonujące przedsiębiorstwa .. Wraz ze spad-. prostej pracy w procesach produkcyj nych, przed s i ębio rstwa opierające s i ę na stosunkowo taniej sile roboczej tracą swą pozycję ko n k urencyjną . Możl i wości wykorzystania ren ty transformacyjnej polskiej gospodarki powoli wyczerpują się. Wzrasta znaczenie funkcjonowan ia na danym obszarze sieci współpracy przedsiębio rstw, ośrodków naukowo-badawczych, wyższych uczel ni i pośredników technologi i. W oSlaln ich dekadach n as t ąpi ł gwa łt ow ny wzrost znaczenia wiedzy i informacji traktowanych jako podstawowe składowe rozwoju gospodarczego. Te dwa wyznaczniki optymalnej polityki gospodarczej mu szą się wzajem nie uzupełniać. W praktyce przyjm uje to postać systemu transferu technologii, dz i ęki któremu posiadana wiedza jest w stanie poprzez odpowied nie kana ły infomlacyjne dotrzeć do prledsiębiorstw i być tam wykorzystana. Wszystkie te zjaw iska stanowią istotne wyzwan ie dla gospodarki Małopol ski wkraczającej w XXl w. Do s t ępne dane statystyczne, mimo swej fragmentaryczności, wskazują, że poziom innowacyjnośc i i zdo lność do wdrażania nowych rozwiązań tec hnologicznych jest w Małopo l sce ni ewystarczają ca. Ponadto zgromadzony poten cja ł szkó ł wyższych, ośrodków na ukowo-badawczych, s t opień wykształcenia s połeczeńs t wa stwarzają dobre warunki do pod · niesienia poziomu i nn owacyjności przedsiębi orstw w regionie. Postrzeganie rozwoju gos podarczego ty lko poprzez tworzeni e nowyc h miejsc pracy jest nieuzasadnione, ch oc i aż laki punkt widzenia lansowany prlez urzędy pracy ma pozytywne skutki s połeczne wynikające z obniżenia poziomu bezrobocia. O pozycj i konkurencyj nej gospodarki regionalnej decydować kiem.

(13) będzie jednak zdo ln ość do wytwarzania innowacyjnych i zaawansowanych technologicznie wyrobów. Szczególnego znaczen ia nabiera restrukturyzacja przemysłu ciężki ego w Małopolsce (górni ctwo i hutnictwo), gdyż nie jest bez znaczenia, jaki charakter miejsc pracy zostani e utworzony dla pracowników odc hod zących z tych sektorów . Działania zmierzające do tworzenia nowych miejsc pracy powinny mieć także swój wymiar jakościowy. Należy szczególni e wspierać powstawanie małych i ś redni ch przedsię biorstw zak ładan yc h przez osoby związane ze ś rodowi sk i em naukowym. w wypadku gdy firmy te wykazują się znacznym poziomem innowacyjności i wdrażają nowe technologie. Pomoc takim przedsiębiorcom mogłaby przyjąć formę dofinansowania u s łu g konsultingowych oraz preferencje w dostępie do środków oferowanych w ramach funduszy venture capital. Rozwój tego typu firm u zależn i ony jest w znacznym stopniu od dostępu do informacji, pośred nictwa tec hnologicznego i doradztwa. Podaż rozw ią zań innowacyj nych i nowych technologii jest jednak ni ewysta rczająca, równie ważne jest przygotowanie sa myc h firm do wchłonięcia i wykorzystania innowacji obejmujące: okreś l e ni e potrzeb technologicznych (rynkowyc h) firm y. wdrożenie innowacji. zarządzanie nią i prowadzenie kampanii marketingowej nowych produktów. Istot nym elementem podnoszenia efek tyw no ści transferu technologii jest podjęcie działań konsolidujących Krakow sk i Ośrodek Naukowy. Zauważal nym efektem podejmowanych tego typu działaJl są takie ini cjatywy,jak: interdyscyplinarne kursy za r ządzania jakością lub zarządzanie rozwojem nowego produktu. Zw i ększen iu poziomu innowacyjności i transferu technologii sprzyja odpowiedn io wyszkolony personel. Zadaniem Krakowskiego Ośrodka Naukowego jest więc podniesienie rol i w prowadzonych pracach naukowo-badawczych partnerów zagra ni cznych,jak i poszerzenie dydaktyki (np. europejski e lub podwójne dyplomy). Zjaw isk u temu sprzyja dostępność ś rodk ów pomocowych UE przeznaczonych na wspó lną z krajami Unii działalność badawczo-rozwojową·. Podmioty funkcjonujące w regionie powinny mieć możliwość dostępu do in fo rmacji o tematyce prawno-patentowej. Koszty prowadzenia tego typu działaln ośc i powinny być w znacznym stopni u finansowane ze środków publicznych,jakojeden z elementów podnoszenia pozycji konkurencyjnej funkcjonu jących w regionie firm. Tendencje światowe wykazują, że oprócz podejmowania działań w zak resie innowacji technologicznych coraz większą wagę przywiązuje się do aspek{Ów organ izacyjnych, instytucjonalnych i kulturowych innowacji. Finansowaniu badań podstawowych towarzyszy wzrastające zainteresowanie działaniami służącymi wdrożeniom rynkowym..

(14) Łukasz. Mamica. 6. Kierunki rozwolu I wspierania d.lałań prolnnowacylnych I prolakoścIowych Strategicznym celem rozwoju powinno być podniesienie poziomu konkuMalopolski w zakresie potencjału innowacyjnego i technolog icznego przy jednoczesnym zwiększeni u udziału wyrobów nowych i zmodernizowanych odpowiadających wymogom ekologicznym. Realizacja tego celu powinna nastąpić poprzez: - podejmowanie dzialań zmierzających do rozwoju i powstawania nowych przedsiębiorstw zaawansowanych technologicznie, - rozwój potencjalu naukowo-badawczego regionu, - kształtowanie kultury innowacyjnej i poglębianie wiedzy na temaltransferu technologii. PodejmolVanie dziatw! zmierzających do rozlVoju i pOlVstalVania nOlVych przedsiębiorstlV zaalVansowanych lechnologicvlie. Realizacja powinna nastę pować w wyniku podejmowania następujących działań: l) wsp ieranie powstawania funduszy venture capi tal i funduszy zalążko wych. Fundusze typu venture capital to instytucje finansowe, które w klasycznej formie nie udzielają pożyczek, lecz w zam ian za dostarczony kapitał obejm ują część akcji danej fi rm y. Fundusze za l ążkowe pelnią podobną funk cję, ale adresowane są do tych przedsiębiorców, którzy pos iadaj 'lc odpowiedni pomysł. dopiero rozpoczynają prowadzenie własnej działa ln ości gospodarczej i oczekują wsparcia finansowego na poziomie podstawowym. Należy rozważyć zaangażowanie środk ów publicznych w tego typu przedsięwzięcie realizowane z udziałem banków komercyjnych i prywatnych instytucji finansowych . W Małopol sce zdecydowanie brakuje środ ków finansowych dla przedsiębior ców dostępnych w taki ej właś n ie formie. Krakowskie oddziały banków z reguły nie posiadają informacji na lemat takich funduszy i odsyłają klientów bezpośredn i o do central w Warszawie; 2) utworzenie Regionalnego Fundu szu Innowacji i Transferu Technologii. Jak wynika z ana li zy dostępnych danych statystycznych, przedsiębiors t wa Małopo l sk i w bardzo ograniczonym zakresie korzystają z instrumentów polityki proinnowacyjnej państwa. Na popraw ę tej sytuacji powinno wpłynąć utworzenie Regionalnego Funduszu Innowacji i Transferu Technolog ii . Nadzór nad działalnością takiego funduszu mogłaby sprawować powoła n a przy marszałk u województwa małopolskiego Rada Transferu Techno logii. Środk i Funduszu dzielone byłyby na podstawie klasyfi kacji sk ładan ych wniosków jako granty celowe. Fundusz pow inien dy s ponowa ć ś rodkami b u dże t owy mi (otrzy manymi z budżetu państwa, jak i regionalnymi) przeznaczanymi na transfer tech nol ogii i dz i a ł ania innowacyj ne; 3) system szkolell dla firm. Jak już wspomniano, pod aży rozwiązań innowacyjnych i nowoczesnych techno logii mu si odpowiadać zdo l no ść samych przedsięb i ors t w do ich przyjęcia i przyszłego zarządzania. W tym celu nierencyjności.

(15) innowacji w zbędne jest. oferowanie w reg ionie szk o l eń obejmujących zagadnienia związan e z o kreś l e ni e m potrzeb technologicznych (rynkowych) finny, wdroże ni em innowacji, zarządzaniem ni ą i prowadzeniem kampanii marketingowej nowych produktów. Należy rozważyć m oż liw ość dofinan sowania ze środków publicznych uczestn ic twa pracowników firm w tego typu szkol eniach. Rozw6j potencjału naukowo-badawczego regionu. Realizacja tego celu powinna n astępować w wyniku podej mowanych . na s tępują cyc h dzialaJ'!: I) wzrost powiązań pomiędzy przed s i ę biors t wami. oś rodkami B+ R. szkołami wyższymi i podmiotami z zakresu transferu technologii - tworzenie sieci innowacyjnej . Oś rode k krakowski ze względu na zgromadzony w nim pOlencjal naukowo-badawczy jest naturalnym centrum rozprzestrzeniania się nowych technolog ii i innowacji w M a ło po l sce. Koni ecznym warunkiem takiego procesu jest jednak występowanie odpowiednich kan a łów informacyj nych w regionie. pozwa l ającyc h na kontakt odbiorców technologii i innowacji z oś rodkami ich powstawania. Przeprowadzone badania pozwalają s t wierdz i ć, że w Krakow ie istnieje stosunkowo dobrze rozbudowany u kład instytucjonalny w zakresie promocji tran sferu tec hnol ogi i i innowacji. Zauważalny jest natomi ast brak koordynacji dzia łań poszczególnych instytucji . brak ośrodka pe łniącego funk cj ę IZW. "pierwszego kontaktu" dla przed s i ębio rców. którzy mogliby w jednym miejscu uzyskać komp l eksową info rmację na te mat: możl iwości wdrażania nowyc h technologii. osób lub placówek bezpoś rednio związa n yc h z daną bra n ż~1 lub instytucji zaj mującej s ię tego typu transfera mi . Stworzenie Regionalnego Centrum Transferu Technolog ii pełni ącego m.in . wspomniane wyżej funkcje w znaczącym stopniu podni os ł oby efektywność d zia łań w zakresie transferu technologii i innowacj i c ał ego układu instytucjonalnego Małopol ski , jak równ i eż wzmocni ło tworzenie s ię innowacyjnej sieci współp racy; 2) rozwój instYlUcj i transferu technologii. Badania wykazują. że pi erwszoplan ową kwe s ti ą w Mał opo l sce nie jest (worzenie nowych in stytucj i transferu tec hnologii i innowacj i, lecz wspie rani e już istniejącego poten cj a ł u w tym zakres ie. Taki e d z iał ania pozwo lą na efek tywniejsze wydawani e dos t ę pn ych funduszy. Instytucje trans feru technologii powinny w większym stopniu współ pracować z wyższy mi uczelni ami i regionaln ym sekt ore m B+R. Rozwojowi tego typu instytucji i koordynacji ich działań s przyjać będz i e powo ł anie Mał o polskiej Rady Transferu Tec hnologii : 3) Małopol s ka Rada Tran sferu Technol ogii . Wysoko nal eży oce ni ć inicjatywę zmierzającą do powołania prLy Urzę dzi e Marsza łkow s kim Malopolskiej Rady Transferu Technologi i. Zgodnie z op raco wan ą propozycją Rada mial aby: - d orad zać sej mikowi sa m orządowemu i wojewodzie w sprawach d o tyczą cych strategi i i pri orytetów dla tec hnologii i innowacj i, - nad zorować i k oo rdynować projekty i programy sp rzyjające funkcjonowaniu siec i oś rod k ów 11, - rozw ijać zasoby i narzędzia gromadzenia informacji oraz je rozpowszec hni ać :.

(16) Mamica 4) poszuk iwanie pozabudżetowych źródeł finansowan ia ośrodków naukowo-badawczych. Podstawowym problemem, zjakim borykają s ię tego typu jednostki jest pozyskanie wystarczających ś rodków finansowych. W Po lsce udzial środków z budżetu państwa na dz i alalność badawczą i rozwojową jest bardzo wysoki 6 i k ształtuj e s ię na poziomie 60% (w 1997 r. - 61,6 %). Możliwo śc i ą uzupełnienia publicznych rundu szy otrzymywanych przez ośrod k i naukowo-badawcze jes t intensyfikacja powiązań tych placówek z przedsiębiorcami i wzrost prac wdrożeniowych. Realizację tego celu w bezpośredni sposób wspierać będzie utworzenie proponowanego w niniejszej strategii Małopolskiego Ośrodka Przekazu łnn owacji. Uzupelnieniem środków budżetowych powinny być tak że fundusze uzyskiwane z S Programu Ramowego Badań, Rozwoju Technicznego i Prezentacji Unii Europejskiej; S) dokonanie zmian strukturalno-organizacyj nych sektora B+ R. W Małopol sce ośrodki tego typu przeprowadziły pewne zm iany strukturalno-organizacyjne i ogran i czyły zatrudnienie, j ed nakże brak ustawy o działal n ośc i naukowo-badaw czej (bardzo długo przygotowywanej) jest zjawiskiem niekorzystnym. Podstawowym zagrożeniem rozwoju tyeh placówek jeslniski poziom zapotrzebowania na prace badawczo-rozwojowe ze strony przeds i ębiors t w determinowany mię dzy innymi niedostatkiem grantów celowych na prace o charakterze wdrożenio wym i niedorozwojem fundu szy typu venture capitaJ i fund uszy zalążkowyc h . Zaplecze badawcze sektora B+ R jest rozdrobnione. W małym stopniu podejmowane są działania w ramach wspólnych konsorcjów badawczych , a małe jednostki nie potrafią realizować samodziel nie większych projektów. Ksztaltowanie kultury innowacyjnej i pog/ębial/ie wiedzy I/a temattrc/lll"feru technolog ii . Ograniczone możliwości finan sowania rozwiązań innowa cyj nych ze środków publicznych,jak i uboga oferta kapitału wysokiego ryzyka spraw iaj ą, że wykorzystanie środków pomocowych UE stanowi pew"'1 odpowiedi na ograniczen ia w dostępie do funduszy . Szczegól ni e ważną kwestią wydaje s i ę promocja 5 Programu Ramowego Badań , Rozwoju Technicznego i Prezentacji Unii Europejskiej. Ranking przedsiębiorstw ze względu na poziom ich innowacyjności powini en zostać utworzony na podstawie jasno okreś l onyc h kryteriów poziomu innowacyjno śc i przedsiębiorstw. Konkursowi na najbardziej innowacyjną firmę Małopo l sk i (w kategoriach firm małyc h , średnich i dużych) mogłaby patronowa ć propo nowana Małopolska Rada Transferu Technologii. Konkurs taki promowałby wś ród przedsiębiorców postawy proiinnowacyjne.. 6 W Europie wyiSly udz.iał środków budżetowych w nakładach na działalność badawc7.ą i raz.· wOjowq jest tylko w ponugalii. W USA. Niemczech i Wietkiej Brytanii poziom tych naIJad6w wynosi ok. 30%..

(17) 7. Podsumowanie Przeprowadzona analiza wskazuje na znaczny potencjał Małopo l s ki w zakresie czynników poda żo w ych , które korz:ystnie w pł yw ają na poziom innowacyjn ośc i gospodarki regionalnej (liczba nauczycieli akademickich, ud z i a ł p rac ują cyc h w d z i a ł a ln ośc i B + R oraz nakład y finan sowe na d z iałaln ość B + R). Pot e n cjał ow i temu nie odpowiada jednak adekwatn y do m oż li wości poziom i nn owacyj n ośc i gospodarki i s topi e ń wdra żania nowych technol og ii , który jest ni e w ystarczaj ący. Dzi ałające w regionie oś rodki B+R w mniejszym lub wię k szym stopniu w prow ad z iły programy restruktu ryzacyjne , co zapewnia im m oż li wość funk cjonowania przy ograniczonym do st ę pi e do ś rodków publi cznych. Przeprowadzone badani a wy ka zał y istni enie kilkunastu instytucji zaj mującyc h s i ę transferem technolog ii i innowacji zlokalizowanych w Krakowie. Istnieje więc wyra źn a dysproporcja po mi ęd zy znacznym p o t e n cjałe m innowacyj nym województwa (szk o ł y wyższe, placówki B+ R, instytucje transferu technologii i innowacj i), a niewielkim zakresem w dra żan yc h innowacji w przed się bi or stwach regionu. Dlatego t eż g ł ó wnym adresatem prowadzonej polityk i proi nnowacyj nej w M ał opo l sce po winn y stać s i ę przed s i ębi ors t w a . B ez pośredni e wsparcie pod miotów gospodarczych w d rażaj ącyc h innowacje i nowe rozw iąza nia technologiczne po ś redni o prz:yczyni s i ę do wzmocni eni a zarówno samych placówek B+ R.jak i instytucji zajmuj ących s i ę transferem technologii. Wsparcie taki e powinno przy brać mi ę d zy innymi fo rm ę bezpoś redni c h grantów ce lowych przeznaczonych na rea li zacj ę p rzed s i ęwzi ęć o charakterze innowacyjnym w draża n yc h we ws pó łpracy z regionalnymi oś rodk a mi B+R. U kład instytucjonalny w zakresie transferu technologii i inn owacji nie tworzy sieci o charakterze innowacyjnym, a poszczególne instytucje zajmuj ące s i ę transferem technologii nie wspó łprac uj ą ze so bą . Z powod u braku oś rodka pe ł Il iącego funk cje tzw. pi erwszego kontaktu dla firm zainteresowanych wdraż a ni em rozw ią zan innowacyjn ych utrudniony jest system komunikacji mi ęd zy ośrodkami B + R i sz k o łami wy ż szy mi a przed s i ę bi ors t wa mi. Brakuje ta kże spra wni e d z i a ł ają cego systemu informacji dla prze d s i ę bi o rstw o charakterze prac podej mowanych przez sektor B + R i sz k o ł y wyższe , a ponadto pracowni cy naukowi i personel badawczy nie posiada do stępu do wiarygodnych informacji na temat za potrzebowania technologicznego i inn owacyjnego zg ła sza nego przez gos podarkę . W znacznej mierze , do ro zwią zania po w yższyc h probl emów pr zy czy nił oby s i ę utworzeni e Regionalnego Centrum Transferu Technolog ii. Poza zw ięk sze ni e m droż no ści systemu komunikacji w ramach Regionalnego Systemu Innowacji powinno ono tak że prowadzi ć d z iał a ln ość sz k o l e niową dla przed s i ębiors tw w zakresie zwiększe nia ich c hłonnośc i na rozw i ąz ani a innowacyjne. Istotne jest , aby Centrum to funkcj o nował o o pi e rając s i ę na mechanizmach p o zwalaj ących na przynajmniej czę ściowe samofinansowanie pol egaj ące np. na partycypacji przez firm y w projektach reali zowanych.

(18) Łukasz. Mamica. przez to Centrum lub l eż część podatku dochodowego m og łaby by ć przeznaczana na funkcjonowanie lego typu funduszu regionalnego. W Małopol sce można wyróżn i ć trzy ośrod k i c harakt eryzujące s ię wyższym od prz ec iętne go poziomem inn owacyjnośc i gospodarki (Kraków , Tarnów i Nowy Sącz). Generalnie brakuje zin stylUcjonalizowanej współpracy w zakresie tran sferu technologii i innowacji po międ zy tymi oś rod ka mi . Kontakty takie w wię k szy m zakres ie utrzymywane s ą pom i ęd zy firmami z branży tworzyw sztu cznych (m i ędzy innymi " Plastikowa Dolina") zloka li zowa nymi wokolicach Tamowa, a sz koł a mi wyższy mi w Krakowie . Pozytywnie należy oceni ć ini cja t ywę powołania Małopol s kiej Rady Transferu Technologii , która powinna wp ł y n ąć na koordynację prac w za kres ie transferu tec hnologii w Ma łopo l sce. Istnieje potrzeba w wię k szym stopniu ukierunkowania działań w zakresie tra nsferu technol og ii i innowacji na obszary północno - w sc h odnie województwa Małopolskiego (pow iat Chrzanowsk i) . Kryzys strukturalny tamtejszego prze m ys łu , przy jednoczesnej pod aży wykwalifikowanej kadry technicznej s t a n owią dogodne przesłanki do podejmowania tam dzia ł a ń proinnowacyjnych zakoilczonych sukcesem. Podniesien iu pozycj i konkurencyjnej M a ł opo l s ki sprzyjać będ zie wdrażanie system u jakości w gospodarce, adm inistracji publicznej i s łu żb i e zdrowia . W bardzo małym stopniu wykorzystywane są przez przed siębiors t wa Mał o polski ulgi podatkowe o charakterze innowacyjny m. W takiej sytuacj i w i ększ<"j u wagę nal eży zwróc i ć na inne możliwośc i ws pi erania działań innowacyj nych w przeds i ębio rstwac h , w tym zwłaszcza granty celowe na realizację kon kretnyc h przedsięwzięć innowacyjnych. Środk i na tego typu cele moglyby pochodzić mi ędzy innymi z Reg iona lnego Funduszu Innowacji i Transferu Tech nolog ii dy s p o nującego także środ kami pub licznymi. Za zaangażowa n iem ś rodków pub li cznych w pomoc dla konkretnych przeds i ębio rstw przemawia także fakt, że poziom inn owacyjnośc i firm regionalnyc h nie jest ich wewn ętrzną sprawą, ale z czasem będzie staw ać się podstawowym warunkie m rozwoju reg iona lnego systemu gospodarczego. lite ratura. M., Taksonomicwa procedura programowania rozwojll gospodarczego i określa nia zapotrzebow(wia na kadry kwalifikowane, "Przegląd Statystyczny" 1974, z. I. Gruchman B .• Regionalne aspkety wspierania postępu tec1micV1ego w świetle doświacze,i krajdw OECD Jw:] Regionalne i lokalne uwarunkowallia j czynniki restrukturyzacji gospodarki Polski, materiały pokonferencyjne. Łódż 1-2 kwietnia 1996. Gregersen B. , Johson B., Lellrning ECOllomies, IlInom/ion Systems and El/ropeml Imegra /iOIl, Regional Swdies, Joumal or the Regionat SlUdies Association, vol. 31, July 1997. Markowski T., Od konkurencji zasobdw do kOllkurellcji regiondw Jw: l Regiollaltle i lokalIle uwarUllkowania i czynniki restrukwryzacji gospodarki Polski, materia ł y pokonferencyjne, Ł6d t 1-2 kwietnia 1996. Cieś lak.

(19) Stawasz E., Przegląll podstawowych pojęć: innowacje, transfer technologii, krajowy i regionllltly sysTem innowacji, polityka innowacyjna [w: IlnsIrl/memy rransferJI tech· f1ologii i pobl/llzania innowacji, Zespól Zadaniowy ds. Polityki Strukturalnej w Polsce , Warszawa [997 . Szlachta l. , Programowanie rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej, PAN, Kom itet Prleslrzennego Zagospodarowania Kraju, Wydawnictwo Naukowe PWN, t. CV, War· szawa 1997 .. The Regionallnnovation System in Malopolska - Development Trends The aniele presents an analysis of innovation potential and technology transfer in Malopolska itself and in comparison to other regions. Particular atlention is paid lo the institutional aspects of innovation in Ihe regional economy. The aniele discusses innovation in Malopolska enterprises as wel l as Iheir use or nalional pro.innovation policy instruments. The author al1emptS lo show trends in developi ng and supponing innovation and quality in the region. In panicular, the aniele addresses actions aimed at the development and incorporation of new, high·lech businesses, the development of scientifie and research potentia! in the region, as we!l as the nu rturing of a culture of innovmion and increasing know lcdge on Icchnology transfer..

(20)