Dnia 19 marca 2009 r. odesz³a od nas prof. dr hab. Irena Gucwa, wieloletni cz³onek Polskiego Towarzystwa Geolo-gicznego, emerytowany pracownik Oddzia³u Karpackiego Pañstwowego Instytutu Geologicznego – Pañstwowego Instytutu Badawczego, wspania³y cz³owiek i przyjaciel. Jej ca³e ¿ycie zawodowe by³o zwi¹zane z Oddzia³em Karpac-kim w Krakowie i Karpatami. Dziêki swym dokonaniom wydaje siê jakby by³a z nami do dni dzisiejszych.
Irena Gucwa urodzi³a siê 17 stycznia 1932 r. w Krakowie. Studia geologiczne odby³a na AGH w latach 1950–1955, gdzie uzyska³a dyplom magistra w zakresie geologii pod-stawowej. Bezpoœrednio po studiach w 1955 r. rozpoczê³a pracê w Oddziale Karpackim, gdzie pracowa³a a¿ do prze-jœcia na emeryturê, w dniu 17 grudnia 1989 r. Pocz¹tkowo zajmowa³a stanowisko asystenta, od 1960 r. starszego asy-stenta, od 1963 r. adiunkta, a od 1973 r. stanowisko docen-ta. G³ównym zajêciem Profesor Ireny Gucwy by³y badania geochemii próbek utworów fliszowych Karpat, pobranych zarówno z ods³oniêæ naturalnych, jak i z wierceñ.
Na pocz¹tku swej drogi badawczej zajmowa³a siê geo-chemi¹ serii menilitowej oraz bentonitami w warstwach kroœnieñskich. Te pocz¹tkowe zainteresowania skierowa³y Jej uwagê na ³yszczyki, dosyæ powszechnie wystêpuj¹ce we fliszu karpackim, co w efekcie doprowadzi³o do napisa-nia pracy pt. £yszczyki okruchowe fliszu karpackiego, któ-rej promotorem by³ prof. dr T. Wieser, i uzyskania stopnia doktora nauk przyrodniczych w 1963 r. Pracê t¹ opubliko-wa³a w Biuletynie IG 199 w 1966 r. Równoczeœnie, jako jedna z pierwszych w Oddziale Karpackim PIG-PIB, zaj-mowa³a siê wraz z L. Boberem i T. Wieserem (1966) genez¹ ³upków grafitowych w Tatrach, a z S. Gucikiem (1983) obecnoœci¹ ¿elaza i manganu w ³upkach spaskich. Wczeœniej opracowa³a geochemiê bentonitów w warstwach kroœnieñskich (Gucwa & Koszarski, 1960)
Lata 60. XX w. w Karpatach to okres poszukiwañ bitu-minów i innych z³ó¿. Du¿e iloœci próbek uzyskiwano z wierceñ badawczych i poszukiwawczych za rop¹ i gazem ziemnym. Wiele z nich Irena Gucwa opracowywa³a pod wzglêdem geochemicznym, zw³aszcza próbki pochodz¹ce ze ska³ zawieraj¹cych szcz¹tki organiczne. Te prace skiero-wa³y Jej zainteresowania na wystêpowanie materii orga-nicznej w utworach fliszu karpackiego. Uda³o Jej siê ustaliæ prawid³owoœci miêdzy wystêpowaniem osadów biogenicz-nych oraz biogeniczno-terygeniczbiogenicz-nych wzbogacobiogenicz-nych w bituminy a utworami tufowymi. Prace te pozwoli³y Profesor Gucwie wykryæ wspó³zale¿ne zespo³y pierwiastków œlado-wych charakterystycznych dla diatomitów (V, Co, Mn, Ni) i wapieni glonowych (Mo, Cu), a tak¿e ich zwi¹zek z wystê-powaniem bituminów. Wyniki swoich badañ porównywa³a ze wspó³czesnymi badaniami prowadzonymi na Pacyfiku. Podczas swojej kariery badawczej stara³a siê znaleŸæ mate-riê macierzyst¹ dla bituminów ciek³ych.
W efekcie przeprowadzonych prac w 1971 r. Irena Gucwa uzyska³a stopieñ doktora habilitowanego nauk przyrodniczych w zakresie geochemii na podstawie pracy Geochemia
krze-mionkowych i wapiennych osadów biogenicznych na
przy-k³adzie osadów fliszu karpackiego, opublikowanej w
Biule-tynie IG nr 271. W 1988 r. otrzyma³a nominacjê na profesora nadzwyczajnego nauk przyrodniczych, a w 1989 r. zosta³a zatrudniona przez ministra ochrony œrodowiska i zasobów naturalnych na stanowisku profesora w Pañstwowym Instytucie Geologicznym.
Wœród wielu publikacji Profesor Ireny Gucwy nale¿y wymieniæ Minera³y polskich Karpat, opracowanie o cha-rakterze encyklopedycznym, stworzone we wspó³pracy z A. Pelczar (Gucwa & Pelczar, 1986), zawieraj¹ce zarówno opis minera³ów, jak i obszary ich wystêpowania. Drugim wa¿nym osi¹gniêciem by³o opracowanie dwutomowego
Katalogu analiz chemicznych ska³ Karpat polskich, w
któ-rym zamieœci³a m.in. wyniki wczeœniej niepublikowaych, prowadzonych przez szereg lat badañ geochemicznych na terenie Karpat. Spoœród wielu Jej prac na uwagê zas³uguj¹ tak¿e ró¿norodne opracowania geochemiczne dotycz¹ce próbek uzyskanych z wierceñ, badañ zmiennoœci geoche-micznej ska³ osadowych, obecnoœci manganu i ¿elaza w ska³ach wêglanowych, dystrybucji mikroelementów w ska³ach fliszowych oraz studia nad korelacj¹ geochemi-czn¹ ska³ osadowych fliszu karpackiego.
Profesor dr hab. Irena Gucwa wnios³a znacz¹cy wk³ad w rozwój geologii karpackiej, wyniki swoich prac prezen-towa³a na sympozjach, konferencjach i kongresach miêdzy-narodowych. Pozosta³ po Niej bogaty materia³ analityczny, zachowany w formie materia³ów rêkopiœmiennych. Jej praca by³a doceniana w Pañstwowym Instytucie Geologicznym. Otrzyma³a m.in. Srebrn¹ Odznakê Zas³u¿ony dla Polskiej
Geologii (1981) oraz Srebrny Krzy¿ Zas³ugi (1987),
przy-znany przez Radê Pañstwa. W 1988 r. uzyska³a tytu³ dyrekto-660
Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 8, 2010
ra górniczego III stopnia. W latach 1982–1987 pe³ni³a funkcjê kierownika Pracowni Petrografii i Geochemii w Zak³adzie Geologii Regionalnej i Badañ Podstawowych Oddzia³u Karpackiego PIG, a w latach 1987–1992 kierowa³a Zak³a-dem Geologii Regionalnej i Badañ Podstawowych Karpat.
Bra³a czynny udzia³ w konferencjach miêdzynarodowych, a Jej aktywnoœæ w pracach Asocjacji Karpacko-Ba³kañskiej by³a znacz¹ca i doceniana. Po przejœciu na emeryturê nadal utrzymywa³a kontakt z wieloma pracownikami i by³a cza-sowo zatrudniana na umowê o dzie³o do 1993 r. Oprócz swojej dzia³alnoœci badawczej by³a silnie zaanga¿owana w dzia³alnoœæ zwi¹zkow¹, a zw³aszcza w powstaj¹c¹
Soli-darnoϾ.
Spotykaliœmy siê z Iren¹ Gucw¹ wielokrotnie, na ró¿nych spotkaniach organizowanych w Oddziale Karpackim PIG-PIB dla emerytowanych pracowników, oficjalnie i bardziej pry-watnie, np. podczas imienin, czy innych spotkañ kole¿e-ñskich. Pamiêtamy J¹ jako osobê bardzo ¿yczliw¹, zw³aszcza w stosunku do m³odych pracowników Oddzia³u Karpackiego PIG, których wspomaga³a rad¹ i wynikami swych badañ. Pozostanie w naszej pamiêci jako niezwyk³a osoba.
Antoni Wójcik Wybrane publikacje prof. dr hab. Ireny Gucwy GUCWA I. & KOSZARSKI L. 1960 – Wystêpowanie bentonitów w warstwach kroœnieñskich dolnych w Zagórzu ko³o Sanoka. Kwart. Geol., 4: 181–193.
GUCWA I. 1964 – Badania geochemiczne warstw podrogowcowych serii menilitowej z Ropy i Grabownicy. Kwart. Geol., 8: 810–824. GUCWA I. & WIESER T. 1966 – ¯elaziste biotyty ze ska³ pochodzenia wulkanicznego we fliszu karpackim. Kwart. Geol., 10: 1115–1157. GUCWA I. 1966 – £yszczyki okruchowe fliszu karpackiego. Biul. Inst. Geol., 199, Z badañ geologicznych w Karpatach: 133–196.
GUCWA I. 1966 – Wyniki badañ geochemicznych ³upków
radiolariowych cenomanu z NiedŸwiady ko³o Ropczyc. Kwart. Geol., 10: 1047–1059.
BOBER L., GUCWA I. & WIESER T. 1966 – O pochodzeniu ³upków grafitoidowych w Tatrach Zachodnich. Arch. Mineral., 26: 375–392. GUCWA I. 1967 – Badania geochemiczne utworów menilitowych w Karpatach Œrodkowych. Kwart. Geol., 11: 673–681.
BADAK J. & GUCWA I. 1967 – Badania geochemiczne utworów menilitowych w Karpatach Œrodkowych. Kwart. Geol., 11: 673–681. GUCWA I. 1971 – Charakterystyka geochemiczna osadów menilitowych z odwiertu Jasieñ IG-1. Kwart. Geol., 15: 732–733.
GUCWA I. & ŒL¥CZKA A. 1972 – Changes in geochemical conditions within Silesian basin (Polish Flysch Carpathians) at the Eocene-Oligocene boundary. Sediment. Geol., 8: 199–223. GUCWA I. & PELCZAR A. 1972 – Geochemia warstw cieszyñskich Œl¹ska Cieszyñskiego. Kwart. Geol., 16: 405–419.
GUCWA I. 1973 – Geochemia wapiennych i krzemionkowych osadów biogenicznych na przyk³adzie osadów fliszu karpackiego. Z badañ geol. w Karpatach, t. XVII. Biul. Inst. Geol., 271: 5–98.
GUCWA I. & WIESER T. 1978 – Ferromanganese Nodules in the Western Carpathian Flysch Deposits of Poland. Rocz. PTG, 48: 147–184.
GUCWA I. & ŒL¥CZKA A. 1980 – Trace elements and the growth of phytoplancton in geosynclinal deposits of the Polish Flysch
Carpathians. Proc. XI Congr. Carp.-Balkan Geol. Assoc., Lithology, 76–81.
GUCIK S., GUCWA I. & WIESER T. 1983 – Bogate w mangan i ¿elazo ska³y wêglanowe ³upków spaskich okolic Cisowej. Kwart. Geol., 27: 437–438.
GUCWA I. & WIESER T. 1985 – The limburgites of the Polish Carpathians. Kwart. Geol., 29: 3–30.
GUCWA I. & PELCZAR A. 1986 – Minera³y polskich Karpat. Instytut Geologiczny, Warszawa, s. 148.
GUCWA I. & PELCZAR A. 1989 – Wyniki badañ geochemicznych otworu wiertniczego KuŸmina 1. Kwart. Geol., 33: 362–363. GUCWA I. 1990 – Studia nad korelacj¹ geochemiczn¹ ska³ osadowych polskich Karpat fliszowych. Pr. Pañstw. Inst. Geol., 128: 5–58. GUCWA I. & PELCZAR A. 1992 – Katalog analiz chemicznych ska³ Karpat polskich za lata 1963–1985 cz. 1. Ska³y osadowe. PIG, Warszawa, s. 299.
GUCWA I. & PELCZAR A. 1992 – Katalog analiz chemicznych ska³ Karpat polskich za lata 1963–1985 cz. 1. Ska³y magmowe i metamorficzne. PIG, Warszawa, s. 132.
GUCWA I. & POPRAWA D. 1996 – Dystrybucja mikroelementów i bituminów w ska³ach fliszowych polskiej czêœci Karpat. Prz. Geol., 44: 502–508.
Dnia 26 lutego 2010 r. odesz³a od nas dr Janina Mor-giel, geolog i mikropaleontolog, cz³onek Polskiego Towa-rzystwa Geologicznego, emerytowany pracownik Oddzia-³u Karpackiego Pañstwowego Instytutu Geologicznego – Pañstwowego Instytutu Badawczego, wspania³a kole¿an-ka. Ca³e Jej ¿ycie zawodowe zwi¹zane by³o z Oddzia³em Karpackim w Krakowie i Karpatami, a zw³aszcza z mikro-skamienia³oœciami utworów fliszowych.
Janina Morgiel urodzi³a siê 3 lipca 1927 r. w Sidzinie k. Krakowa. Studia rozpoczê³a w 1948 r. na Wydziale Przyrodniczo-Geograficznym Pañstwowej Wy¿szej Szko-³y Pedagogicznej w Krakowie. Naukê kontynuowa³a na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiello-ñskiego, gdzie w 1953 r. uzyska³a dyplom magisterski w zakresie geologii i paleontologii. Mia³a dwie pasje: mikropaleontologiê i rodzinê, którym podporz¹dkowa³a wszystkie inne cele i pragnienia. W czasie naszych ostat-nich spotkañ zawsze wspomina³a dwójkê dzieci, ich osi¹-gniêcia oraz ulubione wnuki.
Pracê w Oddziale Karpackim PIG rozpoczê³a w 1954 r., gdzie wykonywa³a swoje obowi¹zki, a¿ do przejœcia na
661 Przegl¹d Geologiczny, vol. 58, nr 8, 2010
