View of “Thematic Unity” of Homily in the Light of Apostolic Exhortation Evangelii Gaudium

KS. STANISAW DYK *

„JEDNO TEMATYCZNA” HOMILII

W WIETLE ADHORTACJI EVANGELII GAUDIUM

“THEMATIC UNITY” OF HOMILY

IN THE LIGHT OF APOSTOLIC EXHORTATION EVANGELII GAUDIUM

A b s t r a c t. Pope Francis suggests that contemporary homily should have “thematic unity” and contain “a synthesis of the evangelical message.” It seems that there is a reference to so-called synthetic homily or thematic homily, well-known in the history of the Church preaching. The article presents, in wide perspective, the question of the “thematic unity” of homily. First, it shows the historical development of synthetic homily and ways of understanding it in history. Then, referring to the post-Conciliar Church documents, it justifies the need to give the homily “thematic unity,” and shows the principles of choice of topic of the homily. As the chief criterion is indicated here the system of the Mass Lectionary and the exercised mystery of salvation. The cultural, pedagogical and theological arguments in favor of “thematic unity” of homily are also indicated.

Key words: synthetic homily, thematic homily, synthesis in homily, Mass lectionary, exercised

mystery, liturgical year.

Jeden z rozdziaów swojej adhortacji o goszeniu Ewangelii we wspó-czesnym wiecie Evangelii gaudium (EG) papie Franciszek powica „ho-milii i jej przygotowaniu”. Ze wzgldu na objto zawartych tam refleksji dokument ten ma wane znaczenie dla wspóczesnego przepowiadania homi-lijnego. Franciszek podkrela m.in. warto homilii, która „polega na prze-kazaniu syntezy ewangelicznego ordzia, a nie idei czy wartoci niepowinych ze sob” (EG 143). Wedug papiea „dobra homilia” to taka, która za-wiera „jedn myl, jedno uczucie i jeden obraz” (EG 157). „Dlatego […]

Ks. dr hab. STANISAW DYK, prof. KUL – kierownik Katedry Homiletyki w Instytucie Liturgiki i Homiletyki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawa II, redaktor naczelny „Przegldu Homiletycznego”; adres do korespondencji: ul. Radziszewskiego 7; 20-039 Lublin; email: standyk@kul.pl

koniecznym zadaniem jest doprowadzi do tego, aby kazanie miao jedno tematyczn, jasny porzdek i powizanie midzy zdaniami, aby osoby mogy atwo ledzi kaznodziej i poj logik tego, co mówi” (EG 158).

Wydaje si, e jest to bezporednie nawizanie do znanej w historii ko-cielnego przepowiadania tzw. homilii syntetycznej bd homilii tematycz-nej. Warto wic przyjrze si zagadnieniu „jednoci tematycznej” homilii w nieco szerszej perspektywie. W poniszym opracowaniu ukazane zostanie historyczne to homilii syntetycznej, zasady wyboru tematu homilii (syntezy w homilii) oraz racje przemawiajce za tego rodzaju przepowiadaniem.

1. HISTORYCZNE TO HOMILII SYNTETYCZNEJ

Nazwa „homilia syntetyczna” pojawia si dopiero w renesansie, chocia z elementami homilii syntetycznej mamy do czynienia ju w epoce patry-stycznej. Co prawda ojciec homilii chrzecijaskiej, Orygenes (185-235), stworzy form homilii analitycznej (egzegetycznej), polegajc na prowa-dzonym wiersz po wierszu na wyjanieniu, w sposób dostosowany do men-talnoci suchaczy, perykopy biblijnej, któremu towarzyszy wyprowadzanie z czyta biblijnych wniosków dotyczcych zasad ycia moralnego. Uwaa bowiem, e prawda Ewangelii ma by przekazywana take w ewangelicznej formie, czyli tak jak j mamy podan w Pimie witym. Wic homili przede wszystkim z tekstem biblijnym, Orygenes odszed od koncepcji pierw-szych homilii chrzecijaskich, które miay charakter mistagogiczny: byy zwizane z liturgi i koncentroway si na zbawczym misterium (np. homilie paschalne). Orygenes dokona take rozrónienia na logos (sermo) i homilia (tractatus). Poprzez logos okrela mow opracowan wedug zasad retoryki, natomiast homilia oznaczaa bezporedni i swobodn form wypowiedzi, stanowic popularne wyjanienie i aplikacj tekstu biblijnego1.

Ju jednak w. Jan Chryzostom nada Orygenesowskiej homilii analitycz-nej nieco odmienn form. Najpierw werset po wersecie wyjania dany tekst biblijny, a póniej jego centraln myl rozwija w kazanie tematyczne2. Mie-limy tu zatem co w rodzaju homilii syntetycznej bd – lepiej – tematycz-nej. Warto w tym miejscu doda , e w tym czasie mamy do czynienia z wielo-ci i rónorodnowielo-ci form przepowiadania, które wzajemnie si przenikay

1

Por. A.M. C a s t a g n o. Origene. W: Dizionario di omiletica. A cura di M. Sodi, A. M. Triacca. Torino–Bergamo 1998 [dalej skrót: DO] s. 1052n.

2

Por. B. S e v e s o. Teologia della predicazione. DO s. 1571; O. P a s q u a t o. Giovanni

i nie wystpoway w czystej postaci3. Naley jednak pamita , e z jednoci tematyczn mielimy do czynienia przede wszystkim w kazaniach tematycz-nych, które od IV wieku zajy wane miejsce w kocielnym przepowiada-niu4. Wielcy ojcowie Kocioa (w. Ambroy, w. Augustyn, w. Grzegorz Wielki) posugiwali si cigle homili egzegetyczn.

Swoisty rodzaj syntezy w homilii stosowa w. Leon Wielki. Jego mowy miay form przepowiadania liturgicznego, rozumianego w dzisiejszym, po-soborowym sensie. Tylko w dwóch sporód zachowanych mów Leon komen-towa punkt po punkcie fragment Ewangelii, posugujc si homili egzege-tyczn, w pozostaych natomiast przypadkach jego mowy s wprowadzeniem w sprawowane misterium (czego brakowao w typowej homilii analitycznej). Leon specjalnie dobiera takie czytania biblijne, które pomagay mu wspomi-na i aktualizowa wydarzenia historii zbawienia w liturgii. Mowy Leona miay funkcj katechetyczn i mistagogiczn. Funkcja katechetyczna suya przygotowaniu do misterium, a funkcja mistagogiczna pomagaa odkry wspa-niao aski zawartej w misterium Boego dziea zbawienia. Celem prze-powiadania Leona byo owiecenie wiary wiernych w taki sposób, aby w „tu i teraz” liturgii mogli kontemplowa misterium zbawcze zwiastowane w Pi-mie witym. Z tego te powodu zwraca uwag na Nowy Testament i litur-gi jako na wypenienie i aktualizacj starotestamentalnych proroctw. W ten sposób ukazywa jednolit ide mysterium – zbawczego planu Boga realizu-jcego si w peni w Chrystusie i dokonurealizu-jcego si w Kociele (mirabile

sacramentum) w „tu i teraz” liturgii (sacramenta paschalia). Pismo wite

(zwiastowanie), homilia (wyjanienie-aktualizacja) oraz liturgia (modlitwa, anamneza) jawiy si u niego w cisym zwizku co do sensu i celu. To wszystko suyo mistagogii – byo zgbieniem misterium, które Koció celebrowa i przeywa. Homilijn syntez w. Leona naley zatem pojmo-wa szerzej, tzn. bardziej kompleksowo. Syntez t, swoistym programem homiletycznym, bya dla Leona mistagogia wyraona w roku liturgicznym rozumianym jako „obecno ” samego Chrystusa5.

3

Por. G. S i w e k. Homilia chrzcielna. „Przegld Homiletyczny” 9 : 2005 s. 108; H. S  a -w i s k i. Midzy cigoci a zmian. Teoria homilii -w Stanach Zjednoczonych po II Soborze

Watykaskim. Kraków: Wydawnictwo M 2008, s. 32. 4

Z czasem, zwaszcza w Kociele aciskim, z powodów terminologicznych zanika konkretne rozrónienie midzy homili a kazaniem. Przepowiadanie we wszystkich formach okrelane byo tym samym terminem: sermo. Por. K. P a n u . Zarys historii kaznodziejstwa w Kociele

katolic-kim. Cz. 1. Kaznodziejstwo w Kociele powszechnym. Kraków: Wydawnictwo M 1999 s. 85-105. 5

Por. J. P i n e l l. Leone Magno. DO s. 766 n. Zob. T e n  e. Dalla Parola al ministro della

Homilie ojców Kocioa miay wpyw na przepowiadanie w póniejszych wiekach. Od drugiej poowy VI wieku rozwina si bowiem praktyka odczy-tywania w czasie liturgii homilii patrystycznych zebranych w zbiorach zwanymi homiliarzami. Posugiwano si gównie homiliami Augustyna i Grzegorza Wielkiego, który wzorowa si na metodzie Orygenesa i Augustyna. Taka prak-tyka prawdopodobnie utrwalia bardziej egzegetyczne ni mistagogiczne rozu-mienie homilii. W epoce pónego redniowiecza, wskutek przejcia od teologii monastycznej do scholastycznej, homilia zostaa zdominowana przez kazanie tematyczne. Pismo wite, najczciej jakie jedno zdanie tekstu biblijnego, dawao temat kazania, który by potem rozwijany wedug wyszukanej kom-pozycji: podziaów, podpodziaów, definicji, wyjanie i argumentacji. Jako reakcja na scholastyk rodzi si wówczas przepowiadanie ludowe, które podej-muje tematyk religijno-moraln. Jeli w takiej, ludowej homilii kaznodzieja odnosi si do odczytanego tekstu biblijnego, to wyjania ca perykop lub ogranicza si jedynie do interpretacji jakiego wersetu. Kryterium treci prze-powiadania wyznaczone byo jednak poprzez wasn inspiracj kaznodziei. Nie obowizywa tu zatem kanon homilii syntetycznej czy analitycznej6.

Formalne rozrónienie midzy homili analityczn i syntetyczn pojawio si, jak ju wspomniano, w okresie renesansu. Homilia analityczna, uznawana za homili nisz, przypominaa patrystyczn homili egzegetyczn i bya wyjanieniem poszczególnych wierszy perykopy biblijnej z zachowaniem my-li przewodniej. Homilia syntetyczna lub tematyczna za (uznawana za homi-li wysz) upodobniaa si do kazania tematycznego, czasami nawet bya z nim utosamiana. Wychodzc od danej perykopy biblijnej, bya rodzajem wykadu prawd wiary i moralnoci opracowanym wedug zasad retorycznych. Std te homili syntetyczn uwaano za rodzaj „kazania homilijnego”7.

W XIX wieku wyranie odróniano homili od kazania waciwego uzna-wanego za najwaniejszy rodzaj przepowiadania. Homili definiowano jako przemówienie religijne, w którym kaznodzieja wobec dorosych suchaczy w sposób prosty i popularny wyjania tekst perykopy biblijnej, wykadajc zawarte w niej prawdy wiary i moralnoci oraz podajc praktyczne zastoso-wanie yciowe. Zasadniczo wyróniano wanie dwa rodzaje homilii: ana-lityczn i syntetyczn8. Homilia analityczna bya omówieniem

6

Por. L. d e l l a T o r r e. Omelia. W: Liturgia. A cura di D. Sartore, A.M. Triacca, C. Ci-bien. Milano: Edizioni di San Paolo 2001 s. 1317-1318.

7

Por. P a n u . Zarys historii kaznodziejstwa s. 270 n.

8

Mówiono wówczas take o naukach homilijnych (gdy z aktualnej perykopy uwzgldniao si kilka waniejszych myli) oraz o kazaniach homiletycznych (przemówienia oparte o perykop

nych wierszy perykopy – wyjaniano kady wyraz i myl danego tekstu. Najczciej z ostatniego zdania danej perykopy wyprowadzano konkretne zastosowanie yciowe. Homilia syntetyczna natomiast zawieraa rozpraco-wanie jednej, zasadniczej myli mieszczcej si w danej perykopie biblijnej. Od kazania rónia si tym, e temat, zastosowanie i argumenty pozostaway w cisym zwizku z omawianym tekstem biblijnym. Cech wspóln z kaza-niem bya zapowied i jedno tematu9.

Z wyranym podziaem na homili analityczn i syntetyczn zerwa zna-ny reformator formy przepowiadania Wilhelm Keppler (1852-1926). Wpro-wadzi on do homilii metod tematyczn, w której obowizywao prawo jed-noci tematu. Jego zdaniem kaznodzieja powinien odnale w perykopie bib-lijnej zasadnicz myl, która moe scementowa w jedno nawet bardzo nie-jednolit tre tekstu biblijnego. Nastpnie z myli gównej powinien wy-snu praktyczne zastosowanie dla suchacza. Gdy to si stanie, kaznodzieja moe przystpi do egzegezy homiletycznej, w której jednake naley pa-mita o jednoci myli i celu. Dc w tym kierunku, kaznodzieja moe albo wykada zdanie po zdaniu, a dopiero jako rezultat ukaza myl zasad-nicz, albo najpierw zapowiedzie zasadniczy temat, a dopiero potem doko-nywa analizy poszczególnych zda10.

Kwesti homilii syntetycznej poruszaj równie wspóczesne dokumenty Kocioa. Chodzi tu ju jednak o zupenie inn koncepcj homilii, która ma cele i cechy waciwe dla liturgii. Nowoczesna homilia odrónia si od kaza-nia nie tym (jak do dzi jeszcze sdz niektórzy), e swój temat bierze z Pis-ma witego, a nie z Katechizmu, lecz przede wszystkim tym, e jest integ-raln czci liturgii. Homilia w posoborowej wizji suy nie tyle przeka-zowi religijnej wiedzy, lecz sprawowanemu misterium zbawczemu – didas-kalijny aspekt homilii nie moe zatem zdominowa jej wymiaru mistago-gicznego.

mszaln zawierajce take zapowied tematu i szczegóowy plan). M. B r z o z o w s k i. Teoria

kaznodziejstwa. W: Dzieje teologii katolickiej w Polsce. T. 3: Wiek XIX i XX. Cz. 2. Lublin: TN

KUL 1977 s. 107n. Por. A. L i p n i c k i. Zasady kaznodziejstwa, czyli nauka opowiadania sowa

Boego oparta na podaniach i wzorach Pisma witego, Ojców Kocioa, powanych i najcelniej-szych kaznodziejów polskich. T. 2. Wilno: J. Zawadzki 1860 s. 206-216.

9

Por. B r z o z o w s k i. Teoria kaznodziejstwa s. 107 n. Na marginesie warto doda , e ów-czesne homilie bardzo odstaway od ich wspóów-czesnego ujcia. Zupenie brakowao zwizku z liturgi i aspektu mistagogicznego. Nie starano si ani uobecnia sów Pana, ani zaktualizowa Ewangelii. Jedynie z przebrzmiaych wydarze wycigano rónego rodzaju wnioski na dzi. Ho-milie grzeszyy take dydaktyzmem i moralizatorstwem.

10

Posoborowe dokumenty Kocioa sugeruj zatem homili syntetyczn ra-czej w sposób poredni. We wstpie do Mszau rzymskiego znajdujemy cho-ciaby zapis, e homilia „winna by wyjanieniem jakiego aspektu czyta Pisma witego albo innego tekstu sporód staych lub zmiennych czci Mszy danego dnia” (OWMR 65). Homilista ma si zatem skupi na kon-kretnym „aspekcie” tekstu witego, który bdzie stanowi dostp do Dobrej Nowiny, do tego, co Bóg uczyni dla nas w Chrystusie. Po tej samej linii idzie dokument Papieskiej Komisji Biblijnej Interpretacja Biblii w Kociele (IBK). Znale tam mona nastpujce zalecenie: „Wyjanienie, które daje si tekstom witym, nie moe by zbyt szczegóowe. Wypada wic na-wietli gówne elementy tekstów, te, które najlepiej objaniaj kwestie wiary i w najwikszym stopniu pobudzaj do postpu ycia chrzecijaskiego, wspólnotowego i osobistego” (IBK, IV, C.3 – s. 96). Jak wida , w dokumen-tach tych nie ma jednoznacznej zachty do praktykowania homilii synte-tycznej, co raczej przestroga, aby w homilii nie podejmowa wielu wtków tematycznych.

Wydaje si, e bezporednie nawizanie do homilii syntetycznej znale mona natomiast w adhortacji apostolskiej o Eucharystii Sacramentum

Cari-tatis Benedykta XVI. Papie postuluje goszenie homilii tematycznych,

„w których omówiono by w cigu roku liturgicznego wielkie zagadnienia wiary chrzecijaskiej”11. Postulat Benedykta XVI i Franciszka (wspomnia-ny we wstpie) dotyczcy homilii tematycz(wspomnia-nych czy syntezy w homilii moe pyn z faktu, e czstym bdem popenianym przez wspóczesnych homi-listów jest brak konkretnej decyzji, co waciwie chce si powiedzie , oraz zagubienie si w wieloci wtków oferowanych przez teksty wite. Wedug Józefa Kudasiewicza „bardzo czsto spotyka si ksiy goszcych homili w sposób nastpujcy: «w pierwszym czytaniu jest to ..., w drugim jest to ..., w trzecim to ...» – kaznodzieja patrzy w tekst i opowiada go wasnymi so-wami, podajc w ten sposób wiernym tzw. «obrok duchowy». W zwizku z tym inni popadaj w pasj i gono woaj o konkretne kazania katechiz-mowe, bo taka homilia rzeczywicie nic nie daje. Przez t wanie «pseudo-homili» patrzy si na homili w ogóle w sposób negatywny, krytyczny oraz wbrew Soborowi, nauce Kocioa woa si o kazania katechizmowe”12. Trze-ba doda , e wiele wspóczesnych homilii przypomina co w rodzaju

11

B e n e d y k t XVI. Adhortacja apostolska o Eucharystii, ródle i szczycie ycia i misji

Kocioa „Sacramentum Caristatis”. Kraków 2007 nr 46 [dalej skrót: SC]. 12

S. D y k. Rozmowa z ksidzem profesorem Józefem Kudasiewiczem: „Stan posugi sowa

kiej treciowo (nie pogbionej teologicznie) i ocierajcej si o bd history-cyzmu dykteryjki na jaki ogólny temat wzity z czyta mszalnych bd te jak bliej nieokrelon, chaotyczn dywagacj kaznodziei bez okrelonego tematu i celu. Mankament ten mona przezwyciy m.in. dziki goszeniu syntezy przesania tekstów witych.

2. ZASADY WYBORU TEMATU HOMILII

Wspóczesna homilia powinna mie okrelony temat lub – lepiej – za-wiera syntez tekstów witych. Sugeruje to waciwa, egzegetyczno-teo-logiczna interpretacja tekstów witych. Analiza poszczególnych czyta Lekcjonarza prowadzi najpierw do odkrycia tematu biblijnego oraz sformu-owania kerygmatu. Temat biblijny naley okreli jako historyczn i nie-zmienn rzeczywisto biblijn, któr Chrystus czy w sobie13. Sformuo-wanie kerygmatu to odkrycie sensu opowiadania. Chodzi o wydobycie tego, co tekst mówi, czyli jego gównej myli, oraz co tekst sprawia, czyli jego celu, intencji14. Hermeneutyk t papie Franciszek przedstawia w sposób nastpujcy: „celem nie jest zrozumienie wszystkich drobnych szczegóów tekstu; rzecz najwaniejsz jest odkry , jakie jest gówne przesanie, co tworzy struktur i jedno tekstu. Jeli kaznodzieja nie zdobywa si na ten wysiek, moliwe jest, e równie jego przepowiadanie nie bdzie miao jednoci i porzdku. Jego przemówienie bdzie jedynie sum rónych ode-rwanych idei, które nie bd zdolne zmobilizowa innych. Centralnym prze-saniem jest to, co autor na pierwszym miejscu chcia przekaza , co oznacza nie tylko poznanie idei, ale take efektu, jaki autor chcia wywoa ”15.

Warto jednak w tym miejscu doda , e kerygmat trzech czyta i psalmu responsoryjnego moe mie wiele aspektów treciowych. Std te niektórzy homilici mog nie poradzi sobie z bogatym materiaem, jaki dostarczaj trzy czytania Lekcjonarza mszalnego, i zagubi si w rónorodnoci tema-tów oferowanych przez teksty wite. Problem ten potwierdzaj teksty

13

Por. R. d e Z a n. Ermeneutica (del lezionario). W: Liturgia. A cura di D. Sartore, A.M. Triacca, C. Cibien. Milano: San Paolo 2001 [dalej skrót: DL] s. 671.

14

Intencj tekstu biblijnego moe by np.: informowanie, wyjanianie, korygowanie, pocie-szanie, strofowanie, utwierdzanie, perswadowanie, napominanie itp. Por. W. P r z y c z y n a.

Kaz-nodziejski przekaz opowiada biblijnych. Kraków: Poligrafia Salezjaska 2000, s. 123-128;

J. C h m i e l. Intencja autora jako zasada hermeneutyczna. Przyczynek do teologii natchnienia

biblijnego. „Ruch Biblijny Liturgiczny” 1 : 1979 s. 4-14. 15

cze II Polskiego Synodu Plenarnego, gdzie czytamy m.in.: „Kaznodzieje […] nie zawsze potrafi wiernie i solidnie ukaza ordzie czyta, nie do-strzegajc ich wzajemnego zwizku”16. Std te, aby waciwie wydoby przesanie czyta mszalnych i dokona jego syntezy, potrzebna jest umie-jtno dokonania synchronizacji tekstów Lekcjonarza.

Szkoda, e tej uwagi zabrako w adhortacji Franciszka – nie ma tu ani jednej wzmianki na temat Lekcjonarza mszalnego. Papie wspomina jedynie o interpretacji danego tekstu biblijnego w kontekcie caego Pisma wi-tego: „trzeba porówna go z nauczaniem caej Biblii”17. Nie mona jednak zapomnie , e tekst biblijny proklamowany jest w ramach liturgii i to ona stanowi wany klucz interpretacyjny18. W interpretacji czyta mszalnych na-ley uwzgldnia nie tylko kontekst caej Biblii, ale take kontekst danej celebracji i caego roku liturgicznego, którego centrum jest Pascha. Liturgia umieszcza bowiem perykopy biblijne w sytuacji, w której podkrela si jeden lub dwa elementy wzite z wielostronnego, treciowego bogactwa tych tekstów. Egzegeza perykop biblijnych wewntrz Pisma witego nie zawsze (lub rzadko) prowadzi bowiem do waciwego zrozumienia tej samej pery-kopy wewntrz Lekcjonarza. W liturgii poszczególne czytania biblijne pro-klamowane s nie w ich kontekcie biblijnym, lecz w kontekcie caego bo-gactwa sensów ofiarowanego przez liturgiczn celebracj zbawczego miste-rium. Przykadem takiej sytuacji jest chociaby fakt, e ten sam tekst biblij-ny moe by uyty w Lekcjonarzu przy róbiblij-nych celebracjach roku liturgicz-nego i jest czytany pod innym ktem, zyskujc w ten sposób now wymo-w19. Perykopy biblijne umieszczone w Lekcjonarzu wymagaj zatem innej, naukowej egzegezy20.

16

II Polski Synod Plenarny. Teksty robocze. Pozna: Pallottinum 1991 s. 52. „Gównym nie-domaganiem homilii jest brak biblijnoci. […] Jest tutaj sporo peryferyzmu, sztucznego czenia tematów, gromadzenia samych cytatów, ograniczania si do opowiadania treci czyta «swoimi sowami» i jednostronnego moralizowania”.

17

EG 148.

18

Benedykt XVI stwierdza: „Naley poj i wykorzysta zasadnicz warto , jak czynno liturgiczna ma dla zrozumienia sowa Boego. W pewnym sensie punktem odniesienia hermeneu-tyki wiary dotyczcej Pisma witego powinna by zawsze liturgia, w której sowo Boe jest celebrowane jako aktualne i zawsze ywe sowo”. Adhortacja o sowie Boym w yciu i misji

Kocioa „Verbum Domini”. Pozna 2010 nr 52. 19

Por. wita Kongregacja Kultu Boego. Wprowadzenie do drugiego wydania Lekcjonarza

mszalnego. Pozna 2011 [dalej skrót: WDLM] nr 3 (przypis 7). 20

Por. G. V e n t u r i. Il lezionario, catechesi narrativa della chiesa. „Rivista liturgica” 71: 1984 s. 66n; d e Z a n. Ermeneutica (del lezionario) s. 671n. Zob. E. M a z z a. Come la liturgia

Syntezy tekstów witych, której domaga si papie Franciszek, mona zatem dokona poprawnie, jeli uwzgldni si kryteria interpretacji Lekcjo-narza, przedstawione szczegóowo w dwóch dokumentach Kongregacji Kul-tu Boego. Chodzi o wstp do Lekcjonarza mszalnego z 1969 r.21 oraz o jego rozszerzon wersj, która ukazaa si w 1981 r.22. Dokumenty te pokazuj wyranie, e ukad czyta Lekcjonarza nie jest czym przypadkowym. Lek-cjonarz mszalny jest wyrazem pedagogii, z jak Koció interpretuje sowo Boe w cigu roku liturgicznego. T pedagogi naley po prostu odkry i zgodnie z ni gosi sowo Boe.

Pedagogia ta pozwala, aby w homilii zgodnie z duchem roku liturgicz-nego podejmowano podstawowe prawdy wiary oraz kluczowe tematy historii zbawienia23. One wanie stanowi mog swego rodzaju syntez tekstów Lekcjonarza – temat homilii. Wedug bowiem twórców Lekcjonarza rok liturgiczny, w którym celebruje si misterium zbawienia w Chrystusie, jawi si jako idealne miejsce, aby w sposób organiczny zaprezentowa wiernym kerygmat zbawienia24. Naley pamita , e Lekcjonarz mszalny zosta tak uoony, (1) aby wierni „stopniowo coraz gbiej poznawali wyznawan przez siebie wiar”25; (2) aby poznawali „histori zbawienia”26; (3) aby sta si „pedagogiczn pomoc sprzyjajc katechezie”27; (4) aby wierni mogli sucha „czyta i rozmyla nad ich przystosowaniem do konkretnych oko-licznoci”28.

Wspomniane cele ujawniaj zarazem trzy rodzaje harmonizacji (wyboru i czenia) czyta biblijnych kryjce si w ukadzie Lekcjonarza: teologiczno--tematyczn (by uwydatni teologiczn gbi danego misterium), historio-zbawcz (zapowied-wypenienie-realizacja) oraz teologiczno-parenetyczn (raz perykopa moe podkrela aspekt teologiczny, innym razem parene-tyczny danego misterium). Ów potrójny klucz harmonizacji pozwala odkry zasadniczy temat czyta danej celebracji – syntez suc wprowadzeniu wiernych w sprawowane misterium. Trzeba pamita , e celem takiego, a nie

21

Wersja polska: wita Kongregacja Kultu Boego. Lekcjonarz mszalny. Wprowadzenie. W:

Lekcjonarz mszalny. T. 1: Okres Adwentu i Okres Boego Narodzenia. Pozna–Warszawa:

Pallottinum 1972 [dalej skrót: WLM] s. 9-26.

22

Wersja polska: wita Kongregacja Kultu Boego. Wprowadzenie do drugiego wydania

Lekcjonarza mszalnego. Pozna: Pallottinum 2011. 23

Por. SC 46.

24

Por. A. B u g n i n i. La riforma liturgica (1948-1975). Roma: CLV Edizioni 1983 s. 405.

25 WLM 60. 26 Tame. 27 WLM 61. 28 WLM 62.

innego ukadu Lekcjonarza byo wskazanie na pewn jedno tematyczn (syntez), która miaa uatwi przepowiadanie29.

Poszukujc tematu homilii, nie mona te zapomnie , e naczeln zasad hermeneutyczn jest chrystocentryzm Pisma witego i liturgii; e miste-rium Chrystusa zwiastuje si w sprawowaniu liturgii, zarówno gdy si czyta Stary, jak i Nowy Testament30. W zwizku z t zasad mona wskaza jesz-cze dodatkow metodologi odczytywania Lekcjonarza: (1) zbienoci cyta-tów – w Ewangelii przytoczone zostaje jakie zdanie lub fragment czytania ze Starego Testamentu; (2) metoda przeciwiestw – pierwsze czytanie i Ewan-gelia zestawione zostay w pewnej opozycji do siebie, aby bardziej podkre-li novum ordzia Chrystusowego; (3) metoda zgodnoci tematycznej – temat pierwszego czytania znajduje swoj kontynuacj w Ewangelii31.

Aby odkry zasadniczy temat tekstów witych lub, innymi sowy, aby do-kona syntezy czyta mszalnych, naley przestrzega nastpujcej metodo-logii. Na pierwszym miejscu trzeba dokona analizy egzegetycznej biblijno--liturgicznych perykop Ewangelii. Chodzi o to, aby po analizie tekstu Ewan-gelii w ramach kontekstu biblijnego (tekst EwanEwan-gelii sam w sobie) uchwyci zmiany, jakie nastpiy w danej perykopie po jej „przeniesieniu” z Biblii do Lekcjonarza. Nastpnie egzegezie naley podda tekst pierwszej lektury, wychwytujc zwizki tematyczne z tekstem Ewangelii. Przy tym naley zwróci uwag na psalm responsoryjny, który jest modlitewnym komen-tarzem do pierwszego czytania. Na trzecim miejscu naley przeanalizowa drugie czytanie – chodzi tu tylko o okresy o szczególnym znaczeniu, uroczy-stoci i wita czy Msze obrzdowe. W ten sposób wyoniona zostanie zgod-no tematyczna midzy lekturami, w której kryje si wymiar teologiczny oraz sugestia dotyczca wartoci i sposobu postpowania zgodne z optyk, z któr celebruje si dane misterium Chrystusa. Kolejnym zadaniem homi-listy powinno by przeanalizowanie tekstów euchologijnych, które zwasz-cza w okresach o szczególnym znaczeniu stanowi hermeneutyczny klucz do odczytania perykop biblijnych oraz jako teksty wite stanowi ródo homi-lii (por. OWMR 65; KL 35,2; 52). Podobne znaczenie maj take znaki, symbole i obrzdy liturgiczne. Homilista powinien wzi pod uwag take teologiczne i pedagogiczne znaczenie roku liturgicznego, w ramach którego

29

W takim duchu utrzymana zostaa monografia: S. D y k. „Co gosi, aby wierzyli?”

Stu-dium homiletyczne Lekcjonarza mszalnego. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013. 30

Por. WLM 5.

31

Por. G. C a v a g n o l i. Progettare l’omelia o “navigare a vista”?. „Rivista liturgica” 95 : 2008 nr 6 s. 1034.

celebrowane jest dane misterium dnia objawione w lekturach Lekcjonarza. Powinien równie pamita , e sowo Boe, którego narzdziem jest Lekcjo-narz, suy przede wszystkim sprawowanemu misterium tak, aby w liturgii moga si dokona jego pena aktualizacja. W ten sposób sowo Boe staje si nonikiem zbawienia zawartego w danym misterium. Trzeba równie mie wiadomo , e teksty Lekcjonarza zyskuj nowe wiato interpreta-cyjne w kontekcie szczególnych potrzeb zgromadzenia liturgicznego. Aby waciwie wybra temat homilii, naley zatem po wydobyciu ich zasadniczej myli w ramach samego Lekcjonarza odpowiedzie na nastpujce pytania: Jaki chrystologiczno-paschalny wymiar ma temat wydobyty poprzez analiz czyta mszalnych? W jaki sposób ów temat, widziany jako misterium danej celebracji, przekada si na znak zbawczy w liturgii eucharystycznej? W jaki sposób dane zgromadzenie liturgiczne wczone jest w ten temat – misterium i w jaki sposób ucze Chrystusa ma da o nim wiadectwo w swoim co-dziennym yciu?32

Jedno tematyczn czyta mszalnych najatwiej odkry w Lekcjonarzu na okresy o szczególnym znaczeniu. Teksty Lekcjonarza maj wówczas wasn, wyranie zaakcentowan tematyk. W niedziele okresów o szczegól-nym znaczeniu czytania zostay bowiem wybrane w taki sposób, aby dokad-niej przedstawi misterium, które si wspomina i aktualizuje. Chodzi o to, aby ofiarowa gbok katechez na temat teologicznych i duchowych treci danego okresu33. Z tego powodu wszystkie czytania zostay ze sob zharmo-nizowane pod wzgldem treciowym (lectio thematica). Chodzi tu o proble-matyk chrzecijaskiego oczekiwania i nadziei (Adwent), misterium Wcie-lenia (Boe Narodzenie i Epifania), tematyk pokutn, chrzcieln i paschaln (Wielki Post), misterium mierci-Zmartwychwstania-Wniebowstpienia i Ze-sania Ducha witego (Okres Wielkanocny)34. Powysza problematyka wy-znacza yciowe i teologiczne itinerarium, które maj przeby wierzcy.

32

Taki sposób odczytania tekstów Lekcjonarza w celebracji liturgicznej otwiera nowy hory-zont dla mistagogii homilijnej, która na etapie finalnym wskazuje, jak dane misterium ma zosta przeoone na wiadectwo chrzecijaskiego ycia. Im bardziej interpretacja tekstów biblijno--liturgicznych zostaje powizana z celebracj, tym bardziej staje si mistagogiczna. Im bardziej taka interpretacja staje si mistagogiczna, tym bardziej prowadzi do poczenia danego misterium z yciem konkretnego zgromadzenia liturgicznego. Por. R. d e Z a n. Testo biblico-liturgico e

tes-to omiletico. W: L’omelia: un messaggio a rischio. A cura di A. Catella. Padova: EMP 1996

s. 103.

33

Taki sam sposób doboru czyta stosuje si w dni powszednie Adwentu i Wielkiego Postu, w uroczystociach i witach Paskie oraz witych, w niektóre wspomnienia Matki Najwitszej i witych, a take we Mszach obrzdowych.

34

W ten sposób ukad roku liturgicznego wyznacza waciwy kierunek szukania tematu homilii (syntezy tekstów witych)35, pamitajc oczywicie o jej do-stosowaniu do „szczególnych potrzeb suchaczy” (por. OWMR 65). W okresach o szczególnym znaczeniu proklamuje si take wielkie wydarzenia historii zbawienia, które powinny znale swoje miejsce w treci homilii tak, aby i wspóczeni suchacze poczuli si wczeni w dzieje zbawienia.

Poszukujc natomiast gównego przesania tekstów witych na niedziele w cigu roku, naley oprócz Ewangelii wzi pod uwag przede wszystkim pierwsze czytanie i psalm responsoryjny, albowiem one z caego bogactwa perykopy ewangelicznej podkrelaj jeden bd dwa aspekty, które powinny sta si zasadnicz treci homilii. Odkryty za pomoc takiej hermeneutyki kerygmat czyta Lekcjonarza mona skonfrontowa chociaby z treci (po-szerzy o tre ) Katechizmu Kocioa Katolickiego. W ten sposób ksztatuje si ordzie homilii tematycznej, w której powinno si zawsze uwzgldni naczelne kryterium cisego powizania z celebracj sakramentaln i yciem wspólnoty36. Tutaj jednak naley pamita , e ukad Lekcjonarza na niedzie-le w cigu roku (chodzi o synchronizacj horyzontaln – midzy czytaniami poszczególnych niedziel37) nie ujawnia jakiego zamierzonego zestawu te-matów, który mógby uatwi niedzielne nauczanie wiernych w homilii. Nie ma tu jakich z góry narzuconych schematów. Zamiast tematyzacji w cis-ym znaczeniu dominuje raczej „wieloaspektowo ” perykop.

3. ZALETY „JEDNOCI TEMATYCZNEJ” HOMILII

Papie Franciszek uzasadnia warto homilii syntetycznej w podwójny spo-sób. Najpierw uwarunkowaniami kulturowymi i pedagogicznymi. Dla wspó-czesnego czowieka homilia bdca zlepkiem „niepowizanych ze sob idei” jest nudna i nieatrakcyjna38. Jest take niezrozumiaa i trudna do

35

Por. C a v a g n o l i. Progettare l’omelia s. 1031-1033.

36

SC 46.

37

Chocia i w Lekcjonarzu na niedziele zwyke w cigu roku odnale mona pewne sekcje tematyczne, które sugeruj konkretn tre homilii na kilka nastpujcych po sobie niedziel, np. mowa programowa krelca obraz doskonaego ucznia (Kazanie na Górze, Mt 5-7; niedziele IV-IX, cykl A); mowa misyjna (Mt 10) – ordzie dotyczce goszenia Królestwa (niedziele X-XIV, cykl A); mowa eklezjalna (Mt 18) – Jezus okrela reguy, na których powinny opiera si wza-jemne relacje uczniów we wspólnocie (niedziele XVIII-XXIV, cykl A); mowa eucharystyczna (J 6), oddajca teologiczn gbi Eucharystii (niedziele XV-XXIII, cykl B) itp.

38

tania, „poniewa jednoczenie zajmuje si rónymi tematami”39. Uczestnicy liturgii potrzebuj sformuowa krótkich, jasnych i wiarygodnych. Homilia nie moe by mówieniem o wszystkim. W takim przypadku jest po prostu mówienie o niczym. Po drugie, homilia syntetyczna ukierunkowuje sucha-cza na konkretn, yciow odpowied dan Panu, który w liturgii mówi do nas. Homilista ma zatem przemawia „w taki sposób, aby nastpnie kady móg dokona wyboru, jak kontynuowa rozmow”40 z Bogiem we wasnej egzystencji. Warto przypomnie w tym miejscu, e wanym celem homilii jest przedstawienie egzystencjalno-moralnej postawy, jaka wynika z przyj-cia sowa Boego (bd lepiej: z uczestnictwa w zbawczym misterium) tak, aby wierni z niedzieli na niedziel mogli dokona konkretnego kroku w wie-rze, przeywajc w ten sposób swoje duchowe itinerarium i coraz cilej upodabniajc si do swego Pana. Szerokie ujcie danego misterium zbaw-czego grozi pozostaniem na powierzchownym omówieniu danego misterium. Skupienie uwagi na jednym wtku prowadzi natomiast do kondensacji treci, podkrela warto gównej myli oraz skuteczniej oddziauje na postaw wiernych41.

Przekazywanie syntezy tekstów witych (zawenie tematyki homilii) ma jeszcze jeden, bardzo pozytywny skutek. Dziki temu mona, z jednej strony, dokona teologicznego pogbienia homilii, unikajc w ten sposób mówienia ogólnikowego, z drugiej za strony atwiej mona dokona poprawnej aktua-lizacji, która bdzie dotyka suchacza w jakim szczególe (konkrecie) jego egzystencji. W ten sposób uniknie si przepowiadania abstrakcyjnego. Dziki temu homilia jednowtkowa (syntetyczna) pomoe w spenieniu postulatu Benedykta XVI, który – przypominajc nauk Soboru – autorytatywnie stwierdza: „Naley unika homilii ogólnych i abstrakcyjnych”42.

W sposób szczególny naley tu podkreli warto pogbienia teologicz-nego, którego tak czsto brak we wspóczesnych homiliach, gównie z po-wodu nieumiejtnoci dokonania syntezy ordzia tekstów witych. Brak teologicznego pogbienia homilii moe prowadzi do tego, e stanie si ona powierzchowna i banalna w swej treci. Suchacze natomiast nie bd mogli przyswoi sobie caego, zbawczego zasobu zawartego w sowie Boym, a ich egzystencjalne problemy pozostan bez odpowiedzi. Teologiczne

39 EG 158. 40 EG 143. 41

Por. J.A. W a l l a c e. Przepowiadanie na wita Paskie. „Przegld Homiletyczny” 8 : 2004 s. 61n.

42

gbienie homilii pomaga natomiast w tym, aby wierni mogli w peniejszy i wierniejszy sposób uczestniczy w Eucharystii – aby mogli gbiej poj sens proklamowanego i uobecnionego misterium, a przez to peniej dowiad-czy zawartego w nim zbawienia43.

Dokonujc teologicznego pogbienia homilii, naley pamita , aby nie zakóca rónic midzy homili a kazaniem oraz zachowa odpowiednie proporcje czasowe. Papie Franciszek myl t oddaje w sposób nastpujcy: „Homilia […] stanowi […] szczególny rodzaj, poniewa chodzi o przepo-wiadanie sowa w ramach celebracji liturgicznej. Std powinna by krótka i powinna unika sprawiania wraenia, e jest jak konferencj lub lek-cj”44. Homilia jest bowiem przekazem doktryny chrzecijaskiej nie w sen-sie katechetycznego wykadu, lecz teologicznego pogbienia przesania tek-stów witych oraz jego mistagogicznego i egzystencjalnego zastosowania. Homilia róni si od nauki katechizmu metod. Do tej samej treci pod-chodzi bowiem od strony liturgicznej, biblijnej i misteryjnej45. Katechizm moe pozosta jedynie wyuczon wiedz. Prawdy wiary w homilii staj si przedmiotem dowiadczenia i zbawienia. Homilia przeksztaca dogmat w do-ktryn yw i w peni przeyt. Homilia opiera si na dogmacie, ródem jednak i metod nauczania wiary katolickiej jest dla homilii liturgia46.

*

Podsumowujc powysze refleksje naley stwierdzi , e „jedno tema-tyczna” stanowi wane kryterium poprawnoci wspóczesnego przepowia-dania homilijnego. Jeli mona tu mówi o homilii syntetycznej (bd tematycznej), to naley jej nada nowoczesn form, uwzgldniajc

43

„Pierwszorzdn trosk homilii nie jest te jej usystematyzowane, teologiczne zrozumienie wiary. Albowiem zgromadzenie liturgiczne nie ma przede wszystkim charakteru dydaktycznego, homilia raczej jest goszona dlatego, eby wspólnota wierzcych, zgromadzona w celu celebro-wania liturgii, moga to czyni w sposób gbszy, peniejszy, wierniejszy, a przez to zyskaa for-macj do skadania chrzecijaskiego wiadectwa wobec wiata”. Komisja do spraw ycia i po-sugi kapanów przy Krajowej Konferencji Biskupów Katolickich USA. „Dzi speniy si sowa

Pisma…”. Homilia w niedzielnym zgromadzeniu wiernych. T. H. Slawiski. Wocawek: Ancilla

Verbi 2002 s. 76n.

44

EG 138.

45

Por. A. B e r g a m i n i. Anno liturgico e problemi pastorali attuali. „Rivista liturgica” 75 : 1988 nr 4 s. 471. Zob. P. M a s s i. Omelia, didascalia, kerygma, catechesi o “actio liturgica”? „Rivista liturgica” 57 : 1970 nr 4 s. 523-537.

46

Por. W.  w i e r z a w s k i. Mysterium Christi. Chrystus obecny w liturgii i ycie

chrzeci-jaskie. Kraków: WAM 1975 s. 236n; A.M. T r i a c c a. Il raporto «liturgia-catechesi» nella dinamica ecclesiale. Parallelismo o convergenza. „Notitiae” 22 : 1986 nr 238 s. 332-346.

m Soboru Watykaskiego II. Chodzi tu o przepowiadanie, które uwzgldni ukad czyta Lekcjonarza mszalnego, zwizek homilii z liturgi oraz jej misteryjn, mistagogiczn i anamnetyczn funkcj. Naley zatem pamita , e homilia syntetyczna nie moe przybiera formy jakiego krótkiego kaza-nia tematycznego, pozostajcego poza kontekstem liturgii, jakby wygoszo-nego jedynie przy okazji liturgii. Tematem homilii powinna by nie tyle jaka prawda tekstu witego, lecz sam Bóg oraz jego ywa i dynamiczna obecno w liturgii i yciu wiernych47. Koció w cigu roku liturgicznego nie celebruje bowiem jakiej idei, doktryny, lecz osob Jezusa Chrystusa. Tak jak to napisa papie Pius XII, rok liturgiczny „to sam Chrystus obecny w swoim Kociele”48. W takim wietle jasne si staje, e podstawowym celem homilii syntetycznej nie jest przekaz chrzecijaskiej doktryny, lecz karmienie wiary, która ma charakter personalny i dialogiczny. Homilia suy nie temu, by „czego nauczy ”, lecz temu, by stworzy warunki do nawiza-nia osobowego i zbawczego „kontaktu z Kim”49. Katecheza w homilii po-winna zatem stanowi cz osobowego samoobjawienia si Boga w Chry-stusie. Na moliwo poczenia tych dwóch aspektów (personalnego i dok-trynalnego) homilii wskazuje take najnowszy dokument Konferencji Epi-skopatu USA pt. „Goszenie misterium wiary. Homilia niedzielna”50: „spot-kanie ywej obecno zmartwychwstaego Chrystusa w sowach Pisma w., a take w sakramencie Jego Ciaa i Krwi, nie jest czym, czego nie da si pogodzi ze skutecznym przekazywaniem tego, co znaczy w naszym yciu wiara w Chrystusa. Nie powinno si [zatem] rozdziela waciwej zawartoci i stylu niedzielnej homilii od przekazu doktryny Kocioa”51.

Analiza adhortacji papiea Franciszka nie pozwala na precyzyjne sformu-owanie jego koncepcji homilii syntetycznej. Trudno te odpowiedzie na pytanie, czy w sugestiach papiea chodzi o homili tematyczn, któr suge-rowa Benedykt XVI. Naleaoby take zada pytanie: O jak syntez w ho-milii chodzi Franciszkowi? Czy ma to by synteza suca jakiemu

47

Por. M. A u g é. Omelie a tema? „Rivista liturgica” 95 : 2008 nr 6 s. 1065.

48

P i u s XII. Encyklika „Mediator Dei”. „Acta Apostolicae Sedis” 39 : 1947 s. 580.

49

Por. A u g é. Omelie a tema? s. 1067.

50

Preaching the Mystery of Faith. The Sunday Homily. Washington: United States Confe-rence of Catholic Bishops 2013.

51

„Nie ulegajc bdom doktrynalizmu i nie popadajc w jak abstrakcj, homilista moe na przykad skutecznie poczy trosk Jezusa o biednych z nauczaniem spoecznym Kocioa oraz jego trosk o dobro wspólne; albo Jezusow wypowied co do zakazu rozwodów i nauczaniem Kocioa o witoci zwizku maeskiego; lub te midzy Jezusowe spory z Jego oponentami z obowizkiem Kocioa w zakresie oczyszczania wspóczesnej kultury i obrony z wartoci, które powinny ksztatowa nasze ycie publiczne”. T. ks. M. Dbrówka.

towi wzitemu z tekstów biblijnych, czy te suca zbawczemu misterium aktualizowanemu w liturgii, lub lepiej: samemu Chrystusowi, który w liturgii przychodzi, aby nas zbawi ? Czy ma to by homilia syntetyczna w rozumieniu XIX wieku, czy te raczej wedug koncepcji Soboru Watykaskiego II? W swojej adhortacji Franciszek daje jedynie poredni odpowied. Z jednej strony wzywa, aby homilia miaa t sam perspektyw celu co tekst biblijny52 (na marginesie trzeba tu jednak doda , e po wczeniu tekstu biblijnego w kontekst liturgii perspektywa ta moe si zmieni ), z drugiej za strony podkrela eucharystyczny kontekst homilii oraz wyznacza jej cele waciwe liturgii: uzmysawia yw i zbawcz obecno Boga oraz jest przestrzeni dziaania aski, któr Chrystus rozlewa w celebracji53. Pen odpowied na powysze pytanie przyniosaby z pewnoci analiza homilii wygoszonych przez Franciszka. To jest ju jednak temat na osobne opracowanie.

BIBLIOGRAFIA

A l l e n H.: Principes et problèmes des Lectionnaires. „La Maison-Dieu” 1992 no 189 s. 105-130. B o n n e a u N.: The synoptic Gospel in the Sunday Lectionary: Ordinary Time. „Questiones

li-turgiques” 75: 1994 s. 154-169.

C e c o l i n R. (ed.).: Dall’esegesi all’ermeneutica attraverso la celebrazione. Bibbia e Liturgia. T. 1. Padova: Edizioni Messagero 1991.

C h m i e l J.: Intencja autora jako zasada hermeneutyczna. Przyczynek do teologii natchnienia biblijnego. „Ruch Biblijny Liturgiczny” 1 : 1979 s. 4-14.

D e Z a n R.: I molteplici tesori dell’unica parola. Introduzione al Lezionario e alla lettura litur-gica della Bibbia. Padova: EMP 2008.

D y k S.: „Co gosi , aby wierzyli?”. Studium homiletyczne Lekcjonarza mszalnego. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013.

P a n u  K.: Zarys historii kaznodziejstwa w Kociele katolickim. Cz. 1: Kaznodziejstwo w Ko-ciele powszechnym. Kraków: Wydawnictwo M 1999.

P i n e l l J.: Dalla Parola al ministro della celebrazione. Teologia della predicazione in san Leone Magno. „Ecclesia Orans” 10 : 1993 s. 125-162.

„JEDNO TEMATYCZNA” HOMILII W WIETLE ADHORTACJI EVANGELII GAUDIUM

S t r e s z c z e n i e

Papie Franciszek sugeruje, aby wspóczesna homilia odznaczaa si „jednoci tematyczn” i zawieraa „syntez ewangelicznego ordzia”. Wydaje si, e jest to nawizanie do znanej w

52

Por. EG 146-148.

53

historii kocielnego przepowiadania tzw. homilii syntetycznej bd homilii tematycznej. Autor artykuu ukazuje zagadnienie „jednoci tematycznej” homilii w szerokiej perspektywie. Najpierw przedstawia historyczny rozwój homilii syntetycznej oraz sposoby jej pojmowania na przestrzeni dziejów. Nastpnie, odwoujc si do posoborowych dokumentów Kocioa, uzasadnia potrzeb nadania homilii „jednoci tematycznej”. Ukazuje take zasady wyboru tematu homilii. Jako naczelne kryterium wskazuje tutaj ukad Lekcjonarza mszalnego oraz sprawowane misterium zbawcze. Podkrela take kulturowe, pedagogiczne oraz teologiczne racje przemawiajce za „jednoci tematyczn” homilii.

Sowa kluczowe: homilia syntetyczna, homilia tematyczna, synteza w homilii, Lekcjonarz mszalny,