Rola podatku od nieruchomości w kształtowaniu się dochodów gmin na przykładzie miasta Krakowa

Pełen tekst

(1)2003. Agnieszka Malkowska Katedra Ek.nollllkl NI.rucho.o'eJ. I Pr.c .... Inw••tycYlno,o. Rola od nieruchomości w kształtowaniu się dochodów gmin na przykładzie miasta Krakowa 1. Wprowadzonle Na przestrzeni dekad zmienialy się koncepcje państwowości i samorządności. W wyniku doświadczeń w zarządzaniu krajem oraz ewolucji w aktywności spoleczeństw lokalnych coraz większą uwagę zaczęto przywiązywać do rozwoju samorządów. Przyklady wielu organizacji państwowych wykazaly, że decentralizacja struktur odpowiedzialnych za gospodarowanie zasobami narodów prowadzi do efektywniejszego zarządzania wlasnymi zasobami oraz do wzrostu obiektywizmu w ocenie celów, na jakie zostaną wydatkowane posiadane środki. Dostosowanie polityki i prac do specyfiki rynku lokalnego stalo się jednym z ważniejszych stymulatorów rozwoju regionalnego. W konsekwencji proces wzrostu wartości regionów przeklada się na silę gospodarki ogólnokrajowej . Pierwszym etapem budowania silnego samorządu jest czytelne określenie zadań oraz kompetencji decyzyjnych wladz lokalnych. Następnie należy określić źródla finansowania zasobów lokalnych oraz ustalić zasady dofinansowania poprzez realokację środków budżetowych . Z punktu widzenia samorządów lokalnych warunkiem koniecznym jest rozdzielenie budżetów lokalnych od centralnego, co pozwoli na uniezależnienie się od zmian trendów i opcji politycznych decydujących o budżecie państwa . Następnie otrzymane narzędzia do budowy budi.etu lokalnego muszą gwarantować stabilne dochody, które w dlugim okresie, dzięki powiązaniu z infrastrukturą lokalną, będą wzrastać wraz z rozwojem regionu oraz odzwierciedlą zamożność obywateli..

(2) Agllil's:.ka Ma/kowska. Zasadniczym źródłem dochodów sa m orządów lokalnych będ'l podatki lokalne. Dla zapewnienia efektywności i zas adności ich wprowadzenia i poboru. powinny one s pelniać nastę pując e warunki : - powszec hności - mu szą d ot yczyć wszystkich obywateli. - przejrzys t ośc i - musZ<) być latwe do określenia i jed nocze śn i e do wyli • czcma, - stabilności w czasie - muszą być uni eza leżnione od lokalnych zasobów. które ulegaj'l zbyt szybkiej degradacji, - wydajnośc i - musz') przynosić dochody znacznie przewyższ:~ące obslugę ich pobierania .. 2. Zadania o charakterze lokalnym Wraz z transformacj'l gospodarczą Polski na s t ą pił rozwój sa morządu terytorialnego. Pierwszym etapem pr zeobrażeń regionalnych była reforma do konana w 1990 r. 1• która wyodrębniła nowe jednostki terytorialnego podziału kraju: g miny. G miny przede wszystkim otrzy mal y osobowość prawn'l. prawa konstytucyjne . oc hronę S'ldow'l. prawa majątkowe or:lZ znacz""1 nie za leż ność finansową2 Osobowość prawna stanowi podstawę samodzielności i umożl iwia wchodzenie gminy w stosunki cywilno prawne. Gmina staje się w ten sposób uczestnikiem obrotu gospodarczego. M oże posiadać wlasny mająte k i samodzielnie nim zarząd za ć . Ma tak że prawo do zaciągania zobowi 'IZ:Ili. Z kolei autonomia finansowa wyraża się oddaniem częśc i dochodów gminy wy lącznie do jej dyspozycji oraz pozostawieniem ca lkowitej sa modzieln ośc i wladzom gminnym w zakresie planowania budżetowego i rozdysponowania środków. Gmina realizuje zadania publiczne o charakterze lokalnym. nie za strzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Wykonuje je we wlasnym imieniu i na wlasną odpowiedzialność . Zadania wlasne gminy określone w ustawie o samor zą dzie gminnym' (poprzednia nazwa: ustawa o samorZ<ldzie tery tor ialnym') obejmują w szczególności sprawy': I) ladu przestrzennego. gospodarki nieruchomości ami. ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej. 2) gminnych dróg. ulic. mostów. placów oraz organizacji ruchu drogowego.. I Ustawa l. ~ marca 1990 r. (l samof/. qdzi e [cl')'IOI"ialnym (llhl!cnic () sarnnrl.ij(\/.ic gminnym) , Il:K st jl'dnolit y: Dz .U. 1996 . nr 1.\ poz . 74 , ostat nia zmiana: Dz.U. 1991': . nr 16:2 . pnz' 11 26 . : KOllSly lU('j a Rzcczypospolitej P(llsk icj ,I. 1.. 2 kwietnia 1997 r.. DI..U . 1997. nr 7~, p OI.. 410 .. Ustawa Z ~ marca 1990 r. li silfllorzijdzic g Tlllflll)'l1l. tek st jednol ity: Dz.U . 100 1. nr 142, poz .. 1591. ~. Ustawa. I.. H mar!.:a 1990 r. o samorz ildzic ter ytorial nym .... -~. Ustawa. "I.. X Illitn:a \990 r.. li. SUllltlfzqdzir. gminn ym....

(3) Rola podarku od niaul'holllm\· ;... i zaopatrzenia w wodę. kanali zacji. usuwania i oczyszczania ście ków komunalnych. utrzy mania czystości i porlC,dku oraz urząd zc li sanitarnych. wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych. zao patrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. 4) lokalnego transportu zbiorowego. 5) ochrony zdrowia. 6) pomocy spolecznej. w tym ośrodków i zak ladów opiekuliczych. 7) gminnego budownictwa mieszkaniowego. 8) edukacji publicznej . 9) kultury. w tym bibliotek gminnych i innych placówek upowszechniania kultury. 10) kultury fizycznej i turystyki. w tym terenów rekreacyjnych i uI7"dzCli sportowych. II) targowisk i hal targowych. 12) zieleni gminnej i zadrzewień. 13) cmentarzy gminnych. 14) porządku publicznego i bezpieczelistwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej. 15) utrzymania gminnych obiektów i urządzcli użyteczności publiclI1cj oraz obiektów administracyjnych. 16) polityki prorodzinncj. w tym zapewnienia kobietom w ci.,iy opiek i socjalnej. medycznej i prawnej . 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej. 18) promocji gminy. 19) wspólpracy z organizacjami pozarządowymi. 20) wspólpracy ze spolecznościami lokalnymi i regionalnymi innych palistw. 3). wodociągów. 3. Dochody gmin w Polsce Zakres i rodzaj za dań wskazują jednoznacznie na ich lokalny c harakter'. Zadania wlasne wychodzą naprzeciw wymogom racjonalizacj i wydatków publicznych. bowiem wladze gminne mają lepsze rozeznanie w sprawach lokalnych. Z tym natomiast wiąże się konieczność wyposażenia instytucji samorządu lokalnego w dostateczne w stosunku do realizowanych zadari dochody budżetowe. W początkowym okresie funkcjonowania samorz"du lokalnego gospodarka finan sowa zostala określona przepisami Prawa budi.etowegn7. S. Owsiak, Fillallse puMie:l!/.' - tcoria i praktyku , Wydawnictwo NaukOWi: PWN, Wars!.<lwa 1997. 7 USl:lwa Prawo budżetowe z 5 stycznia 1991 f .. OZ .U. 1993, nr 72 i zm . h.

(4) AM/lic.'izka Malkow.'ika ustawą. o podatkach i opiatach lokalnych" oraz ustawą o finansowaniu gmin"- Od 1 stycznia 1999 r. wraz z reformą ustroj ową państwa weszly w życie dwie nowe ustawy, Ogólne zasady funkcjonowania finansów publicznych precyzuje ustawa o finansach publicznychlO, która zastqpi la ustawę Prawo budżetowe , Dochody gminy zostaly najpierw określone przez u s tawę o finansowaniu gminIl, a obecnie przez u stawę z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach jednostek samorządu terytori alnego w latach 1999-2002 12 Do dochodów gminy należą :. I) wplywy z ustalanych i pobieranych na podstawie od rębnych ustaw podatków: a) od nier uchomości. b) rolnego, c) leśnego, d) od środków transportowych, e) od dzialalności gospodarczej osób fizycznych, oplacanego w formie karty podatkowej, f) od spadków i darowizn, g) od posiadania psów, h) od czy nnośc i cywilnoprawnych; 2) wplywy z opiat: a) skarbowej, b) eksploatacyjnej, w części określ onej w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geolog iczne i górnicze (Dz,U, nr 27, poz. 96, z 1996 r.. nr 106, poz. 496, z 1997 r. , nr 88, poz. 554, nr III, paz, 726 i nr 133, poz. 885 oruz z 1998 r., nr 106, paz , 668), c) lokalnych, uiszczanych na podstawie ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opiatach lokalnych (Dz,U, nr 9, paz, 31 i nr 101, poz, 444, z 1992 r. , nr 21 , paz , 86, z 1994 r., nr 123, poz. 600, z 1996 r., nr 91, poz. 409 i nr 149, poz. 704 , z 1997 r., nr 5, poz. 24, nr 107, poz. 689, nr 121, poz. 770 i nr 123, poz. 780 oraz z 1998 r" nr 106, poz. 668) , d) innych, pobieranych na podstawie odrębnych ustaw, o ile te ustawy stanowią, że jest to dochód gminy; 3) udzialy w podatkach stanowiących dochód budżetu pań stwa, w wysokości :. Ustawa Z 12 stycznia 1991 r. () podatkach i oplntach lokaln ych. Dz .U. 1991.nr 9, poz. 31 i zm. '1 Uslaw;1 z 10 grudnia 1993 r. () finansowaniu gmin . OZ.U. 1993. nr 129. poz. 6(K) i 1.m . ln Ustawa z 26 listopada 1998 r. () finansach puhlicznych. Dz.U . 1()9M . nr 155. poz. 1014 . I I Ustawa o finansowaniu gmin ... 12 Uslawa l . 26 listopada !c,)9M r. o dochodach jednostek samorzqtlu terytorialnego w latach. K. 1999-2002, Dz.U, 199X , nr ISO, poz. 98) i zm ..

(5) od nierllChom{).~ci .... Rola. a) 27,6% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych, zamieszkałych na terenie gminy, b) 5% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, posiadających siedzibę na terenie gminy; 4) subwencja ogólna; 5) dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe gmin oraz wpłaty od zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych • gmmy; 6) dotacje celowe z budżetu pmistwa na zadania z zakresu administracji rządowej zlecone gminie oraz inne zadania zlecone ustawami: 7) odsetki od środków finansowych gminy, gromadzonych na rachunkach bankowych: 8) dochody z majątku gminy. Dochodami gminy mogą być ponadto: l) dotacje celowe na dofinansowanie zadal1 własnych gminy, 2) dotacje celowe na zadania realizowane przez gminę na podstawie porozumiel1 z organami administracji rządowej lub z innymi jednostkami samorządu terytorialnego, 3) dotacje celowe z budżetu państwa na usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, 4) dotacje z funduszów celowych, 5) środki finansowe pochodzące ze źródeł zagranicznych nie podlegające zwrotowi oraz środki na współfinansowanie programów realizowanych z udziałem środków zagranicznych nie podlegających zwrotowi, 6) spadki, zapisy i darowizny, 7) odsetki od pożyczek udzielanych przez gminę, 8) opłaty prolongacyjne oraz odsetki od nieterminowo regulowanych należności, stanowiących dochody gminy, 9) odsetki i dywidendy od kapitału wniesionego do spółek, 10) dochody z kar pieniężnych i grzywien, określonych odrębnymi przepi•. samI,. 11) inne dochody. należne. gminie na podstawie. odrębnych. przepisów..

(6) Agl1il!s::.ka MalkoH'ska. 4. Znaczenie dochodów własnych w zasilaniu budietów gmin w Polsce Wyodrębnienie źródeł. dochodów samorz,!du lokalnego. uwzględnia nastę. pujące zalożenia L1 : l. Społeczności. lokalne mają prawo do posiadania własnych zasobów finansowych i samodzielnego decydowania o przeznaczeniu tych zasobów. 2. Wysokość zasobów finansowych jest dostosowana do zakresu zadań publicznych przyznanych przez konstytucje lub przez inne ustawy. J. Przynajmniej część zasobów finansowych pochodzi z opłat i podatków, których wysokość samorz,!d lokałny ma prawo ustalić sam w zakresie ustalonym ustawą. 4.łnstrumenty finansowe, najakich opieraj,! się dochody pozostaj'!ce w dyspozycji gminy, są zróżnicowane i elastyczne. 5. Ochrona społeczności łokałnych słabszych finansowo wymaga zastosowania procedur wyrównawczych lub rozwiązali równoważ.nych mających na celu korygowanie skutków nierównego podziału potencjałnych ;.ródel dochodów, a także wydatków, jakie te społeczeństwa ponos,,!. Do najważniejszych elementów, które przes,!dzaj,! o rzeczywistych uprawnie-. niach finansowych i ekonomicznej. samodzielności. gmin.. należy wyposaż,enle. dochodów budżetowych pozostaj,!cych w zwi,!zku z lokalną bazą ekonomiczm} i stanowiących możliwoś(' wywierania przez władze samorządowe realnego wpływu na ich wydajność. Takic źródła dochodów budż.etowych gminy można nazwać dochodami własnymi. Są one związane z budżetami lokalnymi w sposób trwały (bezterminowy) bez żadnych ograniczeli ze strony patlstwa i bez jego udziału w części wpływów pochodz,!cych z poszczególnych źródeł 14 . Często dochody własne wiążą się z dochodami z tzw. działalności własnej, tj. z gospodarowaniem mieniem komunalnymi'. Dla potrzeb niniejszego opracowania dochody budżetu gmin w Polsce zostaną podzielone na cztery zasadnicze obszary związane ze źródłami ich pochodzenia: - podatki i opłaty łokałne, - dochody z majątku i pozostałe dochody własne gmin, - udziały w podatkach wpływających bezpośrednio do budżetu pa!\stwa, - dotacje i subwencje. W ujęciu bardziej ogólnym można te cztery grupy podzielić na dochody własne oraz na dochody ze źródeł obcych. Do dochodów wlasnych należeć będą wpływy z podatków i opłat łokalnych oraz dochody z majątku gminy. ich w. źródła. Wrocławiu.. LI. L. Patrzalek, Finanse lokalnc, AE im. Oskara Langego we. 1..\. H. Sochacka-Krysiak, Final1st' lokaIlIt', Poltext. Warsl.ilwa 1993. s. 23.. I~. Ibidem.. Wrodaw. ]l)')X.. s. 36..

(7) "'"c Tabela I. Dochody gm in w Polsce w latac h 1996-2000 1996. Wyszczegól n ienie ogó łem. Dochody _ ,.~.. __ _ _ _. (w z ł). •• _ _ _ _ _ _ _ • • • • _. _. ". •• _. __ _. ' _ _ _ __ ._ .. J. Podatki i opIat)' lokalne --_.. _-- --. --. .. ---. -III.. - . --.'_.... _ __"-... dochody. 8733300000 12 147 400 000. ----,_.'---. ... w ł asne. 2039 100 000. do. budżetu. -. par1slwa. w pł ywających. .. ~min. suma dochodów. bezposred nio. .. -. I V. Dotacje i subwem:je ~. -. ~. w pocJa llo:ar h. 2000 a. 1999' "'-. gmin\' - ---- - --- _ ------...._---- ---_._---._". .. -.'- ---< Udz i a ł y. 1998. 39518200 000 46 11 9400000 51 74 •... 1 700000 56 350 200000 ._-_.....__...._..._-- - ,--- 30956400000 _ __ .,-_._.'- --'-'-' .. _-_. -- - _._- . ----- ---- ----'--. ___ - o • •. pozostałe. II. Dochody z maj::p ku i. 1997. -. 2699 900 000. -,-_._-. 1210 1 700 000 12936900000. 14 0 11 900000. 4036500000. 4698400 000. ....._. ._---. 3331 100000. -._--. .. .. _---. - --. ••. -_._- ---9276900000. --". 9563500000 II 395 900 000 ._ -. '. ~'''.''. _._-- ----- ._--_. --------. --. 7 58 1 700 000. -12 602 lOO 000. - --. _. .. .•. _-- --- -- -. .... 94 14900000. -_.-._--. -----. 15 107 400 000 19 290 700 000 25 353 400 000 28 363 000 000. i miaSI na prawach powiatu. Ź ródło : opracowan ie w ł as ne. na podstawie : Roczni ki Statystyczne GUS 1998. 1999. 2fXJO, 2001 .. Tabela 2. Strukt ura dochodów gmin w Polsce w latach 1996- 2000 ~. 1996. Wyszczegól nien ie Dochoov,. o,có . l ~m. _.. -. (w 'k ). _._--_._- --_._--_.._._. L Podatki i opiat)' lokalne. - -- -- - ----. __ o. .... •. ...... _ •• -. _._. _ _ _ .. _ _ _ _ •. II. Dochody z . g__ mmy .. _ .. _ _ , _••• __. majątku. •. III. U działy w podalkac h do budżetu pań s Iwa •• -- - - - -. - -- ------ - -. .. . . _.. •. __ o -. _. •. _. _ .. _. ______ _. __ _. _ •. _ _ ,_ .'•. •. •. _ _. i pozosta łe dochody. -,.,-----'.'_ ... ..... -. 100 __ .- .._._._--_.- --------_ .._.. _-- --. • _. _. .. _.. _--_ ... ~.. _-. ,,-.. -. włas ne. ____. ~. ____ _ _ __. _ _ _ • __ _ _. IV. DOla":Jc i subwencje ~. suma doc hodów gmi n i m iast na prawach powiatu. lród!o: jak w tabe li !.. -_._--_.28 __. .2. • __. --. 6,6. ----,.,. \Io' pł y w ających bezpośrednio __ _. .. 24,5. .... ~-'- .. 1997. 1998. 1999'. 100. ._-----_._--- _. . -.-_.__..- ._-, ...__._100. 100. --- -- --------_. ----_ .... 30.7 _._ -.. , - ' 6 ,8 ... - -- __... - ."14 "1. .."'-. - " ' .,. . ------- _ .~ -- ------. 7.2. - - _._-_._.... _ .".__..---24.7. --- -_.... _._.- ------- --------_._.. _._- - --'. 40.7. o' 8 ._ o. -". 41.8. -- - -- -----. 100 -- - -------_ ... -. -. 26,2. 2000' ~--. 25.0 '.__.. .... -,.,_... -7,8. - -... -.......... _. ._._--. ,. - _.-. 49,0. ---'-'-. ,~,, -. 8.3. - - ------- --. 18.2. -_._-_.. _._-_._... ---_..-. 24,9. 165. ----_.-. .. 50.3. " "§.. "-. -""". "-" :..:. "-. ".

(8) -• ~. Tabela 3. Dochody gmin w Polsce. Z tyłUlu. podatków i opiat lokalnych w lalach 1996-2000. Wyszczególnienie 1. Podatki i. opłaty. lokalne (w. zł).. w tym:. nieru c h omości. -3. Podatek od ś rodków transportowych .._. ----_._--_. -- - ----. --,. opłat y. i podatki loka lne. 1999. 777 300000. 810 900 ()()(). 764 600 ()()(). 3 527 700 ()()(). 4426900000. 5 233 100 ()()(). 5 943 900 ()()(). l. ,-,._. __. . ~- - -------. 823900000. 1129400000. I 048 300 ()()(). l 295800 000. 2 662 300 000. 4 518 ()()() ()()(). 14011 900 000 720800000. __. ,. 000 ...... ... --- -.-_.. .__ .... ------'._..._--_._.._._- _... _---_....._--"---_._. ._6644100 _--_. 346400000. 360000000. l 545700 000. 2064 300000. I 993900000. 3 804 100 ()()(). 4 266 300 ()()() ,. 4 165 600 ()()(). podatek l eśny. podatek od spadków i darowizn, podatek od posiadania psów, oplata targowa. podatek od fizycznych opłacany w formie karty podatkowej. a. Żród lo , jak. 2000. 67 1 100 000. ---_._._--,-. 4. Opłata skarbowa 5. Pozostaje. 1998. 8733300000 12 147 400 000 12101700 000 12 936 900 000. I. Podatek roi ny. 2. Podatck od. 1997. 1996. d zia łalności. 386800000. -. gospodarczej osób. w tabeli I.. Tabela 4. Struktura dochodów gmin w Polsce z tytułu podatków i opiat lokalnyc h w latach 1996-2000 Rok. I. Podatki i. op łat y. ---J. Podatek rolny -_._._....2. Podatek od. lokalne (w %). w tym :. _.-. ._..... ~- ------. nieruch omośc i. - -._. __._---. ... 1996. 1997. 1998. 100. 100 ---- 6. 100. Żródło: jak w tabeli I.. _.'.-_. ._- -,.. _.- . . ...__ ._. __ .... 6_--_._--.-- .__ .... __..._---- .....__ ._._...... _-_. ... 3. 3. II. 13. 16. 14. 29. 30. 12. • podatek l eśny. podatek od spadków i darowizn . podatek od posia dania psów, fizycznych op łac any w fo rmie kan y podatkowej. -5. 3. 4. Opłata skarbowa. 30. _. __. ---. 9. 9. lokalne~. 100 47. 3. Podatek od srooków transportowych i podatki. 100 .. 46. 36. Pozostałe opł aty. ,_._._.. __ .... 2000. 43. 40. 5.. _-_.. 8 -- -_._------_._ .._. _._------_..-,•.. -7. 1999. -37opłata. _ _o. 34. targowa . podatek od. -. działalnosci. gospodarczej osób. ,.. -!'.. "< ,. '"',.,. ~. "~. -".. "",.;. " ~.

(9) ~ " "-. ""-. ~. s. ~ ..,. "-.. Tabela 5. Podatek od nieruchomoSci a dochody gmin ogólem w latach 1996- 2000. •. •. Wyszczególnienie. nieruch o mo ści. Udzial podatku od ogólem (w %). nieruchomo ści. Zródło:. jak w tabeli 1.. 1997. 1998. 2000. 1999. 30 956 400 000 39518200 000 46 119400 000 51 741 700 000 56 350 200 000. Dochody ogólem (w zl) w tym podatek od. 1996. w dochodach gmin. 3527700000. 4426900000. 5233 100 000. 5943900000. 6644 100 000. 11.4. II .2. I l ,3. 11.5. II .8.

(10) Agl1ies:ka Malkow.\'kll. Natom iast do. źródeł. obcych. za liczyć m ożna. ud zial y w podatkach doc hodowych wpływających bezpośrednio do bud że tu pań stwa oraz do tacje i subwencje z bud żet u centralnego. Pomimo pewnego uproszczenia i uogól nien ia struktury budżetu gminy. takie zestawienie pozwoli na zagregowanie wszystkich wpływów do budżetu gmin bez wyszczególni an ia pozycji o margi nałnym .. znaczelllu.. Tabela I ukazuje kształt owanie się dochodów gmin w Polsce w latac h 19962000 . Uzupełnienie m przydatnym do analizy dochodów jest tabela 2 obrazuj'lca zmiany w strukturze dochod6w. Z roku na rok coraz mniejsze znaczenie dla gmin ma ud z i a ł w podatkach zasilaj'lcych budżet państwa. Udzial podatków i opiat lokalnych w budżeta ch gmin wynosi 25 -30% ,jednak w kolejnych latach stopniowo malcje. Niewielki przyrost można zaobserwować w corocznych dochodach z maj ą tku g min . Największe zmiany w strukturze do tYCZ'1 dotacj i i subwencji. których udzial w budżec i e gmin przekroczyi 50 % w 2000 r. An,liizuj'lc syt uację dochodów pochodzących z podatków i opiat lokalnych (tab. 3) można zauważyć. że w każdym z kolejnych lat malej'l przychody z podatku rolnego. Odwrotną tende ncję widać w przypadku podatku od nieruchomośc i . z którego wplywy "I z rok u na rok coraz większe. W pozostalych ź ródłac h dochodów należą c ych do tej kategorii można m ówić o pewnej niestahilności , poni eważ są lata . kiedy pozycje te wzrastają, by w następnyc h latach z maleć (np. opłata skarbowa) . Z kołei struktura (tab. 4) w ujęc iu ogólnopolskim wskazuje. że corocznie umacnia się pozycja podatku od nie r uchomości i opiaty skarbowej jako najistotniejszych źród el dochodów gmin z tytulu podatków i opiat lokalnych. W 2000 r. ud zial podatku od nieruc homośc i w dochodach z ty tulu podat ków i opiat lokalnyc h osiągnął 47%. Na uwagę zaslugują również wyliczenia zawarte w tabeli 5, które ukaz ują, że w skali kn\ju dochody z tytulu podatku od nieruch omości systematycznie wzrastają i co roku podatek od nieru c homośc i stopniowo zwiększa swój udzial w strukturze budżetów gmin. W 2000 r. podatek ten stanowi I blisko 12% dochodów gm in ogólem. Przek azanie wladztwa w ręce sam orz ądów przynioslo ze sobą wiele praw. ale i obow ią zków zw iązanyc h z gospodarowaniem w jednostkach o konkretnych uwarunkowaniach naturalnyc h, demograficznyc.h i e konomicznyc h . .lcdnostk i te nie są bowiem jednakowe pod wzg l ędem sposobu i tradycji gospodarowania ani też możliwości finan sowych". W kolejnej części pracy wstanie zaprezentowany przyklad gminy. w której sy tuacja bud żet owa odbiega od przedstawionej p owyżej ogólnokrajowej statystyki .. II,. K , Bn/c k. B 1/ df.l' I .il' d /I OH t'k .\'(III /() r"ił lil/I I.'''Y l () r i li /I,I'gl I. 1'(}I.,"ki('.L:(I. ,.Samorz;\ J li:.'rytorialny·· 10') 1, nr 6.. 11 CI. Pr::, vII. Ili( , ~ i (' wojt' \I '( id ~ r11'(/ J//(/ I() -.

(11) Rola podarku od nieruch()mo.~cL.. 5. Podatek od. nieruchomości. w dochodach gminy Kraków. Dla potrzeb niniejszego opracowania dochody budżetu gminy Kraków zostaną podzielone podobnie jak dochody gmin Polski na cztery grupy. Na przestrzeni kolejnych lat widać znaczny przyrost dochodów ogółem w Krakowie (tabeła 6), jednak tylko w grupie podatków i opIat lokałnych w każdym kołejnym roku uwidacznia się przyrost w stosunku do roku poprzedniego. W pozostałych pozycjach dochodowych po 1998 r. następuje stopniowy spadek dochodów. Dłatego szczególnie istotna jest zmiana wewnętrznej struktury dochodów. Analizując dynamikę przyrostów dochodów (tabela 7) z tytułu podatków i opiat lokalnych w stosunku do roku poprzedniego, widać duż,! amplitudę zmian w poszczególnych latach oraz nierównomierne przyrosty wielkości. Szukając pewnych prawidłowośei, można zauważyć, że poc"lwszy od 1998 r. maleją wpływy z podatku rolnego i leśnego, co może być zwi,!zane z przekształcaniem gruntów na obszary podlegające opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości. ponieważ. w każdym roku można zaobserwować przyrost dochodów z tytułu podatku od nieruchomości. Z tabeli 8 wynika, że podatki i opłaty lokalne oraz dochody z majątku gminy i pozostałe dochody własne gminy Kraków maj,! z roku na rok coraz większe znaczenie - ich udział wzrósł z 34% w 1996 do 43% w 20()O r. NajistotnicjszYIll czynnikiem zmiany struktury dochodów był wzrost udziału podatków i opłat lokalnych z 24% do 31% pod koniec analizowanego okresu. Z kolei co roku zmniejszaj,! się udziały w podatkach wpływal'lcych bezpośrednio do budżetu państwa. Na przestrzeni analizowanych pięciu lat udziały te zmniejszyły się z 40% do 30%, natomiasl udział dOlacji i suhwencji w budżecie miasta prawie nie uległ zmianom. Z powyższych danych można wysunąć wniosek, że gmina Kraków siara się maksymalnie wykorzystać własne zasoby w celu stopniowego uniezalczlliania się od dofinansowywania z budżetu państwa. W tym miejscu należy przyjrzeć się bliżej podatkom i opłatom lokalnym w budżecie gminy Kraków. Z tabel 9 i lO wynika, że najważniejszym i źródłami dochodów Krakowa w grupie podatków i opłat lokalnych jest podatek od nieruchomości oraz opłata skarbowa. Bardzo ważna jest tendencja przyrostu dominacji wpływów z tych tytułów: w 1996 r. wpływy z podatku od nieruchomości i opłaty skarbowej stanowiły 79% wpływów z podatków i opłat lokalnych, w 2000 r. wpływy te stanowiły już 90% wszystkich wpływów z tytułu podatków i opłat lokalnych. Najważniejszą rolę odgrywa podatek od nieruchomości, którego dochodowość to blisko dwie trzecie wpływów do budżetu Krakowa z podatków i opłat lokalnych. W stosunku do dochodów podatkowych Krakowa ogółem udział podatku od nieruchomości kształtował się na poziomie 14% na przestrzeni.

(12) Tabela 6. Dochody gminy Kra ków w lat ach 19 96-2000 Wyszczególnienie. 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. Dochody ogóle m (w lI). 6451 52736. 7%4609 18. 953489833. 813 883080. 874335850. I. Podatk i i opiaty lokalne. 157202566. 195 169501. 206991042. 230055279. 275 154874. 62 134864. 85844363. 125953 429. 11 9789449. 105 27674 2. 255832246. 323 148707. 391 781 862. 256836902. 261 050002. 169983060. 192 298 347. 228763500. 207201 450. 232854232. II . Dochody z majątku i pozosta ł e doc hody w ł asne. gmmy III.. Udziały. wpływającyc h bezpośre d n i o. w podat kach. do bu dże lU pań st wa. IV. Dotacje i subwe ncje. Źródl o: op racowanie włas ne na podstawie danych Ur zędu M ias ta Krakowa .. Tabela 7. Dyna m ika p rzyrostów dochodów gminy Kraków w latac h 1997- 2000 - podatki i op ł a t y loka ln e Wyszczególn ienie L Podatk i i opiaty loka lne (w %) , w ty m:. _ .,'.L Podatek rolnv • - 2. Podatek od nieruchomo~ki .. -_ '_. 3. Podatek. _. o. - -. -----_ ._------. --. leś ny. 4. Podatek od. ś rod ków. transportowych _.__. --. - -------- - - -._-_.. -_......- ._-- ----.-.-. 5. Podatek. od dzia łalno sc i gospodarczej osób fizycz nych o pł acany w form ie ._---. ~- - -. .. ~. --. 1997. 1998. t999. 2000. 124. 106. III. 120. JO{). 105. 90. 74. -. ._-~,. 119. I 13. --_.. 373 - - - --. - -------. ---- --~~ -. ---. I I2. 137. 21. 106. 104. .. +. -. t09 --- ----------99 145 90. +. --. --. 128. ._._- --- ---. 88 I 14. -------. 92. karty podatkowej. _. 6. Podatek od spadków i darowizn --._--------7_ Podate k od posiadan ia psów i oplata (argowa -- -----_.- ----.------ - _ ..._... _ -----. .. -. _ .0. _. -~ . -. --. -. 8. Oplata skarbowa Ź ródło : jak w tabe li 6.. ._--. •. ~. -- ~ ---. -. -. -- ----- ---- -. . ............ _- -. 100. ---125. . _------. 120. --- --. .. 107. ----------- _. -. . _- - - ~-. 142 .-. 12.3. ............. _.... 123. 88. 104. 109 ._-_.. ---. I 18. III -. ~. ,.. ;".. --. "~. ,.,.. d. _. ........ "~. §=. -'". -. ,.,.. ".

(13) "'". iil. "8 "-,.,.. Tabela 8. Struktura dochodów gminy Kraków w latach 1996- 2000. ~. Wyszczególnienie. 1996. 1997. 199R. 1999. 2000. 100. 100. 100. 100. 100. 24. 25. 22. Dochody ogó1e m (w %) .. l . Podatki i opIaty loka lne. --. -_._-----i pozosta ł e dochody. . _ ~----- . - ---- - _ . _- -- -- - --. mająt ku. II. Dochody z. " _ ' , ' " . . . . _.. " •• • _ • _ _ _ _ • __ • __ • • • • • • • • , , • • • • • • • • 0. •. •. " •. •. ". •• ••. • ____ • •. • _ _ _ _ _ _ ' _ , . _ •• • • • • • • , . " • • • • • • • •. 111 . Ud z i a ł y w podatkach. ----- _._ -- --------- ------ -_. -_.------------ ---- --- _._------"------------w ł asne g miny 10 11 _--_._.- ._._---. 13 .." ....................... ".'" ....."." ..........._-----_._-_._-_.'. ._ ... .... ... "._."" .... ... .•. ---------- -. o• • , • • • • _ · . · . _____ ___ _ _ " , . · •• , . _ . _ _ . _ •• _ _ _ _ " _ _. _ _ _ _ _ _ __ _. wp ł ywaj ą c ych bezpo ś re dnio. ". ' 0"0". do. 40. 41 _.. -- - - ~ --. Żródło: jak w. 26. 24. --- 24. 28. -------------. +. 31. _ _ __ o. . _ -------. 15. ......,.....,.. _" .. '...,.,... __.... -----_.----. 32. 30. 'o.,,, ,...... . "','.""." _.• . ____ ___ .__ ._. .-. 41. bud że tu państwa. IV. Dotacje i s ubwencje. __. ,. '. ... -"-"-. 12. '-'. ~. tabeli 6.. •. Wyszczególn ienie. I. Podatki i opiaty lokalne. (\lo'. -. •. --. ... -- .. .. ... .. .. .. ",. .. _--.. ~. .. ". -l.-Podalck rolny -. , -. .. _,. •••• •. • •. •. •. __ o. _________ •. •. __ " ' .. __ •. •. ,. zl). w ty m:. ,., , _ , •• _ _ , • • • • • • _ _ • •. ___. 1. Podalek od n ieruchomo Sc i. -. -- ..... _----- ... ......, ,., .,., -, " .,._,........-------. --._... -..-- .... " ,.. ,.-...,......,-,..... ------. _. ________ o. •. __ " ' . . . . . . , • • , • • • _ _ •. ---- --_ ...........,., ,.. ,.,. 3. Podatek leSo\' • .. J . Podale!<.: od ś rodków transportowych. ._-- - - --- -. _---. --. •. ,. •••• •. • ••. ___ . . _. ... ,. ... .. . . . _____ _ . .. . ..... -- . . . -- ... -- .... . . _ . • • • , , • • • , , •• ". _. • • • _ , _ .. . .. ---- ------ -- .. __ ..... _ . . . . . , , •• , •• ,., •• ,. _ _ . , . , . _ • • .. • ---- ... ,. -. 6. Podat ek od spadków i darowizn. ...... -. .... . . ... ..--.. ,..... _-_ .... .-.... _.. ---------- ------ _. ...." .. ,,", . ' ,.. ..'" ,. '""..... ~--. ,. , ,. , ,. ._-- ----. --------. . " • . -- ------ •• . •• , . _ , _ . - , • • -. ........ "" .' ---. 8. Op ł a t a skarbowa. Źródło: jak w tabeli 6.. -----. 1998. 1999. 2000. 157 202566. 195 169501. 206991 042. 230055279. 275 154 874. 942 234. 941 360. 989761. ... _ , ., , ,. 1105 14204. 1329 1 849. 4010 .~. 18 165087 •. 11 815947. 12566824. ... -. 3964. 3 725 853 13 130488. .... .. ... ---- ______ ___ o ,.,. . .. .. .. ...,., ,..,.... ...• ..... , , ,. ',. --------- ------ .....,. -,. .•.,., . ' ,...., ,.. ...-------------_.. -._.. -. ,. ". . .... ..... .. _. ._, -,. ".,., .,. ,. ". ,. ... ·. .. ... ·. 4 5 11 7 .165. 5533 1 877. ,.,. _... --. 3489. - ~.. 5420420. 6 166446. 11 79 1 502. 10 839939. " - "". .. .. ......"" ... ". 65466 454. .... ",. . .... -- .. -----------'~'. 3883 519. ..... ". .. 31 766242. -- .. ...... ~.. -_..... .....----- --------_ _-.- .".,." .._.", "- ...--- -------.. 2958656 2971 136 3576 671 4413 448 ,-.... ....... _---_ .. _ ... -.. _ ........... .,._ ... "_.,,._ ..... --. -. ... ._----... --.- -- .. _..." .....- .. ..... ........---.. ."_._-'",.'",,.. _.... _-3 902013 4 889945 5210301 5 407049 ._--,_ . _ ---..- - ---- -- --- --- . -. , • • ,. " •. - - - " .. 17490 1 840. ...".",-,. -_._--- - ----. ~--. .-. 662975. .. .. . . _o, ,"_ ,. _ . ,•• , ,._ •.•..• ____ .. ______. 136659 949 _ ---------_ _--.--.. "". --- _ ._. -. 892493 --------_ --. 125022 081. 3580. .. ~ ".,,". -. .. .....,..,..,..,..'- . ---- .. ---------------" ,...... _._, ..,.. _......- -------_ .. ..... .. _.,' .....,., ,._,_.... .. ... ., ,.,. ._- - --- -_. _--_._--. -. 7. Podatck od posiadania psów i op ł ata targowa _ _ _ _ o. 1997. .- - _., ,.,....--_. ---- --.., ....--..--... -,._,_.., ,..,., _.......... ----------_.-. ....,._- -_..,........-- . ---- . ,..... - -_ ..· _.,.. _...,_.,.,..,......... _--. ... .. ----_ .. _--_.. ------_. 1996. 9252 4665 _...... ._..... --_._---'-- ----_ .... ..... .. .. ......... ------------ -- ---960. 5. Podatd od dz i a ł al n ości gospodarczej osób fi zycznych op ł aca n)' w formie karly podatkowej " . • • . ... ;:~. "-.. 27. Tabela 9. Dochody gmi ny Kra ków w latach 1996-2000 - podatki i opiaty lokalne. ••••. ~. "~. ._--_. 25. ""-.. ~. ". .. , _ ... _,'""". .............. ,. 5897 573 .._. 72 799093.

(14) Tabela 10. Strukt ura doc hodów gmi ny Kra ków w latach 1996-2000 - podatk i i opiaty lokalne Wyszc zegól nienie I. Podatk i i opłalY lokalne (w %), w t), m:. .-. .. I. Podate k rolny. -. 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. 100. IO(). 100. 100. 100. _.-. ~ ----. OA8~. 0599. ._ -. - -. ~---. 0.478. ._-. •. .. ... -. 0.388. - _ ._.59.403. 0,241. -2. Podatek od nieruchomosc__ i .,.__,____._ 58.857 56.625 60.400 63.565 ___._M_'_. ______ ._ _____._._.. ------,-----_. _-----._,..,-_ ... .. _- -- -. '... ..__ .•.•.....- --- _ .. -_ .. _-_ .. _._-----_._. __ ... ........ ,---- --_... __ •.. _-_. ..'.'-,---_._------ ---_.. 3. Podatek leśn\' 0 .001 0,002 0.00 1 0.002 0.002 • -_.,_. -------_ ... _._ .. .. ------ --,--,-- ._-_.. ._--_.. - ---- - .•. --------- --. - ---------- -- - --"- -. ------_._.-. -.- --- --- --_. ? -' 41 4. Poda tek od ś rod k ów transpon owych 8.455 9.307 1.800 2356 _ _ o . _ . .. .. ..... .. .._---- - . .. ,". . _ --------- ------. __. _ __. o_. _,. .,. __. o. ._... -_._..._.- ,._,-,.,. ,- 6 _Podatek od spadków i darow izn .. __... - ---- _.._.-. ---._ -~--. ". '" --. -- - -... --. ----,--_.~-- - -_. --. 7. Poda te k od posiadania psów i opla ta ta rgowa . ----------- -- ._,-_ .. --- - ---- - - ----- ._--------S. Opl ata ska rbowa. ._... - - _ ... - ----- ~-- -_.. 60439. 7.516. _~. ". 1.882. -"-'- --- -- - -. . _~.. --_.".. _. .. 1.522. --. 2.482. _~ ---_. 6.344. ,---._,. . _..... - .. ._---_._, .......- ----. . -. - -----. ...... - ------,--- ------. 20.207. -". _. .. ... 2.505. _-. -._- - - --. 2J.117. -_ .... _.,.. -- ----- ~". --. 3.940. 5.126. __._._---_ 1.728. __ -.-. _-_. -- ~ - - - - --. 5. Podatek od d z iałalności gospodarczej osób fizycznych o płacan y w formie kart)' podatkowej. ,-----._..•. '". ' -- ---,. '. -"--- --_._-_. 1.918 lAli. ....... ... _..- ... -------. _ .. 25 17 - - -- - - _ ... -_._----,,~-. __o. ._--- -----2.350. , _ _ _ . _ - ________ _. • ___. __ o. 26.732. ".. _. ........ -- "-. -----".-. ---~. 2 ,143. --_... ------------. 28 .457. 26.457. Z ród ło : jak w tabeli 6.. TabeJa II. Udzial podatku od. n ieruc h o mośc i. w doc hodach Krakowa ogólcm w latach 1996-2000. Wyszczególn ienie Dochody ogó lem (W , l ). w ty m dochod)' z podatk u od nieruchomości ... - .._--,._-----_._... - ,-----_.__._..... ,-_. ._- _._.__... '-- ._-------_.....__. --. U dział. podatku od nicruchomoSci ogó łe m (\lo' % ). Źród ło: jak w tabe li 6.. -. \lo'. dochodac h m iasta. 1996. 1997. 1998. 1999. 2000. 645 152736. 796460 9 18. 953489833. 8 13883080. 874335850. ... 92 524 665 ----- _. ••. _--. 14.3. __o. 110514204. _. ••. __ . -- -- _.,-, ... .. ,-,. 13.9. ...... _. .-. 12502208 1. ------,--"'-" ---- -- .. - ... U. I. -,. 136659949 - -_... .__.. ..... , ... __ .... _--. 16.8. .. .. 901 840 -'.174 ------ _. __ .. ...-._--,-,. 20.0. ".. ""--. ." ~. ,I. ".. "~. -".. ",.;. ~. ".

(15) 2'. Tabela 12 . Porównanie ksztaltowania. się. Jed· nostka miary. Przedmiot opodatkowania. Bud"nki mieszkalne lub ic h • CZęSCI. ----_ .- -_ .. -. .'. _._- -_ ... ~ ~~ . ~. ... ,. -'._.-. działalność gospodarczą _.. _.. - ----_ .. _._-- -".-.- ". Pozostałe. ... budynki lub ich. CZęSCI ,,-------_ ._-_.--....-.... Budowle. ~ -_. ----------- ----- --------------- .----. Grulll )' ~. .;: ::l "... 0.23 ". ~. m'. -. -. _._.. __. ._. ~---. 0.2 -. -. ------_ .... ~-_.-. -Oh. '". . . ~~i .-- "''' "''' .. - ---- -- '.i:'. ~. "''' ~E. •_~:.t: .i:'. ~. ~. ~. 0 .24. f- ... -_.-- -. 0,33. . -... - ---_.o_- _. .... ~. :-:E. __.. -- - ..... ._------. '". ~. -. ~;::.:::. "'::: '':-: ". """"-.. ~~:2:. =. ::1.. ~~a:::. .,. ;=. ::l. --" "" --"-~. 0,41. 0.41. 0 .38. ---- ---_.-. '" •_:-::::.::: .i:'. ~. ~ua::: -. 0.38. 0.27. >. ~ ~::E. ~. ~. ~. 0,28. ~. ~~:E > .... ~a:::. .• c. :ł:-Ba::. __. 2.87 -,._.. ._-_. % ._-_.. m'•. -~- ~-. - _._-. dla ,grumów 05- 1.0 ha (1996 ) lub gruntów użytkowanych roln iczo i1997-20001. b ul~.!3 ,. -. m'. , m-. .. -. o. ~.-. _.----"-------. 0.28. --. 0.02. 10,34. 7.8. --- -- -. m'. _.--- . --,,---. -- ._._. -_. __.--_. ---_._, .-.. 8.61. --. --_._..._-,._--,--_.-. ulf!3 dla slajni. slodól. szop. R~1K. ~~a::. Oh. 2000. _._---_.- -'.'-- ----_ .. --- _. ... ... _,. -~. ... ,.. ---. -. ;...,. .. .... -... _._- ,-- -_.'-'pozoslale m2 ,. - --. ~~::E. ~. ~. '. Grunty związane z prowadzeniem d zi ała l nośc i !!ospodarczej innej niż roln icza łu b I(' sna ------ -. ~. "'''E. m' --_ ..._... .... Budynki lub ich cz ę sci z\\' iązane z dzialalno sc ią gospodarczą oraz budynki mieszkalne zajęte na .. .-. "" -3= ~~. ~. 1999. 1998. 1997. 1996. ". ( z.ł /rok). stawek podatku od nieruchomosc i w gmi nie Kraków w latach 1996-2000. ------ -. ") Sa _'o --_._--. o. _. .- ,,-._-... ... _.. 3.44. - -- --. -- _._-. •. 0 .34. 0.041:>. "2. _. ' o. 0.4. 0.3. ----0.03 -. ----0.D1. 0,01. o ....._._- - -_. .. b. - -_._._-0.051:>. ł.7:!. 0.3. 0.015. .. .. , ,_.,,-,. - ~.. om. .. ..... ... ._-- -. -. ---. ._--. ------------_ .. -------. - --. ~. ,'.,. __ o. 0.03. ,. ,. ,. ".. ------- ... -............. ~. 004" •. -. -. , ,.,. " . ,_ .~ -. o. ,,-. -- ...._--0 .5. --- _.. O.07 b. 2A9. om. - ,-. 05. --. .. 4 .24". ... .. , ,,-,,----_.. 0.46. .",-"._,. " ". o. _.-._- - -- -. - ---- --._----- -. .. .... .. .. ----- 4.79. 2. 0 .06". 1.99. _._---_ ...-. 14.36. -,.--,, -.--_..- ._'... _,------ -. 0.46. 0 _03 b. OJ)}. ... _... 14.36. 3,98". 2. . ... _----- -. --. _._ .. --------. 4.49. 0.34. -. 13,47. 13.47. 10.55. ----,_ .._- ._,. -, ... ..,.- ...... _---- _ 3,98 ---., ,4" • .. _,--_.... ._-_._--,-- --... _ --_._. _--. .... _.. 0 .021:>. 11.95. -__ _._.- ._,_._---_ ..__ - ---,_.o. -------- ------- - .. --- .... ... .... - .... 0.25. 9.3. ~. 0.0-1. ... -"'-". _.---. 0 .05" 2.65. .._ -----. om. --. - Rada Miasta Krakowa. tróJlo: Rozpor ządzenia Mini stra Finansów w sprawie niektórych przepisów ustawy o podalkach i opiatach lokalnych zlat 1995- 1990. Uc hwal y Rady Miasta Krakowa w sprawie wy so koś c i stawek podatku od nieruchomos.ci na law 1996-2000..

(16) A;;:nieJ:,ko Malkowska. lat 1996- 1998 (tabela II) . W tych latach stawki podatku przede wszystkim od budynków mieszkalnych, budynków, w kt órych prowadzona Jest dzialalność gospodarcza oraz grumów związanych z dzialalnością gospodarczą byly ustalane przez Radę Gminy poniżej górnych stawek kwotowych określonych przez Ministerstwo Finansów (tabela 12) . Taka zasada zostala przyjęta przez radę gminy w polityce budżetowej na omawiane lata, co mialo na celu stymulowanie dzialalnośc i gospodarczej oraz wzrostu zatrudnienia w podmiotach gospodarczych funkcjonujących na obszarze gminy. Z kolei w latach 1999-2000 można zaobserwować wzrost procentowego udzialu podatku od nieruc homo śc i w dochodach gminy Kraków ogólcm, który w 2000 r. osi"gl"ll poziom 20 % (tabela 11). Wzrost ten zwi'lzany jest z potrzeb" powiększenia dochodów wlasnych gminy, czego wynikiem by lo przyjęcie przez Rad, Gminy Kraków górnych. maksymalnych stawek dla podatku od nieruchomości. g lównie od budynków mieszkalnych , budy nków i gruntów związanych z dzialalnością gospodarcz:1 (tabcIa 12). Dzialanie to przyczy ni lo się do przyrostu wplywów wlasnych gminy. Rada Gminy Miasta Krakowa wych odz ąc naprzeciw ówczesnej sytuacji w gminie w zakresic niepokojącego wzrostu wskaźników bezrobocia oraz mając na uwadze intensywny rozwój przed s iębiorczości, a przede wszystkim małych i średnich przedsiębiorstw kreuj'lcych licznc miejsca pracy dla społecz nośc i lokalnej", uchwałą Rady na 2000 r. obniżyla o 50 % stawki podatku od nieruchomości dla budynków lub ich cz ę ści zwi'lzanych z dz iałalnośc ią gospodarczą oraz od częśc i budynków mieszkalnych zajętych na prowadzenie dzialalności gospodarczej, będących w posiadaniu podatników podatku od nieruchomości, którzy w tych budynkach lub ich częściach w okresie obowiązywania niniejszej uchwały po raz pierwszy rozpoczęli działalność gospodarczą w gminie Kraków. Ulga ta miala również zastosowanie do gruntów związanych z prowadzeniem dzialalności gospodarczej. Rada Miasta Krakowa utrzymala tę ulgę na 200ł r.. 6. Podsumowani. Jak wynika z analizy struktury i zmian dochodów bud żetów gmin w Polsce oraz budżetu gminy Kraków w latach 1996-2000, ze szczególnym uwzględnieniem dochodów wlasnych, podatek od nieruch o mośc i może stanowić potencjalnie wydajne źródlo dochodów budżetu lokalnego. Najbardziej widoczną różnicą pomiędzy danymi dotyczącymi budżetów gmin w skali ogólnokrajowej a bud żetem gminy Kraków jest odmienna struktura dochodów B. Gajdzik, Rola samorzqdów lokalllych "Marketing i Rynek" 2001, nr 10, 17. II '. rozwoju matyc" i .~rl'dlTi ch I'r:'t~dsię'hior.\'tw,.

(17) Rola budżetowych. oraz kierunków zmian w ksztahowaniu się poszczególnych grup dochodów. Dane ogólnopolskie wskazują na dwukrotnie wyższy udzial dotacji i subwencji w dochodach gmin w stosunku do tych samych wielkości występujących w gminie Kraków. Z kolei udzial dochodów wlasnych Krakowa stanowi ponad polowę dochodów miasta ogólem. podczas gdy w skali kraju jest to zaledwie 1/3 dochodów. Do najważniejszych przyczyn prezentowanych różnic można zaliczyć podatek od nieruchomości . który jako źródlo dochodów ogólcm osiąganych przez gminę Kraków sięga 1/5 calości budżetu mia sta . Najistotniejszą rolę w ksztahowaniu dochodów wlasnych odgrywają nic tylko istniejące na terenie gminy zasoby. ale odpowiednio kreowana polityka gminy w zakresie rozwoju i efektywnego wykorzystania potencjalu gospodarczego. Kluczowym elementem wplywającym na systcmatyczny przyrost wplywów z podatku od nicruchomości będzie z jednej strony coroczna podwyżka stawek podatku od nieruchomości o wskaźnik wzrostu cen towarów i uslug konsumpcyjnych. a z drugiej - wzrost liczby podmiotów oraz przedmiotów opodatkowania podatkiem od nieruchomości. Przedstawione w artykule dane dotyczące dochodów z podatku od nieruchomości w gminie Kraków znacznie odbiegają od sytuacji ogólnopolskiej . Wbrew tendencjom ogólnopolskim w 5trukturze budżetu Krakowa podatki i opiaty lokalne mają coraz większe znaczenie. glównie za 5prawą podatku od nieruchomości . Należy pamiętać . że znaczny udzial tego podatku w dochodach Krakowa w dużej mierze wynika ze specy fiki tej gminy, jej potencjalu ekonomicznego i uwarunkowań demograficznych . Nie można jednak pominąć roli dzialali podejmowanych w celu zwiększenia wplywów z tytulu podatku od nieruchomośc i . Pro rozwojowa polityka Krakowa 5prawia. że co roku powstają tu obiekty przeznaczone na dzialalność gospodarczą lub dotychczasowe nieruchomości o charakterze mieszkalnym zostają przeksztalcane na nieruchomości pelniące funkcje komercyjne. Kolejną przyczyną wzrostu dochodów Krakowa z tego podatku jest sukcesywne przeksztalcanie kategorii gruntów rolnych i leśnych na grunty podlegające opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości . Widoczne jest to w zmniejszeniu się w ostatnich latach wplywów do budżetu miasta z tytulu podatków rolnego i le śnego . Na zakończenie należy podkreślić. że na wzrost przychodów gminy z tytułu podatku od nieruchomości wplynie wzrost powszechności opodatkowania tym podatkiem. jak i poprawa jego ściągalności . W Krakowie niewątpliwie przyczynil się do tego Malopolski System Informacji Przestrzennej. który jest jednym z ctapów procesu PorZlldkowania ewidencji nieruchomości w ramach wprowadzania ewidencji katastralnej. W oparciu o przyklad gminy Kraków można liczyć na to, że przy aktywnym wykorzystaniu istniejących możliwości oraz dlugofalowej polityce gminy będ'l w stanie zwiększyć udzial podatku od nieruchomości w swoich dochodach. uniezależniając się częściowo od środków z budżetu centralnego. Jeszcze.

(18) Agllies~ka. Malkowska. na fakt, że nie wszystkie gminy osi1lgając znaczną samodzielność w ramach reformy samorz'ldowej stanęły przed równymi szansami osiągania dochodów własnych z zasobów zlokalizowanych w ich obrębach.. raz warto. zwrócić uwagę. The Role ot Property Tax in Gmina Revenues: the Case ot Kraków Thc ariicle attempts lo assess Ihe significanee ot" property lux as a snurce ol' gmina rcvenue wilh speciul rel'crenec to Ihe cily ot" Kruków. With a dcccntraliscd pub lic adminislration whcre gminas arc charged wilh providing loeal scrvices il is essential Ihat Ihey havc sourees of finanec eommensuratc to the lask. Thc author sets out the fundamcntallegal provisions eoncerning loeal governmcnt, its powers and rcsponsibililics and Ihe regulaliol1s bcaring on the financia\ eeonomy ol' gminas. The author details the differcnt forms 01' gmina rcvcnue, as wcll as the Icgal framcwork for securing rcvenue in each casco In a separatc scelion she analyses the structurc and magniludc of the Kraków gmina's rcvenue in 1996~2000 wilh particu\ar refercncc to Ihe proportion ot" propcrty !<lX in ils budgct. Thc <lnalysis shows Ihat property lax may makc a significant contribulion lo rcvenue wherc a gmina has an cffective growth and dcvelopmcnl policy lo make optimal llse 01' a city's economie polential, and where thc tax has a high collection rate. The Kraków case demon strat es this. with Ihe gmina generating Illore than half its revenuc ilsclf - much higher than the national avcrage. Properly tax represents 20% ofthe gmina's IOlal income and this sharc is rising..

(19)