A
MIĘDZYNARODOWE SYMPOZJUM HISTOIlII NAUKI I TECHNIKI W JABŁONNIE
Zakład Historii Nauki i Techniki PAN przy współpracy Sekcji Historii Nauki Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki organizuje w dniach 17—21 wrześ nia br. w Jabłonnie pod Warszawą międzynarodowe sympozjum poświęcone ogól nym probolemom historii nauki i techniki.
Na program sympozjum złożą się dyskusje nad 7 tematami: Idea i przedm iot historii nauki i techniki (zagajenie wygłosi prof. B. Suchodolski), Historia nauki a historia techniki (zagaja prof. M. Daumas, dyrektor Muzeum Sztuk i Rzemiosł w Paryżu), Społeczny charakter rozwoju nauk i techniki (zagajają prof. A. Zwo- rykin i prof. S. Szuchardin z Moskwy), K lasyfikacja nauki z punktu w idzenia historii nauki (zagaja prof. B. Kiedrow, dyrektor Instytutu Historii Przyrodoznaw stwa i Techniki AN ZSRR), Periodyzacja historii nauki i techniki (zagaja prof. E. Olszewski), Nauczanie historii nauki i techniki (zagaja prof. V. Ronchi z Florencji, przewodniczący Sekcji Historii Nauki Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki), Organizacja i dokum entacja badań w zakresie historii nauki i techniki (zagaja prof. R. Taton z Paryża, sekretarz generalny wspomnianej Sekcji). Pod stawę zagajeń i dyskusji stanowić będą m.in. artykuły ogłoszone w specjalnym obcojęzycznym numerze „Kwartalnika Historii Nauki i Techniki“ z 1962 r.
Udział w sympozjum przyrzekło ok. 30 historyków nauki i techniki z ZSRR, Czechosłowacji, NRD, Francji, Anglii, Włoch, Holandii i Stanów Zjednoczonych.
POSIEDZENIA RADY NAUKOWEJ ZAKŁADU HISTORII NAUKI I TECHNIKI PAN
Posiedzenie Rady Naukowej Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN w dn. 1Q V 1962 było poświęcone głównie weryfikacji pomocniczych pracowników nauki Oraz dyskusji nad ogólnymi założeniami planu pracy Zakładu na najbliższe lata. W pierwszym punkcie Rada, po wysłuchaniu opinii opiekunów naukowych, za twierdziła wnioski co do weryfikacji poszczególnych pracowników przedstawione przez kierownika Zakładu prof. B. Suchodolskiego.
W drugiej części posiedzenia, w której wziął udział sekretarz naukowy Wy działu Nauk Społecznych PAN prof. S. Żółkiewski, prof. Suchodolski przedstawił całość zamierzeń objętych planem prac Zakładu i omówił trudności, na jakie napotyka ich realizacja. Zwrócił również uwagę na dwa kierunki prac history ków nauki i techniki: jeden tworzony przez prace z zakresu historii poszczegól nych dyscyplin, drugi polegający na traktowaniu historii nauki czy historii tech niki jako całości. Rozwój obu kierunków napotyka na w iele trudności w zakre sie merytorycznej delimitacji z innymi naukami historycznymi. Np. zagadnienia historii nauki nie łatwo oddzielić od problematyki historii filozofii, a problemy historii techniki często pokrywają się z zakresem historii kultury materialnej.
Materialne trudności Zakładu wypływają z faktu, iż znalazł się on jakby poza systemem budżetowym PAN. Odkąd Zakład znajduje się w Wydziale Nauk Społecznych, jest mu trudniej uzyskiwać dostateczne kredyty, a to dlatego, iż KWARTALNIK HISTORII NATJKI I TECHNIKI, ROK V3H — Nr 2
316 Kronika
w tym wydziale istnieje naturalna niechęć do finansowania innych prac niż pro wadzonych przez Zakład Historii Nauk Społecznych.
Wprowadzenie jednoetatowości i przejścia na emeryturę pozbawiło Zakład połowy samodzielnych pracowników naukowych. Jednocześnie okrojone zostały jego fundusze na prace zlecone. Powstała więc sytuacja, w której Zakład stanął wobec alternatywy: zatrudniać na pracach zleconych pracowników pomocniczych, którzy nie będą mieli kierowników, lub zatrudniać kierowników, którzy będą po zbawieni pomocników.
Prof. Suchodolski zwrócił też uwagę na fakt, iż historia nauki i historia tech niki w pełnym znaczeniu terminów uprawiana jest tylko w PAN. W związku z tym jedną z przeszkód w rozwoju Zakładu jest niemożność nadawania dokto ratów, wynikająca m.in. z faktu, że Zakład posiada tylko siedmiu samodzielnych pracowników nauki. Tymczasem wydaje się ważne, aby młodzi adepci historii nauki i techniki mogli rozpoczynać i prowadzić prace w Zakładzie.
Prof. Suchodolski przypomniał też sprawę stypendiów doktoranckich, których niedostateczna liczba odbija się niekorzystnie na pracach Zakładu.
W dyskusji zabrał m.in. głos prof. E. Olszewski, który zwrócił uwagę na ko rzyści płynące ze współpracy z innymi instytutami historycznymi.
Sekretarz Wydziału I prof. Żółkiewski ustosunkował się do poruszanych spraw. Oświadczył więc, że istnieją szanse przywrócenia do życia Komitetu Historii Nau ki. W sprawach finansowych wyjaśnił, że globalny wzrost budżetu Akademii na niewiele przydaje się dziedzinom humanistycznym; stwierdził jednak, iż szczegól nie trudna sytuacja Zakładu i wysunięte przez Radę argumenty są tak poważne, iż Sekretariat Naukowy Wydziału przychylił się w miarę możności do wniosków budżetowych wysuwanych przez Zakład. W sprawie planowania badań prof. Żół kiewski podkreślił ważność podejmowania prac popularnonaukowych związanych z 20-leciem PRL.
Drugie w 1962 r. posiedzenie Rady Naukowej odbyło się 6X1; poświęcone było ono głównie przyjęciu planu badań naukowych na rok 1963, zaopiniowaniu budżetu na ten sam rok, zatwierdzeniu zmian w planie wydawniczym oraz in formacjom o statucie Zakładu i o uchwale Sekretariatu Naukowego PAN w spra w ie dokumentacji naukowej o pracach własnych w placówkach PAN.
Plan Zakładu na 1963 r. zreferował prof. Suchodolski, a projekt budżetu - - dr P. Czartoryski. Prof. Suchodolski stwierdził, iż Zakład utrzymuje dotychcza sową linię badań, przy czym pomimo tematycznej zbieżności niektórych prac z pracami innych placówek historycznych, prace Zakładu mają własny aspekt, nie występujący w żadnych innych pracach historycznych. Następnie podkreślił, iż mimo zagrożenia działalności Zakładu trudnościami finansowymi oraz odej ściem na emeryturę cennych pracowników, prace Zakładu rozwijają się i owo cują. I tom Zarysu historii nauki polskiej znajduje się w stadium pracy redak cyjnej prowadzonej przez redaktorów rozdziałów (profesorowie: A. Birkenmajer, P. Rybicki, H. Barycz, K. Opałek).
W dyskusji nad tym punktem obrad zabrał głos m.in. prof. Birkenmajer oświadczając, że pomimo przejścia na emeryturę nadal będzie spełniał obowiązki redaktora I rozdziału Zarysu i pracę będzie kontynuować według ustalonego sche matu. Oświadczenie prof. Birkenmajera spotkało się z ogólnym aplauzem.
Prof. Suchodolski poruszył sprawę konieczności rozszerzenia zespołu pracow ników oraz podziękował prof. Birkenmajerowi za decyzję podjęcia dalszej pracy. Zmiany w planie wydawniczym na rok 1963 zreferowała mgr Z. Skubała. Plan ten obejmuje 186 arkuszy wydawniczych. Z tego 60 ark. przypada na „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki“, 50 ark. -—.na „Studia i Materiały" oraz 76 ark. na mo
Kronika 317 nografie. Zmiany dotyczą przesunięć w serii monografii. Praca dr J. Dianni o Pu dłowskim zostaje przesunięta na rok 1964, gdyż nie została ukończona jej w ery fikacja przez dra Z. Opiala. Na jej miejsce weszła praca prof. Rybickiego o Ary stotelesie. Przesunięta na 1964 r. jest również praca dra R. Wajdowicza o Ochoro- wiczu, a na jej miejsce wstawiona praca prof. K. Buczka Dzieje kartografii p o l skiej. Przygotowane pozycje znajdują się już w Ossolineum.
Po omówieniu przez Radę paru spraw personalnych prof. Birkenmajer poin formował o statucie Zakładu, nadanym mu 2 0 I I 1962. W związku z nowym sta nowiskiem zastępcy kierownika Zakładu, przewidzianym przez statut, prof. Su chodolski zaproponował wystąpienie do Wydziału I z wnioskiem o mianowanie na to stanowisko prof. Olszewskiego.
W dalszym punkcie obrad prof. Birkenmajer omówił uchwałę Sekretariatu Naukowego „w sprawie dokumentacji i informacji naukowej o pracach własnych w placówkach PAN“. W gorącej dyskusji wypowiadano się na ogół nieprzychyl nie o tej uchwale jako o akcie o charakterze biurokratycznym.
Ostatnim punktem zebrania było przedstawienie przez prof. Suchodolskiego udziału polskich historyków nauki w X Międzynarodowym Kongresie Historii N auki*. W związku z wnioskiem o zwołanie następnego kongresu w Warszawie i Krakowie prof. Olszewski zaproponował wystosowanie pisma informacyjnego do nieobecnych członków Rady z prośbą o zgłaszanie tematów i sugestii co do tego kongresu.
W wolnych wnioskach prof. B. Olszewicz poddał myśl wzmocnienia w spół pracy z ośrodkami geograficznymi i historii nauki w Czechosłowacji.
Obu posiedzeniom Rady przewodniczył prof. A. Birkenmajer.
Aleksander Gella
KRAKOWSKIE POSIEDZENIA ZAKŁADU HISTORII NAUKI I TECHNIKI PAN 1
Dnia 30 X 1962 odbyło się w Krakowie zebranie wszystkich etatowych pra cowników Zakładu Historii Nauki i Techniki PAN przy udziale zaproszonych kra kowskich współpracowników Zakładu.
Pierwsza część zebrania poświęcona była X Międzynarodowemu Kongresowi Historii Nauki *. Po wygłoszeniu sprawozdania z Kongresu przez prof. B. Sucho dolskiego i uwagach uzupełniających prof. E. Olszewskiego rozwinęła się oży wiona dyskusja, podczas której postawiono w iele pytań, koncentrujących się głów nie wokół kilku zagadnień: profilu tematycznego Kongresu (prof. A. Birkenma jer, doc. I. Zarębski, doc. St. Szpilczyński, mgr M. Władyczanka), stosunku Kon gresu do najnowszych problemów nauki (prof. A. Birkenmajer, dr P. Czartoryski), jego osiągnięć metodologicznych (doc. St. Szpilczyński, dr A. Gella, mgr J. Skar bek), oceny referatów polskich przez uczestników Kongresu (prof. J. Michalski).
Uczestnicy krakowskiego posiedzenia zainteresowali się także sprawą, jak kształtowała się liczba osób z różnych krajów i kultur i czy wywarło to jakiś w pływ na tematykę referatów. W odpowiedzi wyjaśniono, że mniej więcej Vs uczestników stanowili Europejczycy, pewną część — historycy nauki z Ameryki Płd., zaledwie kilkunastu przybyło z innych krajów pozaeuropejskich; nie miało to jednak wpływu na kształtowanie się tematycznego profilu Kongresu. N ie za
1 Por. sprawozdanie z tego kongresu w nrze 1/1963 „Kwartalnika“. 1 Jak wyżej.