Profesor Tadeusz Przeciszewski : sylwetka i dzieło = Professor Tadeusz Przeciszewski : Man and His Work

(1)

Urszula Wich

Profesor Tadeusz Przeciszewski :

sylwetka i dzieło = Professor Tadeusz

Przeciszewski : Man and His Work

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 24, 17-37

(2)

z okazji XXV-lecia Wydziału niniejszy tom dedykują

(3)

(4)

L U B L IN -P O L O N IA

V O L . X X IV ,2________________ S E C T IO H________________________ 1990 Zakład Planowania Społeczno-Gospodarczego i Przestrzennego

Wydziału Ekonomicznego UMCS

U rszula W ICH

Profesor Tadeusz Przeciszewski - sylwetka i dzieło

Professor Tadeusz Przeciszewski - Man and His Work

R ocznice ju bileuszow e m ów ią nie tylko o d a ta c h is tn ie n ia in s ty tu c ji, lecz p rz ed e w szy stk im są okazją do przy p o m n ien ia, że rocznic ty ch by nie było bez ludzkiego tr u d u , za angażow ania i w spólnego d ążen ia do rozw oju. D o ty cz y to rów nież 25-lecia istn ie n ia W ydziału E konom icznego, jeszcze do n ie d a w n a najm ło d szej je d n o s tk i UM CS, dziś szacow nej ’’ju b ila tk i” , znanej nie ty lk o w lu b elsk im środow isku akadem ickim . R angę W ydziału tw orzyli jeg o p raco w n icy , k tó rzy ponosili tru d kształcen ia przyszłych ekonom istów i w nosili p o p rzez sw ą tw órczość nau k o w ą ew identny w kład do n au k i polskiej. Do d n ia dzisiejszego p ra c u ją z m łodzieżą ak adem icką i d z ia ła ją n a polu n a u k o w y m założyciele W ydziału i pierw si jego pracow nicy. Nie sposób w ty m m iejscu nie w sp o m n ieć o P rofesorze Zdzisław ie Lew andow skim - pierw\szym D ziekanie W y d z ia łu , P rofesorze R yszardzie O rłow skim - w ielo letn im D zieka nie, D o cencie Z bigniew ie M itu rze - w ieloletnim P ro dziekanie, czy P ro feso rze T a d e u sz u P rzeciszew skim , zw iązany m z W ydziałem od p o cz ątk u jeg o istn ie nia.

Nie u m n iejszając zasług d la W ydziału pierw szych i n a stę p n y c h k ad r n au k o w y ch , ju b ileu szo w e w yd an ie ’’A n n a le s” pośw ięcono P rofesorow i d r h a b . T ad eu szo w i P rzeciszew skiem u, który sw ym tru d n y m , niekiedy tra g ic z n y m , lecz zaw sze niezw ykle p ra co w ity m i uczciw ym życiem , w p ełn i zasłużył

(5)

18 U rszula W ich

sobie n a p rzypom nienie. H ołdem d la P ro feso ra są p re zen to w a n e w ty m w y d a n iu ’’A n n a le s” arty k u ły Jego najbliższych w spółpracow ników , p rz y ja ció ł i w ychow anków , rep rez en tu ją cy ch różne śro do w iska naukow e.

P rofesor d r h ab . T adeusz P rzeciszew ski u ro d ził się 2 m a rc a 1922 r. w S ierpcu (obecnie woj. płockie), w ro d zin ie ro b o tn ic z e j, k tó ra w 1929 r. p rzeniosła się do W arszawy. W ychow yw ał się w kulcie n a u k i i p o sza n o w an ia p ra c y społecznej. O jciec - pracow nik "T ram w ajó w M iejskich” , p ełn ił fu nk cję P rez esa C hrześcijańskiego Zw iązku Zaw odow ego teg o p rz ed sięb io rstw a. S y n a k ształcił w G im n azju m i L iceum im . J . Sow ińskiego. W y b u c h d ru g iej w ojny św iatow ej spow odow ał, iż m a tu rę uzyskał ju ż n a ta jn y c h k o m p le ta c h (w czerw cu 1940 r.). T ru d n e i niebezpieczne czasy o k u p ac y jn e nie zniechęciły przyszłego ekonom isty do k o n ty n u o w an ia n au k i. W w aru n k ach k o n sp ira c y j nych rozpoczął we w rześniu 1942 r. rów nocześnie s tu d ia w yższe w M iejskiej Szkole H andlow ej w W arszaw ie oraz n a W ydziale P ra w a ta jn e g o U n iw ersy te tu W arszaw skiego. D yplom m a g is tra n a u k ekono m iczn o-spo łeczn ych u zy skał ju ż p o w yzw oleniu (w g ru d n iu 1945 r.) w K a to lick im U niw ersy tecie L ubelskim , a w lipcu 1946 r. - d y p lo m Szkoły G łów nej H andlow ej W W ar szaw ie (późniejszej S G P iS ), w zakresie sp ecjalizacji o góln oek ono m icznej.

O d rę b n ą i zsłu gującą n a najw yższe u zn a n ie k a rtę w życiorysie o k u p a cyjny m P ro fe so ra stanow i Jego d ziałaln ość k o n s p ira c y jn a . O d lu teg o 1940 r. działał w ra m a c h N arodow ej O rg a n izac ji W ojskowej, k tó ra o d 1942 r. w eszła w skład A rm ii K rajow ej. W ra m a ch tej o rg a n iz acji P ro feso r sp ełn iał szereg funkcji organ izacy jn y ch i dzien n ik arsk ich . Za p ró b ę w zn ow ien ia d ziałaln o ści p o dobnego ty p u po w yzw oleniu P ra g i był w 1945 r. przez o k res pięciu m iesięcy represjonow an y przez w ładze rad zieck ie, łącznie z w y w iezien iem do obozu p ra cy n a U ralu.

Z a tru d n ie n ie w c h a ra k te rz e p raco w n ik a naukow ego ro z p o c z ą ł w p a ź d z ie r niku 1945 r. w In sty tu c ie G o sp o d a rs tw a N arod ow ego p rz y C e n tra ln y m U rzędzie P la n o w an ia. Jed n o cześn ie od sie rp n ia 1946 r. p o d ją ł p ra c ę ja k o a s y s te n t w K a te d rz e E konom ii P o lity cz n ej n a W y d ziale P ra w a U niw ersy te tu W arszaw skiego. P o zw olnieniu się z IG N (w sty c z n iu 1947 r.), p o d ją ł d o d a tk o w ą p ra c ę ja k o a s y s te n t w Szkole G łów nej H a n d lo w ej, w K a te drze S karbow ości. W iedza i o g ro m n a p raco w ito ść P ro fe so ra w za d ziw iając o k ró tk im czasie zaow ocow ały u zysk an iem s to p n ia d o k to ra p ra w a z dzie dziny n au k ekonom icznych. R ozpraw ę d o k to rs k ą p rz y g o to w ał p o d k ie ru n kiem prof. S. Zaleskiego n a W ydziale P ra w a U n iw e rs y te tu W arszaw sk ieg o i o b ro n ił j ą w lip cu 1948 r.

D y nam iczny rozwój naukow y p rz erw a ła k o le jn a tra g e d ia w życiorysie P ro feso ra. N a o kres pięciu la t (od lis to p a d a 1948 r. do g ru d n ia 1953 r.) zo

(6)

s ta ł bow iem uw ięziony przez w ładze polskie, za działalność p u b licy sty czn ą i społeczno-w ychow aw czą. D ziałalność tę prow adził w ram ach ’’K o lum n y M ło d y ch ” , będącej d o d atk iem m łodzieżow ym do ’’T y g o d n ik a W arszaw skiego” - p ism a K urii M etro p o litaln ej w W arszaw ie. Zwrócenie w olności nie o znaczało z a n ie c h a n ia m ilczącej represji wobec P rofesora, trw a ją cej do a k tu oficjalnej re h a b ilita c ji w g ru d n iu 1956 r. Do tego czasu P rofesor m ógł p ra cow ać nauk ow o jed y n ie doryw czo, w spó łp racując głównie z K a te d rą P o lity k i In w estycy jn ej S G P iS , kierow anej przez prof. K. Secom skiego. W czerw cu 1956 r. u d ało M u się uzyskać stałe za tru d n ien ie na etacie nau k o w y m w re so rto w y m In sty tu c ie B u d ow n ictw a M ieszkaniowego. P o w rót P ro fe so ra do śro d o w isk a akadem ickiego n a stą p ił dopiero po reh ab ilitac ji. O d m a rc a 1957 r. zo stał bow iem z a tru d n io n y n a W ydziale Ekonom ii P o lity czn ej U niw er s y te tu W arszaw skiego, u trz y m u ją c jednocześnie z a tru d n ien ie w IB M . N a je sie n i w 1957 r. uzyskał e ta t a d iu n k ta w K a te d rze P o lity k i E k on om iczn ej, kierow anej przez prof. C. B obrow skiego. W tejże Uczelni uzyskał w 1963 r. sto p ie ń d o k to ra h ab ilito w an eg o w zakresie polityk i ekonom icznej.

S tan o w isk o d o c e n ta - rzecz c h a ra k te ry sty c z n a - P ro feso r m ógł o trz y m a ć ty lk o p o za środow iskiem w arszaw skim . Z obecnego p u n k tu w idzen ia m o ż n a to tra k to w a ć ja k o dalszy ciąg represji, m im o oficjalnej re h a b ilita c ji. S zczęśliw ym zbiegiem okoliczności, ja k o m iejsce swego ’’ze słan ia” P rofeso r w y b ra ł lubelsk ie środow isko akadem ickie, a ściślej tw orzący się w 1964 r. W y d z ia ł E konom iczny UM CS. Czy w ybór był tra fn y ? - ocenić to m oże sam P ro feso r. O b serw u jąc je d n a k ż e trw a ją ce przez p onad ćw ierć w ieku re g u la rn e d o jazd y P ro fe so ra z W arszaw y - m iejsca zam ieszkania do L u b lin a - m ie jsc a pracy , ogrom ne Jeg o zaangażow anie w kształcen ie m łodzieży i ka d ry n au k o w ej, po d ejm o w an ie licznych obow iązków i działalności o c h a ra k te rze społeczny m ; i to nie ty lk o w lubelskim środow isku u czeln ian y m , często k o sz te m zd ro w ia i życia ro dzinnego, o d rzucanie a tra k c y jn y c h p rop ozy cji za tru d n ie n ia w akad em ickim środow isku w arszaw skim - nie sposób w ą tp ić w a u te n ty c z n e zw iązanie się P ro fesora z W ydziałem E konom icznym U M C S. A W y d ział, jeg o p racow nicy i m łodzież odw dzięczają się P rofesorow i u z n a n ie m , życzliw ością i s y m p a tią . Z przyjem n o ścią w itam y p ow ro ty P ro fe so ra z bliskich i d alszy ch p odróży, zarów no tych w arszaw skich, ja k za g ran icz n y ch , gdzie sw ą w ied zą godnie re p rez en tu je W ydział, sy gn alizu jąc nie ty lk o jeg o istn ie n ie , lecz rów nież am bicje tw órcze i osiągnięcia naukow e.

Z a tru d n io n y w 1964 r. n a etacie d o c e n ta w tw orzący m się w ów czas W y d ziale E k o n o m iczn y m U M C S, P rofesor zajął się o rg an izacją Z ak ład u P la n o w a n ia i P o lity k i G o sp o d arcze j, p ełn iąc nieprzerw anie do d n ia dzisiejszego fu n k c je je g o K ierow nika. Ju b ileu sz 25-lecia pracy n au k o w o -d y d ak ty czn ej

(7)

20 U rszula W ich

P ro feso ra n a W ydziale E konom icznym w iąże się z a te m z ju b ile u sz e m ist n ien ia Z akładu. Efekty pracy naukow ej, d y d a k ty c z n e j, o rg an izacy jn ej i społecznej znalazły odzw ierciedlenie w uzyskaniu przez Szacow nego J u b ila ta w trak c ie pracy n a W ydziale dwóch ty tu łów p rofesorskich: n ad zw yczajn ego w 1972 r. i zw yczajnego w 1982 r. W yrazem u z n a n ia i szacu n k u d la P ro fesora ze stro n y środow iska w ydziałow ego je s t m .in. w y b ó r Jeg o osoby n a S e n a to ra UM CS w kadencji 1987-1990.

W ciągu 25-lecia istn ie n ia , Z akład P ro feso ra zm ien iał nazw ę, stosow nie do przybyw ających m u now ych specjalności nauk ow ych . Do p lan o w a n ia go spodarczego doszło w la ta c h sied em dziesiąty ch p lan o w an ie społeczne i p la now anie p rz estrze n n e. Z n ajd u je to zre sz tą odzw ierciedlenie w o becnej nazw ie Z akładu: P la n o w an ia Społecznego, G ospo darczego i P rz e strz e n n e g o . W a rto po dkreślić, iż szeroko u p raw ian e i p ro pagow an e przez P ro fe so ra p lano w anie społeczne zostało nie tylko w prow adzone do nazw y Z ak ła d u , lecz tak że - dzięki osob istem u Jego zaan gażow aniu - tw orzy p o d sta w ę now ego (od 1978 r.) k ierunku stu d ió w n a W ydziale E ko no m iczny m , tj. społecznego.

Skład osobow y Z akładu P rofeso ra, choć zw iększał się w m iarę p rz y b y w a n ia m u now ych dyscyplin nauk ow y ch, nigdy nie przek ro czy ł 10 osób, z uw agi n a koniecznos'ć zw iązan ia pracow ników z n iezb ęd n y m o b ciążen iem d y d ak ty cz n y m . W y m ian a k adry Z akładu była stosu n k o w o niew ielka. O d cho dzili z reguły pracow nicy, k tó rzy n iezb y t tra fn ie w y b rałi d ro gę n au k o w ą bądź nie m ieścili się w profilu n au k o w o -d y d ak ty cz n y m Z ak ładu. W chw ili obecnej Z akład liczy, łącznie z P ro feso rem , osiem osób: trz e c h sam o d zie ln y c h p ra cowników (obok P rofesora, prof. d r h ab . U rszulę W ich), je d n e g o a d iu n k ta (d r M arię B u lan d ę), d r Jó zefa M ark a G rabow ieckiego, cz te rec h asy sten tó w (m gr B a rb a rę S te lm asiak , m gr M ark a T k aczu ka, m gr A nn ę O leksiejczuk i m gr Ewę O leksiejczuk). P o d k ieru n k iem P ro fe so ra zo stały p rz y g o to w a n e roz praw y d o k to rsk ie i h a b ilita c y jn e nie ty lk o pracow ników Z ak ła d u . K ształcen ie k adry naukow ej zaw dzięczają Profesorow i inne śro d o w isk a naukow re i p ra k ty k a g o sp o d arcza , nie w sp o m in ając ju ż o wielkiej rzeszy w y p ro m o w an y ch m ag istró w .

C hoć każdy z nas - pracow ników Z ak ład u - m a swój w łasn y naukow y i ogólnoludzki w izerunek P ro feso ra u k ształto w a n y przez czas, co d zien n e k o n ta k ty , w szystkie nasze o d czu cia m o żn a sp ro w ad zić do w spólnego m ian o w nika. P rofesor je s t d la n as w zorem U czonego i praw eg o C złow ieka. J e s t o sto ją i sp ra w ied liw ą w y ro czn ią w rozw iązy w an iu n ieu n ik n io n y ch d ro b n y c h konfliktów . W sw ych są d a ch p o trafi w znieść się p o n ad lu d zk ie słab o ści i stronniczo ść. Jeg o a u to r y te t in te g ru je n a s - praco w n ik ó w , d a je po czucie sp o kojnego rozw oju naukow ego i n iep od w ażalnej p ozy cji Z ak ła d u w s tru k tu rz e

(8)

o rg a n iz a c y jn e j W ydziału.

U honorow anie 25-Iecia pracy n a W ydziale E konom icznym P ro feso ra d r h a b . T a d e u sz a Przeciszew skiego n a łam ach specjalnego w y d a n ia ’’A n n a les” , nie b yłoby pełne bez zap rezen to w an ia twórczości i poglądów n au k o w ych J u b ila ta . J e s t to zad an ie niezw ykle tru d n e , nie ty lk o ze w zględu n a b a rd z o o b szerny i w ielokierunkow y dorobek naukow y P rofeso ra, lecz przed e w szy stk im n a p ra k ty c z n ą niem ożność w yw ażenia dzieł według ich znacze n ia d la n a u k i polskiej. Nie m oże w ypełnić tej luki załączony wykaz pozycji n au k o w y ch J u b ila ta (z re sz tą ty lk o w ażniejszych), będący z n a tu ry rzeczy ” b e z n a m ię tn y m ” w yszczególnieniem ty tu łó w , za k tó ry m i n iejed n o k ro tn ie k ry je się g łęb o k a m ąd ro ść i in sp ira c ja tw órcza A u to ra.

P rz y ję to więc zasad ę k o n cen tracji uwagi n a w iodących p ozy cjach tw ó rczy ch P ro fe so ra, za k tó re przed e w szystk im uznano dzieła będące p o d s ta w ą d la uzysk an ia przez Szacow nego J u b ila ta kolejnych sto p n i i ty tu łó w nau k o w y ch . P a m ię ta ć je d n a k należy, że dzieł tych nie byłoby bez ż m u d n y c h , w ieloletnich b a d a ń , zn a jd u jący ch ty lk o częściowe o d zw ierciedle nie w szeregu w iększych i m niejszych edycjach.

Za pierw sze w iększe dzieło naukow e P rofesora m ożn a uzn ać Jego p ra c ę d o k to rsk ą : Teoria ko n k u ren cji m on o p o listyczn ej a ogólna teoria J.

M . K e y n e sa (1948 r.). T e m a ty k a pracy była za te m zw iązan a z ek on om ią

p o lity c z n ą . W ro zp raw ie A u to r zajął się dw iem a głów nym i szkołam i n a u kow ym i, w y stę p u ją c y m i w lite ra tu rz e zachodniej okresu m iędzyw ojennego. C h o d ziło tu o teo rię k o n k u ren cji m onopolistycznej (zw anej też k o n k u re n cją n ied o sk o n ałą ) oraz ogóln ą teorię J . M. K eynesa, p o ru sz a ją c ą p ro b lem m a k ro e k o n o m ii i in terw e n cji p ań stw a . W arto n adm ien ić, iż zap rez en to w an e w ro z p raw ie p o g ląd y , P ro feso r rozw ijał w la ta c h 1958-1960, w o d n iesien iu do g o sp o d a rk i so cjalisty czn e j, w ra m a c h te m a ty k i ra ch u n k u ekonom icznego. W y n ik i ty c h stu d ió w i analiz znalazły odzw ierciedlenie m .in. w kilku p u b li k ac ja ch (p o r. w ykaz p u b lik acji, poz. 2-4).

W ro z p raw ie h a b ilita cy jn ej: W ydatki i praferencje m ieszkaniow e

lu d n o śc i na tle po lityki gospodarczej państwa (opublikow anej w 1969 r. przez

w y d . ” A rk a d y ” ), J u b ila t rozw ażał spraw ę go sp o d ark i m ieszkaniow ej ko m ple ksow o, tj. n a tle całości ekonom iki ko nsum pcji i o szczędzania oraz ogólnej p o lity k i ekonom iczn ej. W owych czasach było to now ato rskie sp o jrzen ie n a k w e stię g o sp o d a rk i m ieszkaniow ej w p ań stw ie so cjalistyczny m . P o d s ta w ą p o g ląd ó w P ro fe so ra b yła o b szern a lite ra tu ra zach o d n ia oraz Jego liczne b a d a n ia i s tu d ia , w y k o n an e w czasie pracy w In sty tu c ie G o sp o d ark i M ieszka niow ej .

(9)

22 U rszula W ich

tru d n ie n ia w UM CS. Z p u n k tu w idzenia kierunków b a d a ń i po glądów n a ukow ych P rofesora, okres ten m ożna podzielić n a trz y etap y . W pierw szy m eta p ie , tj. do 1972 r., J u b ila t początkow o k o ncentro w ał się n a zakończeniu analiz do tyczących g osp od arki i b ud o w n ictw a m ieszkaniow ego, a n a s tę p n ie p o d jął s tu d ia n ad kolejnym i ekonom ikam i usług n ie m a te ria ln y c h , ja k ekono m ika k ształc en ia i ekonom ika k u ltu ry .

E fektem pierw szego ty p u stu d ió w b y ła m o no g rafia G ospodarka m ie 

szkaniow a w gospodarce narodow ej (opub. przez P W E w 19G9 r.). S tan o w i

o na pod su m o w an ie dotychczasow ej sp ecjalizacji naukow ej J u b ila ta , w dzie dzinie gosp odarki m ieszkaniow ej. Is to tą tej specjalizacji było d ążen ie do m ożliw ie spójnego ujęcia a sp e k tu ekonom icznego i sp o łeczno -socjaln eg o go sp o d a rk i m ieszkaniow ej, ja k o kom pleksow ej p o d sta w y p raw idło w ego w nio skow ania dla odpo w ied nich p o lity k i p o d sy stem ó w p la n o w a n ia . Dzieło to było p o d sta w ą do uzysk ania przez J u b ila ta w 1972 r. ty tu łu nau ko w eg o p ro fesora nadzw yczajnego.

P odsum ow an iem d ru giego n u rtu b a d a ń (do 1972 r.) by ła p ra c a zbiorow a p o d re d ak cją J u b ila ta : ”Sp ra w n o ść kszta łcenia w szko ln ictw ie

w y ższy m ” (o p u b % przez P W N w 1970 r.) oraz wiele arty k u łó w i p rzyczy nk ów naukow ych w o pracow aniach zbiorow ych. W a rto po d k reślić, iż n a p o g ląd ac h P rofesora n a te m a t usług n iem a te ria ln y c h , w zn a czn y m sto p n iu zaciążył Jeg o p o b y t n a stażu zag ran iczn y m w U niw ersytecie P a ry sk im (w* se m e strz e zim o wym 1966/1967). W czasie tego sta ż u za in te reso w a n ia n au ko w e P ro fe so ra koncentrow ały się n a p lano w aniu sp o łeczn y m we F ra n c ji, ze szczególnym uw zględnieniem ośw iaty i kształcen ia.

K olejny e ta p b a d a ń i stu d ió w nau ko w y ch P ro fe so ra w iąże się z dziesięcioleciem 1972-1982. E ta p ten kończy uzyskanie przez J u b i l a t a ty tu łu naukow ego pro feso ra zw yczajnego. Z p u n k tu w id zen ia p ro b le m a ty k i i kie runków b a d a ń n aukow ych J u b ila ta , w an a lizo w an y m dziesięcioleciu d a ją się w yróżnić d w a c h a ra k te ry sty c z n e okresy: od lutego 1972 r. d o m a ja 1975 r. oraz od czerw ca 1975 r. do w rześnia 1982 r.

W pierw szym okresie P ro feso r kon ty nu ow ał d o ty ch cz aso w e p ra c e z ekonom ik b ranżow y ch (m ieszkalnictw a, k ształc en ia, k u ltu ry - p o r. m .in . p o zycje 85, 86, 97) oraz p lan o w an ia i p o lity k i g osp o d arczej p a ń s tw a , w ty m w odn iesieniu do woj. lubelskiego (por. p ozycje 72, 73, 74). Jed n o c ześn ie rozpoczął p race, m ające n a celu p o d su m o w an ie d oty ch czaso w eg o d o ro b k u , idącego w dw óch głów nych k ieru n k ach i zn a lezien ia d la nich w spó ln ego m ia now nika w p o sta c i p lan o w a n ia społecznego. R olę in s p iru ją c ą o d eg rało tu niew ątpliw ie rodzenie się wr ty m czasie w P olsce in s ty tu c jo n a ln y c h p o d s ta w p lan o w a n ia społecznego oraz p o b y t P ro fe so ra (w sty c z n iu 1974 r.)

(10)

n a 151 Sesji S em in ariu m A m erykanistycznego w S alzburgu. Sesja t a była p o św ięco n a p o lity c e i p lano w aniu społecznem u w m iastach am ery kań skich . E fe k te m przem yśleń tw órczych P rofeso ra w tej dziedzinie je s t p u b lik acja (p o r. p o zy c ja 89).

K olejny staż naukow y J u b ila ta , ty m razem n a U niw ersytecie J . H op k in sa w B a ltim o re w S ta n a c h Zjednoczonych (od lutego do m aja 1975 r.), pozw olił M u zap o zn ać się z o bszerną lite ra tu rą am ery kań sk ą, d o ty c z ą c ą p la n o w a n ia i p o lity k i społecznej. W czasie stażu napisał też obszerne stu d iu m n a te m a t P olonii am erykańskiej (por. pozycje 87, 98, 99).

P o w ró t ze sta ż u naukow ego w S ta n ach Z jednoczonych o tw iera dru g i o k res b a d a ń P ro fe so ra (od czerw ca 1975 r. do w rześnia 1982 r.). W o k re sie ty m J u b ila t k o n c e n tru je się n ad przygotow aniem d la P W N k o m p le ksow ej m onografii n a te m a t p lanow ania społecznego. Jed no cześnie, w ra m ach te m a tu badaw czego d la S G P iS , częściowo także d la I n s ty tu tu B a d a n ia W spółczesnych P roblem ów K a p italizm u - p rzyg otow uje o p raco w anie pośw ięcone p o lity c e społecznej w S ta n a c h Z jednoczonych. E fektem tych p rac je s t w iele pu b lik acji (por. m .in. pozycje 76, 77, 78, 80). R an g a ty ch dziel i p ra cy tw órczej J u b ila ta znalazły odzw ierciedlenie w n a d a n iu Mu w 1982 r. ty tu łu naukow ego p ro feso ra zw yczajnego.

W n ied łu g im czasie zaczęły się ukazywać kolejne pozycje książkow e P ro fe so ra. B yły one efektem tem ató w p o d jęty ch p o przed nio oraz dalszy m ich rozw inięciem i pogłębieniem . U w ieńczeniem dziesięcioletnich stu d ió w J u b i la t a b y ła ’’P o lity k a sp o łeczn a S tanów Z jednoczonych” , k tó ra w eszła w skład p ra c y zbiorow ej Polityka społeczna w rozwiniętych krajach kapitalistycznych p o d red. K. P odoskiego (opub. w 1984 r. przez P W N ). P o zy cja ta stan o w i p ierw szą w języ k u polskim sy n tezę rozwoju p o lity k i społecznej w S ta n a c h Z jed n o czo n y ch , k tó rą A u to r o parł n a bogatej oryginalnej lita ra tu rz e .

K olejn a pozycja: Polityka społeczna i praca socjalna w miejscu pracy

i środowisku z ami eszkani a stanow i zbiór m ateriałó w z konferencji n au k o 

w ej, p o d re d a k c ją J u b ila ta (opub. przez Tow arzystw o W olnej W szechnicy P olskiej w 1985 r.). R ola tej pozycji w d o robk u naukow ym P ro fe so ra je s t szczególna. W7sk azuje bow iem n a p o trze b ę rozw ijan ia polskiej koncepcji p ra c y so cjaln e j. S tanow isko to je s t rep rezen to w an e przez T W W P , k tó reg o J u b i la t był w ła ta c h 1976-1986 w iceprezesem i k o n s u lta n te m nauk ow ym . P ro fe so r w czasie w sp ó łp racy z T W W P aktyw n ie uczestniczył w p ro g ram ie b ad a w cz y m , zw ią zan y m z sy stem em społecznego osiedla m ieszkaniow ego. N a tle b o g a ty c h d ośw iadczeń zagranicznych P rofesor sform ułow ał p ro p o z y cje d o ty c z ą c e m iejsca pracy socjalnej w polityce społecznej, w ów czesnych w a ru n k a c h naszego k ra ju .

(11)

Dziełem tw órczym dużego fo rm atu je s t n a s tę p n a m o n o g rafia P ro fe sora: P lanow anie społeczne a polityka społeczna (o p u b . przez P W N w 1987 r.). P o d ejm u je w nim p róbę spójnego u jęcia ogólnego rozw oju społecznego i ekonom icznego. Szansę d la tej spójnos'ci u p a tru je we w p ro w ad zen iu do p o lity k i społecznej - p lanow ania, p ro g ram o w an ia i p ro g n o zo w an ia, z p u n k te m wyjs'cia w p ostaci N arodow ego P la n o w a n ia Społecznego w skali ogólnokrajow ej. W m onografii na uw agę zasług uje rów nież sy n te z a roz w oju, p rz ep ro w a d zo n a w skali p orów naw czo-m iędzy narod ow ej, dw u niezw y kle isto tn y c h p o d sta w teo rety czn ych oraz in stru m e n tó w n u m ery c zn y ch p la n ow an ia społecznego: d o ro b k u w sferze b a d a ń n a d now ym i m iern ik am i so cjoekonom icznym i oraz osiągnięć bad aw czych p ro g n o zo w an ia społecznego. W ażnym n u rtem badaw czym tej pracy je s t tak że p ró b a oszaco w an ia wielkości całej re d y stry b u c ji społecznej w Polsce, a więc nie ty lk o fu n d u sz u św iadczeń społecznych n a rzecz ludności liczonego przez G U S , lecz tak że o g ro m u pozo s tały ch różno ro d n y ch św iadczeń, tj. jaw n y c h i u k ry ty c h , d o ta c ji k o n su m p cyjnych, finansow anych zarów no przez b u d ż e t p a ń s tw a , ja k poszczególne zak łady pracy.

P o pow rocie z n astęp n e g o , pięciom iesięcznego s ta ż u naukow ego w 1987 r. w S ta n a c h Z jednoczonych (w ra m a c h w spó łp racy UM CS z U niw ersy te te m M in n eso ta w M inneap olis), gdzie m .in. pro w adził w y k ład y z p o lity k i ekonom icznej i p lan o w an ia w P olsce, P ro feso r p o d ją ł n u rty b ad aw cze, zaini cjow ane w trzech wyżej w ym ienionych m o n og rafiach . Z nalazło to od zw iercie dlenie w dw óch te m a ta c h badaw czych , kierow anych przez P ro fe so ra . P ierw szy Teoretyczne i m etod yczne założenia zakresu i sposobu liczen ia kosztów

fu n k c ji socjalnych państw a, łącznie z próbą ich oszacow ania był realizow any

w la ta c h 1986-1988. d la I n s ty tu tu N auk E konom icznych P A N . U czestniczyło w nim pięć osób, w ty m cztery z W ydziału E kono m iczn ego U M C S. D rugi te m a t P lanow anie i prognozow anie społeczne - ja k o in s tr u m e n t realizacji oraz

m o d e rn iza c ji p o lityki społecznej był w ykonany w la ta c h 1988-1989, d la In

s ty tu tu P o lity k i Społecznej U n iw e rsy tetu W arszaw skiego. W te m a c ie b rało u d ział 14 osób, zg rupow anych w dw óch zespołach b ad aw czy ch (lu b elsk im i w arszaw skim ). Z m ery to ry czn eg o p u n k tu w idzenia b a d a n ia w o b u te m a ta c h dotyczyły:

1) oszacow ania całos'ci kosztów fun kcji so cjaln y ch p a ń stw a ;

2) te m a ty k i d iagn ozow ania, ja k o p o d sta w y p la n o w a n ia społeczn ego , o p a rte j n a now ych m iernikach socjoekonom icznych;

3) zag ad n ień p ro gnozow ania społecznego n a tle ogólnego p ro g ra m o w a n ia społeczno-ekonom icznego;

4) uogólnienia te m a ty k i reform y g o sp o d arcze j, d la k tó re j p u n k te m 24__________________ _____ _____________ U rszula W ic h _________________ __________________ ___

(12)

w y jścia były za g ad n ien ia d o tacji k on sum pcyjnych.

R ów nolegle zajm ow ał się P rofesor ak tu a liz a c ją m ateriału w ykładow ego z p rz e d m io tu " p o lity k a ekonom iczna i p lano w anie” . O pracow any pod ręczn ik p t: ” P o lity k a ekonom iczna - planow anie - reform a” nie m a jeszcze p rz esąd zo nej form y p u b lik acy jn ej, tj. sk ry p tu uczelnianego U M CS, czy p o d rę czn ik a akadem ickiego, k tó ry byłby w ydany przez P W E . P odręcznik te n m ożna tra k to w a ć ja k o kolejny e ta p po dsu m o w an ia specjalizacji naukow ej J u b ila ta , k tó r a k o n c e n tru je się n a te m a ty c e stykowej pom iędzy p o lity k ą i p lan o w a n iem g o sp o d arczy m a społecznym .

W a rto p o d k reślić, iż p o d ję ta przez P ro feso ra te m a ty k a "sty k o w a” je s t obecn ie niezm iernie w ażna. Tu bow iem toczy się a k tu a ln ie głów na d y sk u s ja n ad re fo rm ą g o sp o d arczą, w ty m n ad pro b lem am i s tru k tu ry w łasności i z m ian u stro jo w y ch . P o g lą d y J u b ila ta n a te m a t w yznaczników p ro p o n o w a nego sy ste m u społeczno-ekonom icznego, k tó ry m d aje w yraz w sw ych p ra c a c h , m o żn a sprow adzić do n astęp u jący ch :

1. J e s t zw olennikiem d em okracji w sferze p olity czn ej, ja k o p o d staw y d la p la n o w a n ia ty p u pośred niego , posługującego się in s tru m e n te m p ro g n o zo w an ia i m ech a n izm am i ekonom icznym i. W yższość decyzji p lan isty czn y c h n a d ry n k o w y m i polega - zd aniem P ro feso ra - n a ty m , że pierw sze p o d e jm o w a n e są w głosow aniu, w k tó ry m każdy o b y w atel m a jed en głos, zaś d ru g ie - w edług za so b u p o sia d a n y c h przez nich pieniędzy.

2. P rz y jm u je za główne rozw iązanie społeczną g o sp o d ark ę ry n k o w ą, k tó re j fu n kcjonow anie, o p a rte n a w ieiosektorow ym sy stem ie w łasności ś ro d ków p ro d u k c ji, zabezpieczałoby planow anie ty p u d em o k raty czn eg o .

3. W ra m a ch sy ste m u w ielosektorow ego Profesor o p o w iad a się za u trz y m a n ie m do m in u jącej roli sektorow uspołecznionych: p ub licznego, ko m u n a ln e g o i spółdzielczego.

4. O p tu je za w a ria n te m małej p ry w aty zacji, zarów no w od n iesien iu do w łaścicieli k rajow ych , ja k zag ran iczn ych .

Z ap reze n to w an e p og ląd y P ro feso ra su g eru ją , że p o p ie ra sy ste m m ie szan y , tj. oscylujący pom iędzy d otychczasow ym re aln y m k a p italizm em i re a ln y m so cjalizm em . U z n ając p o trze b ę ró w n o u p raw n ien ia opcji re fo rm isty - c z n o -k a p ita listy c z n e j i reform istyczno -socjalisty czn ej, P ro feso r p re fe ru je tę d ru g ą . U w aża bow iem , że w k o n k retn y ch w arunkach polskich, n aw et o p c ja re fo rm isty c z n o -k a p ita listy c z n a p o w in n a o db ieg ać zasadniczo od dziś tak często w ysu w anych, d alek o idących rozw iązań liberaln ych i p ry w a ty z a c y jn y ch . W' naszej s y tu a c ji n a d m ie rn a p ry w a ty z a c ja m ogłaby sp ro w a dzić k raj do roli zaplecza surow cow ego i taniej siły roboczej d la n a jb a r dziej ro zw in ięty ch krajó w k ap italisty czn y c h , łącznie z ca łk o w itą od nich

(13)

26 Urszula W ich

zależnością.

Za najlep szą drogę rozw oju sp ołeczn o-go sp od arczeg o d la naszego k ra ju P rofesor uzn aje k o n ty n u ację tra d y c ji o kresu m iędzyw ojennego. P o zytyw ne cechy tego okresu u p a tru je w m ocnej pozycji sek to ró w pu bliczn y ch (państw ow ego i kom unalnego) oraz spółdzielczego. Ich zasłu g ą b y ła b u d o w a G dy ni i C en traln e g o O kręgu P rzem ysłow ego w raz z z a p o c z ą tk o w a n ie m p ro cesów p lan o w an ia.

P rze g lą d d o ro b k u naukow ego P ro fe so ra, choć ze w zglądów form al nych ograniczony, j e s t je d n a k w y s ta rc z a ją c y d la stw o rz en ia w izeru n k u U czo nego. P ozw ala rów nież docenić Jeg o p o sta w ę ja k o N auk ow ca, k on sek w en t nie rozw ijającego i p o g łęb iająceg o w iedzą w w y b ra n y c h d zied z in ach , i to w sposób niezależny od chw ilowej m ody, te n d e n c y jn y c h w y p aczeń czy poli tycznych skażeń. T a niezależność, w p o łącz en iu z g łęb o k ą w ied zą tw ó rczą, decydu je o ponadczasow ej w a rto ści dzieł P ro fe so ra o raz trw a ły m ich m iejscu w nauce.

I wreszcie n ad sz ed ł czas, by W ielce S zacow nem u J u b ila to w i prze kazać w yrazy głębokiego u z n a n ia , życzyć zdrow ia, pom y słów tw ó rczy ch i d o stą p ie n ia godności C złonka R zeczyw istego P o lskiej A k ad em ii N au k . So bie n a to m ia st chcielibyśm y życzyć dalszej w sp ó łp ra cy z P ro fe so rem , Jego obecności w środo w isku w y d ziało w y m , życzliw ych ra d , a n a w e t n a p o m n ie ń , bo tow arzyszy im zaw sze p ra w d z iw a lu d z k a s y m p a tia .

SUMMARY

A good occasion to present the figure and scientific output of Professor Tadeusz Przeciszewski in the columns of the ” Annales” publishing house is provided by two events, 25 years of the existence of the Economic Department at Maria Curie-Sklodowska Univer sity and the 25th anniversary of Professor’s work at this very Department. Certain deeper values are inherent in this occasion: Professor’s righteousness and his great soul as well as his profound knowledge and abundant scientific output.

Within the frameworks of the Economic Department created in 1965, Professor organized the Institute of Planning and Economic Policy (now Social Economic and Spatial Planning) and he has been its head up to this day. In this period he has educated a big group of M.As. in economy; he has also supervised a number of doctoral dissertations and examinations qualifying for assistant-professorship. Professor is highly esteemed for his social activity not only in the academic community but on the practical grounds as well. He enjoys popularity and respect both among his fellow-workers and the students.

The dates of receiving successive scientific degrees and titles mark the Professor’s scientific research:

1948 - doctor’s degree in economic sciences 19_63 - assistant professor in economic policy 1972 - associate professor

1982 - full professor

Professor’s early interests centred around political economy (theory of monopoli stic competition and a general theory of JJvf. Keynes). In his further scientific output, he

(14)

dealt w ith the econom ics of non-m aterial services which was started by housing economy considered against the background of the economics of consum ption and saving up and a general econom ic policy. Then, the tim e came for the economics of education and culture. T he further works of the Professor were meant to find a common frame of reference for th e existin g research trends, in the shape of social planning. Later on, he undertook an a ttem p t to have a coherent view on the social and economic developm ent. In his approach, the role of a link is taken by introducing planning, programming and prognosing into the social policy. A t present, he concentrates his attention on the borderline them es betw een politics and socio-econom ic planning. Nowadays, it is a very im portant subject, because it is in this field where the major discussion on the Polish economic reform goes on, including the issues o f the structure of ownership and the changes of the political system . Professor advocates a m ixed system which oscillates between the existing real capitalism and real socialism . As far as the directions of the socio-econom ic developm ent of Poland are con cerned, he speaks for the continuation of the inter-war traditions which were characterized by a strong position of the public and cooperative sectors.

Prof. dr hab. Tadeusz Przeciszew ski W ykaz w ażniejszych publikacji

(układ według rodzajów prac i działów publikacji, a w ich ramach kolejność chronologiczna: wybór z ponad ogółem 300 publikacji i prac ukończonych)

CZĘŚĆ I. PR A C E WYKONANE PRZED UZYSKANIEM STOPNIA NAUKO W EGO DOKTORA HABILITOWANEGO (LISTOPAD 1963)1

A. Monografia

Dochody, spożycie i popyt konsumpcyjny ludności.

1) W ydatki i preferencje mieszkaniowe ludności na tle polityki gospodarczej państwa. WTarszawa 1963, Arkady, ss. 151 (rozprawa habilitacyjna).

B. Studia i rozprawy

Planowanie i polityka gospodarcza

a) Rachunek ekonomiczny w ustroju socjalistycznym. Główne etapy i kie runki dyskusji międzywojennej w literaturze zachodniej. ” Biuletyn Naukowy Wy działu Ekonomii Politycznej UW” 1961, nr 7/8, s. 87-120.

3) Rachunek ekonomiczny w ustroju socjalistycznym (II). Stanowisko burżuazyj- nych przeciwników i krytyków gospodarki socjalistycznej. "Biuletyn Naukowy Wy działu Ekonomii Politycznej UW” 1961, nr 9, s. 82-114.

4) Rachunek ekonomiczny w ustroju socjalistycznym (III). Stanowisko za chodnich m arksistów (M. Dobba, P.A. Barana i P. M. Sweezy’ego) i ich stosunek do dyskusji międzywojennej. "Biuletyn Naukowy Wydziału Ekonomii Politycznej U W ” 1961, nr 10, s. 89-131.

G ospodarka i budownictwo mieszkaniowe

1 Wykaz podzielony został na pięć części: druga część dotyczy prac wykonanych między habilitacją a profesurą nadzwyczajną, trzecia - po profesurze nadzwyczajnej, czw arta po profesurze zwyczajnej, p iąta - prace na tem aty społeczno-ideologiczne, publikowane pod pseudonimami.

(15)

28 U retula Wich

5) Budownictwo jednorodzinne w Polsce w okresie planu 6-letniego 1950- 1955, WTarszawa 1957, IBM, Materiały i Dokumentacja, Seria B, z. 11/76/57, ss. 106 (maszynopis powielany).

6) Budownictwo ze środków własnych ludności pozarolniczej w latach 1950- 1955. Oprać, w pracy zbiorowej: J. Dangel, T. Przeciszewski i T. Żarski - Budow nictwo mieszkaniowe w latach 1950-1955. Warszawa 1958, Arkady, s. 66-88.

7) Bilans nakładów i potrzeb gospodarki mieszkaniowej za la ta 1955-1958 (szacunek). Warszawa 1960, IBM, Materiały i Dokum entacja, Seria B, z. 1/92/60, ss. 74 (maszynopis powielany). Wryniki badań zamieszczone ponadto w artykule: Bilans nakładów i potrzeb gospodarki mieszkaniowej za la ta 1955-1958 (szacunek). "Biuletyn IBM” , l-M /1960, s. 6-10.

C. Artykuły i komunikaty naukowe

Dochody, spożycie i popyt konsumpcyjny ludności

8) Metody badania popytu konsumpcyjnego - próba syntezy. "Handel Wewnętrzny” 1960, nr 5, s. 39-49.

9) Badania rynkowe wymagają uzupełnienia. "Zycie Gospodarcze" 1961, nr l, s. 4.

10) Czynniki wpływające na wielkość oszczędności osobistych. "Zycie Go spodarcze” 1961, nr 3, s. 2.

11) Udział artykułów trwałego użytku w konsumpcji indywidualnej ludności rozwiniętych krajów kapitalistycznych. "Handel W ewnętrzny” 1961, nr 4, s. 87-97.

12) W ydatki ludności na artykuły trwałego użytku w Polsce. Szkic histo ryczny i perspektywy rozwoju. "Handel Wewnętrzny” 1962, nr 1, s. 17-30.

13) Próba szacunku dochodów głównych grup społeczno-zawodowych w sto sunku do okresu międzywojennego. "Biuletyn Naukowy Wydziału Ekonomii Poli tycznej UW” 1963, nr 13, s. 66-76.

14) Z problem atyki porównań międzynarodowych w zakresie spożycia ludności "Biuletyn Naukowy Wydz. Ekonomii Politycznej UW” 1963, nr 12, s. 40-60.

Gospodarka i budownictwo mieszkaniowe

15) Perspektywy rozwoju spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. "Przeg ląd Zagadnień Socjalnych” 1957, nr 7, ś. 17-23.

16) W ydatki na mieszkania w świetle badań budżetów domowych na Zacho dzie. "Handel Wewnętrzny” 1963, nr 6, s. 59-65.

D. Recenzje książek, przyczynki oraz artykuły popularno-naukowe. Dochody, spożycie i popyt konsumpcyjny ludności.

17) Wskaźnik cen wolnorynkowych Instytutu G ospodarstw a Narodowego. (Skrót większego opracowania wykonanego w IGN). "B iuletyn In sty tu tu Gospo darstw a Narodowego” 1946, nr 1, s. 9-10.

18) Ruch cen wolnorynkowych w roku 1945. (Skrót opracowania wykonanego w IGN). * Przegląd Socjalistyczny” 1946, nr 2-3/3-4, s. 30.

19) Niektóre zagadnienia ekonomicznej efektywności inwestycji mieszkanio wych. Referat wygłoszony na posiedzeniu Sekcji Budownictwa Mieszkaniowego i Gospodarki Komunalnej Krajowej Narady w sprawie ekonomicznej efektywności

(16)

inwestycji. Warszawa 1959, IBM, ss. 56 (maszynopis powielany). Omówienie - pa trz notatka autora: Przygotowanie do II Krajowej Narady Efektywnos'ci Inwestycji - Konferencja w sprawie metodologii badań efektywności inwestycji: Obrady sek cji budownictwa mieszkaniowego i gospodarki komunalnej. "M iasto” 1959, nr 8, s. 32-35.

20) Ceny domów jednorodzinnych i opłat za pokoje sublokatorskie w obro tach między ludnością. "Biuletyn IBM” 1961, nr 1-M, s. 5-8.

Pozostałe zagadnienia

21) Ogólnokrajowa konferencja naukowo-dydaktyczna (Sekcja pracowników nauki ZNP). ” Życie Szkoły Wyższej” 1960, nr 1, s. 28-38.

22) Stefan L. Zaleski (1888-1959) * Ekonomista” 1960, nr 2, s. 426-428. E. Prace nie publikowane

23) Teoria konkurencji monopolistycznej a ogólna teoria J.M. Keynesa. Roz prawa doktorska przyjęta na Uniwersytecie Warszawskim w lipcu 1948 roku, ss. 152 (nie publikowana, udpostępniona do użytku publicznego w Bibliotece Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego).

24) Burżuazyjna neoklasyczna teoria cen. Opracowanie przeznaczone do zbiorowej publikacji w ramach "Książki i Wiedzy” , która nie doszła do skutku, 1959, ss. 50.

CZĘŚĆ II. PR A C E WYKONANE DO UZYSKANIA NOMINACJI NA PR O FE SORA NADZWYCZAJNEGO (LUTY 1972 R.)

A. Monografie

25) Gospodarka mieszkaniowa w gospodarce narodowej. Warszawa 1969, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, ss. 231.

26) Zagadnienia zmian metodologii planowania oraz strategii selektywnego rozwoju. W pracy zbiorowej: Problemy intensywnego i selektywnego rozwoju go spodarki PRL. Wydział Ekonomiczny UMCS, Lublin 1970, s. 17-32.

27) Udział gospodarki mieszkaniowej w dochodzie narodowym. IBM, 1963, M ateriały i Dokumentacja, Seria B, 9/130/63, ss. 122 (maszynopis powielany).

28) Miejsce gospodarki mieszkaniowej w gospodarce narodowej w świetle założeń planu perspektywicznego. IBM 1965, Materiały i Dokumentacja, Seria B, z. 3/139/65, ss. 113 (maszynopis powielany).

29) Wypływ budownictwa mieszkaniowego na zatrudnienie i równowagę rynkową,. IBM, Warszawa 1966, Materiały i Dokumentacja, Seria B, z. 8/152/66, ss. 117, plus 16 tablic (maszynopis powielany).

30) Z problemów ekonomiki gospodarki mieszkaniowej. ” Annales” UMCS, sectio H, Vol. V, Lublin 1972, s. 65-94.

Ekonomiczno-społeczne zagadnienia szkolnictwa wyższego, nauki i kultury. 31) M etodyka badań nad kosztami kształcenia w szkolnictwie wyższym. Sympozjum poświęcone problemom ekonomiki oświaty. Ustronie Wielkopolskie maj

(17)

30 U rszula W ich

1966 r. Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Warszawskiego, ss. 53 (ma szynopis powielany). Wyd. II w pracy zbiorowej: Ekonomiczno-społeczne aspekty kształcenia. Warszawa 1968, KiW, s. 321-339.

32) Podstawy metodologiczne rachunku efektów i kosztów kształcenia w szkolnictwie wyższym. "Zycie Szkoły Wyższej8 1964, nr 5, s. 125-135.

33) Podstawowe zagadnienia ekonomiki szkolnictwa wyższego. Referat przy gotowany na konferencję Sekcji Nauki ZNP w Jaszowcu k. Wisły, wrzesień 1967, ss. 26 (maszynopis powielany). Zaktualizowane wydanie w "Annales" UMCS, Sectio H, 1969, z. 3, s. 185-204.

34) Metodologia planowania szkolnictwa wyższego. Referat na II Sympozjum Ekonomiki Kształcenia w Sopocie, wrzesień 1968 r., ss. 50 (maszynopis powielany). II skrócone wydanie opublikowane w postaci artykułu: Z zagadnień metodologii planowania szkolnictwa wyższego. "G ospodarka Planowa" 1969, nr 2, s. 10-17.

35) Z problemów planowania rozwoju szkolnictwa wyższego jako "przemysłu nauczania”. Referat na Sesji Naukowej Uniwersytetu im. A. Mickiewicza w Pozna niu, grudzień 1968 r., ss. 15 (maszynopis powielany). II wydanie " Neodidagmata" 1970, nr 2, s. 129-138.

36) Humanistyczne aspekty planowania rozwoju szkolnictwa wyższego. "W służbie nauce i szkole” . Księga Pam iątkow a poświęcona profesorowi doktorowi Z. Klemensiewiczowi, praca zbiorowa. Warszawa 1970, PW N, s. 433-443.

37) Metody badania efektów i kosztów kształcenia. W pracy zbiór. Koszty kształcenia w szkołach wyższych. M ateriały z konferencji. Wybrane Dokumenty i Informacje o Szkolnictwie Wyższym. PW N, W arszawa 1970, s. 20-36 (maszynopis powielany).

38) Zasady przeprowadzania eksperym entu badania kosztów w wybranych uczelniach. W pracy zbiór. (j.w. poz. 37) s. 159-166 (masz. powiel.).

39) Sprawność kształcenia w szkolnictwie wyższym. Praca zbiorowa pod redakcją T. Przeciszewskiego, W ybrane dokum enty i informacje o szkolnictwie wyższym, PW N 1970, ss. 206. (Tamże: Podstaw y metodologiczne analizy sprawności kształcenia w szkolnictwie wyższym oraz próba podsum owania wyników badań, s. 5-44).

40) Some problems of methodology of planning in higher éducation (Z zaga dnień metodologii planowania szkolnictwa wyższego). W zbiorze: Planned Eîconomy (Gospodarka Planowa), C entrum Informacji Naukowej, Technicznej i Ekonomicz nej, Warszawa 1972, s. 169-187.

41) Problemy m etodyki planowania usług i urządzeń kulturalnych. W: Pro blemy organizacji i ekonomiki kultury. W ybrane zagadnienia. C entralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury. W arszawa 1972, s. 207-235.

42) Z zagadnień netodologii planowania kultury. W: Ekonomika i organizacja pracy w placówkach kulturalnych (M ateriały pokonferencyjne). TNOiK, Oddział w Lublinie,'Lublin 1972, s. 50-81.

C. Artukuły i komunikaty naukowe Planowanie i polityka gospodarcza

(18)

budownictwa mieszkaniowego). "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” Seria III, Zesz. 15, Łódź 1966, s. 37-57.

44) Czwarte kolokwium ekonomiczne francusko-polskie na tem at związków między postępem technicznym i planowaniem. "Biuletyn Naukowy Wydziału Eko nomii Politycznej UW” 1967, nr 21, s. 215-221.

Planowanie i polityka społeczna

45) Wzrost spożycia i dochodów ludnos'ci na tle innych wskaźników roz woju ekonomicznego PRL w dwudziestoleciu. "Annales Universitatis Maria Curie- Skłodowska” Sectio H Oeconomia, Vol. I 1967, Lublin 1967, s. 1-20.

46) Rozbrojenie a rozwój budownictwa mieszkaniowego. "Sprawy Mieszka niowe” , Arkady 1963, tom I, s. 80-83.

47) Zagadnienia metodologiczne związane z badaniem wydatków na mie szkanie w świetle dochodzeń budżetowych krajów kapitalistycznych. "Sprawy Mie szkaniowe” , Arkady 1963, tom II, s. 65-70.

48) W sprawie bodźcowego oddziaływania budownictwa mieszkaniowego w przedsiębiorstwie przemysłowym. Oprać, w pracy zbiorowej: Bodźce ekonomiczne w przedsiębiorstwie przemysłowym. Warszawa 1963, PWN, s. 506-511.

49) Sposób uwzględniania ekwiwalentu usług mieszkaniowych w spożywanej części dochodu narodowego oraz jego ocena liczbowa. "Ekonom ista” 1964, nr 2, s. 188-303.

50) Miejsce usług mieszkaniowych w dochodzie narodowym. "Biuletyn Na ukowy Wydz. Ekonomii Politycznej UW" 1964, nr 15, s. 12-41.

51) Z badań nad miejscem i rolą gospodarki mieszkaniowej w gospodarce narodowej. "Sprawy Mieszkaniowe” 1965, tom 1/7, s. 69-81.

52) Teoretyczne i praktyczne problemy gospodarki mieszkaniowej (w świetle obrad konferencji zorganizowanej w kwietniu 1965 r. przez Międzynarodowe Towa rzystwo Ekonomiczne). "Ekonom ista” 1966, nr 1, ss. 219-227. Pełny tekst patrz: Sprawozdanie z przebiegu Konferencji Międzynarodowego Stowarzyszenia Ekono micznego na temac problemów ekonomicznych mieszkalnictwa. Instytut Budownic tw a Mieszkaniowego 1965, s. 1-24 (maszynopis powielany).

53) Budownictwo mieszkaniowe a bieżąca równowaga gospodarcza. "Ekono m ista" 1967, nr 3, s. 677-691. Skrócone wydanie patrz: Budownictwo mieszkaniowe a równowaga rynkowa. "Zycie Gospodarcze” 1967, nr 40, s. 3.

54) The Place of Housing Expenditure in the Total Consumption of a Po pulation. (Miejsce wydatków na mieszkanie w calos'ci rozchodów konsumpcyjnych ludnos'ci). W pracy zbiorowej: The Economic Problems of Housing. Proceeding of a Conference Held by the International Economic Association. Mac Milian St. M ar tin ’s Press, New York 1967, s. 161-175.

55) Problemy rozwoju spoldzielczos'ci mieszkaniowej. "Spółdzielczy Kwartal nik Naukowy” 1969, nr 1, s. 41-61.

Ekonomiczno-społeczne zagadnienia szkolnictwa wyższego, nauki i kultury 56) Rozwój studiów dla pracujących na tle sytuacji kadrowej szkół wyższych. "Życie Szkoły Wyższej” 1966, nr 4, s. 34-44.

(19)

32. U rszula W ich

57) Uwagi o warunkach rozwoju nauk humanistycznych i społecznych. ” Zycie Szkoły Wyższej” 1966, nr 12, s. 50-59.

58) Badania z dziedziny ekonomiki kształcenia we Francji. "Zycie Szkoły Wyższej” 1967, nr 11, s. 103-117.

59) Ekonomika os'wiaty, szkolnictwa czy kształcenia? "Zycie Gospodarcze” 1968, nr 9, s. 2.

60) Problemy planowania i polityki rozwoju szkolnictwa wyższego. Referat na Konferencji Problemowej Sekcji Nauki ZNP w Zakopanem w IX 1968, ss. 27 (maszynopis powielany), II poprawione wydanie opublikowane w "Życiu Szkoły Wyższej" 1968, nr 11-12, s. 81-93.

61) Economic Problems of Training Engineering and Scientific Cadres in People’s Poland. Technical University Press in Bratislava, Sept. 1969. Referat wygłoszony na Sympozjum Światowej Federacji Pracowników Nauki pos'wiqcony stosunkowi między nauką a techniką, s. 383-409 (maszynopis powielany), II skrócone wydanie "Zagadnienia Naukoznawstwra” nr 2/32/1970, s. 47-56.

62) Ekonomiczno-społeczne aspekty studiów dla pracujących "G ospodarka Planowa” 1971, nr 5, s. 279-283.

63) Metody a vysladky vyzkumu mnozstvi efektu izdelavani. (M etody i wy niki badań ilos'ciowej sprawnos'ci kształcenia). W: Racionalizace v oblasti wysokeho skolstvi. Materiały z konferencji naukowej, P rah a 14-16.IX .1971. In sty tu t Badań nad wyższymi szkołami technicznymi przy Politechnice w Pradze, s. 121-124.

D. Podręczniki i skrypty

64) Polityka ekonomiczna Polski Ludowej. Skrypt. Warszawa 1965, W ydaw nictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 222.

E. Recenzje książek, przyczynki oraz artykuły popularno-naukowe Planowanie i polityka gospodarcza

65) Co uzyskamy i jak? (Plan 5-letni na lata 1971-1975). "Tygodnik Demo kratyczny” 1972, nr 7, z 13.11.1972, s. 1 i 4.

66) Koszt społeczny usługi mieszkaniowej. Recenzja pracy W. Brusa. "Sprawy Mieszkaniowe” 1972, zesz. 3, s. 102-104.

67) O mieszkanie dla kaidej rodziny. Rozmowa. "Chrześcijanin w świecie" 1972, nr 4/18, a. 89-94.

Ekonomiczno-społeczne zagadnienia szkolnictwa wyższego, nauki i kultury 68)Krajowa N arada Sekcji Nauki ZNP w sprawie rozwoju młodej kadry na ukowej. ” Życie Szkoły Wyższej” 1965, nr 4, s. 83-91.

69) Problemy nurtujące pracowników nauki we Francji. "Zycie Szkoły Wyższej” 1967, nr 6-7, s. 167-170.

70) Niektóre czynniki wpływające na rozwój nauki w europejskich krajach socjalistycznych (Sympozjum w Drużbie w Bułgarii w m aju 1969 r.) "Zycie Szkoły Wyższej” nr 10, s. 72-82.

71) Nauka-technika-społeczeństwo (na marginesie Sympozjum Światowej Fe deracji Pracowników Nauki w Bratysławie w 1969 r.) "Zycie Szkoły Wyższej” 1970,

(20)

nr 2, s. 136-145. II wersja patrz: Sprawozdanie z udziału w Sympozjum nt. Sto sunków między nauką a techniką (Bratysława 22-26.IX.1969), Sekcja Nauki ZNP 1969, ss. 32 (maszynopis powielany).

Uwagi do prac współautorskich

Poz. 39. Pozycja współautorska - w sensie pracy zbiorowej, wykonanej pod redakcją kandydata, w którym znajduje się także jego opracowanie własne.

CZĘŚĆ III. PR A C E WYKONANE DO UZYSKANIA NOMINACJI NA PR O FE SORA ZW YCZAJNEGO (WRZ. 1982).

A. Monografie B. Studia i rozprawy

72) Problemy rozwoju społeczno-gospodarczego województwa lubelskiego na tle kraju w okresie Polski Ludowej. "Annales Uniwersytetu M.C. Skłodowskiej” , Sectio H, 1974, Vol. 8, s. 1-18.

73) Miejsce regionu lubelskiego w społeczno-gospodarczym rozwoju Polski Ludowej. "G ospodarka Planowa” 1975, nr 7-8, s. 449-454.

74) Wprowadzenie do nauki planowania i polityki ekonomicznej. ”Studia i M ateriały” Centralnego Ośrodka Metodycznego Studiów' Ekonomicznych, Poznań 1975, tom 23, s. 58-80.

75) Efektywność funkcjonowania zakładowych urządzeń socjalnych. W: Pla nowanie, finansowanie i koordynacja zakładowej działalności socjalnej. Studia i Ma teriały Instytutu Pracy i Spraw’ Socjalnych. Warszawa 1975, zesz. 4/20, s. 55-68.

76) W ybrane problemy polityki społecznej w Stanach Zjednoczonych. "Człowiek w Pracy i w Osiedlu”, Biuletyn TW W P, 1976, nr 9, 10, (69-70), s. 170- 184.

77) Podstawy planowania społecznego. "Ekonom ista” 1976, nr 4, s. 733-755.

78) Główne problemy planowania społecznego w wąskim rozumieniu tego

term inu (zatrudnienie, inwestycje, koszty). "Człowiek w Pracy i w Osiedlu” . Biule tyn T W W P 1977, nr 9-10/79-80, s. 34-50.

79) Planowanie społeczne wobec problemu wzmocnienia więzi rodzinnej. W: Studia nad optym alizacją stru k tu r i procesów demograficznych w PRL. Monografie i opracowania nr 73, IGS-SGPiS, Warszawa 1978, s. 202-214.

80) Problemy demograficzne, zatrudnienia i bezrobocia w Stanach Zjedno czonych. W: Problemy demograficzne, zatrudnienia i bezrobocia we Francji, RFN, Stanach Zjednoczonych, Szwecji i W. Brytanii (1950-1975). Praca zbiór. Instytut B adania Współczesnych Problemów Kapitalizmu 1978, s. 151-215 (64 strony).

81) Miejsce inteligencji w przeobrażeniach społeczno-zawodowych (w świecie iw Polsce). "Zeszyty Historyczno-Polityczne” Stronnictwa Demokratycznego, 1980, Zesz. 1/24, s. 17-28.

82) Teoretyczne aspekty polityki społecznej - w relacji do tworzącego się podsystem u planowania społecznego. Glos w dyskusji na konf. nauk. PAN oraz IPSS w Chylicach k. Warszawy, 22-23.V.78 r. W pracy zbiór.: Teoretyczne podstaw y

(21)

34 U rszula W ich

polityki społecznej. (Wybrane zagadnienia). "Studia i M ateriały” IPSS. Zesz. 1, Warszawa 19S1, s. 189-197.

83) Koncepcja planowania społecznego w warunkach gospodarki socjali stycznej. W pracy zbiorowej pod red. J. Soklaczuka, poświęconej pamięci profesora Pawia Sulmickiego: Kierowanie gospodarcze. PW E, Warszawa 1981, s. 161-175.

84) Sfera społeczna gospodarki a syntetyczne mierniki rozwoju społeczno- ekonomicznego. "Ekonomista" 1982, Nr 1-2, s. 35-52.

Gospodarka i budownictwa mieszkaniowe

85) Podstawy ekonomiczne rozwoju spółdzielczego budownictwa mieszka niowego (preferencje, zdolności i skłonności akumulacyjne ludności). Referat na Konferencji naukowej: Spółdzielczość mieszkaniowa w Polsce - problemy teorii i praktyki rozwoju. Warszawa 1973, ss. 45 -i- 14 tablic (maszyn, pow.). II wersja: Pod stawy ekonomiczne rozwoju spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego (preferen cje, zdolności i skłonności akumulacyjne ludności). W: Spółdzielczość mieszkaniowa w Polsce, problemy teorii i praktyki rozwoju. M ateriały z konferencji naukowej. Warszawa 1974, Zakł. Wyd. CRS, s. 71-91.

Ekonomiczno-społeczne zagadnienia szkolnictwa wyższego, nauki i kultury 86) Ekonomika kultury - narodziny dyscypliny naukowej. "Ekonomista" 1974, nr 1, s. 165-176.

87) Past and present problems of the Polish ethnic group in America (analy sed primarily through the example of the Baltimore com m unity). Dawne i aktualne problemy polskiej grupy etnicznej w Ameryce (rozpatrywane głównie na przykładzie jej społeczności w Baltimore) 1975. Center for M etropolitan Planning and Research. The John Hopkins University, ss. IX plus 245. Praca badawcza napisana w czasie stażu naukowego, odbytego w okresie 1.II.-31.V.1975 r. na Uniwersytecie J. Hop kinsa w Baltimore. II wersja, skrócona odbitka kserograficzna: August 1975, ss. 108.

C. Artykuły i komunikaty naukowe Planowanie i polityka społeczna

88) Osiedlowe planowanie społeczne. W: Osiedle mieszkaniowe środowiskiem człowieka. Praca zbiorowa. Warszawa 1974, Towarzystwo Wolnej Wszechnicy Pol skiej, s. 11-29.

89) Polityka społeczna i planowanie społeczne w m iastach amerykańskich "P raca i Zabezpieczenia Społeczne” 1974, zesz. 9, s. 49-53.

90) Planowanie społeczne jako podstaw a integracji badań naukowych oraz ruchu społeczno-naukowego w Towarzystwie Wolnej Wszechnicy Polskiej. "Człowiek w Pracy i Osiedlu” . Biuletyn TW W P, 1977, nr 5/75, s. 101-108.

91) Nad reformą. Aspekty społeczne. "Życie Gospodarcze” Nr 11 z 15.03.1981 r., s. 7-8.

92) Własność mieszkaniowa jako problem społeczno-kulturowy i ekono miczny. "Miesięcznik Literacki” 1974, zesz. 5, s. 102-106.

(22)

prze-strzennego na Zachodzie (w świetle dwu międzynarodowych Konferencji). "M iasto” 1974, zesz. 9, s. 34-39.

Ekonomiczno-społeczne zagadnienia szkolnictwa wyższego, nauki i kultury 94) Języki obce w aspekcie organizacji i ekonomiki kultury. W: Problemy organizacji i ekonomiki kultury. Zesz. 2, Centr. Ośrodek Metodyki Upowszechniania K ultury. Warszawa 1973, s. 123-134.

95) Ekonomiczne aspekty obowiązującego nauczania języków obcych. "K w ar talnik Pedagogiczny” 1973, nr 2, s. 51-57.

96) Nauczanie języków obcych jako problem ekonomiczny i kulturowy. (W prowadzenie do analizy sytuacji języka francuskiego w Polsce Ludowej). Referat wygłoszony w Stacji Naukowej PAN w Paryżu 10.VI.1974 r. ss. 29, (maszynopis powielany). Skrócona wersja publikacyjna: L’enseignement des langues etrangeres ta n t que problème économique et culturel (Extraits d ’une conference prononcee le 10 Juin 1974 au Centre Scientifique de l’Academie Polonaise de Science a Paris). "B ulletin de l’association pour la diffusion de la langue russe en France” No 2, Novembre 1974, p. 18-23.

97) Ekonomika kształcenia na tle całości systemu funkcjonowania usług społecznych (w nawiązaniu do dyskusji brytyjskich). "Annales UMCS” , Sectio H, vol. X I/X II, 1977/78, s. 213-225.

98) Prelim inary results of a study of the Polish Community in Baltimore. (W stępne wyniki studium na tem at społeczności polskiej w Baltimore). "M etro News” , The John Hopkins University. Baltimore 1975, Vol. 3, No 15, May 1, s. 1-5.

99) Społeczno-kulturalne problemy Polonii amerykańskiej. "Człowiek w Pracy i w Osiedlu” , Biul. TW W P 1976, Nr 2/62, s. 115-121.

E. Recenzje książek, przyczynki oraz artykuły popularno-naukowe Zagadnienia pozostałe

100) Pamięci Jana Dangla. Kronika żałobna. "Spółdzielczy Kwartalnik Na ukowy” , 1976, nr 2, s. 189-191.

Część IV. Prace wykonane po uzyskaniu nominacji na profesora zwyczajnego (wrzesień 1982)

A. Monografie, prace zbiorowe i udział w nich

101) Polityka społeczna Stanów Zjednoczonych. W pracy zbiór, pod red. K. Podoskiego: Polityka społeczna w rozwiniętych krajach kapitalistycznych. PWN W arszawa 1984, s. 393-453 (ss. 61).

102) Tezy w sprawie Polityki Społecznej (na tle dokumentów towarzyszących). P rac a zbiór, pod red. T. Przeciszewskiego. Rada Krajowa PRON, Warszawa 1985, ss. 79 (masz. powielany).

103) Polityka społeczna i praca socjalna w miejscu pracy i w środowisku zamieszkania. M ateriały pokonferencyjne pod red. nauk. T. Przeciszewskiego, To warzystwo Wolnej Wszechnicy Polskiej, Warszawa 1985, ss. 4 + 185. Tamże dwa opracowania własne: 1) Praca socjalna w polityce społecznej (ze szczególnym uwzględnieniem doświadczeń obcych), s. 30-45; 2) Słowo końcowe (dotyczące miej sca pracy socjalnej w polityce społecznej w aktualnych warunkach krajowych), s.

(23)

36 Uraeula Wich

170-185.

104) Planowanie społeczne a polityka społeczna. Monografia PW N, War szawa 1987, ss. 288.

105) Polityka społeczna w reformowanej gospodarce (ekspertyza ogólna do R aportu Komisji Polityki Społecznej Rady Krajowej PRO N), kwiecień 1988 r., ss. 33 z niep. odst., tj. ok. 50 stron znormalizowanych.

106. Węzłowe zagadnienia polityki społecznej i usług społecznych w II etapie reformy gospodarczej. W pracy zbiór.: Węzłowe zagadnienia polityki społecznej. Materiały na seminarium Komisji - 31.V.1988 r. P T E , Warszawa 1988, Komisja Polityki Społecznej, s. 2-30.

107) Społeczne aspekty reformy gospodarczej. "Ekonom ista” Nr 4/1986, s. 781-803.

108) W stulecie społeczno-naukowego ruchu wszechnicowego. ”Ruch Peda gogiczny” Nr 1/1983, s. 41-48.

109) The Social Sphere of the Economy and the Synthetic Measures of Social and Economie Development. ”Oeconomica Polona” 1983, Nr 1, s. 117-133.

110) Prognozowanie społeczne a perspektywy rozwoju. W: Społeczno- kulturowe problemy rozwoju nauki i cywilizacji. P raca zbiorowa pod red. M. Sub- otowicza. Uniwersytet M. C. Skłodowskiej, Lublin 1986, s. 211-237.

111) Propozycje badań związanych z określeniem syntetycznego m iernika dobrobytu, prowadzonych w ram ach zintegrowanego systemu badań gospodarstw domowych. W pracy zbiór.: Problemy integracji statystycznych badań gospodarstw domowych. GUS, Biblioteka "Wiadomości Statystycznych”, t. 34, Warszawa 1987, s. 181-193.

112) Mieszkalnictwo w ogólnym rachunku dobrobytu społecznego. W pracy zbiór.: Mieszkalnictwo. Zagrożenia i szanse rozwoju. Pod red. nauk. H. Kuleszy i W. Nieciuńskiego. PW E, Warszawa 1989, s. 235-250.

C. Artykuły i komunikaty naukowe

113) Miejsce i zadania Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej w 25-lecie jego działalności, "Nauka Polska” 1984, nr 3, s. 103-112. Wersja angielska: The role and tasks of the Polish Free University Association (PFUA) on its 25-th anniversary. "A cta Academiae Scientiarum Polonae” 1984, Nr 2, s. 89-96.

114) Praca socjalna a planowanie społeczne. W pracy zbiór.: Przekształcenia środowiska społecznego. Dorobek i kierunki dalszych badań. M ateriały sesji nauko wej. K atedra Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, Wydawnictwo U.Ł., Łódz 1985, s. 61-69, (masz. powielany).

115) Sylwetka absolwenta i sposoby kształcenia pracowników socjalnych (służb społecznych) w Polsce. "Studia i M ateriały” C.O.M .S.E., Ak. Ekonomiczna, Poznań, t. 53, 1985, s. 69-75.

116) P raca socjalna i pracownicy socjalni. Problemy i propozycje. ”Z Pomocą Rodzinie”, dwumies. 1986, nr 3/10, s. 9-22.

117) Polityka społeczna na nowym etapie rozwoju. ” Annales UMCS” , Sectio H, Oeconomia, 1987, vol. XXI, 4, s. 61-84.

(24)

118) Planowanie społeczne a planowanie gospodarcze. "Annales UMCS w Lublinie” Sectio H, 1988, vol. XXII, 34, s. 319-326.

119) Teoretyczne i metodyczne założenia zakresu i sposobu liczenia kosztów funkcji socjalnych państwa. (Synteza wyników III etapu badań w 1988 r.) " Ze szyty Sygnalne” INE PAN, Zesz. 27: Kierunki doskonalenia reformy gospodarczej, W'ar3zawa 1989, ss. 14.

120) Polonia amerykańska w świetle badań (z 1975 r. i 1983 r.). "Wies' Współczesna” 1984, Nr 3, s. 91-97.

121) Fragmenty wspomnień dotyczących działalności w Ruchu Oporu Stu dentów Miejskiej Szkoły Handlowej. W pracy zbiór.: Szkoła Główna Handlowa SGH w latach 1939-1945. SGPiS, Warszawa 1986, Monografie i Opracowania Nr 187, s. 230-237.

122) W 40 rocznicę. Likwidacja "Tygodnika Warszawskiego” . Wywiad wspólny z A. Kozaneckim dla tygodnika ”Ład” 1988, nr 38 (z 18.09.), s. 1, 7 i

14.

123. Problemy Polonii am ery kaliskiej. "Sprawy Międzynarodowe” 1989, nr 4, s. 113-120.

D. Recenzje książek, przyczynki oraz artykuły popularno-naukowe

124) Z problemów tożsamości ideowej SD. ”Głos Demokracji” 1988, nr 3-4, s. 11-24.

CZĘŚĆ V. ARTYKUŁY NA TEMATY SPOŁECZNO-IDEOLOGICZNE I SPOŁECZNO-EKONOMICZNE, PUBLIKOWANE POD PSEUDONIMAMI (WAŻ N IEJSZE PO ZY CJE).

I. L ata 1946-48. 10 pozycji opublikowanych pod pseudonimem ”T. Kietlicz3 w "Tygodniku Warszawskim” (organie Kurii Metropolitalnej w Warszawie, zlikwi dowanym jesienią 1948 r. - przy represjonowaniu więziennym członków jego Redak

cji)-W tzw. Kolumnie Młodych, czyli dodatku młodzieżowym "Tygodnika” : 125) Mmimalizm czy m aksym alkm społeczny?, Nr 15 z 13.04.1947 r. s. 6. 126) O katolikach głupich i katolikach mądrych, Nr 21 z 25.05.1947 r. s. 6. 127) Katolicyzm społeczny a polityczny, nr 25 z 22.06.47, s. 5-6.

II. L ata 1958-68. 5 pozycji opublikowanych w katolickim miesięczniku "Więź05 pod pseudonimem "Michał Turski” :

128) ABC zmian modelowych w Polsce, 1958, nr 6, s. 39-46.

129) O inicjatywie i własności prywatnej - inaczej, 1959, nr 4, s. 33-38. (Ar tykuł ten wywołał dość szeroki rezonans społeczny, zob. m.in. wypowiedz' Tadeusza M. Jaroszewskiego, Postępowi katolicy wobec przemian ustrojowych. "Polityka" 1959, nr 30 (z 26.07.59), s. 2.

130) Rozważania nad założeniami rozwoju gospodarczego na lata 1966-1970, 1964, nr 11-12, s. 92-97.