Michał Głowiński
"Powieść a dziennik intymny",
Michał Głowiński,
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1971 : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 14/41, 122
/ 1 / GLOWIÎïSKI M ich ał: Pow ieść a d z ie n n ik intym ny. W: 0 p r o z ie p o l s k i e j XX w ieku. M a te r ia ły K o n fe re n c ji Ogólno p o l s k i e j w T o ru n iu , l i s t o p a d 1968. Pod r e d a k c ją A .H u tn i- k ie w ic z a i H .Z a w o rsk ie j. O ss. Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk 1971» IBL PAN. Z D ziejów Form A rty sty c z n y c h w L i t e r a t u r z e P o l s k i e j . T. XXIV, s . 395-413»
D zien n ik intym ny n ie j e s t d z iełem w tym s e n s i e ,ż e n ie r e a l i z u j e p r z y ję ty c h z góry zasad - to swojego ro d z a ju forma bez form y. N aw iązująca do n iego p o w ieść, s ty liz o w a n a na au te n ty k , j e s t kom pozycją zam k n iętą, r e a l i z u j ą c ą zasady mime- tyzmu fo rm aln eg o . Ma ona z r e g u ły c h a r a k te r n a r r a c y jn y , pod czas gdy d z ie n n ik intym ny może s i ę s k ła d a ć np. ty lk o z medy- t a c y j . Podm iot p o w ie ś c i-d z ie u n ik a intymnego zwraca s i ę p rz e de w szystkim k u p r z e s z ł o ś c i , r e k o n s tr u u je j ą ; podmiot d z ie n n ik a intym nego nachylony j e s t p rz ed e w szystkim ku p r z y s z ło ś c i . Pow ieść wzorowana na d z ie n n ik u intymnym u k azu je p ro ces w prowadzania wzorca p o z a lite r a c k ie g o w obręb u s ta b iliz o w a
nych form l i t e r a c k i c h . Utwory j ą r e p r e z e n tu ją c e b l i s k i e s ą zwykle temu typow i p o w ie ś c i, k tó r y w te r m in o lo g ii f r a n c u s k i e j o k r e ś la s i ę jak o roman d 'a n a l y s e , choć n ie sta n o w i to b y n a jm n ie j r e g u ły .
BP/41_________________________ M.G. / 1 / JAKCWSKA K ry sty n a: Języ k i sposób n a r r a c j i w " S o li ziem i" W ittlin a ja k o ś ro d k i wprowadzenia u k sz ta łto w a li ek s p r e s jo n is ty c z n y c h w obręb p o w ie śc i r e a l i s t y c z n e j . W: 0 p r o z ie p o l s k i e j XX w ieku. M a te ria ły K o n fe re n c ji Ogólno p o l s k i e j w T o ru n iu . L isto p a d 1968. Pod re d a k c ją A .H u tn i- k ie w ic z a i H .Z a w o rsk ie j. O ss. Wrocław-Warszawa-Kraków- Gdańsk 1971» IBL PAN. Z Dziejów Form A rty sty c z n y c h w L i t e r a t u r z e P o l s k i e j . T.XXTV, s . 151-183»
I n t e r p r e t a c j a " S o li ziem i" wzbogacona rozw ażaniam i na te mat sposobów m i to lo g i z a c j i w l i t e r a t u r z e , w s z c z e g ó ln o ś c i mi
tów w p r o z ie e k s p r e s jo n is t y c z n e j . Utwór W i ttl in a ukazano j a ko p rz y k ła d wprowadzania e k sp re sjo n iz m u w pow ieść r e a l i s t y c z n ą . Z espół środków c h a ra k te ry s ty c z n y c h d la n a r r a c j i ek s p r e s jo n i s t y c z n e j - dem onizacja ś w ia ta , a n im iz a c ja rz e c z y i r e i f i k a c j a c z ło w ie k a , sym ultaneizm , m ito lo g iz a c ja p o p rzez s t y l i z a c j e , sen ty m en ta lizm i g roza w malowaniu stanów emoc jo n a ln y c h - c h a ra k te r y z u je m en taln o ść b o h a te ra i sam j e s t te matem p o w ie śc i r e a l i s t y c z n e j , k t ó r a mówi o tw o rz e n iu m ito lo g i i p rz e z sp o łe c z e ń stw o . D ystans n a r r a t o r a wobec b o h a te ra / i r o n i a i s t y l i z a c j a na mowę cu d zą / s p ra w ia , że "S ó l ziem i" łą c z y ty p p o w ie śc i r e a l i s t y c z n e j z e k s p r e s jo n is ty c z n ą .
