Anna Kieszkowska
"Słownik gerontologii społecznej,
Adam A. Zych, Warszawa 2001 :
[recenzja]
Nauczyciel i Szkoła 3-4 (12-13), 237-238
Anna Kieszkowska
Recenzja książki:
Adam A. Zych,
S ł o w n i k g e r o n t o l o g i i s p o ł e c z n e j
W yd aw n ictw o A k ad em ick ie „Żak”, W arszawa 2 0 0 1 , ss. 324.
W arszaw skie W ydaw nictw o A kadem ickie „Żak” ogłosiło drukiem pierw szy w historii Rzeczy pospolitej Słownik geron tologii społecznej — autorstw a Adama A. Zycha. Książka ta zasługuje na uw agę i pow inna znaleźć m iejsce wśród uznanych publikacji naukowych.
Jak zaznaczono w Słow ie wstępnym S ło w n ik gerontologii społecznej adresow any je st do szerokiego kręgu odbiorców — naukow ców i studentów, pracow ników socjalnych i osób zajm ują cych się teoretycznie lub praktycznie problem atyką gerontologii”. Słownik rejestruje pow szechnie używ ane słow nictw o z zakresu gerontologii społecznej, ale rów nież uw zględnia określenia z innych działów, takich ja k np.: dem ografia, m edycyna, psychologia, socjologia, praca socjalna i opieka społeczna czy szeroko rozum iana edukacja. Problem atyka ujęta w glosariuszu okazać się m oże także cenna dla nauczycieli, z uwagi na ich rozwój osobisty i zaw odow y oraz kontakt z różnym i grupami w iekow ym i. Profilaktyka gerontologiczna pow inna być bliska w szystkim pokoleniom , ale nauczy ciele m ają szczególnie w yjątkow ą szansę oddziaływ ać na kształtow anie postaw w obec starości oraz um iejętnie przygotow yw ać do akceptacji tego okresu życia. Poza tym w łączono do Słownika wiele kategorii nie m ających odpow iedników w nazew nictw ie używanym w polskiej gerontologii społecz nej, a stosow anych w innych krajach. Dla przykładu w ym ienić mogę takie określenia, jak: czynności życia codziennego, „obiady na kółkach", „system alertow y obsługiw any przez pracow ników urzędu pocztow ego", p oczucie koherencji, „w arsztat dla seniorów ” . W zw iązku z tym pow stają nowe term iny, które stają się niezbędne w w arunkach polskich. W wyniku popularyzacji w iedzy poprzez prasę, radio, telew izję bądź Internet, w iele term inów i pojęć — nie m ających odpow iedników w polskiej geronotologii społecznej — chcąc nie chcąc przenika do języka codziennego. M am na m yśli takie określenia, ja k np. Hilfe in besonderen Lebenslagen (pom oc w szczególnych sytuacjach ż yciow ych), outplacem ent (doradztw o zw alnianym pracow nikom ), silver — h aired legislature („praw dodaw stw o siw ow łosych”) lub „Gray Panthers " („Szare Pantery”).
W zak resie sło w n ictw a specjalistycznego leksykon m oże służyć każdem u C zytelnikow i, dogłębnie bow iem w yjaśnia złożone problem y i procesy, om awia sprawy i systemy, z jakim i styka my się na co dzień. Słow nik uw zględnia pojęcia i term iny w języku ojczystym oraz podaje ich odpow iedniki w języ k ach kongresow ych (tj. angielskim , francuskim , niem ieckim i rosyjskim ). R ecenzow ana książka zaw iera łącznie 828 haseł, uporządkow anych alfabetycznie i oznaczonych liczbow o, c o u łatw ia znalezienie odpow iedników obcojęzycznych (podanych w indeksach na końcu tej pracy) oraz synonim y i odsyłacze.
Słow nik obejm uje bardzo obszerny zakres w iedzy specjalistycznej, jednakże czytelny i przej rzysty układ haseł, zw ięzły a zarazem zrozum iały język, um ożliw iają korzystanie z niego każdem u. O rientację w tak bogatym m ateriale uspraw nia system odsyłaczy kierujących C zytelnika do term i nów bliskich znaczeniow o lub należących do tej samej dziedziny wiedzy. Ponadto w w ielu hasłach
2 3 8
Nauczyciel i Szkoła 3 -4 2001znajdziem y odw ołania do odpow iednich pozycji bibliograficznych, co zapew ne znacznie ułatwi pogłębienie w iedzy na w ybrany przez C zytelnika temat.
C zęść hasło w ą u zu p ełn iają lista w ykorzystanych źródeł oraz indeksy term inów angielskich, francuskich, niem ieckich i rosyjskich.
Przy ocenie tak obszernej pracy — liczącej ponad 300 stron drobnego druku — a mającej charakter zarów no leksykonu, glosariusza, ja k i kom pendium , należy precyzyjnie określić jej pod staw ow e zalety, ale i niew ielkie usterki.
P odstaw ow ą zaletąS/owrt/faj je st przejrzysty układ treści, ułatw iający poszukiw anie inform acji oraz studiow anie je g o zaw artości treściow ej. Dodatkow ym w alorem je s t m ateriał poglądow y w p o staci p rzykładów czy tabel. C zęść haseł, opracow anych przez A dam a A. Zycha, m a w yraźnie pionierski charakter, gdyż np. określenia zw iązane z reform ą system u zabezpieczenia społecznego, jak: fundusz zabezpieczenia; pracow niczy fundusz em erytalny; O tw arty Fundusz Em erytalny; pierw szy, drugi, trzeci filar czy Państw ow y U rząd N adzoru U bezpieczeń, ja k dotąd nie znalazły się w żadnym znanym mi słow niku.
Być m oże C zytelnik odczuje pew ien niedosyt bądź brak jakiegoś hasła. M ogło się tak bowiem zdarzyć, że pom inięte zostały ja k ie ś określenia, ale je s t to praca autorska z wszelkim i tego konse kw encjam i, a ew entualne braki s ą do usunięcia w kolejnych wydaniach.
N a zakończenie tej oceny pragnę w yraźnie zaznaczyć, że od lat potrzebny był tego rodzaju leksykon gerontologii społecznej, potrzebny zarów no specjalistom , ja k i studentom czy osobom pracującym z ludźm i starzejącym i się i starym i oraz działającym i na ich rzecz. M am na myśli społeczników - w olontariuszy, pielęgniarki czy też pracow ników socjalnych i opiekunów społecz nych. W szystkim tym osobom z pełnym przekonaniem m ogę polecić recenzow aną pracę. Sądzę, że
Słow nik g erontologii społecznej A dam a A. Zycha w ejdzie do kanonu podstaw ow ych lektur nie tylko
na studiach w zakresie geriatrii, ale i nauk społecznych, w tym pedagogiki społecznej, opiekuńczej i pracy socjalnej. Zarazem podzielam nadzieję A utora, że publikacja ta odpow iada na zapotrzebow a nie polskich środow isk na usystem atyzow any zbiór term inów z dziedziny gerontologii społecznej.