• Nie Znaleziono Wyników

"Z działalności ruchu ludowego na Mazurach i Warmii w latach 1945-1949", Józef Fajkowski, "Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego" 1966, nr 8 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Z działalności ruchu ludowego na Mazurach i Warmii w latach 1945-1949", Józef Fajkowski, "Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego" 1966, nr 8 : [recenzja]"

Copied!
4
0
0

Pełen tekst

(1)

Wrzesiński, Wojciech

"Z działalności ruchu ludowego na

Mazurach i Warmii w latach

1945-1949", Józef Fajkowski,

"Roczniki Dziejów Ruchu Ludowego"

1966, nr 8 : [recenzja]

Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 3, 439-441

(2)

s p ó łd z ie lc z e g o w 1939 r. C a ło ś ć z a m y k a j ą w n io s k i z a w a r t e w z a k o ń c z e n iu , a n e k s y , b ib lio g r a f ia i· in d e k s y . S z c z e g ó ln ie c e n n e są a n e k s y z z a w a r t y m i w n ic h w y k a z a m i c z ło n k ó w b a n k ó w i „ R o ln ik ó w ” ś w ia d c z ą c e o t r w a n iu p o l ­ s k ie g o c h ło p a n a t y c h z ie m ia c h . D z ie j e p o ls k ie g o r u c h u s p ó łd z ie lc z e g o w N ie m c z e c h p r z e d s t a w io n e w s t u ­ d iu m d r a K . F ie t r z a k a - P a w ło w s k i e g o p o z w o liły b a r d z ie j d o g łę b n ie p o z n a ć k o r z e n ie i e f e k t y d z ia ła ln o ś c i b a n k ó w p o ls k ic h d la r o z w o j u r u c h u s p o łe c z n o - p o lit y c z n e g o i k u lt u r a ln o - o ś w i a t o w e g o P o lo n ii n ie m ie c k ie j . S t u d iu m P ie t r z a k a j e s t c e n n y m w k ła d e m d o b a d a ń n a d d z ie j a m i m n ie j s z o ś c i p o ls k ie j w N i e m ­ c z e c h w o k r e s ie m ię d z y w o j e n n y m . Z y g m u n t L i e t z J ó z e f F a j k o w s k i , Z d z ia ła l n o ś c i r u c h u lu d o w e g o n a M a z u r a c h i 'W ar­ m i i w la ta c h 1845— 1949, R o c z n ik i d z ie j ó w r u c h u lu d o w e g o , 1966, n r 8, s s . 229— 275. A r t y k u ł J ó z e fa F a j k o w s k i e g o j e s t p ie r w s z ą p r ó b ą p r z e d s t a w ie n ia g łó w n y c h p r o b le m ó w d z ia ła ln o ś c i r u c h u lu d o w e g o w O ls z t y ń s k ie m w o k r e s ie o d w y z w o le n ia d o z je d n o c z e n ia s t r o n n ic t w lu d o w y c h . P o d j ę c ie t e g o p r o b le m u , p o d o ty c h c z a s o g ło s z n y c h d r u k ie m p r a c a c h o h is t o r ii P P R i P P S , j e s t k o le j ­ n y m e ta p e m n a d r o d z e d o w ła ś c iw e g o i p e łn e g o p r z e d s t a w ie n ia p r o c e s ó w p o l i ­ t y c z n y c h n a W a r m ii i M a z u r a c h w o m a w ia n y m o k r e s ie . B o g a t a j e s t p o d s t a w a ź r ó d ło w a , n a k t ó r e j o p ie r a ł s ię a u to r p is z ą c r o z p r a w ę . M a t e r ia ły a r c h iw ó w p a r t y j n y c h , w a r s z a w s k ic h i o ls z t y ń s k ic h , a k t a z e s p o łó w a d m in is t r a c j i p a ń ­ s t w o w e j , r e la c j e d z ia ła c z y i w s p ó łc z e s n a p r a s a , to r ó ż n o r o d n e ź r ó d ła , k t ó r e m im o n ie j e d n o k r o t n ie s z c z ą t k o w e g o c h a r a k t e r u , p o z w a la j ą n a p r o w a d z e n ie w n i k l iw y c h b a d a ń , w y p r o w a d z a n ie s łu s z n y c h w n io s k ó w , d o k o n y w a n ie t r a f ­ n y c h o c e n . O m a w ia n a p r a c a j e s t j e d n a k p r z e d e w s z y s t k im a r t y k u łe m m a t e r i a ­ ło w y m , k t ó r y b ę d z ie m ia ł n ie b a g a t e l n e z n a c z e n ie d la d a ls z y c h b a d a ń . P r z e d m io t e m z a in t e r e s o w a n ia a u t o r a są g łó w n ie t r z y p r o b le m y : 1) r o z w ó j o r g a n iz a c y j n y s t r o n n ic t w lu d o w y c h ; 2) u d z ia ł o r g a n iz a c j i lu d o w y c h w O l­ s z t y ń s k ie m w o d b u d o w y w a n iu i z a g o s p o d a r o w a n iu r e g io n u ; 3) p r z e d s t a w ie n ie w e w n ę t r z n y c h z m ia n w r u c h u lu d o w y m . N a s y c e n ie a r t y k u łu f a k t a m i, n a z ­ w is k a m i, o p is a m i d r o b n y c h w y d a r z e ń w w ie l u m o m e n t a c h n a d a w a ło r o z p r a ­ w i e c h a r a k t e r b ila n s u , w k t ó r y m . a k t y w a z o s t a ły p r z e d s t a w io n e w s p o s ó b n ie p r o p o r c j o n a ln ie s z e r s z y , n iż n ie d o s t a t k i w p r a c y o r g a n iz a c j i lu d o w y c h . R u c h l u d o w y . n a M a z u r a c h i W a r m ii, j a k i w c a łe j P o l s c e w p ie r w s z y c h la t a c h p o w o j n j e n ie r o z w ija ł s ię p r o s tą d r o g ą , p r z e ż y w a ł r ó ż n o r a k ie k r y z y s y , o k r e s y w z lo t ó w , c h a r a k t e r y s t y c z n e p r z e c ie ż d la k a ż d e j d z ia ła ln o ś c i p o lit y c z ­ n e j. N ie z a w s z e d o m in o w a ły w n im p o g lą d y je g o r a d y k a ln e g o s k r z y d ła . O b r a z p r z e o b r a ż e ń w e w n ę t r z n y c h p r z e d s t a w io n y w o m a w ia n y m a r t y k u le n ie j e s t p e łn y . A u t o r p r z e d e w s z y s t k im n i e p o d j ą ł d e c y d u j ą c e j p r z y o c e n ie ż y c ia p o lit y c z n e g o p r ó b y u k a z a n ia m ie j s c a r u c h u lu d o w e g o w O ls z t y ń s k ie m . P r z y o m a w ia n iu r o z w o j u ż y c ia p o lit y c z n e g o w O l s z t y ń s k ie m J . F a j k o w s k i n ie u w z g lę d n ił c a łe j g a m y p o s t a w , t a k w ó w c z a s c h a r a k t e r y s t y c z n y c h d la t y c h t e r e n ó w , z w r a c a j ą c u w a g ę t y lk o n a g łó w n e n u r t y i to n ie w s z y s t k ie , o g r a n i­ c z a ją c s ię d o o m ó w ie n ia p r z e ja w ó w d z ia ła ln o ś c i r u c h u lu d o w e g o i c z ę ś c io w o r o b o tn ic z e g o . I n f o r m a c j e o ż y c iu p o lit y c z n y m s ą p r z e p e łn io n e o c e n a m i o g ó l­ n y m i, n ie z a w ie r a j ą n a t o m ia s t m a t e r ia łó w f a k t y c z n y c h , k t ó r e b y u m o ż liw ia ły c z y t e ln ik o w i w y p r o w a d z a n ie s a m o d z ie ln y c h w n io s k ó w , b e z s k a z a n ia ic h n a k o n ie c z n o ś ć o g r a n ic z e n ia s ię d o p r z y j m o w a n ia z d o b r ą w ia r ą t y lk o s ą d ó w 4 3 9

(3)

i o c e n a u to r a . B e z u k a z a n ia c a łe j z ło ż o n o ś c i s t o s u n k ó w p o lit y c z n y c h w O l­ s z t y ń s k ie m n ie w s z y s t k ie k a r t y z d z ie j ó w r u c h u lu d o w e g o są z r o z u m ia łe ; c h o c ia ż b y s t o s u n e k s t r o n n ic t w lu d o w y c h d o p r o b le m u lu d n o ś c i p o ls k ie j p o ­ c h o d z e n ia r o d z im e g o (A u to r n ie s łu s z n ie p o d p o j ę c ie m lu d n o ś ć a u t o c h t o n ic z n a r o z u m ie t y lk o lu d n o ś ć p o ls k ą ). N ie w y j a ś n io n o n ie m a łe g o p r z e c ie ż w p ły w u P S L n a s k u p is k a te j lu d n o ś c i, o g r a n ic z a j ą c się· d o u k a z a n ia w c z e ś n ie j s z y c h z a in t e r e s o w a ń i o s ią g n ię ć n a t y m o d c in k u piracy z e s t r o n y S L . A p r z e c ie ż z n a n y j e s t p r o c e s p r z e c h o d z e n ia d u ż e j lic z b y lu d n o ś c i r o d z im e j d o P S L , m im o u p r z e d n io u t r z y m y w a n y c h w ię z i o r g a n iz a c y j n y c h z S L . N ie b y ł to w s z a k ż e p r o c e s j e d n o s t k o w y . Z b a d a n ie te g o p r o c e s u p o w in n o d o s t a r c z y ć d a ls z y c h w n i o s k ó w d la w y j a ś n ie n i a p ó ź n ie j s z y c h p r z e o b r a ż e ń w p o s t a w a c h lu d n o ś c i r o d z im e j. T a k ż e z u p e łn ie p o m in ię t o s t o s u n e k P P S d o r u c h u lu d o w e g o , j e s t to p r o b le m b a r d z o is t o t n y d la w y k a z a n ia p r z e o b r a ż e ń w p o s t a w a c h p o lit y c z n y c h , ta k w ś r ó d d z ia ła c z y P P S j a k i lu d o w c ó w .

N ie c o u w a g i p o ś w ię c ił A u t o r o d d z ia ły w a n iu t r a d y c j i p o ls k ic h o r g a n iz a c j i c h ło p s k ic h z o k r e s u m ię d z y w o j e n n e g o , c z y n a w e t i z o k r e s u s p r z e d p ie r w s z e j w o j n y ś w i a t o w e j . Z j a w is k o to z o s t a ło p o d n ie s io n e s łu s z n ie , a le s z k o d a , ż e a u ­ to r n ie p o d j ą ł s ię p r ó b y w y k a z a n ia , co z t r a d y c j i M a z u r s k ie j P a r t ii L u d o w e j , Z j e d n o c z e n ia M a z u r s k ie g o , c z y S a m o p o m o c y M a z u r s k ie j w y w i e r a ł o w p ł y w n a r o z w ó j z a ło ż e ń o r g a n iz a c y j n y c h i id e o w y c h . B y ły p r z e c ie ż e l e m e n t y tej t r a d y c j i, k t ó r e u ła t w ia ły p r z y s p ie s z e n ie p r o c e s u r a d y k a liz a c j i lu d n o ś c i r o d z i­ m e j, a le r ó w n ie ż 'b y ły t a k ie , k t ó r y c h z n a c z e n ie b y ło w p r o s t o d w r o t n e . P is z ą c o s p r a w a c h lu d n o ś c i p o ls k ie j n a W a r m ii i M a z u r a c h a u to r p o w o ł y w a ł s ię n a m o j e u s t a le n ia , z a m ie s z c z a j ą c j e d n a k ż e b łę d n y c y t a t , k t ó r y c z y n i s t w i e r ­ d z e n ia J. F a j k o w s k ie g o c a łk o w ic ie n ie z r o z u m ia łe . M ia n o w ic ie ja p is a łe m : „ W y b u c h w o j n y o z n a c z a ł d la r u c h u p o ls k ie g o p o lic y j n e z d ła w ie n i e w s z e lk ic h f o r m d z ia ła n ia p o ls k ie g o . N ie b y ło to j e d n a k r ó w n o z n a c z n e z n a r o d o w y m z n is z c z e n ie m ż y w io łu p o ls k ie g o ”. N a t o m ia s t F a j k o w s k i o t y c h s p r a w a c h p is a ł: „ W r z e s iń s k i p is z e , ż e w y b u c h w o j n y i li k w id a c j a w s z e lk ic h f o r m d z ia ła n ia p o ls k ie g o n ie b y ła r ó w n o z n a c z n a z n a r o d o w y m n is z c z e n ie m ż y w io łu p o l ­ s k i e g o ” (s. 229). R ó ż n ic a n ie m a ła . T a k ż e z u p e łn ie n ie z r o z u m ia łe s ą s t w i e r d z e ­ n ia J . F a j k o w s k ie g o o w p ł y w i e s p is u lu d n o ś c i z 1939 r. n a u s t a la n ie lic z b y lu d n o ś c i n ie m ie c k ie j w s p is ie z 1946 r. N ie j e s t w ia d o m e , c z y to s ą o b lic z e n ia w ła s n e , c h o c ia ż w p r z y p is ie a u to r p o w o łu j e s ię n a w y d a w n ic t w a s t a t y s t y c z n e (z a p is b ib lio g r a f ic z n y n ie p e łn y ) . A le p r z e c ie ż i s a m e z a ło ż e n ia m e t o d y c z n e t a k ie g o o b lic z e n ia są o p a r t e n a z g r u n tu f a łs z y w y c h p r z e s ła n k a c h . O m a w ia j ą c p ie r w s z e k o n t a k t y d z ia ła c z y m a z u r s k ic h z P K W N a u to r n ie s ię g n ą ł d o u d o s t ę p n ia n y c h b a d a c z o m , z n a n y c h z r e s z t ą ju ż w lit e r a t u r z e , m a ­ t e r i a łó w z P K W N w A r c h iw u m A k t N o w y c h . A m a t e r ia ły , te p o z w a la j ą n a w p r o w a d z e n ie w a ż n y c h k o r e k t u r d o d o ty c h c z a s p r z y j ę t y c h u s t a le ń , f o r m u ło ­ w a n y c h w o p a r c iu o u s t n e r e la c j e . P o z w o liło b y to le p ie j n a k o n k r e t n y c h p r z y k ła d a c h w y j a ś n ić o w ą p o d w ó j n ą r o lę t r a d y c j i z o k r e s u m ię d z y w o j e n n e g o d la r o z w ią z y w a n ia w e w n ę t r z n y c h p r o b le m ó w r u c h u lu d o w e g o .

D la c a łe g o a r t y k u łu c h a r a k t e r y s t y c z n e j e s t z a m ie s z c z a n ie n ie w ie lk ie g o m a ­ t e r ia łu lic z b o w e g o d la c a łe g o r e g io n u . Z d a j ę s o b ie s p r a w ę z t r u d n o ś c i w z d o ­ b y w a n iu t a k ic h m a t e r ia łó w , c o w y n i k a p r z e c ie ż z e s z c z ą t k o w e g o c h a r a k t e r u z a c h o w a n y c h ź r ó d e ł. A l e n ie w y d a j e s ię , a b y k w e r e n d a d a ła a ż t a k n ie w ie lk ie r e z u lt a t y . D a n e lic z b o w e , k t ó r e z a m ie s z c z o n o w a r t y k u le c a łk o w ic ie u n ie m o ż li­ w ia j ą w s z e lk ie p o r ó w n y w a n ia z s iłą in n y c h p a r t ii p o lit y c z n y c h . D u ż o tu r ó ż ­ n y c h o g ó ln ik ó w m a ło w y m ie r n y c h . O d n o s i s ię w r a ż e n ie , ż e li c z b y s p e łn ia j ą j e d y n ie ilu s t r a c j ę te z , a n ie s ą p o d s t a w ą d o s a m o d z ie ln e j a n a liz y , do w y p r o ­ w a d z a n ia w n io s k ó w . S z k o d a te ż , ż e w a r t y k u le p o m in ię t o w a ż n ą p r z e c ie ż s p r a w ę r o z w o j u r u c h u m ło d z ie ż o w e g o . 4 4 0

(4)

P r z y c z y ta n iu a r t y k u łu tr u d n o n ie o p r z e ć s ię w r a ż e n iu p r z e c e n ia n ia r o li d z ia ła c z y r u c h u lu d o w e g o w p r o c e s a c h p o lit y c z n y c h W a r m ii i M a z u r w o d ­ b u d o w ie i z a g o s p o d a r o w a n iu . W r a ż e n ie t a k ie j e s t w y n i k i e m p r z e d s t a w ia n ia p r o b le m ó w r u c h u lu d o w e g o b e z d o s t a t e c z n e g o p o w ią z a n ia z c a ło k s z t a łt e m r o z w o ju r u c h u p o lit y c z n e g o w O ls z t y ń s k ie m . P o w s t a j e w te n s p o s ó b p o g lą d o z n a c z n ie w ię k s z e j a k t y w n o ś c i s p o łe c z n e j t y lk o d z ia ła c z y r u c h u lu d o w e g o . O m a w ia n e la t a — to o k r e s n ie s p o t y k a n e j c z ę s t o a k t y w n o ś c i s p o łe c z n e j o g r o m ­ n e j w ię k s z o ś c i n o w e g o s p o łe c z e ń s t w a w O ls z t y ń s k ie m , a k t y w n o ś c i, k tó r a p r z e j a w ia ła s ię w r ó ż n y c h k ie r u n k a c h p r a c y . C z y lu d o w c y p r z e j a w ia l i s z c z e ­ g ó ln ą a k t y w n o ś ć ? P y t a n ie d o d z iś z o s t a ło b e z o d p o w ie d z i. Z w r a c a j ą c u w a g ę n a d r o b n e s p r a w y tr u d n o s ię z g o d z ić z t w ie r d z e n i e m a u to r a , ż e d z ia ła c z e lu d o w i s p o ś r ó d lu d n o ś c i r o d z im e j b y li w y c h o w a n k a m i M a z u r s k ie j P a r t ii L u ­ d o w e j . W y s t a r c z y s p o j r z e ć t y lk o n a ic h m e t r y k i. D la c z e g o autOT p is z ą c o Ł u p a s z c e u ż y w a o k r e ś le n ia g r u p a A K ? Ł u p a s z k o w y w o d z i ł s ię z A K , co j e d n a k n ie u p o w a ż n ia d o t a k ie g o o k r e ś le n ia w o d n i e ­ s ie n iu d o 1947 r. D la c z e g o a u to r p is z e , ż e p r z e s ie d la n ie r o z p o c z ę ło s ię w 1946 r.? M ia ło m ie j s c e ju ż w 1945 r., c h o c ia ż in n e b y ły f o r m y p r o w a d z o n e j w ó w c z a s a k c j i p r z e s ie d le ń c z e j lu d n o ś c i n ie m ie c k ie j z O ls z t y ń s k ie g o n iż o d 1946 r. p i l e a u t o r z a p is a ł w ie l k ą lic z b ę n a z w is k d z ia ła c z y S t r o n n ic t w a L u d o w e g o , to n i e ­ o m a l z u p e łn ie z o s t a ły p o z b a w io n e p e r s o n if ik a c j i f r a g m e n t y r o z p r a w y p o ś w ię ­ c o n e o m ó w ie n iu P o l s k ie g o S t r o n n ic t w a L u d o w e g o . A r t y k u ł F a j k o w s k ie g o to p ie r w s z y k r o k n a d r o d z e d o z b a d a n ia i p r z e d ­ s t a w i e n ia z ło ż o n e j h is t o r ii r u c h u lu d o w e g o w O ls z t y ń s k ie m . W o jc ie c h W r z e s iń s k i 4 4 1

Cytaty

Powiązane dokumenty

Ludność kultury mierzanowickiej grzebała zmarłych w jamach grobowych w owalnym lub prostokątnym kształcie, zorientowanych generalnie zachód- wschód z mniejszymi lub

Oddziaływanie Łodzi na przestrzeń społeczno‐gospodarczą kraju i regionu, Urząd Miasta Łodzi, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź, (współautor: D. Walkiewicz).. Funkcje

W ostatniej części artykułu odwołujemy się do badań powtórzonych, przepro- wadzonych w latach 2008–2010, wskazujemy na makrostrukturalne uwarunkowania losów badanych rodzin i

Kolejne przeobrażenia i zmiany w rozw oju techniki należy zakwalifikować do tzw. finalnego ok resu p rzew rotu techn iczn eg o1. Zakończenie procesu rew olucji

Stanisława Staszica w Krakowie, Polskie Towarzystwo Geologiczne, Polskie Towarzystwo Mineralogiczne oraz Zespół His- torii Nauk Geologicznych przy Zakładzie Historii Nauki, Oświaty

Wygłoszono 5 referatów, w których omówiono miejsce i rolę Jerzego Konor- skiego we współczesnej biologii oraz inspirujące znaczenie jego badań dla wielu gałęzi nauki.. Oto

At any particular heading and wind strength there .is a sharp optimum rotor revs/wind speed ratio corresponding to the ship speed. At this optimum condition the power absorbed

The Kagome structure has been shown to be a highly suited micro-architecture for adaptive lattice materials,..