• Nie Znaleziono Wyników

Organizacja przedsiębiorstwa a jego zdolność do uczenia się

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Organizacja przedsiębiorstwa a jego zdolność do uczenia się"

Copied!
11
0
0

Pełen tekst

(1)

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S POLIA OECONOMICA 10, 1981

Helmut K ratz *

ORGANI2ACJA PRZEDSI $BI ORSTV/A A JEGO ZDOLNOŚĆ DO UCZENIA SIg

I . K ształto w a n ie o rg a n iz a c ji

P rz e d się b io rstw o jako twór społeczny wymaga d la o s ią g n ię c ia swoich celów świadomie stw orzonej formy o rg a n iz a c y jn e j. Powsta-je ona poprzez p o d z ia ł między poszczególnych pracowników zadań, zw iązanych z u s ta la n ie m i realizow aniem celów, Jak również po-p rz e z u s t a l a n i e re g u ł w spo-p ó łd z ia ła n ia po-pracowników. Poprzez te u- regulow ania koordynowane 3ą poszczególne d z ia ła n ia ta k , że Jako c a ło ś ć prowadzą do o s ią g n ię c ia celów . Forma o rg a n iz a c y jn a p rzed -s ię b io r-s tw a zapewnia tym samym poprzez trw a łe i celowe u re g u lo -wania - rozw ój d z ia ła ń koniecznych do sta w ia n ia nowych lu b zmie-nionych celów , Jak również do io h o s ią g n ię c ia .

O rganizacyjna forma lu b o rg a n iz a c ja p rz e d s ię b io rs tw a może być u j ę t a jako d z ia ła ln o ś ć ( o rg a n iz o w a n ie ) i jako wynik t e j d z ia ł a l n o ś c i ( o r g a n i z a c j a ) . Organizow anie oznacza celową i n s t y t u c j o -n a l i z a c j ę g eneralnych oczekiwanych zachowań. W o d n ie s ie n iu do

r e z u l t a t u organizow ania - o rg a n iz a c ja może być definiow ana Jako system , k tó reg o elem enty połączone są p rz e z vz in s ty tu c jo n a llz o w a - ne uogólnione sto su n k i wzajemne. N iezbędną p rz e sła n k ą g e n e r a li- z a c ji są p o w tarza jące s ię sta n y rz e c z y , a p rz e s ła n k ą in s ty t u -c j o n a l i z a -c j i - wieloosobowy system d z ia ła ń o p a rty na p o d z ia le p ra c y .

•Dyplomowany ekonom ista, a s y s te n t U niw ersy tetu Im. J u s tu s a L ie b ig a w G iessen (RFN).

(2)

S p ecy fic zn a s tr u k tu r a o rg a n iz a c y jn a p rz e d s ię b io rs tw a Jaky wynik organ i zcw ania pow staje p rz e z tw orzenie in s ty tu c jo n a ln y c h podsystemów i p rz e z k s z ta łto w a n ie trw ały ch uregulow ań. Elementy system u p rz e d s ię b io rs tw a z o s ta j ą przy tym wzajemnie podporząd-kowane z uwagi na dwa a sp e k ty . Aby umożliwić z m ie rz a ją c e do o- a ią g n ię c ia c e lu zachowanie s i ę , j e s t konieczne g e n e ra ln e podporządkow anie elementom aktywnym bądź podsystemom d z ia ła ń n ie z b ę -dnych do o s ią g n ię c ia celów . Poprzez n ie p o w stają wyodrębnione podsystem y, k tó r e gotowe i zdolhe są do o s ią g n ię c ia sp ecy ficzn y ch celów częściow ych (o d cin k o w y ch ). Ten ro d z a j przyporządkow ania n ie uaktywnionych elementów systemu n a s tę p u je p rz e z k s z ta łto w a

-A

n ie stosunków p o d z ia łu . S tosunki p racy jako sto s u n k i p rz y p o rz ą -dkowania między uaktywnionymi elementami ("sy stem d z i a ła n i a e l e - meritów sy stem u ") przyporządkow ują wzajemnie ic h p aram etry w

ej-ś c ia i w y jej-ścia p rz e z trw a łe u reg u lo w an ia. Jako je d n o s tk i przypor- rządkowania. p o w sta ją , p rz e z k s z ta łto w a n ie stosunków p o d z ia łu i stos'inków p ra c y , podsystemy różnego ro d z a ju i w ie lk o ś c i, ja k rów nież fu n k c je ( n a s t ę p u j e s p e c j a l i z a c j a ) . Podsystemy t e d a ją s ię wyodrębnić od ic h o to c z e n ia na podstaw ie in ten sy w n o ści wew-n ę trz wew-n y c h stosuwew-nków w spó łpracy . Z innymi podsystemami są one po-w iązane p rz e z s p e c ja ln o s to su n k i p ra c y .

K sz tałto w a n ie o rg a n iz a c y jn e z a l ic z a s ię do pierw otnych zadań kierow nictw a p rz e d s ię b io r s tw a , ponieważ ty lk o ono fjosiada w p r z e d s ię b io r s tw ie władzę u s t a l a n i a k ry te rió w wyboru optym alnych form o r g a n iz a c ji, ic h wprowadzania i zm ienian ia k ry te rió w 1 s t - n ie ją c y c h . Wykonanie c z y li szczegółow e p ro je k to w a n ie o rg a n iz a -c j i według ty ch k ry te rió w należy do s p e c ja lis tó w ( o rg a n iz a to ró w ), ew en tu a ln ie przy zaangażowaniu doradców zew nętrznych.

Ponieważ wykonywanie zadań w p r z e d s ię b io r s tw ie n a s tę p u je z a -sad n iczo zgodnie z.p o d ziałem pracy i wieloosobowo, o rg a n iz a c y j-na forma p r z e d s ię b io rs tw a słu ży ukierunkow aniu indyw idualnego za-chowania s ię pracowników na c e l p rz e d s ię b io rs tw a i może być scharakteryzow any jako in s tru m e n t zgodńego z celem kierow ania .zachowaniem s i ę . Regulamin d e f in i u je indyw idualne p o la d z ia ła ń d la pracowników. P rz y p is u je on je d n o stc e o k re ślo n e zad a n ia c z ę

-1 K. B -1 e i c h e r , E. M e y e r , Führung in d e r U n te r-nehmung. Formen und M odelle, Reinbek b ei Hamburg 1976, s . 9 5 .

(3)

ściow e, k tó re ma ona wykonać i za k tó re j e s t o dp ow iedzialna. Stosow nie do zgodnego z rangą uszeregow ania zadań, przyporządkowy-wane z o s ta ją prawa zw ierzchnictw a i obowiązki p o słu sz e ń stw a . Org a n iz a c y jn e ureOrgulow ania n ie mają c e lu w łasneOrgo, n a to m ia s t s łu -żą do te g o , aby n a zachowanie s ię pracowników ta k wpływać i ta k nim kierow ać, ±eby c e le mogły być o s ią g n ię te . N ależy je u ją ć ja k o "oczekiw ania zachowania s i ę " , k tó r e tw orzą o k reślo n e po le swobodnego d z i a ł a n i a . Pracownicy p rzyjm ują re g u ły o rg a n iz a c y jn e , a k c e p tu ją je i p r z e k s z ta łc a ją w r e a ln e zachowanie s i ę . Od s t r o -ny t e o r i i u c z e n ia s ię n a le ż y je pojmować jako bodźce, a rz e c z y -w is te zacho-wanie s ię jako re a k c ję na te bodźce.

Regulaminy o rg a n iz a c y jn e n ie są to s t a b i l n e , niezm ienne wzo-ry oczekiwanych zachowań. Pracownicy są w stałym p ro c e s ie kon-f r o n t a c j i ze swym otoczeniem , w c z a s ie któreg o i n t e r p r e t u j ą c ią -g le na nowo swoje środowisko i nadane im re g u ły , z b i e r a ją doś-w iad czen ia i m odyfikują swoje zachowania odpowiednio do ty c h do-św iadczeń. Te p ro cesy u cze n ia s ię mają niem ałe zn aczen ie d la e - fek tyw n ości uregulow ań o rg a n iz a c y jn y c h . D latego ważne j e s t , a - by o rg a n iz a c je k sz ta łto w a ć z uw zględnieniem indyw idualnych p ro -cesów u cze n ia s i ę .

O rgan izacy jn a forma p rz e d s ię b io rs tw a n ic j e s t tworzona przez jednorazow ą d e c y z ję , a le p rzez w iększą lic z b ę d e c y z ji c z ę ś c io -wych, k tó re podejmowane są w różnym c z a s ie i p rzo z rożne osoby.. Ta cecha c h a ra k te ry s ty c z n a k s z ta łto w a n ia o r g a n iz a c ji ma różne przy cz y n y . Po p ierw sze le ż ą one w o g ra n ic z o n e j zd o ln o ści c z ło -wieka do rozw iązyw ania problemów, k tó ra porw ała ty lk o na to , aby rozwiązywać problemy stopniow o, krokami częściowymi., Z d r u g ie j s Irony zachodzi konieczność s ta ły c h zmian o rg an iz acy jn y c h , wywo-ła n a p rzez zmianę czynników d eterm inujących o r g a n iz a c ję . Z tych względów o r g a n iz a c ja n ie b ęd zie w określonym c z a s ie doskonała,

le c z musi być doskonalona p rzez s t a ł e dostosowywanie do zm ienio-nych warunków. Rozmiar i tempo p rzed się w zięć przystosowawczych z a le ż y od su b ie k ty v/nie p o jęteg o s t o p n i a ’ zmian czynników o k r e ś la -ją c y c h , jak t e i od zamiarów i możliwości, kierow nictw a p r z e d s ię -b io r s tw a .

K sz tałto w a n ie o r g a n iz a c ji zachodzi przy pomocy -modeli o rg a-n iz a c y ja-n y c h , k tó r e o p is u ją i o b ja ś n ia ją w sp ó łzale żn o ści o rg a n i-z a c y jn e . W u p ro sz c z e n iu , p rzez model o rg an iz acy jn y n.u±eiy r o

(4)

-zu n ie ć o k re ś lo n ą k o n stru k c ję powiązań o rg an iz acy jn y c h p r z e d s ię - . b io r s tw a . W zastoso w aniu do k o n k re tn e j i n s t y t u c j i podstawowy, ogólny model musi by6 adaptowany p rz e z wprowadzenie m odyfika-c j i , odpow iadających specyficznym warunkom t e j i n s t y t u c j i .

I I , Elem enty, sto su n k i i z a ło ż e n i a s y s te mu zdoln e go do u cze n ia s ię

1 . Z d o ln o ś ć u c z e n ia s ię i p ro c e s y u cze n ia s ię systemu

Isto tn y m czynnikiem dostosowywania formy o r g a n iz a c y jn e j do zm ienionych warunków j e s t zdolność u c z e n ia s ię systemu p rz e d -s ię b io r -s tw a . Umożliwia ona sto sow an ie zebranych we w c z e ś n ie jszych s y tu a c ja c h doświadczeń p o le g ając y ch na rozw iązyw aniu p ro -blemów w podobnych lu b ta k ic h samych sy tu a c ja c h i i o s ią g a n ie p rz e z to le p sz y c h ro zw iązań.

Zdolność u c z e n ia s ię systemu k o n k rety z u je 3 ię p rz e z procesy u c z e n ia s i ę , k tó re w ramach k s z ta łto w a n ia o r g a n iz a c ji s c h a r a k te -ryzowane być mogą jako aktywne poszukiw anie i w arto ścio w an ie, grom adzenie i ponowne stosow anie in fo rm a c ji o dośw iadczeniach z m niej lu b w ięce j efektywnych zmian zachowania s i ę . W tym s e n s ie k s z ta łto w a n ie o r g a n iz a c ji n ależy u ją ć Jako in s tru m e n t r o z w ija n ia i um acniania zd o ln o ści u cze n ia s ię p rz e d s ię b io r s tw a , ponieważ p rz e z swój o k r e ś la ją c y zachowanie s ię c h a r a k te r urucham ia ono p ro cesy uczariia s ię u pracowników i powinno w miarę m ożliw ości p o p ie ra ć je i wzmacniać. Jako wymaganie w sto sunku do formy o r -g a n iz a c y jn e j, d a je s ię tym samym sformułować w arunek, że p rzez formę o rg a n iz a c y jn ą powinna być zapewniana i stymulowana zdolność u c z e n ia s ię system u p r z e d s ię b io rs tw a . W modelu o rg an iz acy jn y m 'le-żącym u podstaw formy o rg a n iz a c y jn e j, obok innych k ry te rió w i czynników, musi być uw zględniona zdolność u c z e n ia s i ę .

Wymaganie uw zg lęd nien ia zd o ln o śc i u c z e n ia s i ę d a je s i ę b e z -p o śre d n io wy-prowadzać ta k że z zasad celo w o ści, e la s ty c z n o ś c i i zm ienn ości, którym o rg a n iz a c ja musi czy n ić zad o ść. Zdolność do u c z e n ia a lę j e s t n ie z b ę d n a d la u trzym ania e g z y s te n c ji system u, ponieważ ona w ła ś n ie i j e j k o n k re ty z a c ja w p o s ta c i procesów u - . (rżenie s ię pow oduje poprawę e fe k ty w n o ś c i s p e łn ia n ia zadań i tym samym - p e łn ie js z e o s ią g a n ie celów . P rzez p ro cesy uczen ia s ię i

(5)

-Zdolność przed sięb iorstw a do uczenia s i ę 77

" ’"llr “ * ' ~

---n ic jo w a ---n e są p ro cesy p rz y s to s o w y w a n ia , c e le p r z e d s ię b io r s tw a po-d le g a ją s t a ł e j k o n tr o li i są w m iarę p o trzeb y zastępow ane nowy-mi lu b zm ieniane.

2. N ośniki z d o ln o śc i u cze n ia sig

Zdolność u c z e n ia s ię p rz e d s ię b io rs tw a zaw arta j e s t w jego elem entach osobowych. Przy tym na p la n ie pierwszym n ie s to i i n -dyw idualne u c z e n ie s ię jako ta!d.e - j e s t to konieczny, a le n ie w y sta rc z a ją c y warunek d la u cze n ia s ię systemu - a le stw o rzen ie ta k ic h warunków, aby indyw idualne u cze n ie s ię d z i a ła ł o na rz e c z c a ł o ś c i system u.

Formie o rg a n iz a c y jn e j p rz e d s ię b io rs tw a , ze względu na J e j o- k r e ś la ją c y zachowanie s ię c h a r a k te r , przypada za d a n ie , aby przy pomocy odpowiednich środków p o p ie ra ć indyw idualne u cze n ie s ię i produktyw nie wykorzystywać jego e fe k ty d la c a ło ś c i system u. Po-nieważ u cze n ie s ię c a ło ś c i systemu ma decydujące znaczenie d la jeg o e g z y s te n c ji, n a le ż y sięg n ąć do środków o r g a n iz a to r s k ic h , a - by indyw idualnego u czen ia s ię n ie pozostaw ić przypadkow i.

3 . Formalne u ję c ie s y s t emu zdoln e go do u c z e n ia s i 4

Aby móc wdrożyć śro d k i o rg a n iz a c y jn e do zapew nienia zdolno-ś c i u cze n ia s i ę , zdolny do u cze n ia s ię system i jego konieczne fu n k c je muszą być b l i ż e j p rzed sta w io n e, aby móc rozpoznać e l e -menty i s to s u n k i, k tó re mają być k s z ta łto w a n e . P on iższe u ję c ie przyjm uje Jako punkt w y jścia uczący s ię sy3tem z kilkoma podsy-stem am i. Mają one za zad an ie, p rz y ją ć różne fu n k c je w p ro c e s ie p rz e tw a rz a n ia in f o r m a c ji. R ozróżniane przy tym są n a s tę p u ją c e podsystem yi r e c e p to r , blok u c z e n ia s i ę , z b io rn ik in f o r m a c ji, a- f e k t o r .

R e c e p t o r ( s e n s o r y ) . R eceptory s p e łn i a ją fu n k cje spo-s tr z e g a n ia spo-syspo-stem u, przyjm ując in f o r m a c je _ z o to c z e n ia i z s y s te -mu i p rzek azu jąc je d a l e j Jed n o stce u cze n ia s i ę . Ten podsystem pow inien charakteryzow ać s ię odpow iednią c z u ło ś c ią , w y ra ja ją c ą s i ę w jego zd o ln o śc i p o s tr z e g a n ia . •

Wśród in f o r m a c ji, k tó re mają być przyjmowane, można ro z ró ż -n ić i-n fo rm a c je o o to c z e -n iu , o wy-niku i w ew -nętrz-ne.

(6)

B l o k u c z e n i a s i ę . C en traln y podsystem u czą ce- go s ię systemu stanow i blok u c z e n ia s i ę . W nim mają m ie jsc e wła-ściw e procesy u c z e n ia s i ę . Daje s ię on p o d z ie lić na dwa d a ls z e podsystem y (e le m e n ty ): tra n sfo rm u ją c y i o c e n ia ją c y w yniki*

E le m e n t tr a n s f o r m u ją c y. In fo rm ac je prze ka zyw a n e z re c e p -to ró w przyjm ow ane są p rz e z elem ent tra n s fo rm u ją c y , k tó ry w p r o c e s ie p r z e tw a r z a n ia ty c h in fo rm a c ji u s t a l a sposób r e a k c ji s y s - tem u, j a k i p rz e z e f e k t o r y ( p a tr z d a l e j) przekazywany j e s t d a l e j do o to c z e n ia . P rz y p r o je k to w a n iu r e a k c ji (decydowaniu) s ię g a s ię do zgrom adzonych w p a m ię c i w cześn ie jszy ch sposobów zachowania s i ę , w zględnie do i c h wyników i k o n sek w en cji,

Element o c e n ia ją c y wyniki". Dokonuje on porównania s t a -nu rzec zy w isteg o i pożądanego o ra z oceny w yniku. D yktując r e a -k cję efe-ktoro w i elem en t tra n sfo rm u ją c y p rz e -k a z u je je d n o c z e śn ie o- czekiw any wynik ( planowany r e z u l t a t ) elementowi oceniającem u, t a k • t e te n j e s t w s t a n l e skonfrontow ać wynik rzec zy w isty z oczekiwanym i u s t a l i ć ew entualne o d c h y le n ia . P rzek az u je on ta k ż e do pam ięci jak o z b io rn ik a in fo rm a c ji w n io sk i, w y ciąg n ięte z porównania sia-n u rz e c z y w iste g o i pożądasia-nego. Elem ent o c e n ia ją c y wyniki d o e ta r - cza poza tym impulsów do nowych r e a k c j i , j e ś l i stw ierd zo n e od- c h y le n ia p rz e k ro c z y ły u s ta lo n ą w a rto ś ć .

P a m i ę ć С z b io rn ik in f o r m a c ji ) . Z b io rn ik in fo rm a c ji, cha-rakteryzow any jako pamięć system u, zaw iera in fo rm a c je o w cześ-n ie js z y c h sposobach zachowania s ię system u. Są one, odpowiednio do is tn i e ją c y c h w -system ie m ożliw ości d o ta r c ia do n ic h ( r e t r i e -v a l ) do d y sp o zy cji p rz y o k r e ś la n iu zachowania s ię w p rz y s z ło ś -c i . Pamięć* j e s t warunkiem koniecznym d la każdego u c z e n ia s i ę , Jako pamięć rozum iane są t e w łaściw o ści systemu i p ro cesy , k tó re powodują, że c o ś z o s ta j e zachowane i może być znów uaktyw nione. J e j f u n k c ja p o le g a na z b ie r a n iu dotychczasowych doświadczeń, k tó -r e ja k o " h is to ry c z n a baza sposobów reagow ania" wpływa n a zacho- w a n ie s ię s y s te m u . Pamięć może ty lk o wtedy s p e łn ia ć swoją fu n k -cję» j ^ ś l i zapew nio ny j e s t s z y b k i i prawidłowy d o stęp do n i e j , o ra z j e ż e l i p ro c e s za p o m in a n ia ( t j . z a n ik a n ia lu b z n i e k s z ta ł-c a n ia i n f o r m a c j i zgrom adzonych w p am ięci) p rz e b ie g a bardzo wol-no . P rz e z o b ie k t y w izov.’a n io dośw iadczeń pojedynczego pracowrdka w p iiír iv jC i, з у stom s t a je c ię n ie z a le ż n y od p o s z c z e g ó ln y c h p r a -c o w n ik ó w . P ro b le m y a b s e n c ji czy ta ż f l u k t u a c j i elementów osobo-w ych mogą być tym «аыуа o s ła b io n e .

(7)

R y s . 1, Schemat system u z d o ln e g o do u c z e n ia s i ę . S to s u n k i i n f o r m a c j i m ię d zy podsystem am i s y s -temu z d o ln e g o dc u c z e n ia s ię i je g o o to c z e n ie m

[ 1 ] B o d z ie c ( p r z y j ę c i e i n f o r m a c j i ) : t ł a ] z o to c z e n ia , [ 1 b ] z syste m u ; [ 2 ] i n i c j a t y w a o p ra -co w a n ia sposobu re a g o w a n ia ( p r z e k a z a n ie b o d ź c a ); [ 3 ] p o s z u k iw a n ie d o św ia d cze ń do p r z e w a r to -ś c io w a n ia ; [ 4 ] s ię g n ię c ie do d o ś w ia d c z e ń ; [ 5 ] p rz e k a z a n ie r e a k c j i ( d e c y z ja ) : [ 5a] p rz e k a z a -n ie r e a k c j i e f e k t o r o w i, [ 5 Ь ] p rz e k a z a n ie oczekiw ane go w y n ik u do p o ró w n a n ia z w y n ik ie m r z e -c z y w is ty m ; [ 6 ] r e a k c ja ( p r z e k a z a n ie i n f o r m a c ji do o t o c z e n ia ) ; [ 7 ] in fo r m a c je o w y n ik u z o t o -c z e n ia ( s p r z ę ż e n ie z w r o tn e ) ; [ 3 ] p rz e k a z a n ie w y n ik u b lo k o w i u c z e n ia s ię do o ceny w y n ik u C p o -ró w n a n ie s ta n u r z e c z y w is te g o z oczekiw anym i a n a liz a o d c h y le ń ) ; [ 9 ] p rz e k a z a n ie nowych d o

(8)

ź l e k t o r . F unkcja efek to rćw p olega na przekazyw aniu do o to c z e n ia przetw orzonych p rz e z b lo k u cze n ia s ię r e a k c ji w f o r -mie in fo rm a c ji w yjściow ych.

Między przedstaw ionym i podsystemami i s t n i e j ą s to su n k i i n f o r - n a c j i , k tó re zap ew niają zdolność funkcjonow ania uczącego s ię sy-stem u.

4. Z ało żen ia zd o ln o śc i u c z e n ia s ię

Obok i s t n i e n i a p rzedstaw ionych podsystemów i stru m ie n i i n -fo rm a c ji muszą zachodzić z e w n ę trz n e .! wewnętrzne w arunki, aby system b ył zdolny do u cze n ia s i ę .

W a r u n k i z e w n ę t r z n e . Musi i 3 t n i e ć o to c z e n ie ,

z którym system może być powiązany. O toczenie musi wykazywać

s zcze g ó ln e w ła ś c iw o ś c i: musi zm ieniać s ię w c z a s i e , aby system mógł c ią g le występować z nauczonymi re a k c ja m i. Zmiany o to c z e n ia n ie mogą jed nak p rz e b ie g a ć w sposób c a łk o w icie dowolny, le c z

mu-sz ą podlegać określonym , rozpoznawalnym praw idłow ościom .

w a r u n k i w e w n ę t r z n e . Jako warunki wewnętrzn e, mogą być wymiewewnętrzniowewnętrzne przy uw zg lęd wewnętrzn iewewnętrzn iu p sy ch o lo g iczwewnętrzn y ch te o -r i i u c z e n ia s i ę , n a s tę p u ją c e :

a ) P o w ta rz a ln o ść , Liczba pow tórzeń s y t u a c j i , k tó r a ma być n a-uczona, ma podstawowe zn aczen ia d la procesów u c z e n ia s i ę .

b ) N agradzanie ( k a ra n ie ) przy w cześn ie jszy ch sy tu a c ja c h u - c z e r.ia s i ę . Nagrodzone czy n n o ści są pow tarzane, ukarane są t ł u -m ione. Rolę nagrody s p e łn ia ta k ż e - obok wynagrodzeń zapew nio- ny ch pr/.ez system bodźców - s to p ie ń o s ią g a n ia celów w m inionych o k re s a c h .

c ) O dstęp czasu między rozw iązaniem zadań a wynagrodzeniem ( u k a ra n ie m ). K ró tk i o d stę p czasu d z ia ła w zm acniająco, d łu ż szy o

-a ł-a b i-a j ą c o .

d ) S p rzężen ie zw rotne z w cześniejszym rozwiązywaniem zadań. Dowód o d n iesio n eg o ni,«dawno sukcesu d z ia ła w zm acniająco. .

e ) Podobieństwo zadań. P o w tarzające s ię zad a n ia do s p e łn ie -n i a -n ie powi-n-ny pozostawać bez związku i zm ie-niać s ię dow olnie, S y tu a c je u c z e n ia s ię muszą wykazywać co n ajm n iej pewne podobień-stwo w ztf&anach powinny być rozpoznaw alne praw idłow ości lub p rz y - n a jm n ie j z w ią z k i, ÍJie mogą być one z u p e łn ie nowe, le c z muszą

(9)

wykazywać o k re ś lo n e elem enty p o w tarzaln e, k tó re um ożliw iają s ię g n i ę c ie do doświadczeń z układami porównywalnymi lub co n a j -m niej podobny-mi. Warunek te n wymaga od systemu z d o ln o śc i do i - d e n t y f i k a c j i wzorców inform acyjny ch , ja k te ż do oceny zgromadzo-nych wzorców, aby o siągn ąć efektyw ną r e a l i z a c j ę c e lu przy a k tu - aln y ch s y tu a c ja c h decyzyjnych.

"Podobieństw o" j e s t o k re ś la n e przede wszystkim p rz e z u d z ia ł i wymiar wpływających na wynik czynników, zaw artych w zadaniach do wykonania i d łu g o ś c i in terw ałó w czasowych między występowa- • niem s y tu a c ji decyzyjnych.

Zaprezentow ane u ję c ie za g a d n ie n ia pozwala sformułować wyma-g a n ie , aby w modelach o rwyma-g an iz acy jn y c h , le żący ch u podstaw k s z t a ł - . to w an ia o r g a n iz a c ji p rz e d s ię b io rs tw a , uw zględniane były mecha-nizm y, d z ię k i którym p rz e d s ię b io rs tw o u zy sk u je zdolność do u cze-n i a 3 ię i może aktywizować procesy u cze n ia s i ę . S p e łn ie n ie tego wymagania da p rzedsięb io rstw om możliwość nabywania doświadczeń płynących z procesów rozw iązywania problemów i z uzyskanych p rz y tym wyników, doświadczeń koniecznych d la zapew nienia trw a-ł e j e g z y s te n c ji ty c h p rz e d s ię b io r s tw .

X II. Uwzględnie n ie zd o ln o ści ucze n ia s ię w modelach o rg an iz acy jn y c h

1. Wprowadzenie i przedstaw i e n i e f u n k c ji u czeni a alę

P rzytoczony wyżej scheraat systemu zdolnego do u czen ia s ię pozw ała o k r e ś li ć fu n k c je u c z e n ia s i ę , k tó re muszą być uwzględ-n io uwzględ-n e przez modele o rg a uwzględ-n iz a c y juwzględ-n e , j e ś l i zdolność u cze n ia s ię ma być zapewniona i umacniana p rzez formę o rg a n iz a c y jn ą . Te fu n k o je u c z e n ia s ię są i s t o t n e d la ta k ic h Jed n o stek o rg an iz acy jn y c h , k tó r e rnają być u k ształto w an e Jako system uczący s i ę . F unkcje, k tó r e mają być wykonywane p rzez podsystemy modelu systemów zdo-lnych do u cze n ia s ię p rzed staw io n e są p o n iż e j jako fu n k cje u - c z e n ia s i ę 2 :

2

Chodzi tu o ta k ie fu n k c je u cze n ia s i ę , k tó re n ależy u - w zględnić z punktu w idzenia s t r u k t u r o rg a n iz a c y jn y c h . Niezbędna

(10)

- f u n k c ja p rz y jm o w a n ia i n f o r m a c j i , - f u n k c ja t r a n s f o r m a c ji,

. - furikcja oceny wyniku,

- fu n k cja przekazyw ania i n f o r m a c j i , - fu a k p ja g ro m a d ze n ia i n f o r m a c j i .

F u n k c je :: n a ło ż y u w z g lę d n ić w p o d z ia le zadań, k tó ry p r z e w i-d z ia n y J e s t p rz e z modele o r g a n iz a c y jn e d la ró ż n y c h przypadków s to s o w a n ia .

Jako m odele o r g a n iz a c y jn e mogą występować je d n o - i wielowy-m iarow e fo rwielowy-m y s t r u k t u r o rg a n iz a c y jn y c h . Jednowymiarowe formy o r -g a n iz a c y jn e w ysuw ają na p la n pierw szy asp ek ty f u n k c ji , o b ie k tu l u b r e g io n u . P rz y wielowymiarowych mogą być ro z ró ż n ia n e :

a ) 'a lt e r n a t y w y s t r u k t u r a ln e przy zastosow aniu k ró tk o trw ały ch system cw p o ś re d n ic h ( ze sp o łó w zadaniowych) Jako form p r z e j ś c i o

-w ych , * .

b ) m o d e le 'm a c ie rz o w e i tensorow e Jako prawdziwe wielowym iaro-we fo ra y o r g a n iz a c y jn e .

Podczas gdy fo rm y jednowymiarowe c zy n ią zadość w zględnie

prostym i s ta b iln y m warunkom, formy wielowymiarowe n a d a ją s ię do warunków kompleksowych i z jjie n n y c h . Odpowiednio formy Jednowy-m iarow e wymagają ty lk o um iarkow anego akcentow ania fu n k c ji u cze-n i * s ię , pocze-niew aż w a ru n k i p r z e ż y c ia p o z o s ta ją s t a b i l n e i sto p a u c z e n ia s ię może o scylo w a ć wokół z e r a . Dopiero gdy warunki zmie-n i a j ą s ię z a s a d zmie-n ic z o , d la dostosow ania s ię do n ic h system wymaga w yższego s to p n ia - zd o ln o ści u cze n ia s i ę . N atom iast formy wielowy-m iarow e n a le ż y Już z g ó ry ukierunkować na wyższy s to p ie ń z d o l-n o ś c i u c z e l-n ia s ię , a to d la te g o , że aby przetrw ać system musi wychodzić zwycięsko z c o ra z to nowych k o n f ro n ta c ji z u sta w ic z n ie

zm ieniającym i s i ę s y tu a c ja m i.

Głęboka a n a l iz a , k tó ra tu n ie może być przeprow adzona, mu-s ia ła b y zbadać przejaw y f u n k c ji u c z e n ia mu-s ię p rzy pomu-szczególnych je d n o - i wielowymiarowych modelach o rg a n iz a c y jn y c h . Funkcje u - c z e n ia s ię dałyby s ię wówczas p rz e d sta w ić jako fu n k c ja

przygo-tow ania d e c y z ji ( p la n o w a n ia ) i podejmowania d e c y z ji, jako fun k-c j a k o n tr o li i dokum entak-cyjna.

d la procesów u cze n ia s ię fu n k c ja motywacji n ie może być uwzględ-n io uwzględ-n a p rzez formę o rg a uwzględ-n iz a c y juwzględ-n ą . N ależy zw rócić uwzględ-n a uwzględ-n ią uwagę głów-n ie w ramach förm kierow agłów-nia p rzed się b io rstw o m . .

(11)

2 . K s z ta łto w a n i e s to su n ków i n f o r ma c y jn y c h w s y s te m ie z d o ln y m do uczeni a s ię

K s z ta łto w a n ie stosunków in fo r m a c y jn y c h w yw odzi s ię ze w s p ó ł-z a le ż n o ś c i podsystem ów system u z d o ln e g o do u c z e n ia s i ę . O dpowied-n ie u re g u lo w a dpowied-n ia o rg a n iz ą c y jn e n a le ż y u ją ć w m odelach o r g a n iz a -c y jn y -c h . N a le ż y p rz y tyia u w z g lę d n ić s to s u n k i in fo r m a c y jn e wew-n ą t r z system u m iędzy je g o podsystem am i i z d r u g i e j s tr o n y s t o -s u n k i z o to c z e n ie m , k t ó r e ja k o s to s u n k i w e jś c ia i w y jś c ia wyma-g a ją p o s łu ż e n ia s ię fo rm ą system u o tw a r te g o .

K s z ta łto w a n ie stosunków in fo r m a c y jn y c h w jednow ym iarow ych m odelach o rg a n iz a c y jn y c h j e s t w z a s a d z ie stosunkow o p r o s t e . Wa-r u n k i p Wa-r z e tWa-r w a n ia p o z w a la ją tw o rz y ć fo rm y o r g a n iz a c y jn e , wyko-r z y s t u ją c e w y s ta r c z a ją c o p r z e jr z y s t e p o w ią z a n ia in f o r m a c y jn e . N a to m ia s t w w ie lo w y m ia ro w y c h s t r u k t u r a c h k s z ta łto w a n ie stosunków in fo r m a c y jn y c h j e s t w s t a n ie c z y n ić zadość wymaganiom system u z d o ln e g o do u c z e n ia s ię t y l k o p r z y w y k o r z y s ta n iu ■ now oczesnych t e c h n o lo g ii in fo r m a ty c z n y c h .

H elm ut K r a tz

DIE ORGANISATIONSr ORM DES UNTERNEHMENS ALS" VORAUSSETZUNG FÜR SEINE LERNFÄHIGKEIT

i

Unternehmen s in d E in r ic h tu n g e n , d ie e in e T ä t i g k e i t z u r R e a lis ie r u n g g e s e t z t e r Z ie le u n t e r den s ic h s t ä n d ig ändernden B edingu ngen a u s fü h r e n . D ie s e r Umstand h a t z u r F o l j e , daß es f ü r s ie n i c h t m ö g lic h 1 s t , an d e r e i n s t a l s zweckmäßig a n e rk a n n te n V e rh a lte n s w e is e und den A rte n d e r R e a k tio n a u f d ie von außen kommenden Anregungen dauernd f e s t z u h a lt e n . ' E in e u n e r lä ß lic h e ■Voraussetzung f ü r d ie G e s ta ltu n g d e r L e i t u n g s t ä t i g k e i t z u r V e r-w ir k lic h u n g d e r g e s t e l l t e n Z ie le i s t d ie F f t h i t k e i t des U n te rn e h -mens, s tä n d ig zu le r n e n . E in e s o lc h e . F ä h ig k e it e r m ö g lic h t e s , d ie W irk s a m k e it d e r d u rc h g e fü h r te n T ä t ig k e it e n zu b e w e rte n ,« d a s B e w e rtu n g s e rg e b n is im G e d ä c h tn is zu b e h a lte n , um eo dann z u r M o d if iz ie r u n g d e r V e rh a lte n s w e is e b e i w e ite r e n T S t ig k e it s z y k le r t a u s z u rm tz e n . D ie G r g a r iis a tlo n s fo r a e n d e r U nternehm en' b e e in f lu s -sen i n b e a c h t lic h e n Maße d e re n L e r n f ä l i i g k e i t . D ie' E n tw ic k lu n g d ie s e r F ä h ig k e it w ir d d u rc h m e h rd im e n s io n a le , e in e n M u tte r b e t-r i e b e n th a lte n d e sow ie te n s o r e n a r t ig e O rg a n i s a t io n3s t r u k t u r o h g e f ö r d e r t .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Niepewność otoczenia a zdolność uczenia się przedsiębiorstw Spośród wielu cech otoczenia szczególny wpływ na zdolność uczenia się przedsię- biorstw wydaje się mieć

Zwinność organizacyjną można więc ujmować jako zdolność przedsiębiorstwa do prawidłowej i błyskawicznej odpowiedzi na pojawiające się zmiany 8 oraz umiejętność przetrwania

Polska administracja publiczna po reformie.. bli, wielkości jednostek samorządowych) oraz samej decentralizacji, rozumianej w tym przypadku jako proces mający na celu doprowadzenie

Praca ma na celu przedstawienie i w ybór najlepszego wariantu lokalizacji nowego centrum dystrybucji, dzięki któremu zm niejszą się dotychczasowe koszty transportu w

dość niskie dywidendy były powodem ataków na Zarząd Towarzystwa. ukazywały się notatki i artykuły skierowane prze­ ciwko polityce podziału zysków stosowanej

W rezultacie więc jako wskaźnik zdolności płatniczej w podatkach od ludności można przyjąć ogólną wysokość dochodu go­ spodarstwa konsumpcyjnego w przeliczeniu na

Marketingowa orientacja współczesnego przedsiębiorstwa a jego zdolność kreowania wartości oczekiwanej przez odbiorców zewnętrznych.. i

Produktmanagement..