Zastosowanie technologii GIS we wspomaganiu zarządzania bezpieczeństwem publicznym z uwzględnieniem potrzeb osób niepełnospraw\൮ych i starszych

Pełen tekst

(1)ZASTOSOWANIE TECHNOLOGII GIS WE WSPOMAGANIU ZARZ DZANIA BEZPIECZESTWEM PUBLICZNYM Z UWZGLDNIENIEM POTRZEB OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH I STARSZYCH. JOANNA BARTNICKA, KATARZYNA SIENKIEWICZ-MAŁYJUREK, MARCIN DĄBROWSKI. Streszczenie W artykule przedstawiono wyniki bada w zakresie zastosowania technologii GIS we wspomaganiu kształtowania bezpiecznej przestrzeni publicznej. Badania prowadzono dwuetapowo. Pierwszy etap miał charakter bada diagnostycznych i miał na celu ocen stanu bezpieczestwa w wybranym miecie. Drugi etap dotyczył tworzenia map zagroe z zastosowaniem systemu GIS w oparciu o wyniki bada diagnostycznych. Mapy zagroe słu do lepszego wykorzystania zasobów informatycznych i tym samym do usprawnienia organizacji słuby prewencyjnej. W szczególnoci zwrócono uwag na potrzeby osób niepełnosprawnych i starszych w przedmiotowym zakresie. Słowa kluczowe: System Informacji Geograficznej GIS, mapa zagroĪeĔ, osoby niepełnosprawne i starsze, prewencja, kształtowanie przyjaznej przestrzeni publicznej 1. Wprowadzenie Bezpieczna i wolna od wszelkich barier przestrzeĔ publiczna to jeden z głównych filarów rozwoju i integracji społecznoĞci lokalnych oraz przeciwdziałania marginalizacji społecznej. Kształtując przestrzeĔ publiczną, naleĪy zatem uwzglĊdniü aspekty związane z dostĊpnoĞcią i utrzymaniem bezpieczeĔstwa i porządku publicznego zwracając uwagĊ na potrzeby i sytuacjĊ osób z niepełnosprawnoĞcią i osób starszych. Szczególnie niebezpieczne dla wymienionych grup społecznych, a jednoczeĞnie statystycznie czĊsto wystĊpujące, są działania przestĊpcze uciąĪliwe społecznie, takie jak kradzieĪe, w tym kradzieĪe kieszonkowe, pobicia, uszkodzenia ciała, przestĊpstwa seksualne czy teĪ rozboje. Niepokojący jest ponadto fakt, Īe, według statystyk, najczĊstszym miejscem popełnienia przestĊpstwa jest ulica oraz mieszkanie [12], a zatem te miejsca, gdzie osoby o niskiej zdolnoĞci obronnej i obniĪonej mobilnoĞci nie są w stanie przeciwstawiü siĊ napastnikowi lub napastnikom i są bardziej naraĪeni na negatywne skutki zdarzenia przestĊpczego. Jak donoszą wyniki badaĔ europejskich i amerykaĔskich, osoby z niepełnosprawnoĞcią od 2 do 5 razy czĊĞciej padają ofiarami przemocy niĪ osoby pełnosprawne. Szczególnie naraĪone na przestĊpstwa są osoby z upoĞledzeniem umysłowym. Według danych zawartych w dokumencie "Crime Victims with Disabilities Awarness Act", wydanym przez Kongres USA w 1998 roku, osoby z upoĞledzeniami rozwoju od 4 do 10 razy czĊĞciej stają siĊ ofiarami przestĊpstw niĪ osoby pełnosprawne [10]..

(2) 36 Joanna Bartnicka, Katarzyna Sienkiewicz-Małyjurek, Marcin Dbrowski Zastosowanie technologii gis we wspomaganiu zarzdzania bezpieczestwem publicznym z uwzgldnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych. 2. Cel i zakres bada Celem badaĔ było dokonanie diagnozy bezpieczeĔstwa wybranej społecznoĞci miejskiej ze szczególnym uwzglĊdnieniem mieszkaĔców niepełnosprawnych i starszych oraz wskazanie sposobu zastosowania technologii GIS w zarządzaniu bezpieczeĔstwem w przestrzeni publicznej. Wyniki przeprowadzonych badaĔ stanowią przesłankĊ do opracowania metody wspomagania kształtowania bezpieczeĔstwa i porządku publicznego w mieĞcie. Badania przebiegły dwuetapowo: − W pierwszym etapie zidentyfikowano aktualną sytuacjĊ dotyczącą funkcjonowania osób z niepełnosprawnoĞcią w wybranym mieĞcie oraz stanu bezpieczeĔstwa. W szczególnoĞci badania prowadzono we współpracy z przedstawicielami UrzĊdu Miejskiego oraz Komendą Miejską Policji. Zgromadzone w trakcie badaĔ i uporządkowane informacje mają walor diagnostyczny oraz wskazują na te obszary funkcjonowania przestrzeni publicznej, które w szczególnoĞci wymagają działaĔ dostosowawczych. − Drugi etap badaĔ jest odpowiedzią na potrzeby wynikające z przeprowadzonej oceny stanu aktualnego. Przedstawiono w nim koncepcjĊ zastosowania technologii GIS do wspomagania realizacji zadaĔ o charakterze publicznym, które w szczególnoĞci mają na celu kształtowanie bezpiecznej przestrzeni miejskiej. Efektem drugiego etapu jest m.in. opracowanie mapy zagroĪeĔ, która moĪe uzupełniü funkcjonujący w mieĞcie system informacji o terenie oraz staü siĊ przyczynkiem od opracowania i udostĊpniania policyjnego serwisu geoinformacyjnego. W badaniach posłuĪono siĊ m.in. takimi metodami, jak metoda obserwacyjna, metoda statystyczna, analiza literatury przedmiotu i dokumentacji wewnĊtrznej. 3. Sposób kształtowania przestrzeni bezpiecznej PrzestrzeĔ bezpieczna to taka, która – dziĊki odpowiedniemu ukształtowaniu – minimalizuje poczucie zagroĪenia wĞród osób z niej korzystających. Kreowanie bezpiecznej przestrzeni publicznej polega w głównej mierze na tzw. zapobieganiu sytuacyjnym [3]. Oznacza to, Īe, przy załoĪeniu, Īe motywacja przestĊpcy wynika głównie z atrakcyjnoĞci celu i okazji, rozwiązania przestrzenne powinny tak kształtowaü Ğrodowisko Īycia w mieĞcie, aby tworzyło ono zaporĊ dla zachowaĔ przestĊpczych. Typowymi miejscami koncentracji atrakcyjnych celów przestĊpstw są obszary Ğródmiejskie, dworce i przystanki, a takĪe miejsca osłoniĊte o ograniczonej widocznoĞci. Odpowiednie zagospodarowanie tych miejsc jest jedną z podstawowych metod eliminacji potencjalnych zagroĪeĔ. DoĞwiadczenia krajów Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych wskazują, Īe dobrze zaprojektowane przestrzenie publiczne wpływają zarówno na poziom zagroĪenia przestĊpczoĞcią, jak i na poczucie bezpieczeĔstwa społecznego [1, 2, 4, 8, 9]. WĞród przestrzenno-organizacyjnych metod kształtowania bezpieczeĔstwa przestrzeni publicznych podstawowymi są [7]: − Zapewnienie szerokiego pola widzenia: UmoĪliwia identyfikacjĊ zagroĪeĔ i niebezpiecznych miejsc, a takĪe kontrolĊ przestrzeni. Opiera siĊ na eliminacji niezabezpieczonych bram i wewnĊtrznych podwórzy, aneksów i wnĊk, wszelkich miejsc osłoniĊtych, a takĪe gĊstej, zaniedbanej zieleni. − Zapewnienie odpowiedniego oĞwietlenia nocnego: UmoĪliwia identyfikacjĊ ryzyka, oraz zwiĊksza moĪliwoĞci nadzoru. Poziom jego natĊĪenia uzaleĪniony jest od klas oĞwietleniowych, które charakteryzuje norma PN-EN 13201 „OĞwietlenie dróg”..

(3) 37. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011. − Stosowanie oznak własnoĞci i nadzoru: Polega na dbałoĞci o przestrzeĔ oraz zaznaczeniu granic prywatnoĞci. − Intensyfikacja uĪytkowania przestrzeni: Opiera siĊ na wprowadzaniu róĪnorodnoĞci funkcji, co sprzyja społecznej kontroli. Polega na łączeniu funkcji mieszkaniowych z usługami (sklepy, restauracje, kluby itp.), w których zatrudnione są osoby z lokalnych społecznoĞci. − Systemy monitoringu wizyjnego: uĪycie odpowiednich zabezpieczeĔ elektronicznych podnoszących poziom ochrony. Obok przedstawionych metod przestrzenno-organizacyjnych, kształtowanie bezpiecznej przestrzeni zaleĪy od skutecznoĞci działaĔ prewencyjnych właĞciwych słuĪb: Policji i straĪy miejskiej. Rządowy Program Ograniczania PrzestĊpczoĞci i Aspołecznych ZachowaĔ zawiera szereg wytycznych, zadaĔ i form wsparcia w zakresie przeciwdziałania przestĊpczoĞci pospolitej. WĞród nich zwraca siĊ uwagĊ na nastĊpujące elementy: − Wszelkie działania podejmowane na rzecz bezpieczeĔstwa i porządku publicznego muszą byü poprzedzone rzeteln analiz zagroe bezpieczestwa i realnych potrzeb społecznoci lokalnych pod wzgldem bezpieczestwa. − Organizacja i dyslokacja słuĪby powinny byü zintegrowane, tj.: oparte na analizach, uwzglĊdniających dane i doĞwiadczenia róĪnych komórek organizacyjnych Policji, oraz na mapach zagroe, opracowanych wspólnie z podmiotami pozapolicyjnymi, a zawierających informacje m.in. uzyskane w wyniku konsultacji społecznych, badaĔ potrzeb oraz problemów społeczeĔstwa; zapewniające koordynacjĊ działaĔ poszczególnych komórek organizacyjnych Policji, zapewniające komunikacjĊ miĊdzy róĪnymi instytucjami i podmiotami działającymi na rzecz bezpieczeĔstwa w celu wspólnego planowania i koordynacji działaĔ oraz oceny osiągniĊtych efektów. − ZwiĊkszenie liczby patroli Policji i innych formacji w tych miejscach i czasie, gdzie s najbardziej potrzebne. − Wzmocnienie roli dyĪurnych jednostek organizacyjnych Policji, połoĪenie szczególnego nacisku na profesjonalne przyjmowanie zawiadomieĔ o przestĊpstwach i wykroczeniach, w tym naruszeniach porządku publicznego, zachowaniach i czynach patologicznych. − Aktywny dzielnicowy, jako policjant pierwszego kontaktu, który identyfikuje lokalne problemy bezpieczeĔstwa i porządku publicznego, dostarcza waĪnych informacji pochodzących z rozpoznania rejonu i inicjuje lokalne inicjatywy na rzecz bezpieczeĔstwa. − Budowa lokalnych systemów powiadamiania o zagroĪeniach, patologiach z wykorzystaniem: rad osiedli, sołtysów na obszarach wiejskich, korporacji taksówkowych, itd. − Wypracowanie mechanizmów współpracy miĊdzy administracją samorządową, Policją wraz ze straĪami gminnymi (miejskimi), prywatnymi przewoĨnikami, w szczególnoĞci korporacjami taksówkowymi. − Opracowanie i wdroĪenie koncepcji lepszego wykorzystania zasobów informatycznych do usprawnienia organizacji słuby prewencyjnej Policji (analiza i ocena zagroĪeĔ). Zaznaczone powyĪej fragmenty tekstu odnoszą siĊ do tych działaĔ, które szczególnie wpisują siĊ w zakres wspomagania zarządzania bezpieczeĔstwem z zastosowaniem systemu GIS..

(4) 38 Joanna Bartnicka, Katarzyna Sienkiewicz-Małyjurek, Marcin Dbrowski Zastosowanie technologii gis we wspomaganiu zarzdzania bezpieczestwem publicznym z uwzgldnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych. 4 Diagnoza i okrelenie potrzeb mieszkaców w zakresie bezpieczestwa i porzdku publicznego Diagnoza stanu bezpieczeĔstwa i okreĞlenie potrzeb mieszkaĔców ze szczególnym uwzglĊdnieniem osób niepełnosprawnych i starszych zawiera: ocenĊ ładu i porządku publicznego w oparciu o badania terenowe oraz ocenĊ bezpieczeĔstwa w oparciu o analizĊ statystyczną przestĊpstw uciąĪliwych społecznie, na podstawie dokumentacji otrzymanej z Komedy Miejskiej Policji. Badania terenowe przeprowadzono w centralnej dzielnicy miasta w maju 2010 roku. Szczegółowym celem badaĔ była analiza podstawowych wyznaczników bezpieczeĔstwa i porządku w aspekcie poruszania siĊ w przestrzeni publicznej osób niepełnosprawnych i starszych. PrzyjĊto, zgodnie z koncepcją Crime Prevention Through Environmental Design, Īe podstawowym parametrem utrzymania bezpieczeĔstwa w przestrzeniach publicznych jest wygląd, ład i zagospodarowanie, które eliminują tzw. „klimat przyzwolenia”. W badaniach zanalizowano nastĊpujące strefy przestrzeni publicznej: przejĞcia dla pieszych, sygnalizacja dĨwiĊkowa, dotykowa, wzrokowa, kratki Ğciekowe i kanalizacyjne, studzienki, chodniki, krawĊĪniki, zjazdy, podjazdy, elementy małej architektury, oĞwietlenie, schody, miejsca parkingowe. UwzglĊdniając problematykĊ bezpieczeĔstwa i potrzeby osób niepełnosprawnych i starszych, wytypowano nastĊpujące obszary problemowe: dostosowanie przejĞü dla pieszych do wymogów bezpieczeĔstwa (sygnalizacja Ğwietlna, dĨwiĊkowa, wysepki przy czterech pasach ruchu), dostosowanie elementów małej architektury do wymogów bezpieczeĔstwa (ławki, fontanny, kosze, latarnie, donice itp.), utrzymanie nawierzchni w dobrym stanie (bez dziur, rozwarstwieĔ, pĊkniĊü, wystających kratek Ğciekowych, kanalizacyjnych, studzienek), zapewnienie natĊĪenia oĞwietlenia umoĪliwiającego rozpoznawanie twarzy innych osób oraz strumienia ruchu pieszych, zastosowanie schodów nie stwarzających zagroĪenia dla ruchu pieszego. W wyniku przeprowadzonych badaĔ stwierdzono, Īe: 1. NajczĊstszymi problemami związanymi z kształtowaniem bezpiecznych przestrzeni publicznych w badanym rejonie są: zniszczone chodniki, zbyt wysokie krawĊĪniki, nieprawidłowo umiejscowione zadaszenia, brak ramp i podjazdów, nieprawidłowe oznakowanie, zaniedbanie elementów małej architektury, brak lub niedostateczna iloĞü sygnalizacji Ğwietlnej, dĨwiĊkowej i/lub dotykowej na przejĞciach dla pieszych, brak „wysepek” na drogach czteropasmowych. 2. Nie wszystkie przejĞcia dla pieszych są właĞciwie oznakowane, niektóre wejĞcia na przejĞcia są przesłoniĊte; ponadto w pojedynczych przypadkach natĊĪenie dĨwiĊku na przejĞciach jest za wysokie i moĪe wprowadziü w błąd na sąsiadujących przejĞciach. 3. Odnotowano równieĪ brak koszy na Ğmieci przy głównych ciągach pieszych, zniszczone ławki, a szereg nawierzchni chodników wymaga konserwacji. 4. OĞwietlenie w badanych obszarach moĪna oceniü jako wystarczające i właĞciwe, choü wystĊpują tutaj miejsca przesłoniĊte, zadrzewione (tzw. „czarne punkty”), gdzie widocznoĞü jest ograniczona; warto zauwaĪyü, Īe w centrum miasta i na głównych ciągach komunikacyjnych Ĩródłem Ğwiatła są nie tylko latarnie uliczne, ale równieĪ witryny sklepów, czy teĪ prywatne posesje. 5. W mieĞcie jest niewiele schodów, a ich konstrukcja nie stanowi zagroĪenia dla pieszych..

(5) Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011. 39. Widoczne róĪnice wystĊpują w ukształtowaniu bezpiecznych przestrzeni publicznych miĊdzy głównymi ciągami komunikacyjnymi, a ulicami mniejszymi, dojazdowymi, łączącymi ciągi komunikacyjne. Kolejne badanie, tj. analiza statystyczna na temat przestĊpstw uciąĪliwych społecznie obejmuje okres od 1 kwietnia 2010 roku do 30 wrzeĞnia 2010 roku. UwzglĊdniono nastĊpujące kategorie przestĊpstw: kradzieĪe, kradzieĪe kieszonkowe, kradzieĪe pojazdów, kradzieĪ kabli, włamania, włamania do pojazdów, uszkodzenia mienia, uszkodzenia pojazdów, uszkodzenia ciała, rozboje, pobicia, przestĊpstwa narkotykowe, przestĊpstwa seksualne. Ogólna liczba wymienionych kategorii przestĊpstw wynosiła w tym okresie 2260 zdarzeĔ. Na rys. 1 pokazano udział procentowy wskazujący na czĊstoĞü wystąpienia poszczególnych rodzajów zdarzeĔ.. . . . . (. . . . . . . . Rysunek 1. Struktura przestpstw ħródło: Opracowanie własne na podstawie [12].. . . .

(6) 40 Joanna Bartnicka, Katarzyna Sienkiewicz-Małyjurek, Marcin Dbrowski Zastosowanie technologii gis we wspomaganiu zarzdzania bezpieczestwem publicznym z uwzgldnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych. . . . (. . ( . . . . . . Rysunek 2. Miejsca popełnienia przestpstwa ħródło: Opracowanie własne na podstawie [12]. Z punktu widzenia planowania działaĔ prewencyjnych istotnym elementem jest miejsce popełnienia przestĊpstw. Jak donoszą wyniki analizy statystycznej najczĊĞciej zdarzenia przestĊpcze wystĊpują na ulicy/placu, w mieszkaniu, w samochodzie oraz na terenie obiektów handlowych typu sklep i hurtownia. Na rys. 2 pokazano zestawienie wskazujące na udział procentowy poszczególnych miejsc popełnienia przestĊpstwa, przy czym uwzglĊdniono tylko te miejsce, gdzie wartoĞü procentowa przekracza lub równa jest 1. Analizie poddano równieĪ rozkład zdarzeĔ przestĊpczych ze wzglĊdu na rejon ich wystĊpowania. Rejonem najbardziej uciąĪliwym jest rejon obejmujący swym zasiĊgiem tereny centrum miasta. Szczegółowe wyniki posłuĪyły do opracowania mapy zagroĪeĔ dla miasta (por. pkt 5)..

(7) 41 POLS E STOWARZYSZENIE ZARZ Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011. 5. Zastosowanie technologii GIS we wspomaganiu kształtowania bezpiecznej przestrzeni publicznej Systemy Informacji Geograficznej GIS (ang. Geographic Information System) są s klasą systemów komputerowych umo umoĪliwiających złoĪone analizy danych o charakterze erze przestrzennym. Niewątpliwą zaletą tychĪe Īe systemów jest powiązanie powi zanie obiektów graficznych, np. mapy terenu, z bazą danych, bądĨ to wbudowaną wbudowan w system, bądĨ bazą zewnĊtrzną. DziĊki ki takiemu powiązaniu powi wyniki analizy przybierająą formĊ form czytelnych w interpretacji acji wizualizacji komputerowych.. Rysunek 3. Serwis informacyjny CLEARMAP policji w Chicago ħródło: [13]. Technologia GIS jest z powyĪszego powy wzglĊdu doskonałym narzĊdziem dziem wspomagającym wspomagaj działania słuĪb mundurowych w obszarze zarządzania z bezpieczeĔstwem w przestrzeni rzestrzeni publicznej, m.in. w zakresie [5]: monitoringu i analizy przestrzennej zdarzeĔ zdarze przestĊpczych pczych na danym terenie np. terenie miasta, analizy i koordynacji działaĔ działa róĪnych nych jednostek policji, gromadzenia, przetwarzania i udostĊpniania pniania danych kryminalnych kryminaln wraz z ich lokalizacją,, doskonalenia obiegu informacji w policji. W niektórych paĔstwach, stwach, np. w Stanach Zjednoczonych istnieje obowiązek obowiązek udostĊpniania udost informacji dotyczących cych przestĊpstw przest i miejsca ich popełnienia za poĞrednictwem rednictwem Internetu. Serwisy informacyjne rmacyjne tego typu oparte są s właĞnie nie na technologii GIS. Na rys. 3 pokazano przykład serwisu CLEARMAP Policji w Chicago, zawierający zawieraj cy szczegółowe informacje na temat struktury przestĊpstw pstw w wyznaczonym rejonie. W Polsce technologia baz danych oparta na przestrzennej prze.

(8) 42 Joanna Bartnicka, Katarzyna Sienkiewicz-Małyjurek, Marcin Dbrowski browski Zastosowanie technologii gis we wspomaganiu zarzdzania zarz bezpieczestwem stwem publicznym z uwzgldnieniem dnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych. wizualizacji wykorzystywana jest przede wszystkim na poziomie centralnym. Funkcjonuje m.in. Krajowy System Informacyjny Policji (KSIP) z podsystemem KSIP MAPA (BIULE (BIULETYN), który umoĪliwia geokodowanie informacji o wydarzeniach, prezentacjĊ prezentacj danych w postaci graficznych raportów i statystyk na mapie cyfrowej. cyfrowej. Na poziomie regionalnym bazy danych oparte na systemach GIS naleĪą do rzadkoĞci. rzadko Wydaje siĊ zatem uzasadnione podjĊcie podj prac nad załoĪeniami eniami do systemu opartego na technologii GIS, który wspomoĪe wspomo e działania władz lokalnych w obszarze kształtowania bezpieczeĔstwa i porządku dku publicznego. W pracach posłuĪono posłu siĊ programem ArcInfo, mapami pozyskanymi z Wojewódzkiego Wojewódzki OĞrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, Kartograficznej mapami cyfrowymi udostĊpnianymi pnianymi za poĞrednictwem rednictwem strony internetowej UM Zabrze [14] oraz danymi pozyskanymi w etapie diagnozowania sytuacji bezpiecze bezpieczeĔstwa i porządku dku publicznego. W celu uporządkowania dkowania informacji o charakterze ewidencyjnym, utworzono w systemie GIS strefy podziału terenu według dług okreĞlonego okre kryterium. Na rys. 4 przedstawiono przykładowe rejony naleĪące ce do obszarów patrolowanych przez wybrany komisariat policji.. Rys. 4. Rejony patrolowania miasta ħródło: ródło: Opracowanie własne. własne. Rysunek 5. Obszary przydzielone do poszczególnych poszczególnych komisariatów policji ħródło: ródło: Opracowanie własne na postawie [14]..

(9) 43 POLS E STOWARZYSZENIE ZARZ Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011. Podobne rozwiązanie zanie moĪe mo zostaü wykorzystane w przypadku podziału miasta na strefy patrolowania naleĪące ce do poszczególnych komisariatów. Jako podkład mapowy wykorzystano mapĊ dostĊpną na stronie mapowego systemu informacji o terenie [14],, na podstawie którego utworzono warstwĊ tematyczną tematyczn zawierającą obrys obszaru miasta (rys. 5). Wykorzystującc dane zawarte w przedstawionej przedstawion powyĪej ej tabeli atrybutów (rys. 6), sporządzono wizualizacjee statystyk zawartych w tabeli tworzącc tym samym mapĊ zagroĪeĔ. I tak na rys. 7 za pomocą wykresów słupkowych przestawiono w formie zbiorczej ogół wszystkich przestĊpstw pstw pogrupowanych w nastĊpujące nast kategorie: KradzieĪe, Włamania, Rozboje, KradzieĪe pojazdów, Bójki i pobicia, Włamania do pojazdów, PrzestĊpstwa pstwa wszystkie bez wydarzeĔ wydarze drogowych, KradzieĪee kabli, KradzieĪe w Ğrodkach komunikacji, Uszkodzenie mienia, Wykroczenia z art. 119 i 124.. Rysunek 6. Tabela atrybutów zawierajca zawieraj ca informacje nt. popełnionych przestpstw przest ħródło: ródło: Opracowanie własne. własne. a). b) Rysunek 7. Mapa zagroe zagro a) w zakresie poszczególnych kategorii przestpstw, przest b) w zakresie kategorii kradzie kradziee, według poszczególnych stref. ħródło: dło: Opracowanie własne na postawie [14]. [14] Analizy moĪna na uszczegółowiü uszczegółowi do poziomu regionów, badającc statystyki przestĊpstw przest popełnianych w danej lokalizacji. Taki monitoring sytuacji bezpieczeĔstwa bezpiecze stwa da podstawĊ podstaw do planowania i organizacji patroli Policji i innych in formacji w tych miejscach i czasie, gdzie ssą najbardziej potrzebne.. Wizualizacja danych na temat przestĊpstw, przest pstw, obszarów szczególnie niebezpiecznych, zdegradowanych, lub innych obszarów stwarzających stwarzaj cych zwiĊkszone zwiĊ ryzyko popełnienia przestĊpstwa pstwa moĪe moĪ byü zestawiona estawiona z danymi na temat rozmieszczenia, skupisk osób niepełnosprawnych i starszych dając daj podstawĊ do zorganizowania skuteczniejszych działaĔ działa.

(10) 44 Joanna Bartnicka, Katarzyna Sienkiewicz-Małyjurek, Marcin Dbrowski browski Zastosowanie technologii gis we wspomaganiu zarzdzania zarz bezpieczestwem stwem publicznym z uwzgldnieniem dnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych. prewencyjnych w zakresie przestĊpstw przest pstw wobec tych grup społecznych. Na rys. 8 pokazano mapĊ map zagroĪeĔ w zakresie włamaĔ łamaĔ w odniesieniu do lokalizacji osób niepełnosprawnych.. Rysunek 8. Mapa zagroe zagroe zakresie kategorii włamania na tle wizualizacji lokalizacji osób z niepełnosprawnoci ħródło: ródło: Opracowanie własne na postawie [14]. 6. Podsumowanie Badania podjĊte w niniejszym opracowaniu wpisują wpisuj siĊ w rozpoczĊte te w 2010 roku wspólne prace Wydziału Organizacji i Zarządzania Zarz Politechniki ĝląskiej oraz UrzĊdu du Miejskiego w Zabrzu w obszarze „Innowacyjne Innowacyjne technologie zwi zwiĊkszające jakoĞü Īycia ycia mieszkaĔcom, mieszkaĔ w tym mieszkaĔcom niepełnosprawnym” niepełnosprawnym stanowiące ce przedmiot umowy o współpracy. PodjĊte Podj prace wychodzą takĪee naprzeciw postulatom zawartym w Strategii rozwoju miasta Zabrze na lata 2008 – 2020, w której jednym z głównych priorytetów jest „Nowoczesne społeczeĔstwo społecze społeczeĔ miejskie” zakładający cy m.in. realizacjĊ realizacj przedsiĊwziĊü rozwojowych w ramach kierunków działaĔ działa odnoszących siĊ do poprawy bezpieczeĔstwa bezpiecze w zagroĪonych onych dzielnicach (w tym przeciwdziałanie wandalizmowi oraz współpraca z policj policją), a ponadto poprawa skutecznoĞci Ğci zaangaĪowania zaanga w rozwiązywanie zywanie problemów społecznych oraz zapobieganie marginalizacji społecznej [11], koncepcji poprawy bezpieczeĔstwa bezpiecze publicznego opracowanej przez UM Zabrze w porozumieniu z Komendą Miejską Policji w Zabrzu za pomocą obserwacji przestrzeni publicznej i zdarzeĔ zachodzących cych na terenie miasta Zabrze oraz ich rejestracji za pomocą pomoc systemu monitoringu [6] wreszcie Rządowemu Programowi Program Ograniczania PrzestĊpczoĞci ci i Aspołecznych ZachowaĔ Zachowa pn. „Razem bezpieczniej”, który został przyjĊty przyj przez RadĊ Ministrów w dniu 18 listopada 2006 roku..

(11) 45 Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 40, 2011. Program ten łączy działania Policji, administracji rządowej i samorządowej oraz partnerów społecznych, zainteresowanych poprawą bezpieczeĔstwa i porządku publicznego. %LEOLRJUDILD [1] Crime Prevention Trough Environmental Design – Guidebook, National Crime Prevention Council, Public Affairs Department, Police Headquarters, Singapore 2003. [2] Crouch S., Shaftoe H., Fleming R.: Bezpieczne mieszkanie, dom, osiedle, ARKADY, Warszawa 2001. [3] Czarnecki B., SiemiĔski W.: Kształtowanie bezpiecznej przestrzeni publicznej, Wydawnictwo DIFIN, Warszawa 2004. [4] Fleming R.: Bezpieczne mieszkanie, dom, osiedle, ARKADY, Warszawa 2001. [5] Gotlib D., Iwaniak A., Olszewski R.: GIS. Obszary zastosowaĔ, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. [6] Koncepcja Monitoringu Wizyjnego Miasta Zabrze na lata 2010–2016. [7] Sienkiewicz-Małyjurek K., Niczyporuk Z.T.: BezpieczeĔstwo publiczne. Zarys problematyki, Wydawnictwo Politechniki ĝląskiej, Gliwice 2010. [8] Reducing offending: an assessment of research evidence on ways of dealing with offending behaviour, directed by Chistopher Nuttall, Home Office, London 1998. [9] Stafford C.: An evaluation of the potential use of new urbanism and CPTED in subsidized elderly housing, University of Florida, Florida 2004. [10] StarĊga A, Przemoc wobec osób niepełnosprawnych, w: Niebieska Linia, nr 4, 2003, dostĊp: http://www.psychologia.edu.pl/czytelnia/59-niebieska-linia/832-przemoc-wobecosob-niepelnosprawnych.html. [11] Strategia rozwoju Miasta Zabrze na lata 2008–2020 Załącznik nr 1do Uchwały Nr XXII/284/08 Rady Miejskiej w Zabrzu z dnia 17.03.2008 r. [12] Zestawienie statystyczne wraz z czĊĞcią opisową: Komenda Miejska Policji w Zabrzu, Wydział prewencji, 2010. [13] http://gis.chicagopolice.org/website/clearMap/viewer.htm. [14] http://gis.um.zabrze.pl/umzabrze/start.jsp..

(12) 46 Joanna Bartnicka, Katarzyna Sienkiewicz-Małyjurek, Marcin Dbrowski Zastosowanie technologii gis we wspomaganiu zarzdzania bezpieczestwem publicznym z uwzgldnieniem potrzeb osób niepełnosprawnych i starszych. APPLICATION OF GIS TECHNOLOGY IN SUPPORTING MANAGEMENT OF PUBLIC SAFETY INCLUDING THE NEEDS OF DISABLED AND OLDER PEOPLE Summary The paper presents research results aimed at application of GIS technology in supporting the creation of safe public space. The study was carried out in two stages. The first stage were diagnostic researches which let to assess the security situation in the selected city. On the base of carried out diagnosis in the second phase the GIS technology was used to create danger maps. Danger maps are used for facilitating the organization of preventive services and thus for better using available resources. The paper drew attention to the needs of disabled and elderly people in the field public safety. Keywords: Geographic Information System GIS, danger map, disabled and the elderly people, prevention, creation friendly public spaces. Joanna Bartnicka Katarzyna Sienkiewicz-Małyjurek Marcin Dąbrowski Instytut InĪynierii Produkcji Wydział Organizacji i Zarządzania Politechnika ĝląska ul. Roosevelta 26, 41-800 Zabrze e-mail: Joanna.Bartnicka@polsl.pl Katarzyna.Sienkiewicz-Malyjurek@polsl.pl Marcin.Dabrowski@polsl.pl.

(13)