Model odpowiedzi - maj 2018

(1)

EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2017/2018

JĘZYK POLSKI

POZIOM PODSTAWOWY

FORMUŁA OD 2015

(„NOWA MATURA”)

ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ

ARKUSZ MPO-P1

(2)

Strona 2 z 17

Uwaga: Akceptowane są wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne spełniające warunki zadania.

Zadanie 1. (0–1)

Wymaganie ogólne Wymagania szczegółowe

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Zdający:

1.1) odczytuje sens całego tekstu […] oraz wydzielonych przez siebie fragmentów […]; 1.2) […] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte […].

Schemat punktowania

1 p. – poprawna odpowiedź.

0 p. – odpowiedź niepełna lub niepoprawna albo brak odpowiedzi.

Poprawna odpowiedź

1. PRAWDA 2. PRAWDA 3. FAŁSZ

Zadanie 2. (0–2)

Wymaganie ogólne Wymaganie szczegółowe

Zdający:

1.1) odczytuje sens całego tekstu […] oraz wydzielonych przez siebie fragmentów […].

2 p. – poprawne sformułowanie dwóch argumentów. 1 p. – poprawne sformułowanie jednego argumentu. 0 p. – odpowiedź niepoprawna lub brak odpowiedzi.

Przykładowe odpowiedzi

• Tadeusz Różewicz zmienił charakter poezji powstałej po doświadczeniach II wojny

światowej, gdyż jego wiersze cechowały się brakiem nadmiernego zdobnictwa, symboliki i metafor – stały się podobne do prozy.

Autor poezji stwierdził również, że wiersze przedwojenne są zbyt patetyczne i sztuczne, dlatego zrezygnował z tego w swoich dziełach.

• Tadeusz Różewicz zanegował uprzedni patriotyczno-tyrtejski charakter poezji,

koncentrując się na walce z chaosem i konsumpcjonizmem. Zmienił również formę, odchodząc od metaforyki i zdobnictwa, skupił się na pierwszym znaczeniu słów.

Uwaga.

Aby za odpowiedź został przyznany punkt, musi ona mieć formę argumentu zawierającego uogólnienie i uszczegółowienie. Argumenty te mogą się odnosić zarówno do problematyki, jak i do organizacji wypowiedzi poetyckiej.

(3)

Strona 3 z 17

Zadanie 3. (0–2)

Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe

Zdający:

II. Analiza i interpretacja tekstów kultury.

Zdający:

2.5) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty (dostrzega cechy wspólne i różne).

3.3) porównuje funkcjonowanie tych samych motywów w różnych utworach literackich.

2 p. – zajęcie stanowiska i jego uzasadnienie z wykorzystaniem symboliki fragmentu Epilogu oraz wiersza Chleb.

1 p. – zajęcie stanowiska i jego uzasadnienie z wykorzystaniem symboliki fragmentu Epilogu albo wiersza Chleb.

0 p. – odpowiedź niepoprawna lub brak odpowiedzi.

Przykładowa odpowiedź

• Adam Mickiewicz w przytoczonym fragmencie „Epilogu” „Pana Tadeusza” wyraża

pragnienie, aby jego dzieło, jego twórczość były obecne w życiu zwykłych ludzi, aby wzbudzały w nich emocje. Z wiersza Tadeusza Różewicza jasno wynika, że to pragnienie spełniło się. Już sam tytuł „Chleb” mówi o tym, że poezja Mickiewicza to coś powszedniego dla Polaków, każdy ją zna. Ponadto sformułowanie „[…] który się w krew narodu zmienia” sugeruje, że twórczość Adama Mickiewicza stała się integralną częścią narodu polskiego.

• Pragnienie Adama Mickiewicza wyrażone we fragmencie „Epilogu” „Pana Tadeusza”

zostało spełnione, ponieważ przelane na papier słowa autora miały w przyszłości być czytane przez zwykłych ludzi, rozumiane przez „wieśniaczki”. Zadaniem utworu była trafnie do serc i umysłów prostych ludzi w ich codzienności. W wierszu „Chleb” poezja Mickiewicza staje się elementem codzienności, tytułowym chlebem, który wpływa na cały naród.

Uwaga.

W przypadku błędu rzeczowego dotyczącego „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza należy przyznać 0 punktów.

Zadanie 4. (0–3)

Zdający:

1.4) […] rozpoznaje zastosowane […] środki językowe i ich funkcje w tekście.

(4)

Strona 4 z 17

a)

1 p. – wskazanie trzech poprawnych określeń.

C, D, F Uwaga.

Wskazanie nawet jednej nieprawidłowej odpowiedzi przy trzech prawidłowych skutkuje przyznaniem 0 punktów.

b)

2 p. – wskazanie dwóch środków językowych i zilustrowanie każdego z nich właściwym przykładem.

1 p. – wskazanie jednego środka językowego i zilustrowanie go właściwym przykładem. 0 p. – odpowiedź niepełna lub niepoprawna albo brak odpowiedzi.

• bezpośredni zwrot / formy adresatywne / apostrofy / formy grzecznościowe – nadać Tobie /

Dostojny Doktorancie / Panie Rektorze

• epitety lub inne określenia nacechowane pozytywnie – Prześwietny Senacie / Dostojny

Doktorancie / wielkiemu pisarzowi / fenomenalnego debiutu Różewicza / Wielkim Współczesnym

• peryfraza – Wielki Współczesny

• użycie wielkich liter – Twych / Prześwietny Senat Uwaga.

• Podanie tylko środków językowych lub samych przykładów z tekstu nie jest punktowane. • Wszystkie wskazane środki językowe muszą odnosić się do etykiety językowej.

Zadanie 5. (0–1)

Zdający:

3.4) rozpoznaje […] funkcje tekstu ([…] ekspresywną […]).

(5)

Strona 5 z 17

Zadanie 6. (0–1)

Zdający:

C

Zadanie 7. (0–1)

Zdający:

1 p. – poprawne wyjaśnienie.

• Rola tłumaczy w języku polskim polegałaby na objaśnianiu tekstu, tłumaczeniu, jakie były

intencje autora.

• Rola takich tłumaczy polegałaby na rozwiązywaniu problemów związanych z komunikacją

i zrozumieniem się nawzajem.

Zadanie 8. (0–1)

Zdający:

1. FAŁSZ 2. FAŁSZ 3. PRAWDA

(6)

Strona 6 z 17

Zadanie 9. (0–2)

Zdający:

1.1) odczytuje sens całego tekstu (a w nim znaczenie wyrazów […]) oraz wydzielonych przez siebie fragmentów […];

3.1) analizuje i definiuje […] znaczenia słów.

a)

1 p. – poprawne wyjaśnienie tytułu.

• Tytuł „Profesja stulecia” w ironiczny sposób ukazuje, z czym ma problem współczesne

społeczeństwo. Jest nim brak zrozumienia sensu wypowiedzi innych osób, którzy posługują się tym samym językiem.

• Tytuł „Profesja stulecia” sugeruje, iż autor tekstu dostrzega wszechobecne problemy

w komunikowaniu się z innymi ludźmi, a zawód tłumacz w języku polskim rozwiązałby je poprzez wyjaśnienie, co nadawca chciał przekazać.

b)

1 p. – poprawne wyjaśnienie znaczenia.

• Wojny wewnętrzne polegają na braku umiejętności wzajemnego słuchania się oraz

rozumienia. „Mediatorzy” w kontekście tekstu są osobami z założenia postronnymi, które miałyby wysłuchać wszystkich stron konfliktu oraz spokojnie wytłumaczyć sens wypowiedzi każdej z osób.

• Mediatorzy to osoby pośredniczące w rozwiązywaniu, łagodzeniu pewnych sporów,

wewnętrznych konfliktów, ułatwiające właściwą wzajemną komunikację językową.

Zadanie 10. (0–1)

Zdający:

1.1) odczytuje sens całego tekstu […] oraz wydzielonych przez siebie fragmentów […]; 1.2) […] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte.

1 p. – poprawna odpowiedź.

(7)

Strona 7 z 17

• Złe intencje wypowiedzi: ośmieszenie, zastraszenie kogoś.

• Nieetyczne posługiwanie się językiem polskim polega m.in. na wykorzystywaniu go w celu

ośmieszenia, wystraszenia.

Zadanie 11. (0–2)

Zdający:

1.4) […] rozpoznaje zastosowane […] środki językowe i ich funkcje w tekście; 3.1) analizuje i definiuje […] znaczenia słów;

3.8) odróżnia słownictwo neutralne od emocjonalnego i wartościującego, oficjalne od swobodnego.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1.7) wykonuje różne działania na tekście cudzym […].

Umiejętność z III etapu edukacyjnego

2.2) sprawnie posługuje się oficjalną […] odmianą polszczyzny […].

a)

1 p. – wyjaśnienie, czemu służy zastosowanie sformułowań potocznych. 0 p. – odpowiedź niepoprawna lub brak odpowiedzi.

• Zastosowanie sformułowań potocznych ma na celu pokazanie, jakim językiem włada

społeczeństwo, oraz jest adekwatnym sposobem opisania zachowań ludzi podczas komunikowania się.

• W celu wzmocnienia funkcji ekspresywnej zdania. Autor pogardliwie traktuje takie

zachowanie, co podkreśla odpowiednimi sformułowaniami.

b)

1 p. – poprawne przekształcenie zdań.

Przykładowa odpowiedź

• Wielu ludzi bezmyślnie powtarza. Więcej: wybiera/wyjmuje z kontekstu słowo czy

sformułowanie, łącząc je z innym przypadkowym słowem.

• Wielu ludzi bezmyślnie powtarza. Więcej: napotykają jakieś słowo czy sformułowanie, łączą

z innym przypadkowym słowem.

Uwaga.

Przekształceniu z języka potocznego muszą ulec trzy elementy: „powtarza jak papugi”, „łapią”, „sklejają z innym”, należy przy tym zachować pełny sens zdań. Zdający może zmienić strukturę zdania.

(8)

Strona 8 z 17

Zadanie 12. (0–3)

Zdający:

1.5) wyróżnia argumenty, kluczowe pojęcia i twierdzenia w tekście argumentacyjnym, dokonuje jego logicznego streszczenia. III. Tworzenie wypowiedzi

Zdający:

1.7) wykonuje różne działania na tekście cudzym ([…] streszcza […]).

3 p. – ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście; adekwatny poziom uogólnienia, streszczenie logicznie spójne, właściwa liczba słów. 2 p. – ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście

ALE zaburzenia dotyczące poziomu uogólnienia LUB logicznej spójności streszczenia. 1 p. – ze streszczenia wynika, jaki jest temat tekstu i co na ten temat powiedziano w tekście; ALE zaburzenia dotyczące poziomu uogólnienia ORAZ logicznej spójności streszczenia.

0 p. – odpowiedź błędna LUB brak odpowiedzi.

• Bonowicz w swoim tekście porusza problem komunikacji między ludźmi mówiącymi tym

samym językiem. Ironicznie proponuje rozwiązanie: utworzenie zawodu tłumacza „z polskiego na nasze”. Taki mediator wyjaśniałby nieporozumienia wynikające z braku umiejętności wzajemnego słuchania. Ponadto autor przywołuje sytuacje, w których mówiący sami nie wiedzą, o czym mówią, lub używają języka w sposób nieetyczny.

• Coraz trudniej nam się porozumieć, chociaż mówimy tym samym językiem. Autor zauważa

ten problem i w żartach chce powołać biuro tłumaczeń wewnątrzjęzykowych. Skoro często nie rozumiemy się nawzajem, potrzebujemy także mediatorów, żeby rozstrzygnęli spory mające podłoże językowe. Bezrefleksyjnie wykorzystujemy schematy w wypowiedziach. Przez to obecnie nawet poezję łatwiej zrozumieć niż publicystykę. Taki tłumacz to faktycznie zawód z przyszłością.

(9)

Strona 9 z 17

Zadanie 13. (0–50)

Temat 1. Tęsknota – siła niszcząca czy budująca ludzkie życie? Rozważ problem

i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Lalki, całej powieści Bolesława Prusa oraz wybranego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

Wytyczne do realizacji tematu nr 1.

• Temat umożliwia sformułowanie różnych tez i argumentów dotyczących tęsknoty jako siły niszczącej czy budującej ludzkie życie.

• Teza musi być zgodna z poleceniem, fragmentem tekstu, odniesieniem do całości utworu oraz z przywołanym tekstem kultury.

• Uzasadnienie powinno wynikać z interpretacji załączonego fragmentu, odwołania do Lalki i innego tekstu kultury, a odwołania do innego przykładu z Lalki oraz innego tekstu kultury dowolnie wybranego przez zdającego muszą być funkcjonalne dla argumentacji, nie mogą być prostym streszczeniem.

• W przypadku Lalki i innych utworów oznaczonych gwiazdką w podstawie programowej błąd rzeczowy może mieć charakter błędu kardynalnego.

I. Odbiór wypowiedzi

i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Zdający:

1.1) odczytuje sens całego tekstu [...];

1.2) […] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte […].

Zdający:

1.2) określa problematykę utworu;

2.4) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera […]

3.2) wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty […];

Zdający:

1.1) tworzy dłuższy tekst pisany [...] (rozprawka) [...] zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej;

1.2) przygotowuje wypowiedź (wybiera [...] odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat, wybiera formę kompozycyjną, […] dobiera właściwe słownictwo);

1.3) tworzy samodzielną wypowiedź

argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera

argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje ich selekcji pod względem użyteczności

w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie).

(10)

Strona 10 z 17 Kryteria oceny ro zp rawki A Sformu łow ani e stanowisk a wobec problem u pod ane go w poleceniu B Uz asad ni eni e stanowisk a C Popr awn ość rz ec zo wa D Za m ys ł komp oz yc yjn y E Spójn ość lo ka lna F Styl teks tu G Popr awn ość ję zy k owa H Popr awn ość za p is u 6 Stanowis ko jes t adekw atne do problemu pod ane go w poleceniu 18 Uzasa dnie nie tra fne , sz erokie i pog łę bione 4 Bra k b łę dów rzeczowych 6 Kom pozy cja funkc jon alna 2 Pe łna sp ójno ść w ypo w ied zi lub niez nacz ne za burz enia sp ójno ści 4 Styl stos ow ny 6 Bra k b łę dó w lub nieliczne błę dy niera żą ce 4 Zapis w pe łni popr awn y lu b nielic zne błę dy niera żą ce 12 Uzasa dnie nie tra fne i sz erokie 3 Stanowis ko jes t cz ęś ciowo adekw atne do problemu pod ane go w poleceniu 8 Uzasa dnie nie tra fne , ale w ąskie 2 Nie w ię cej ni ż jeden błą d rzeczowy 3 Z aburz enia funk cjon alno ści kom pozy cji 1 Zn ac zn e za burz enia sp ójno ści 2 Styl częś ci ow o stos ow ny 3 Liczne b łę dy niera żą ce lub nieliczne błę dy ra żą ce 2 Liczne błę dy niera żą ce lu b nielic zne błę dy ra żą ce 4 Uz asad ni eni e cz ęś ciowe 0 Stanowis ko jes t nieadekw atn e lub brak stanowiska 0 Bra k uzasa dni en ia stanowiska 0 B łę dy rz ec zo we 0 Bra k zam ys łu kom pozy cy jne go 0 Wy po w ie dź niespójn a 0 Styl niestos own y 0 Liczne b łę dy ra żą ce 0 Liczne błę dy ra żą ce UW AG A Je śli w kategorii A praca uz ys ka 0 punktów, egza m inator nie prz yznaje pu nktów w pozosta ły ch kategor iach. Je śli w kategorii A praca uz ys ka 3 punkty , a w kategorii B – 0 punktów, egza m inator nie prz

yznaje punktów w pozosta

ły ch kategor iach. Je śli praca sk łada s ię z m ni ej ni ż 250 sł ów, egzam inator pr zy znaje punkty ty lko w kategor iach A, B i C. Pojawienie si ę rze czowego błę du kar dy nalnego dy skwalifikuje pr ac ę – zdaj ący otr zym uje 0 punkt ów.

(11)

Strona 11 z 17 Obja śnienia dotycz ące kryteriów oceny rozpraw k i A. Sformu łow anie stanow iska

(np. w postaci tezy lub hipotezy). Zdaj

ący powinien zrozum

ie

ć problem

postawiony w poleceniu i sform

uł owa ć stanowisko b ęd ące ro zwi ązaniem problem

u. Stanowisko jest oceniane ze wzgl

ędu na to, czy jest

uda n ą prób ą rozw ią za nia problemu . Adek watno ść to odpo wiednio ść (zgodno ść , wspó łmi er no ść ) stanow iska i problemu (zdaj ący m oż e si ę zgodzi ć, nie zgodzi ć, zachowa ć postaw ę am biwalentn

ą wobec istoty problemu).

Sformu łow anie stanow iska b ęd ącego cz ęś ciow o udan ą prób ą roz w ią zania problem u jest skutkiem niepe łnego zrozum ienia problem u lub niepe łnego zrozum ienia tekstu. Wypowied ź argum entacyjna, w któ rej b rak s tanowiska, mo że zawiera

ć jedynie streszczenie tekstu, biografi

ę auto

ra itp. lub roz

w ija ć my śli niezwi ązane z polecen iem. Sfor m uł owa

nie stanowiska nie m

usi stanowi ć wyodr ębnionej cz ęś ci r ozprawki . B. Uzasadnienie stanow iska jest oceniane ze wzgl

tra fne , czy jest sz erokie i c zy jes t pog łę bione . Uzasadnienie nie m usi by ć graficznie wyodr ębnion ą cz ęś ci ą rozprawki. Uz asadnienie: − pog łę bione

to uzasadnienie, w którym zdaj

ący wnik liwie odniós ł si ę w rozwini ęciu do w szystkich elementó w polecenia, − trafne

zawiera logicznie poprawne argum

enty

(czyli stwierdzenia poparte przyk

ład am i) za przy ję tym rozwi ązaniem problem u. Sz eroko ść u zasadnienia o cenia s ię

na podstawie tego, czy zdaj

ący w swojej wypowiedzi odniós

ł si ę do wszystkich elem entó w wskazanych w polecen iu. Uz asadnienie jest: − sz erokie , je śli zda ją cy trafnie odniós ł si ę do wszystkich elem entów wskazanych w poleceniu, − w ąskie, je śli zdaj ący traf nie odniós ł si

ę tylko do niektórych elem

entów ws

kazanych w poleceniu (np. nie odniós

ł si

ę do podanego w zadaniu

tekstu lub nie przywo

ła

ł innego tekstu kultury),

−

cz

ęś

ciow

e, je

żeli (a) niektórych argum

entów nie mo

żna uzna

ć za logicznie poprawne wobec przyj

ętego stanowiska lub (b

) niektóre argum

enty

są

niepoparte przyk

ładam

i, lub (c) niektóre argum

enty s ą wzajem nie sprzeczne. Wypowied ź argum entacyjna, w której brak uz as adnienia

, nie zawiera logicznie popr

awnych argum entów za przyj ętym rozwi ązaniem problem u lub rozwija my śli niezw ią zane ze stanowiskiem . C. Popra w no ść rz eczow ą ocenia si ę na podstawie liczby b łę dów rzeczowych. Pomy łki (np. w nazwach w

łasnych lub datach) niew

pł

ywaj

ące n

a

uzasadnienie stanowiska wobec problem

u uwa ża si ę za usterki, a nie b łę dy rzeczowe. B łą d kardynalny to b łą d rzeczowy świadcz ący o nieznajom oś

ci (1) tekstu kultury, do którego odwo

łuje si

ę zdaj

ący, oraz (2) kontekstu

interpretacyjnego przywo

łanego przez zdaj

ąceg

(12)

Strona 12 z 17 D. Kompozycja ocen iana jes t ze wzgl ędu na fu nkcjonalno ść segmenta cji i uporz ądkow anie tekstu zgodnie z gatunkiem wypowi edzi. Nale ży wzi ąć pod uwag ę, czy w tek ście zos ta ły wyodr ębnione – j ęzykowo i graficznie – cz ęś

ci pracy oraz akapity niezb

ędne dla jasnego przedstawienia

stanowiska i uzasadniaj

ących je argum

entów, a tak

że czy wyo

dr

ębnione cz

ęś

ci i akap

ity s

ą logicznie oraz konsekwentnie uporz

ądkowane (bez luk

i zb ędnych powtórze ń). Kom pozycja jest funkcjonalna , je śli podzia ł te kstu na seg m enty (cz ęś ci) i ich po rz ądek (uk ład) s ą ści śle powi ązan e z po rz ądk iem tre ści i rea lizowan ym i w tek ście funkcjam i retorycznymi. O de jś cie od zasady trój

dzielnej kompozycji nie je

st b łę de m, je śli segmentacj a jest funkcjonalna. E. Spójno ść loka ln ą ocenia si ę na podstawie zgodno ści logic znej i gram atycznej m ię

dzy kolejnymi, znajduj

ący m i si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie zdaniam

i w akapitach. Znaczne zaburzenia sp

ójno

ści wypowiedzi to np. akapit

y zbudowane z sekwencji zda

ń ni

ep

owi

ązanych ze sob

ą ani

logicznie, ani gram

atycznie (potok lu źnych m yś li, skojarze ń). F. Styl tekstu ocenia s ię ze wzgl ędu na stosow no ść . Styl uznaje si ę za : − stosow ny , je śli zachow

ana jest zas

ada

decoru

m

(dobór

środków j

ęzykowych jest celowy i adekwatny

do wybranego przez ucznia gatunku

wypowiedzi, sytuacji egzam

inacyjnej, tem

atu i

intencji wypowiedzi oraz odm

iany pisanej j ęzyka). Dopuszczalne s ą drobne, sporadyczne odst ępstwa od stosowno ści, − cz ęś ciow o stosow ny , je śli w wypowiedzi zdaj ący niefunkcjonalnie łą czy ró żne s tyle, n ie kon trolu je jedn olito ści stylu, np. w wypowiedzi pojawiaj ą si ę wyrazy i konstrukcje z j

ęzyka potocznego, nieof

icjalnego, w

tr

ęty ze stylu urz

ędowego, nadm

ierna m

etaforyka.

Mieszan

ie ró

żnych stylów wypowie

dzi uznaje si

ę za uzas

adn

ione, je

śli jest funkcjonalne.

− niestosow n y, je śli wypowied ź zawiera np. wulgaryzm y lub m a charakter obra źliwy.

Styl wypracowania nie musi by

ć zgodny z upodobaniam i stylis tycznymi egzam inatora. G. Popra w no ść j ęzy k owa oceniana jest ze wzgl ędu na licz b ę i wa gę b łę dów sk ładniowych, leksykalnych, s łowotwórczych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych. Błą d stylistyczny to konst

rukcja zgodna z norm

ą j

ęzykow

ą, ale niew

ła

ściwa w sytuacji, w której powstaje

tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,

w

jakim

tekst jest pisany, np. udziwniona m

etafora, niefunkcjonalny kolokwializm, wulg

aryzm

, nieuzasadnione powtórzenie leksyka

lne lu

b

sk

ładniowe. B

łę

dów logicznych nie uznaje si

ę za b łę dy sty lis tyczne. H. Poprawno ść za p is u ocenia si ę ze wzgl ędu na licz b ę błę dów ortograficznych i in terpunkcyjnych (szacowan ą odpowiednio do obj ęto ści teks tu ) oraz ich wa gę (b łę dy ra żą ce i niera żą ce). Za b łą d ra żą cy uznaje si ę b łą

d, który polega na naruszeniu ogólnej regu

ły ortograficznej lub

interpunkcyjnej w zapisie s

łów lub fraz o wysokiej

frekwencji. Ewentualne w ątpliwo ści rozstrzygaj ą ustalenia Rady J ęzyka P olskiego i kl asyf ikacja błę dów interpunkcyjnych Je rzego Podrackiego.

(13)

Strona 13 z 17

Temat 2. Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów.

Wytyczne do tematu 2.

• Koncepcja interpretacyjna zdającego musi być widoczna w pracy, choć nie musi być wyrażona w formie tezy, może wynikać pośrednio z wywodu.

• Przywołany przez zdającego kontekst powinien być sfunkcjonalizowany (nawiązujący do tekstu i pogłębiający koncepcję interpretacyjną). Nie wystarczy samo wskazanie lub hasłowe odwołanie się do niego.

• Proste odczytanie (parafrazowanie, streszczanie) utworu nie jest jego interpretacją.

I. Odbiór wypowiedzi

i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

Zdający:

1.1) odczytuje sens całego tekstu [...];

1.2) […] odczytuje zawarte w odbieranych tekstach informacje zarówno jawne, jak i ukryte […].

Zdający:

1.2) określa problematykę utworu;

2.4) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania świata przedstawionego i bohatera […];

3.2) wykorzystuje w interpretacji utworu konteksty […];

Zdający:

1.1) tworzy dłuższy tekst pisany [...] (interpretacja tekstu poetyckiego) [...] zgodnie z podstawowymi regułami jego organizacji, przestrzegając zasad spójności znaczeniowej i logicznej;

1.2) przygotowuje wypowiedź [...] (wybiera [...] odpowiedni układ kompozycyjny, analizuje temat, wybiera formę kompozycyjną, […], dobiera właściwe słownictwo);

1.3) tworzy samodzielną wypowiedź

argumentacyjną według podstawowych zasad logiki i retoryki (stawia tezę lub hipotezę, dobiera

argumenty, porządkuje je, hierarchizuje, dokonuje ich selekcji pod względem użyteczności

w wypowiedzi, podsumowuje, dobiera przykłady ilustrujące wywód myślowy, przeprowadza prawidłowe wnioskowanie).

(14)

Strona 14 z 17

Kryteria oceny interpretacji utworu poetyckiego A

Konce p cja interpretac yjna B Uz asad ni eni e tez y interpretac yjne j C Popr awn ość rz ec zo wa D Za m ys ł komp oz yc yjn y E Spójn ość lo ka lna F Styl teks tu G Popr awn ość ję zy k owa H Popr awn ość za p is u 9 K on cep cj a niesprz ecz na z utworem, spójn a i o b ejmuj ąca sensy niedos łow ne 15 Uzasa dnie nie tra fne i pog łę bione 4 Bra k błę dó w rzeczowych 6 Kom pozy cja funkc jon alna 2 Pe łna sp ójno ść w ypo w ied zi lub niez nacz ne za burz enia sp ójno ści 4 Styl stos ow ny 6 Bra k b łę dów lub nieliczne błę dy niera żą ce 4 Zapis w pe łni popr awn y lub nieliczne błę dy niera żą ce 6 K on cep cj a niesprz ecz na z utworem , ale niespójn a i/lu b obej muj ąca w wi ększ oś ci zn ac ze n ia dos łow ne 10 Uzasa dnie nie tra fne , al e niepog łę bione 2 Nie w ię cej ni ż jeden błą d rzeczowy 3 Z aburz enia funk cjon alno ści kom pozy cji 1 Zn ac zn e za burz enia sp ójno ści 2 Styl częś ci ow o stos ow ny 3 Liczne b łę dy niera żą ce lub nieliczne błę dy ra żą ce 2 Liczne błę dy niera żą ce lu b nieliczne błę dy ra żą ce 3 K on cep cj a cz ęś ci ow o sprz ecz na z utworem 5 Uzasa dnie nie cz ęś ci ow o tra fne 0 Bra k ko ncep cj i lub k once pc ja ca łkowicie sprz ecz na z utworem 0 Bra k trafny ch arg um ent ów uzasa dni aj ących in terpretacj ę 0 B łę dy rz ec zo we 0 Bra k zam ys łu kom pozy cy jne g o 0 Wy po w ie dź niespójn a 0 Styl niestos own y 0 Liczne b łę dy ra żą ce 0 Liczne błę dy ra żą ce UW AG A Je śli w kategorii A praca uzys ka 0 punktów, eg zam inator ni e przyzna je punkt ów w poz os ta ły ch kat eg ori ach.

(15)

Strona 15 z 17 Je śli w kategorii A praca uzys ka 3 punkty, a w kategorii B – 0 punktów, eg zam inator nie przyzna je punktów w poz ost ał yc h kat ego ri ach. Je śli p raca sk ład a s ię z mn ie j n iż 250 s łów, e gzam inator prz yzn aj e pu nk ty tylk o w k ateg oriach A, B i C. Pojawie nie si ę rzeczowe go błę du ka rd yn al ne go dy sk wal if ik uje p rac ę – zd aj ący ot rzy m uje 0 pu nk tó w Obja śnienia dotycz ące kryteriów oceny interpret acji utw oru poetyckiego A. Koncepcja interpretacyjna jes t efektem poszukiwania p rzez zd aj ącego ca ło

ściowego sensu utworu, tzn. jest pom

ys

łem

na jego odczytanie

(wyra

żonym np. w postaci tezy lub hipotezy

interpretacyjnej). Ocenia si

ę j

ą ze wzgl

niesprzeczna z ut worem i czy jest spójna , a tak

że czy zdaj

ący dociera do sensów niedos

łownych interpretowanego utworu, czy czyta go jedynie na poziom

ie dos łownym . Koncepcja mo że by ć: − cz ęś ciow o s p rz ec zn a z utworem , je śli jedynie w e fragm

entach (lub fragm

encie) znajduje potwierdzenie w tek

ście. − ca łkow icie s p rz ecz n a z utworem , je

śli nawet we fragm

entach (lub fragmenc

ie) nie zn ajduje po twierdzen ia w tek ście. − spójna , gdy obejm uje i łą czy w ca ło ść odszukane przez p isz

ącego sensy utworu.

−

niespójna

, gdy jest fragm

entaryczna, tzn.

rekonstruuje pojedyncze sensy cz

ąstkowe (np. z poszczególnych

strof tekstu) bez w

skazania

ca

ło

ściowego sensu utw

oru, oraz gdy zawiera lu

źno powi ązane, niepo w ią zane lub wzajem nie wykluczaj ące si

ę odczytania sensu utworu

(niesp rzeczn e z interpretowanym utworem ). Brak koncepcji to brak

śladów poszukiwania sensu utworu (ca

ło

ściowego i/lub sensów cz

ąstkowych) – praca ni e jest inte rpre tacj ą, a np. streszczeniem . Koncepcja in terpretacyjna nie m usi stanowi ć wyodr ębnionej cz ęś ci pracy, mo że wynika ć z jej ca ło ściowej wym owy. B. Uzasadnienie interpretacji jest o ceniane ze wzgl

trafne i czy je st pog łę bion e. Uz asadnienie mo że by ć: − trafne , je śli zawiera wy łą cznie po w ią za ne z tekstem argumenty z a odc zytaniem sensu ut woru . Argum enty mus zą wynika ć ze sfunkcjon alizowanej analizy, to zn aczy wywodzi ć si

ę z formy lub/i tre

ści tek stu. − cz ęś ciow o trafne , je

śli w pracy – oprócz argum

entów niepowi ązanych z tekstem lub/i niewynikaj ących ze sfunkcjonaliz owanej analizy – zosta ł sformu łowany przynajm

niej jeden argum

ent powi

ązany z tekstem

i wynikaj

ący ze sfunkcjonalizowanej analizy.

− pog łę bione , j eś

li znajduje potwierdzenie nie tylko w tek

ście, ale tak

że w kontekstach (np. biograficz

nym , historycznoliterackim, filozoficzny m , kulturowym ). Ucze ń powinien cho ć cz ęś ciowo rozwin ąć przywo

łany kontekst, aby uzasadni

ć jego pojawienie si ę. − niepog łę bione , gdy zdaj ący przywo łuje argum

enty tylko z tekstu albo tylk

o z kontekstu. W szystkie argum enty musz ą by ć sf unkcjonalizowane. C. Popra w no ść rz eczow ą ocenia si ę na podstawie liczby b łę dów rzeczowych. Pomy łki (np. w nazwach w

łasnych lub datach) niew

pł ywaj ące n a koncepcj ę in terpr eta cyjn ą uwa ża si ę za uste rki, a nie b łę dy rzeczowe. B łą d kardynalny to b łą d rzeczowy świadcz ący o nieznajom oś

ci (1) tekstu kultury, do którego odwo

łuje si

ę zdaj

ący, oraz (2) kontekstu

interpretacyjnego przywo

łanego przez zdaj

(16)

Strona 16 z 17 D. Kompoz ycja jest oceniana ze wzgl ędu na fun k cjonalno ść se gm en ta cj i i upor zą dkow anie tekstu

zgodnie z wybranym przez uczn

ia gatunkiem wypowiedzi. Nale ży wzi ąć pod uwag ę, czy w tek ście zosta ły wyodr ębnione – j ęzyk owo i graf ic znie – cz ęś

ci pracy oraz akapity niezb

ędne dla jasnego przedstawien ia koncepcji interpretacy jnej i uzasadn ia ją cych j ą argum entów, a tak

że czy wyodr

ębnione cz ęś ci i a kapity s ą logicznie oraz konsekwentnie uporz ąd

kowane (bez luk i zb

ędnych powtórze ń). Kom pozycja jest funkcjonalna , je śli podzia ł te kstu na seg m enty (cz ęś ci) i ich po rz ądek (uk ład) s ą ści śle powi ązan e z po rz ądk iem tre ści i rea lizowan ym i w tek ście funkcjam i retorycznym i. Odej

ście od zasady trójdzielnej

kom

pozycji nie jest b

łę dem , je śli s egm entacja jest funkcjonalna. E. Spójno ść loka ln ą ocenia si ę na podstawie zgodno ści logic znej i gram atycznej m ię

dzy kolejnymi, znajduj

ący m i si ę w bezpo średnim s ąsiedztwie zdaniam

i w akapitach. Znaczne zaburzenia sp

ójno

ści wypowiedzi to np. akapit

y zbudowane z sekwencji zda

ń niepowi

ązanych ze

sob

ą an

i

logicznie, ani gram

atycznie (potok lu źnych m yś li, skojarze ń). F. Styl tekstu ocenia s ię ze wzgl ędu na stosow no ść . Styl uznaje si ę za : − stosow ny , je śli zachow

ana jest zas

ada

decoru

m

(dobór

środków j

ęzykowych jest celowy i adekwatny

do wybranego przez ucznia gatunku

wypowiedzi, sytuacji egzam

inacyjnej, tem

atu

i intencji wypowiedzi oraz odm

iany pisanej j ęzyka). Dopuszcza si ę drobne, sporadyczne odst ępstwa od stosowno ści. − cz ęś ciow o stosow ny

dotyczy wypowiedzi, w której zdaj

ący niefunkcjonalnie łą czy r óż ne s tyle, n ie ko ntrolu je jed nolito ści stylu, np. w wypowie dzi pojawiaj ą si ę wyrazy i konstrukcje z j

ęzyka potocznego, nieoficjalnego, wtr

ęty ze stylu urz

ędowego, nadmierna m

etaforyka.

Mieszan

ie ró

żnych stylów wypowie

dzi uznaje si

ę za uzas

adn

ione, je

śli jest funkcjonalne.

− niestosow n y, je śli wypowied ź zawiera np. wulgaryzm y lub m a charakter obra źliwy.

Styl wypracowania nie musi by

ć zgodny z upodobaniam i stylis tycznymi egzam inatora. G. Popra w no ść j ęzy k owa oceniana jest ze wzgl ędu na licz b ę i wa gę b łę dów sk ładniowych, leksykalnych, s łowotwórczych, frazeologicznych, fleksyjnych i stylistycznych. Błą d stylistyczny to konst

rukcja zgodna z norm

ą j

ęzykow

ą, ale niew

ła

ściwa w sytuacji, w której powstaje

tekst, oraz nieodpowiednia dla stylu,

w

jakim

tekst jest pisany, np. udziwniona m

etafora, niefunkcjonalny kolokwializm, wulg

aryzm

, nieuzasadnione powtórzenie leksyka

lne lu

b

sk

ładniowe. B

łę

dów logicznych nie uznaje si

ę za b łę dy sty lis tyczne. I. Popraw no ść za p is u ocenia s ię ze wzgl ędu na licz b ę błę

dów ortograficznych i interpunkcyjnych (szacowan

ą odpowiednio do obj ęto ści teks tu ) oraz ich wa gę (b łę dy ra żą ce i niera żą ce). Za b łą d ra żą cy uznaje si ę b łą

d, który polega na naruszeniu ogólnej regu

ły ortograficznej lub

interpunkcyjnej w zapisie s

łów lub fraz o wysokiej

frekwencji. Ewentualne w ątpliwo ści rozstrzygaj ą ustalenia Rady J ęzyka P olskiego i kl asyf ikacja błę dów interpunkcyjnych Je rzego Podrackiego.

(17)

Strona 17 z 17

INFORMACJA O ZASADACH OCENIANIA PRAC Z JĘZYKA POLSKIEGO UCZNIÓW ZE STWIERDZONYMI DYSFUNKCJAMI

W pracy maturalnej z języka polskiego autorstwa zdającego, u którego stwierdzono dysleksję i dysortografię, nie należy uwzględniać w ocenie następujących błędów:

a) zmienionej kolejności liter w wyrazach,

b) wstawionych dodatkowo liter w wyrazie, opuszczonych lub przestawionych liter, c) opuszczonego początku lub końca wyrazu,

d) występowania w wyrazach głosek dźwięcznych zamiast bezdźwięcznych i odwrotnie,

e) mylenia głosek „i” i „j”, głosek nosowych z końcówką fleksyjną, np.: ę-em, ą-om, f) mylenia przedrostków z przyimkami, np.: pode szły; błędnego zapisywania

przyimków z rzeczownikami i przysłówkami, np.: wklasie, zachwilę, napewno, g) niewłaściwego zapisu spółgłosek miękkich, np.: rosinie zamiast rośnie, skosiny

zamiast skośny,

h) wynikających ze schematycznego stosowania zasad ortografii, np.: startóje bo

startować, błędnej pisowni wyrazów, którymi nie rządzą zasady ortograficzne (ich

pisownię trzeba zapamiętać),