Elżbieta Wyrwińska
Grotniki, st. 6, gm. Włoszakowice,
woj. leszczyńskie, AZP 62-22/63
Informator Archeologiczny : badania 27, 74-75
74 Wczesne średniowiecze
stołowe), topór, sierp, pogrzebkę do pieca Î wiele innych. Większość zabytków ruchom ych je s t doskonale zachowana.
Na głębokości ok. 3 m (brzeg) io k . 5 m (d. strefa jezierna) zarejestrow ano śm ietnisko- wą w arstw ę wczesnośredniowieczną z ceram iką z XII w. i kośćmi zwierzęcymi. Metodycz na eksploracja tej w arstwy była niem ożliwa z racji stałego występowania wód gruntowych.
M ateria! i dokum entacja znajdują się w M uzeum Początków P aństw a Polskiego w Gnieźnie.
Badania będą kontynuow ane.
G r o t n i k i , s t. 6 P aństw ow a S łużba O chrony Zabytków g m . W ł o s z a k o w i c e , w o j. le - w L esz n ie W ydział A rc h eo lo g iczn y
s z c z y ń s k ie w T rzebinach
A Z P 6 2 -2 2 /6 3
B adania prow adziła m gr E lżbieta Wy г wińska. Finansow ane przez Spółkę W odno-Ściekową „Boszkowo" w Lesznie. Pierw szy sezon b a dań. Obozowisko mezolityczne, osada z wczesnego okresu epoki b rą zu, osada ludności k u ltu ry łużyckiej, osada wczesnośredniowieczna. Polowa XI-XII w.
Stanowisko położone je s t 700 m na pólnocny-zachód od wsi, w strefie brzegowej ak tu aln ie wyschniętej rynny jeziornej. Obecnie je st to teren płaskiego torfowiska, przecho dzącego w kierunku wschodnim w niskie terasy jeziorne, a dalej w stok i wysoczyznę piej- stoceńską.
Prace wykopaliskowe podjęto w związku z planow aną budową oczyszczalni ścieków. Badaniam i objęto obszar 57 arów. Z arejestrow ano 865 obiektów. Efektem badań ratow ni czych było odkrycie w ielokulturowego stanow iska, na którym wyróżniono 4 fazy zasiedle nia. N ajstarsze osadnictwo związane je s t z m ezolitem. Z wczesnego okresu epoki brązu odkryto obiekty typu szałasowego, prawdopodobnie o funkcji mieszkalnej, Z osadnictwem k u ltu ry łużyckiej łączą się pozostałości m ieszkalnych obiektów naziem nych oraz liczne jam y gospodarcze, Nąjm łodszy horyzont chronologiczny to osada z wczesnego średniow ie
cza. Zarejestrow ano na niej pozostałości po obiektach mieszkalnych (9), obiektach gospo darczych, jam ach zasobowych i odpadkowych (108), obiektach produkcyjnych (5) i slupach (150), stanow iących bądź elem enty konstrukcyjne obiektów, bądź elem enty slupów bez uchwyconego celowego układu. Nie m ożna jednoznacznie stwierdzić jakiego rodzaju kon strukcji były odkryte obiekty. Obiekty m ieszkalne wzniesione były prawdopodobnie w kon strukcji zrębowej (zachowana jed n a belka z zaciosem n a zrąb) lub częściowo połączonej z sum ikow o-lątkow ą. Były to obiekty naziem ne, z nieckowatymi, płytkim i zagłębieniam i w ew nątrz. W większości ch at były paleniska. Ich powierzchnia użytkow a mieści się w g ra nicach 15-18 m . Część obiektów m ieszkalnych m iała podłogi drew niane. Część jam stanow iła przybudówki gospodarcze (w arsztaty) przy obiektach m ieszkalnych, niektóre interpretow ać m ożna jako piwniczki czy w ędzarnie (lub jam y zasobowe). Wśród obiektów gospodarczych wyróżniono w arsztat bednarsko-ciesieiski z 30 cm w arstw ą ścinków drew n a i żelaznym strugiem . Zarejestrow ano także 10 palenisk wolno stojących, piec do wypału ceram iki oraz piec wapienniczy. Wyniki prac dostarczyły istotnych informacji dotyczących wew nętrznego rozplanow ania osady. O biekty występowały w skupieniach, tw orząc zagro dy w rozproszonym układzie przestrzennym . Na szczególną uwagę zasługuje odkrycie w strefie brzegowej osady dużej ilości przedm iotów z drew na, będących m.in, pozostało ściami po w arsztatach produkcyjnych: ciesielskim (17 pałek, 3 pół wy twory radeł) i to k a r skim.
Pozyskane m ateriały ruchom e pozwalają na dość precyzyjną rekonstrukcję k u ltu ry m aterialnej ludności zamieszkującej osadę. O dkryto przedm ioty związane z zajęciami rol niczymi (radia, sierpy, radlice, widły), lybołówstwem (ciężarki ołowiane, raki, szydełko do sieci), produkcją odzieży (drew niana przęślica, przęśliki, szydła, igły, hetki), wyposażeniem
/ nform ator Archeologiczny 75
domów (fragm. ceramiki, praż nice, noże, drew niane łopatki i czerpaki), ozdoby (kabiączek skroniowy, pierścionek), elem enty uzbrojenia (groty oszczepów i strzał, fragm, ostróg i podków, płoszcze rogowe), znaleziska związane z obróbką drew na (siekiera, dłuta, świder, strug) oraz serię łyżew kościanych o różnym stopniu zaaw ansow ania ich obróbki. In te re sujące je st odkrycie silnie zdeformowanego możdżenia bydła, będącego prawdopodobnie śladem po zaprzęgu.
Na podstawie wstępnej analizy m ateriału ruchomego osadę wczesnośredniowieczną m ożna datować na 2. poł. XI-XII w.
M ateriały przechowywane są w T rzebinach kolo Leszna. Badania będą kontynuow ane.
I H ra b ie szó w -P o d g ó rze , st. 5, gm. loco, woj. zamojskie — patrz: neolit
J a w o r z e , s t. 1 M uzeum Okręgowe w B iełsku-B iałej gm . J a s i e n i c a , w o j. b i e l s k i e
Badania prowadził m gr Bogusław Chorąży. Finansow ane przez M u zeum Okręgowe w Bielsku-Białej. Drugi sezon badań. Kompleks kopców kam iennych o nieokreślonej chronologii.
Kontynuowano prace prowadzone w 1991 r. w obrębie kom pleksu kopców kam iennych na górze Szpic (d. nazwa Palenica — 688,2 m n. p. m.), położonej w północnej części Beskidu śląskiego. Kompleks ten znajduje się w bezpośrednim sąsiedztw ie nierozpoznane go bliżej założenia, określanego w literatu rze jako krąg kam ienny (AAC, ХД968, s.136, AAC, XXy S.275). B adania w 1993 r. objęty kolejny kopiec kam ienny o w ym iarach 3,7 x 3,5 cm, wraz z jego najbliższym otoczeniem. Ich celem było rozpoznanie ch arak teru obiektu oraz jego ew entualne datow anie. Badania ujawniły jednow arstw ow y nasyp złożo ny z dużych kam ieni piaskowca. Pod luźno usypanymi kam ieniam i zew nętrznego nasypu wystąpiła owalna w rzucie poziomym w arstw a drobnych kam ieni. W arstwa ta była zorien tow ana wzdłuż osi wschód-zachód i sięgała do głębokości 5 cm, a miejscami 15 cm poniżej poziomu g ru n tu wokół kopca, jedynie w centralnej części kopca do głębokości 25 cm, przybierąjąc form ę owalnego w rzucie poziomym przegłębienia wypełnionego drobnym i kam ieniam i. B rak zabytków ruchom ych nie pozwala na określenie chronologii i funkcji obiektu.
D okum entacja została złożona w biurze Wojewódzkiego K onserw atora Zabytków Ar cheologicznych w Bielsku-Białej.
K lu k o w ic z e , s t. 1
gm . N u r z e c S t a c j a , w o j. b i a ł o s to c k ie
A Z P 5 3 -8 8 /—
Polska A kadem ia N auk In s ty tu t A r cheologii i Etnologii P odlaska E kspe dycja Archeologiczna
B adania prowadzili d r Zbigniew Kobyliński oraz m gr m gr Dariusz Krasnodębski i M ałgorzata Hajduk. Finansow ane przez Wojewódz kiego K onserw atora Zabytków Archeologicznych w Białymstoku. Wczesne średniowiecze i starożytność (okres lateński?).
Badania miały ch arak ter sondażowy, ich celem było ustalenie datow ania grodziska oraz stan u zachowania w arstw i obiektów na nim występujących. Przed rozpoczęciem prac wykopaliskowych wykonano serię wierceń, które wykazały, że dobrze czytelna w arstw a kulturow a w ystępuje jedynie w dookolnym pasie o szerokości ok. 20 m od krawędzi
