"Die neue Oder-Zeitung und Karl Marx als ihr Korrespondent", Stanisław Schwann, [w:] "International Review of Social History", vol. IV, 1959 : [recenzja]

(1)

(2)

126

R ecenzje

Stodoli

oraz d w a k rótkie artyk u ły w język u słow ack im :

Prace Stodoli nad

turbinami cieplnymi

V la d im ira K riv a n k a i

Stodoła we wspomnieniach współ

czesnych

Jana Gondy.

A u r e ł Stodoła urodził się w 1859 r. w słow ackim m iasteczku L ip to w sk i M iku lasz. O trzym ał staranne w ykształcenie kończąc W y d z ia ł B u d o w y M aszyn politechn iki w Z u ry ch u i uzupełniając studia n a un iw ersytetach B e rlin a i Pary ża. P o kilk uletn iej p rak tyce konstruk cyjnej w zn anej firm ie „Ruston” w P rad ze p ow o łan y został n a stanow isko pro fesora b u d o w y m aszyn politech n ik i w Zurych u.

J u ra j V o d a szeroko om aw ia zasługi Stodoli ja k o pedagoga położone w ciągu 37 lat jego p racy w uczelni zuryskiej. P rzy tacza on m. in. obszerne fragm en ty w y p o w ied z i Stodoli na tem at s p ra w y nau czania i podejścia do młodzieży. Stodoła p ro w a d ził działalność pedagogiczną do roku 1929, kiedy to został przeniesiony w stan spoczynku. Z m a rł w 1942 r.

Ś w ia to w y rozgłos zaw dzięcza Stodoła pracom nad teorią i konstrukcją tu rbin p arow y ch . Rozpoczął b ad an ia nad n im i w chw ili, gdy p o jaw iać się zaczęły dopiero ich prototypy, a śm iało można powiedzieć, że w ie lk i rozw ój tu rbin p a ro w y c h w latach m iędzyw ojennych jest w decy du jącej mierze w y  nikiem p rac Stodoli. Jego dzieło

Turbiny parowe i ich perspektywy jako ma

szyn cieplnych

(o pu blik o w an e w 1920 r., a w p ierw otn ej form ie re fera tu d ru  k o w a n e ju ż w 1903 r.) uznane jest powszechnie za pionierskie a jednocześnie

klasyczne dzieło o tu rbinach parow ych.

W ie lk ie znaczenie m ają też p race Stodoli z p ierw szy ch lat jego d zia łal ności n au k o w ej (1892— 1900) dotyczące teorii autom atycznej re g u la c ji maszyn. Rozszerzył on w tedy teorię prostej re g u la c ji W yszn o grad sk iego na procesy w y m agające re g u la c ji złożonej.

• T en dorobek n au k o w y Stodoli został p rzedstaw iony w ogólnych zarysach w artyku łach K riv a n k a i V ody. V o d a o m aw ia ró w n ież poglądy polityczne i społeczne Stodoli. D o w o d z i .on, że choć zw iązany ze S ło w acją tylko p ie r w  szym i 10 latam i życia p od kreślał Stodoła stale sw e słow ackie pochodzenie. W id z i w Stodole w ie lk iego hum anistę i człow ieka postępu, który w y szed ł daleko naprzód z k rę g u p o g lą d ó w drobnej b u rżu a zji będącej jego rodzinnym środowiskiem .

S.

F.

S tan isław S c h w a n n , D ie

neue Oder-Zeitung und Karl Marx als ihr

Korrespondent.

„International R e v ie w of Social H istory”, vol. IV , 1959, p a rt 1. St. S ch w an n w artyku le

Neue Oder-Zeitung i Karol Marks jako je j ko

respondent

d aje szereg ciek aw y ch in form acji o działalności publicystycznej M a rk sa z r. 1855. W y d o b y te przez autora fak ty w y p e łn ia ją p ew n e lu k i w b io  g r a fii M ark sa . A rt y k u ł z a w iera ponadto szczegółowy spis wszystkich p u b li k a c ji M a rk sa i E ngelsa n a łam ach w ym ien ionej gazety z r. 1855 oraz korespon dencję M a rk s a z je j redaktorem .