Streszczenie
Celem artykuáu jest zaprezentowanie ododziaáywania „e-rewolucji” na sferĊ ba-dawczą oraz edukacyjną szkoáy wyĪszej – na przykáadzie WyĪszej Szkoáy Informatyki i UmiejetnoĞci (WSIU) w àodzi. Przez „e-rewolucjĊ” autorzy rozumieją szeroki zakres zmian w gospodarce i spoáeczeĔstwie, związany z dynamicznym rozwojem technologii informacyjno-komunikacyjnych (ang. Information & Communication Technologies – ICT). Chodzi o gospodarkĊ elektroniczną, administracjĊ elektroniczną oraz spoáeczeĔ-stwo informacyjne.
Sáowa kluczowe: gospodarka elektroniczna, administracja elektroniczna, spoáeczeĔstwo informacyjne
1. Wprowadzenie
PojĊcie „e-rewolucji” jest przez nas rozumiane bardzo szeroko i wiąĪe siĊ z wieloaspektową identyfikacją spoáeczeĔstwa informacyjnego. PoniĪsza tablica 1 szczegóáowo przedstawia te aspekty.
Tabela 1. WieloaspektowoĞü definicji spoáeczeĔstwa infirmacyjnego Kryterium
identyfikacji Opis
Technologiczne decydujące znaczenie ma rozwój technologiczny, a przeze wszystkim Internet Ekonomiczne traktuje wiedzĊ i przetwarzanie informacji, jako podstawĊ tworzenia dochodu
narodowego i Ĩródáo utrzymania dla duĪej czĊĞci spoáeczeĔstwa
Demokratyczne jest to spoáeczeĔstwo poinformowane, gdzie kaĪdy ma dostĊp do informacji Zawodowe nie tylko stwarza moĪliwoĞci, ale takĪe wymusza specjalizacjĊ pracy i produkcji Przestrzenne spoáeczeĔstwem informacyjnym jest kaĪde paĔstwo narodowe zdolne do
okreĞle-nia zasobów alokacyjnych i wáadczych oraz do rozpoznania potrzeb swych obywateli
Kulturowe kultura wspóáczesna staje siĊ rzeczywistoĞcią wirtualną, a Ğwiat jest kreowany przez media
ħródáo [15].
Na przeáomie wieków XX i XXI podjĊto w Polsce dziaáania mające na celu rozwój spoáeczeĔ-stwa informacyjnego, m.in. „Inwestowanie w ludzi i umiejĊtnoĞci”, „Stymulowanie lepszego wykorzystania technologii informacyjnej” i wiele innych projektów. Aktualnie jest realizowana Sieü
69
szerokopasmowa Polski Wschodniej – budowa infrastruktury szerokopasmowej na rzecz sieci NGA (ang. Next Generation Access – dostĊp do usáug oparty na sieciach dostĊpowych nowej generacji) oraz podstawowego dostĊpu do Internetu województw Polski Wschodniej. Istotnym elementem jest równieĪ szkolenie osób zagroĪonych „wykluczeniem cyfrowym” oraz dotkniĊtych zakáóceniami w funkcjonowaniu rynku, zgodnie z zasadą neutralnoĞci technologicznej. Chodzi przede wszystkim o rozwój pasywnej infrastruktury teleinformatycznej uzupeániającej istniejące, naleĪące do róĪnych operatorów, zasoby i tworzącej regionalne sieci szerokopasmowego dostĊpu do Internetu [28].
Jednym z bardzo waĪnych problemów jest takĪe koniecznoĞü dostosowania i ujednolicenia na-szego ustawodawstwa we wszystkich dziedzinach gospodarki, a w szczególnoĞci równieĪ w sferze gospodarki elektronicznej oraz regulacji prawnych aktywnoĞci w tej sferze, co związane jest m.in. z akcesją Polski do UE. UE poĞwiĊciáa tym zagadnieniom wiele uwagi. Punktem wyjĞcia byáo sfor-muáowanie kompleksowej wizji spoáeczeĔstwa Īyjącego w erze rewolucji informacyjnej. To wáaĞnie w ramach tej idei znalazáy siĊ równieĪ zagadnienia dotyczące e-biznesu oraz handlu elektronicz-nego. UE nie mogáa pominąü tego typu problemów wspóáczesnego Ğwiata, zwáaszcza, iĪ są one związane z procesami globalizacji i nowoczesnymi technologiami i nowymi technikami wspóápracy miĊdzynarodowej. Stąd teĪ podjĊte zostaáy wysiáki na rzecz opracowania szeregu nowych dyrektyw związanych z tym obszarem problemowym.
Informatyzacja wkroczyáa takĪe do edukacji i to nie tylko w postaci przedmiotów z podstaw informatyki, ale równieĪ umoĪliwiáa studia w trybie e-learningu (nazywane takĪe studiami on line albo studiami „na odlegáoĞü”) dla osób z róĪnych kategorii wiekowych. Taki sposób studiowania jest moĪliwy pod warunkiem dostĊpu do Internetu oraz posiadania umiejĊtnoĞci korzystania z tej formy komunikacji. Zatem interesująca jest odpowiedĨ na pytanie, jakie kompetencje w tym zakre-sie mają osoby máode oraz te ze starszych roczników, którym wprawdzie studia nie zawsze muszą sáuĪyü do zdobywania wyĪszych kompetencji zawodowych, ale na pewno staną siĊ Ĩródáem wiedzy niezbĊdnej do elektronicznego zaáatwiania np. róĪnych spraw administracyjnych.
W te dziaáania, na rzecz rozwoju gospodarki elektronicznej i spoáeczeĔstwa informacyjnego, znakomicie wpisują siĊ równieĪ inicjatywy naukowe i dydaktyczne, podejmowane przez uczelnie wyĪsze. Inicjatywy te dotyczą nowych obszarów badaĔ oraz nowych form ksztaácenia studentów. WSIU, jako uczelnia z wiodącym kierunkiem Informatyką, zajmuje siĊ badaniami m.in. w tej dzie-dzinie – takĪe z udziaáem studentów.
Dotychczasowe badania z zakresu problematyki gospodarki elektronicznej i spoáeczeĔstwa in-formacyjnego w WSIU w àodzi skupiaáy siĊ na nastĊpujących zagadnieniach:
1. Wirtualna Organizacja DziaáaĔ,
2. Nowoczesne media i miĊdzypokoleniowe umiejĊtnoĞci ich aplikacji, 3. Problemy regulacji prawnych w elektronicznej gospodarce i administracji, 4. e-Edukacja – praktyczne zastosowania Internetu w szkolnictwie.
Prace realizowane w ramach poszczególnych zagadnieĔ zostaáy przedstawione poniĪej. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
2. Wirtualna Organizacja DziaáaĔ
Wirtualną organizacjĊ dziaáaĔ (WOD), stanowiącą przedmiot zarówno badaĔ naukowych, jak i realizacji zadaĔ badawczo-rozwojowych oraz edukacyjnych, podjĊto w Polsce w latach 1994/1996. Wspóádziaáa w tym zakresie wielu specjalistów z róĪnych oĞrodków akademickich a wyniki ich badaĔ prezentowane są na krajowych seminariach problemowych (związanych z przedsiĊwziĊciami prowadzonymi przez Towarzystwo Naukowe Prakseologii) oraz na konferencjach krajowych i mi Ċ-dzynarodowych.
Tematyka WOD od początku jest ĞciĞle powiązana z pracami prowadzonymi na forum miĊdzy-narodowym – CODATA (CODATA – Committee on Data for Science and Technology of the International Council for Science) i dotyczy: „uwarunkowaĔ technologicznych i humanistycznych stanowienia spoáeczeĔstwa informacyjnego”. Natomiast badania w ramach WOD poĞwiĊcone są analizie procesów przemian strukturalnych spoáeczeĔstwa informacyjnego oraz poszukiwaniu gáów-nych czynników ksztaátowania spoáecznoĞci informacyjnych. Od 2003 roku problematyka WOD prezentowana jest takĪe podczas organizowanych w Sejmie RP Konferencjach Okrągáego Stoáu (KOS) – „Polska w drodze do spoáeczeĔstwa informacyjnego”. Warto podkreĞliü, Īe KOS organi-zowane są corocznie, przez Zarząd Gáówny SEP – Stowarzyszenie Elektryków Polskich, jako debata Ğrodowisk polityki, gospodarki i nauki. SEP jest takĪe gáównym koordynatorem w Polsce obchodów ĝDSI – ĝwiatowego Dnia SpoáeczeĔstwa Informacyjnego (który przypada na 17 maja).
WyĪsza Szkoáa Informatyki i UmiejĊtnoĞci w àodzi od wielu lat uczestniczy w tych badaniach, organizując m. in. spotkania, konferencje i warsztaty, w których, co zasáuguje na szczególne pod-kreĞlenie, uczestniczą takĪe studenci [8]. To oni, biorąc udziaá w takich spotkaniach, nabywają umiejĊtnoĞci i kompetencje w zakresie: publicznych wystąpieĔ i obrony wáasnych stwierdzeĔ, dys-kusji, wspóápracy w zespole. Ten rodzaj aktywnoĞci uczy wspóáodpowiedzialnoĞci za jakoĞü i terminowoĞü wykonania zadania podjĊtego przez zespóá i wielu innych umiejĊtnoĞci niezbĊdnych, zarówno w pracy zawodowej, jak i w Īyciu codziennym.
Znaczący udziaá w tych seminariach mają [8]. Przedmiotem studenckich wystąpieĔ i prezentacji zrealizowanych w ramach XVI Seminarium problemowego WOD byáy m.in.: „Anatomia przedsiĊ-wziĊü informatycznych i ksztaátowanie umiejĊtnoĞci cyfrowych”, „Technologie integracji wirtualnych zasobów cyfrowych – analiza porównawcza”; „Budowa aplikacji sieciowej oparta na metodzie SOA”, „Tworzenie zasobów cyfrowych i prezentacja medialna informacji przedmiotowej zorientowana na wartoĞci”.
Referaty wygáoszone na ostatnim XVI Seminarium WOD przez pracowników WSIU obejmują szeroki wachlarz problemów m.in.: „Wykorzystanie komputerowej symulacji inteligencji dla kszta á-towania postaw czáowieka”, „UmiejĊtnoĞci cyfrowe i wirtualne sposoby organizowania”, „NarzĊdzia informatyczne implementacji wirtualnych systemów informacji przedmiotowej”, „Infrastruktura i tworzenie wspólnych przestrzeni informacyjnych w dziaáalnoĞci szkoáy wyĪszej”, „Znaczenie konsolidacji czynników technologicznych i humanistycznych w przemianach struktu-ralnych spoáecznoĞci informacyjnych”.
71
3. Nowoczesne media i miĊdzypokoleniowe umiejĊtnoĞci ich aplikacji
ĩyjemy w dobie komputeryzacji, która ogarnĊáa wszystkie dziedziny Īycia. W nowej, wirtual-nej, rzeczywistoĞci próbują siĊ „odnaleĨü” takĪe ludzi starsi, zdobywając wiedzĊ i umiejĊtnoĞci korzystania z komputera poprzez: kursy, szkolenia a czĊsto przy pomocy máodszego pokolenia, czyli dzieci i wnuków. Warto podkreĞliü, Īe komputery stacjonarne zapewne wkrótce zostaną wyparte przez laptopy, iPhony, smartfony itp., które w dobie Internetu bezprzewodowego, sprawdzają siĊ nawet w podróĪy (pracując okreĞloną liczbĊ godzin bez zewnĊtrznego zasilania).
Dla zbadania poziomu umiejĊtnoĞci korzystania z Internetu i innych nowoczesnych narzĊdzi komunikacji przeprowadzono wiele badaĔ ankietowych, w tym takĪe za pomocą e-Ankiety: „Czy jesteĞmy z komputerem i Internetem na Ty? Analiza porównawcza umiejĊtnoĞci odbiorców me-diów” [9], „ Informacja i komputery w Ğrodowisku pracy i codziennoĞci” [10], „Facebook jako konsekwencja ewolucji w komunikacji spoáecznej” [11], „Stare i nowe media”1, „Subkultury
máo-dzieĪowe” (w tym subkultury medialne)2.
Przeprowadzenie badaĔ miaáo na celu, równieĪ, okreĞlenie ryzyka uzaleĪnienia máodzieĪy i do-rosáych od komputera oraz Internetu oraz takĪe pokazanie coraz waĪniejszej roli komputera w Īyciu respondentów, w wieku od 15-go roku Īycia z róĪnych Ğrodowisk spoáecznych i zawodowych, aktywnych zawodowo oraz uczących siĊ (uczniowie gimnazjum, studenci wyĪszej uczelni) [10]. Wyniki ankietowania potwierdziáy, Īe Īycie w dzisiejszych czasach bez komputera i dostĊpu do Internetu byáoby zapewne moĪliwe, ale bardzo trudne. Nowe technologie informacyjne dostarczają nam wiedzy, uczą, bawią i wypeániają wolny czas bez wzglĊdu na páeü, wiek, miejsce zamieszkania, wyksztaácenie, uwarunkowania rodzinne. Są przedmiotem zainteresowania wszystkich grup wieko-wych ankietowanych, ale przede wszystkim ludzi máodych, dla których są stymulatorem rozwoju osobowoĞci, tworzenia i umacniania wiĊzi spoáecznych, rozwoju zainteresowaĔ i wiedzy. Osobom starszym nowe technologie informacyjne umoĪliwiają przekazywanie innym osobistych doĞwiad-czeĔ oraz dalszy aktywny udziaá w Īyciu spoáecznym [4]. Poza pracą wykorzystujemy je takĪe w domu, bardzo czĊsto w celach rozrywkowych. Pozwalają na wykonanie np. róĪnego rodzaju skomplikowanych obliczeĔ w nieprawdopodobnie krótkim czasie, sáuĪą do prac redakcyjnych, szybkiego tworzenia baz danych itp. czyli do róĪnego rodzaju dziaáaĔ, które kiedyĞ wymagaáy ogromnego nakáadu czasu i kosztów, a czasem byáy wrĊcz niemoĪliwe do wykonania. Wykorzysta-nie nowoczesnych technologii komputerowych dla Wykorzysta-niemal wszystkich staáo siĊ juĪ codziennoĞcią. Zdarza siĊ, Īe spĊdzamy przed monitorem caáy dzieĔ: w miejscu pracy, bo musimy, natomiast w domu bo lubimy (niekiedy nawet caáą noc).
Z pewnoĞcią komputeryzacja to zjawisko pozytywne, jednak pojawia siĊ ryzyko uzaleĪnienia od komputera, co jest traktowane jako swoistego rodzaju choroba [1]. Zbyt duĪy „udziaá komputera” w naszym Īyciu, z jednej strony, moĪe prowadziü do izolacji i braku relacji z ludĨmi a takĪe proble-mów ze zdrowiem. Z drugiej strony, Internet zamieniá Ğwiat w „globalną wioskĊ”, bo komunikacja, niestety wirtualna, miĊdzy ludĨmi nie ma ograniczeĔ ani odlegáoĞciowych ani czasowych. Nauczmy siĊ selekcjonowaü treĞci rzetelne i wiarygodne od báĊdnych i nieprawidáowych, korzystając z takich, które wnoszą pozytywne elementy do naszego Īycia [2]. Natomiast w celu zapewnienia przyjemno-Ğci postarajmy siĊ korzystaü raczej ze Ĩródeá rozrywki i wypoczynku, które zbliĪają nas do Ğwiata realnego. Warto zwróciü uwagĊ na taki efekt informatyzacji, jakim są subkultury medialne [6].
1 Badanie przeprowadzone w ramach przedmiotu Socjologia i badania socjologiczne, maszynopis niepublikowany. 2 Badanie przeprowadzone w ramach przedmiotu Socjologia i badania socjologiczne, maszynopis niepublikowany.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 71, 2014
Oprócz znanych nam: punków, metalowców, skejtów, szalikowców, dresiarzy pojawili siĊ: cyber-punki (ich toĪsamoĞü jest zdominowana przez nowoczesne technologie cybernetyczno-komputerowe), gracze komputerowi, clubbingowcy (to pracoholicy wierzący, Īe caákowite podpo-rządkowanie siĊ firmie „wyleczą” w sobotĊ i niedzielĊ), medialni undergroundowcy (wáamujący siĊ do oprogramowania w celach rabunkowych, cybermaniacy (cyberprzestrzeĔ jest miejscem ich sa-morealizacji, gdzie tworzą cyberwiĊzi i odgrywają cyberrole).
Fakt, iĪ coraz wiĊcej máodych ludzi spĊdza wolny czas wyáącznie przed komputerem, upatrując w tym szansy zaistnienia, przetrwania, wybicia siĊ, niesie wiele zagroĪeĔ, choüby uzaleĪnienie kom-puterowe. Cybermaniacy nie wykazują zainteresowania innymi formami aktywnoĞci (poza „palcologią”), tracą kontakt z rzeczywistoĞcią, funkcjonując jedynie w Ğwiecie wirtualnym. Po-waĪną, przykrą konsekwencją takiej postawy moĪe byü swoista samotnoĞü w sieci i utrata kompetencji spoáecznych, związanych z nawiązywaniem i utrzymywaniem relacji z innymi ludĨmi w realnej, fizycznej rzeczywistoĞci. Sprzyja temu coraz powszechniejsza akceptacja „singlowania” jako formy funkcjonowania jednostki w Ğwiecie, powiązana ze záudną wiarą w moĪliwoĞü Īycia bez realnych kontaktów spoáecznych a nawet rodzinnych.
4. Problemy regulacji prawnych w elektronicznej gospodarce i administracji
W ramach tego obszaru problemowego na WSIU zajmowano siĊ kwestiami prawnych związa-nymi z regulacjami prawzwiąza-nymi dotyczącymi informatyki i Internetu [12] i [13].
Asumpt do pracy badawczej w tym zakresie podyktowaáa rzeczywistoĞü. Ciągáe problemy do-tyczące przeprowadzenia skutecznej informatyzacji kolejnych dziedzin Īycia publicznego w Polsce3
zrodziáy pytanie o ich pierwotną przyczynĊ. Autorzy uznali, Īe pomyĞlne zakoĔczenie planu infor-matyzacji paĔstwa zaleĪy nie tylko od jasno wskazanego celu, ale równieĪ, a moĪe przede wszystkim od wspóápracy pomiĊdzy prawnikami i informatykami zaangaĪowanymi w ten proces.
Drugi artykuá to praca pionierska poĞwiĊcona historii regulacji prawnych dotyczących zarzą-dzania i kontroli zasobów Internetu. Spory dotyczące tych regulacji trwają juĪ od 2003 roku, kiedy to w Genewie odbyá siĊ pierwszy Ğwiatowy szczyt ONZ poĞwiĊcony problemom spoáeczeĔstwa informacyjnego. W zasadzie do tej pory nie zostaáy one definitywnie rozstrzygniĊte. Zdania co do tego w jaki sposób i jakim zakresie regulowaü Internet są podzielone, gdyĪ spora czĊĞü uĪytkow-ników jakikolwiek nadzór nad siecią utoĪsamia z cenzurą, która zaprzecza podstawowej, pierwotnej idei wolnoĞci Internetu. WiĊkszoĞü uĪytkowników uwaĪa, Īe Internet naleĪy regulowaü tylko tech-nicznie4 [27]
Prawdopodobnie docelowo sprawa bĊdzie rozwiązana przy pomocy „prawa cyberprzestrzeni”, które ze swojej istoty bĊdzie aterytorialne. Jednak ze wzglĊdna fakt, iĪ taka regulacja musiaáaby zostaü zaakceptowana przez wszystkie kraje Ğwiata – jej praktyczne wprowadzenie bĊdzie wyma-gaáo dáugotrwaáych zabiegów dyplomatycznych i nie ma pewnoĞci, Īe zakoĔczą siĊ one sukcesem.
Ucyfrowienie spowodowaáo nieodwracalne zmiany, z których czĊsto nawet byü moĪe nie zda-jemy sobie sprawy. DziĊki nowoczesnym technologiom spoáeczeĔstwo informacyjne staáo siĊ
3 WymieĔmy tu chociaĪby: cyfryzacjĊ administracji publicznej, czyli np. Elektroniczną PlatformĊ Usáug Administracji
Pu-blicznej (ePUAP) oraz CEPiK czyli system Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców.
4 Regulacja ta miaáaby odbywaü siĊ poprzez ustalanie standardów i protokoáów, którymi zajmuje siĊ m.in. Internet Society
73
faktem, a celem nadrzĊdnym, do którego osiągniĊcia powinno siĊ dąĪyü, jest moĪliwoĞü wykorzy-stania przez „obywateli informacyjnych” wszystkich pozytywnych efektów e-rewolucji. Stanie siĊ to wyáącznie wtedy, gdy przeprowadzone zostaną konieczne zmiany w ustawodawstwie, ale teĪ na-stąpi zmiana mentalnoĞci osób – zarówno tworzących, jak i stosujących prawo. Nie wystarczy zatem jasno okreĞliü celu, który mają osiągnąü eksperci, równie waĪne jest to, by relacje miĊdzy nimi oparte byáy na dialogu i zaufaniu.
5. Szkolnictwo wyĪsze a rozwój technologii
Rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT) spowodowaá, Īe choü rola szkoáy wyĪszej – miejsca, w którym zgáĊbia siĊ wiedzĊ i poszukuje odpowiedzi na pytania – nie zmienia siĊ, inaczej wyglądają sposoby, w jakie wiedzĊ moĪna uzyskaü. Jedną z takich moĪliwoĞci jest e-learning czyli ksztaácenie na odlegáoĞü.
E-learning to nauczanie na odlegáoĞü z wykorzystaniem technik komputerowych i Internetu. Prowadzący kontaktują siĊ ze studentami e-mailowo, w tej formie zadają im konkretne zadania i problemy do rozwiązania, zaĞ dziĊki komunikatorom moĪliwa jest rozmowa pomiĊdzy studentem i wykáadowcą. Historyczne sposoby nauki na odlegáoĞü miaáy charakter asynchroniczny. Nauczyciel i uczeĔ nie kontaktowali siĊ w nich ze sobą w tym samym czasie i miejscu. Obecnie róĪne nowinki techniczne pozwalają na nauczanie synchroniczne. Pomimo, Īe nauczyciel i uczeĔ znajdują siĊ w róĪnych miejscach, mogą np. za pomocą telekonferencji i wideokonferencji kontaktowaü siĊ ze sobą w czasie rzeczywistym5. NarzĊdzia wspóáczesnej edukacji są dostosowane do modelu, zgodnie
z którym jest przekazywana wiedza. W modelu korespondencyjnym najczĊĞciej wykorzystywane są materiaáy drukowane takie jak: skrypty, opracowania, podrĊczniki oraz lekcje nadawane przez radio lub telewizjĊ. Model multimedialny, poza materiaáami drukowanymi, lekcjami na noĞnikach audio lub wideo obejmuje dydaktyczne programy komputerowe. Kolejny model, nazywany teleeduka-cyjno-synchronicznym, jako gáówne narzĊdzie pracy edukacyjnej, wykorzystuje audiotelekonferencje, wideotelekonferencje oraz radio lub telewizjĊ. Ostatni model wspóáczesnej edukacji, teleedukacyjny asynchroniczny (wirtualny), stawia na interaktywne multimedia. Materiaáy edukacyjne są prezentowane w sieci komputerowej, jest to tzw. teleedukacja z komputerem i Inter-netem.
E-learning zostaá doceniony przez UniĊ Europejską, która w myĞl zaáoĪeĔ strategii lizboĔskiej6
[17] zakáadaáa rozwój najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki na Ğwiecie opartej na wiedzy do 2010 [18]. Zgodnie z tą strategią priorytetowym dziaáaniem Unii Europejskiej i jednym z najwaĪniejszych kierunków jej dziaáaĔ strategicznych. Proklamowano utworzenie Europy Wiedzy i spoáeczeĔstwa informacyjnego w peáni wykorzystującego e-edukacjĊ. Dla szkolnictwa wyĪszego waĪną rolĊ w tym wzglĊdzie odgrywa tzw. proces boloĔski, który zostaá zapoczątkowany 19 czerwca 1999 roku w Bolonii. WáaĞnie tam po wielu wspólnych naradach 29 ministrów edukacji paĔstw europejskich podpisaáo deklaracjĊ, w której „wyrazili oni wolĊ podjĊcia wspólnych dziaáaĔ
5Zwáaszcza w krajach o duĪej powierzchni tj. w USA czy w Australii, popularne są wideokonferencje, w czasie których
nastĊpuje wymiana informacji i doĞwiadczeĔ edukacyjnych miĊdzy uczącymi siĊ w najbardziej odlegáych zakątkach kraju.
6 Strategia LizboĔska to podjĊte przez RadĊ Europejską w marcu 2000 w Lizbonie decyzje związane z programem spoáeczno
– gospodarczym Unii Europejskiej.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 71, 2014
zmierzających do zbliĪenia systemów szkolnictwa wyĪszego oraz zbudowania przejrzystego i kon-kurencyjnego europejskiego obszaru szkolnictwa wyĪszego” [3]. Zrealizowanie tego zamierzenia miaáo nastąpiü dziĊki takim programom jak Socrates, Erasmus NARIC, ENIC, które budując jedno-lity europejski obszar edukacyjny, jednoczeĞnie pozwalają wdroĪyü w Īycie postulat edukacji przez caáe Īycie (life long learning)7 [20]. W 2000 r. podjĊto inicjatywĊ eEurope Action Plan 2002 [24],
której gáównym zaáoĪeniem byáo okreĞlenie i skonkretyzowanie podstawy gospodarki opartej na wiedzy, przewidzianej w strategii lizboĔskiej. Uznano, Īe nie da siĊ jej zbudowaü bez spoáeczeĔstwa informacyjnego, którego powstanie jest, z kolei, uwarunkowane upowszechnieniem áącznoĞci inter-netowej w spoáeczeĔstwach Europy. Inicjatywa eEurope zyskaáa szerokie wsparcie poprzez utworzenie kolejnych programów m.in.eLearning, który zostaá zatwierdzony w 2001 r. [21]
PopularnoĞü ksztaácenia na odlegáoĞü wynika z tego, Īe zapewnia ono áatwiejszy dostĊp do wszelkich publikacji i prac naukowych, które są skatalogowane w multimedialnych serwisach sie-ciowych. Inne zalety e-learningu to oszczĊdnoĞü czasu (w Ğwiecie, w którym staá siĊ on najwyĪszym dobrem) i duĪo mniejsze (nieraz aĪ o 70 proc.) wydatki na naukĊ (i to zarówno szkóá jak i studentów, odpadają bowiem koszty wynajmu sal, dojazdu do uczelni, zakwaterowania itp.) [14], komfort psy-chiczny i zwiĊkszenie motywacji studenta, który ma wraĪenie wiĊkszej odpowiedzialnoĞci za proces nauki. Studenci studiów internetowych mają te same prawa i obowiązki co pozostali studenci. Mogą oni korzystaü z preferencyjnych warunków poĪyczek i kredytów studenckich i podlegają odpowie-dzialnoĞci dyscyplinarnej okreĞlonej w prawie o szkolnictwie wyĪszym. Szkoáy wyĪsze coraz chĊtniej proponują wymianĊ multimedialnych danych miĊdzy wykáadowcą a studentami, systemy wideokonferencyjne sprzĊĪone z siecią komputerową, naukĊ z wykorzystaniem áącznoĞci satelitar-nej oraz kursy dostĊpne w kanaáach edukacyjnych telewizji kablowej.
Edukacja na odlegáoĞü uáatwia zdobycie wyĪszego wyksztaácenia oraz daje moĪliwoĞü konty-nuowania nauki osobom wykluczonym ze wzglĊdu na stan zdrowia czy trudne warunki egzystencjonalne. Jej pozytywną cechą jest brak ograniczeĔ ze wzglĊdu na wiek, wyksztaácenie, miejsce zamieszkania i warunki rodzinne. Edukacja na odlegáoĞü oferuje elastycznoĞü miejsca po-bierania nauki, elatycznoĞü godzin nauki, umoĪliwia godzenie nauki z opiekowaniem siĊ maáymi dzieümi itp. Pozwala ona równieĪ na znaczące obniĪenie kosztów funkcjonowania szkoáy wyĪszej. Edukacja w tej formie jest bardziej indywidualna, bo dostosowuje tempo nauczania do moĪli-woĞci uczącego siĊ, jednoczeĞnie wyrabia w nim dyscyplinĊ, motywuje, uczy samodzielnoĞci i umiejĊtnoĞci organizacyjnych, zwáaszcza dotyczących organizacji czasu [29].
Poza licznymi zaletami edukacja na odlegáoĞü rodzi jednak równieĪ wiele problemów. NaleĪą do nich: zakres akceptacji tej formy nauczania przez studentów i nauczycieli, moĪliwoĞci efektyw-nej weryfikacji wiedzy studentów na odlegáoĞü, edukacyjne i psychologiczne skutki izolacji studentów, potencjalne zagroĪenie wykreowaniem nowej postawy samouka-samotnika i in.
W Polsce szkoáy wyĪsze w coraz szerszym zakresie proponują ksztaácenie na odlegáoĞü oraz uzupeániają tradycyjne formy nauczania o wykáady, materiaáy dydaktyczne udostĊpniane on-line, sieciowe gry komputerowe. Niektóre uczelnie oferują odrĊbne kursy lub studia podyplomowe. Do krajowych pionierów e-learningowych naleĪy Polski Uniwersytet Wirtualny8 [30], Centrum
Roz-woju Edukacji Niestacjonarnej SHG w Warszawie [25], Centrum Otwartej i Medialnej Edukacji UW
7 Deklaracja BoloĔska zostaáa rozwiniĊta w przyjĊtym 19 maja 20001 r. w Pradze - Komunikacie Praskim. Zgodnie z nim
za zasadniczy element przestrzeni szkolnictwa wyĪszego uznano ksztaácenie ustawiczne.
75
[26], Portal Edukacyjny Uniwersytetu GdaĔskiego [22] czy OĞrodek Edukacji Niestacjonarnej AGH w Krakowie [23].
RównieĪ w WyĪszej Szkole Informatyki i UmiejĊtnoĞci w àodzi począwszy od 2008 roku przez 2 lata dziaáaáa na kierunku informatyka e-learningowa grupa eksperymentalna. Po tym udanym eks-perymencie dziaáania e-learningowe byáy kontynuowane w kolejnych latach.
Tabela 2. E-Learning w WyĪszej Szkole Informatyki i UmiejĊtnoĞci w àodzi Grupa eksperymentalna
2007/8 2008/9 2010/11 2011/12 2012/13
89 80 60 110 124
ħródáo: opracowanie wáasne danych pochodzących z dziekanatu WSIU.
Zainteresowanie e-learningiem (jak ilustruje tablica 2) ma tendencjĊ rosnącą, co moĪe przesą-dzaü o koniecznoĞci zintensyfikowania wysiáków uczelni na prowadzeniu wiĊkszej iloĞci zajĊü w tej wáaĞnie formie. By odnieĞü sukces na tym polu konieczne jest przekonanie co do celowoĞci i zasad-noĞci takich dziaáaáaĔ wĞród kadry naukowej oraz jej merytoryczne i mentalne przygotowanie do prowadzenia tego typu dziaáaĔ edukacyjnych.
Statystyki dowodzą, Īe tworzenie platform e-learningowych jest coraz bardziej powszechne [7]. Jednak jak podkreĞlają eksperci wirtualizacja nie powinna oznaczaü komercjalizacji naucznia, lecz nowoczesną formĊ zaspokojenia Ğwiadomej potrzeby edukacyjnej [5]. Jednym z najwaĪniejszych imperatywów edukacyjnych jest bowiem to, by obywatel informacyjnego spoáeczeĔstwa mógá sko-rzystaü ze wszystkich szans jakie niosie ze sobą rozwój nowoczesnych technologii.
6. Podsumowanie
E-rewolucja objĊáa juĪ wszystkie dziedziny naszego Īycia i zmieniáa otaczający nas Ğwiat. Marshall McLuhan juĪ w latach szeĞüdziesiątych ubiegáego stuleciaá wskazywaá, Īe myĞląc o me-diach naleĪy braü pod uwagĊ przede wszystkim to w jaki sposób ich obecnoĞü zmienia nasze Īycie [16].
Na podstawie przedstawionych wyĪej danych moĪna stwierdziü, iĪ e-rewolucja w wielu swoich przejawach znajduje znaczące i róĪnorodne odbicie w dziaáaniach WSIiU w àodzi. SzkoáĊ tĊ moĪna traktowaü jako dobry przykáad uczelni, która pomimo specyficznych uwarunkowaĔ charaktery-stycznych dla niepublicznego sektora szkolnictwa wyĪszego, potrafiáa wykorzystaü swój badawczy i edukacyjny potencjaá dla realizacji publicznej misji budowania spoáeczeĔstwa informacyjnego w Polsce poprzez rozwijanie ĞwiadomoĞci i wiedzy w Ğrodowisku, na które oddziaáywuje.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 71, 2014
Bibliografia
[1] Augustynek A.: Psychologiczne aspekty korzystania z Internetu. Formowanie siĊ
spoáecznoĞci informacyjnej. Red. L. Haber. Wyd.Tekst-Graf, Kraków 2003, s. 73–94.
[2] Augustynek A.: OsobowoĞciowe determinanty zachowaĔ internetowych. [w] Materiaáy Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „Polskie doĞwiadczenia w ksztaátowaniu spoáeczeĔstwa informacyjnego”. Wydziaá Nauk Spoáecznych Stosowanych, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków 2002, s. 433–442.
[3] Boruta I., Polityka spoáeczna, zatrudnianie, edukacja, szkolenie, máodzieĪ, [w:] Jan Barcz (red.), Prawo Unii Europejskiej. Prawo materialne i polityki, Warszawa 2005, s. II–563. [4] Chomiak-Orsa I. Uniwersytety trzeciego wieku jako nowa forma nauczania technologii
informacyjnych w Informatyka Ekonomiczna nr 17, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego
we Wrocáawiu, 2010, s. 52.
[5] Cwynar Katarzyna M., Uniwersytet Wirtu(realny. Enter. [w:] Polityka i SpoáeczeĔstwo, nr 4, 2007 r., s. 43.
[6] JĊdrzejowski M., Media a subkultury máodzieĪowe, Problemy OpiekuĔczo – Wychowawcze nr 6 s. 27–32, 2000, nr 10, s. 1 – 3, 2002.
[7] Green J., Nowa Era Komunikacji, Warszawa 1999 r.,130–131.
[8] Klepacz H., Studenci w pracach na rzecz upowszechniania wiedzy o spoáeczeĔstwie
informacyjnym 2008 – 2014, XVI Seminarium problemowe WOD: Anatomia przedsiĊwziĊü informatycznych i ksztaátowanie umiejĊtnoĞci cyfrowych, àódĨ 21–22 lutego 2014,
Program i materiaáy, Sorus, Warszawa – àódĨ – Olsztyn – Polkowice – PoznaĔ 2014, s.21– 23.
[9] Klepacz H., ĩóátowska E., Czy jesteĞmy z komputerem i Internetem na Ty? Analiza
porównawcza umiejĊtnoĞci odbiorców mediów. Studium przypadku, [w] M. Kaczmarczyk,
D. Rott (red., red.), Problemy konwergencji mediów, Oficyna Wydawnicza „Humanitas”, Sosnowiec; Verbum, Praha; Fundacja „Humanitas”, Sosnowiec 2013, T.I, s.303–320. [10] Klepacz H., Paprzycka M., Informacja i komputery w Ğrodowisku pracy i codziennoĞci.
Wyniki badaĔ ankietowych, XV Seminarium WOD: Uczące siĊ spoáecznoĞci informacyjne,
Olsztyn, 17–19 kwietnia 2013, s.85–86 (streszczenie).
[11] Klepacz H., Usielska A., Facebook jako konsekwencja ewolucji w komunikacji spoáecznej, artykuá záoĪony do druku w „Media i dziennikarstwo w Polsce w XX wieku. Studia i szkice historycznoprasowe", Sosnowiec.
[12] Klepacz H., E. Nowak–Jamróz, M. NiedĨwiedziĔski, Prawo i informatyka: Wspóápraca
trudna lecz konieczna XVI Seminarium problemowe WOD: Anatomia przedsiĊwziĊü
informatycznych i ksztaátowanie umiejĊtnoĞci cyfrowych, àódĨ 21–22 lutego 2014, Program i materiaáy, Sorus, Warszawa – àódĨ – Olsztyn – Polkowic – PoznaĔ 2014, s.21– 23 (streszczenie). Artykuá przyjĊty do druku w monografii pod red. Z. Kierzkowskiego. [13] Klepacz H., Nowak–Jamróz E., Nowe media – krótka historia Internetu i próby jego
prawnej regulacji, artykuá záoĪony do druku w „Media i dziennikarstwo w Polsce w XX
wieku. Studia i szkice historycznoprasowe", Sosnowiec – oddano do druku.
[14] Makosz A., E-learning zastąpi tradycyjna naukĊ, Gazeta Prawna DostĊpne:http://biznes.gazetaprawna.pl/artykuly/19540, pobrano 19.05.2014 r. godz. 9.00.
77
[15] Matouk K. Portale e-learningowe jako element spoáeczeĔstwa informacyjnego w Informatyka Ekonomiczna nr 17, wyd. Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocáawiu, 2010, s.128.
[16] McLuhan M., ĝrodek jest przekazem. Wybór fragmentów. Wydawnictwo Radia i Telewizji, Warszawa 1968 r., s. 24.
[17] Stankiewicz W., Rozwój gospodarki Unii Europejskiej Strategia LizboĔska, a nowy plan
„Europa 2020, [w:] Rocznik Integracji Europejskiej, Nr 6, Olsztyn, s. 272–277.
[18] Szomburg J., Biaáa KsiĊga 2003, cz. I, Polska wobec Strategii LizboĔskiej, Polskie Forum Strategii LizboĔskiej, GdaĔsk-Warszawa 2003, s. 8.
[19] Waglewski P.: waĪne Projektowane zmiany International Telecommunication Regulations
(ITR) – najpierwĨródáaN, 2012-06-10 04:03 by VaGlaEuropean telcoms defend leaked
proposal for U.N. Internet tax; Sesja ONZ zmieniInternet?; U.N. could tax U.S.-based Web sites, United Nations may get more control over Internet, pobrano 21 maja 2014r. godz. 13.20.
[20] Wudarska K., Szkolnictwo wyĪsze w procesie integracji europejskiej, [w:] K. Waluch (red.), Unia Europejska dziĞ i jutro, Páock 2006, s.21.
[21] http://europa.eu/legislation_summaries/information_society/strategies/124226_en.htm, (22.05.2014). [22] http://pe.univ.gda.pl, (20.05.2014). [23] http://pl.oen.agh.edu.pl, (20.05.2014). [24] http://www.europa.eu.int/comm/elearning, (24.05.2014). [25] http://www.e-sgh.pl, (20.05.2014). [26] http://www.come.uw.edu.pl, (20.05.2014). [27] http://www.itu.int/osg/wcit-12/highlights/dec13-14.html#.U1-FmVV_v3k, (21.05.2014). [28] http://www.polskawschodnia.gov.pl/projekty/strony/siec_szerokopasmowa_polski_wscho dniej.aspx, (20.05.2014). [29] http://www.profesornet.plhttp:/www.lifelong-learning.pl/rozwoj/naukanaodl.html, (22.05.2014). [30] http://www.puw.pl, (20.05.2014).
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 71, 2014
ENGLISH LANGUAGE TITLE “E-REVOLUTION” AT A COLLEGE – THE EXAMPLE OF WSIU IN àÓDħ
Summary
The purpose of the article is to present e-revolution’s influence on research and educational spheres of interests at a college on the example of WSIU in àódĨ. By e-revolution we understand wide range of changes in economy and society con-nected with a dynamic progress in Information & Communication Technologies (ICT). It regards to electronic commerce, electronic government and information society.
Keywords: electronic commerce, electronic goverment, information society
Halina Klepacz, Edyta Nowak-Jamróz
Wydziaá Informatyki i Zarządzania
Katedra Systemów Informatycznych Zarządzania WyĪsza Szkoáa Informatyki i UmiejĊtnoĞci w àodzi ul. Rzgowska 17 a, 93-008 àódĨ
e-mail: halina_klepacz@wsinf.edu.pl, edyta.nj@op.pl Marian NiedĨwiedziĔski
Uniwersytet àódzki
Katedra Informatyki Ekonomicznej Wydziaá Ekonomiczno-Socjologiczny ul. Rewolucji 1905 r. nr 37, 90-214 àódĨ e-mail: mariann@uni.lodz.pl
