Argument skrypturystyczny i taumaturgiczny w uzasadnieniu Boskiego posłannictwa Jezusa z Nazaretu

(1)

Ryszard Tomczak

Argument skrypturystyczny i

taumaturgiczny w uzasadnieniu

Boskiego posłannictwa Jezusa z

Nazaretu

Collectanea Theologica 66/3, 43-60

1996

(2)

Collectanea Theologica 66 (1996) n r 3

R Y SZA RD T O M C Z A K , P A R A D Y Ż

ARGUMENT SKRYPTURYSTYCZNY I TAUMATURGICZNY W UZASADNIENIU BOSKIEGO POSŁANNICTWA

JEZUSA Z NAZARETU

Temat zapowiedzi i wypełnienia w sposób szczególny uwydat nia harmonię, jaka łączy Stary i Nowy Testament, stanowiąc jedną ekonomię zbawienia. Stary Testament ma charakter zapowiedzi i przygotowania planu Bożego, a Nowy, jego realizację. Stąd często mówi się, że Stary Testament był typem i figurą Now ego, a ten ostatni uzupełnieniem, dopełnieniem i ukoronowaniem Starego Przymie rza1.

Zarówno zapowiedzi Starego Przymierza, jak i ich nowotes- tamentowe realizacje dotyczą przede wszystkim proroctw mesjań skich. Zapowiadały one przyjście na świat Mesjasza i przygotowywa ły naród izraelski na Jego przyjęcie. W Nowym Testamencie na świadectwa Pisma powołują się ewangeliści oraz sam Jezus. Wypeł nienie proroctw mesjańskich w Jezusie stanowiło argument szczegól nie przekonujący dla Żydów, stąd Mateusz i Jan wykorzystali go dość obszernie, kierując swoje dzieła do chrześcijan pochodzenia żydows kiego. Szczególnie M ateusz wykazywał wielką troskę w uzasad nieniu, że Jezus, Jego dzieło i nauka, są wypełnieniem obietnic Starego Testamentu (por. 2, 5 n.; 3,14-16; 8,2-1 7)2. Jan Ewangelista mówi o Jezusie jako Wcielonym Słowie, w którym nastąpiło wypeł nienie proroctw o Ebed Jahwe (1,29), Zbawicielu świata (4, 42),

1 Zob. J. S c h i l d e n b e r g e r . Verheißung und Erfüllung. „Biblica” 24:1943

s. 107-124, 205-230; H . G г o s s. Zum Problem Verheißung und Erfüllung. „Biblische

Zeitschrift. N eue Folge” 1:1959 s. 3-17; P. G r e l o t . Sens chrétien del l'Ancien Testament. T ournai 1962 s. 389-403; A. L a n g . Fundamentaltheologie. T. 1. Die Sendung Christi. A ufl. 2. M ünchen 1962 s. 249 n.

2 J. K u d a s i e w i c z . Teologia Ewangelii synoptycznych. Teologia Nowego Testamentu. T. 1. Lublin 1986 s. 79-81; p o r. E. K o p e ć . Teologia fundamentalna.

Lublin 1976 s. 139.

(3)

-R Y SZ A -R D T O M C Z A K

Królu Izraela (1,49; 12,13), Synu Bożym (11,27; 20; 31)3. Sam Jezus jest świadomy, że w Nim realizują się proroctwa o zapowiedzianym Mesjaszu. Potwierdzenie tej świadomości Jezusa znajdujemy między innymi: w synagodze w Nazaret (Łk 4,16), w rozmowie z uczniami w drodze do Emaus (Łk 24, 44) oraz w odpowiedzi uczniom Jana Chrzciciela (Mt 11, 5; Łk 7, 22).

1. Kształtowanie się argumentacji skrypturystycznej

Argument skrypturystyczny, sięgający samego Jezusa i kate chezy apostolskiej, stosowany był zawsze w apologetyce. W pierw szych wiekach chrześcijaństwa argument z Pism ma charakter czysto teologiczny, tzn. miał walor jedynie dla wierzących, którzy uważali Pismo Św. za słowo Boże i historię zbawienia. Argument ten ujmowany był szeroko; odwoływał się do całości Starego Testamen tu, wskazując, że wszystkie jego proroctwa odnosiły się i wypełniły w tajemnicy Chrystusa4. Argumentacja biblijna uwzględniała sens duchowy i figuratywny starotestamentowych tekstów. Należy za znaczyć, że argumentacja skrypturystyczna w okresie apostolskim nie rościła sobie prawa wyłączności i absolutnej skuteczności. Jej zadaniem było jedynie usprawiedliwienie wiary w posłannictwo Jezusa. Decydującą rolę w tej argumentacji odgrywała wolna decyzja człowieka i łaska5.

Po' ->żne modyfikacje w argumentacji z Pism przyniosło od rodzenie ; lynęło na to przede wszystkim narastające zaufanie do rozumu odrzucające jako bezwartościowe wszystko, co miało chara kter nadprzyrodzony, w tym również wiarę. Ówczesna apologetyka starała się tej tendencji przeciwstawić, schodząc przy tym na pozycje, z których pochodziły argumenty. Wśród argumentów uzasadniają cych racionalnie wiarę, dużą rolę odgrywał argument z Pism. W tym czasie ugumentacja skrypturystyczna nie bazowała na całości Pisma

; ^ . K a s p e r . Jezus Chrystus. W arszaw a 1983; F. G r y g l e w i c z . Teologia

Dzieje . Apostolskich, Listów Katolickich i Pism św. Jana Ewangelisty. Teologia Nowe Testamentu. T. 3. Lublin 1986 s. 74-76.

L a n g . Fundamentaltheologie s. 139; A. K o l p i n g . Fundamentalt-

heol i . T. 2. Die konkretgeschichtliche Offenbarung Gottes. M ünster 1974 s. 252-257;

P. f l o t . L ' accomplissement des Écritures en Jésus Christ. „Bulletin d u Comite des Ëb ’ 35: 1961 s. 365; E . K o p e ć . Teologia fundam entalna s. 139.

(4)

B O SK IE PO S Ł A N N IC T W O JE Z U S A Z N A Z A R E T U

Św., ale ograniczała się jedynie do pojedynczych proroctw, rozumia nych jako przepowiednie historycznych szczegółów z życia Jezusa. Im więcej udało się znaleźć zgodnych szczegółów, tym większy walor dowodowy przypisywano temu argumentowi6. Taka argumentacja sięga X X wieku. M ożna spotkać ją jeszcze w podręcznikach takich autorów jak np. M . Nikolau, M . Heinrichs, J. Herve7.

W tradycyjnej apologetyce - opartej na krytyce racjonalistycz nej - argumentację z Pism traktowano w kategoriach dowodowych. Wykazywano, że w osobie i wystąpieniu Jezusa wypełniły się drobiazgowo przepowiednie Starego Przymierza o Mesjaszu i jego królestwie. Schemat dowodu z Pism miał następujący przebieg: ponieważ Bóg jedynie zna przyszłość, stąd tylko On m oże ją zapowiedzieć. Jeśli w życiu Jezusa nastąpiła dosłowna realizacja wszystkich przepowiedni mesjańskich Starego Testamentu - według tej argumentacji - był to dowód Jego mesjańskiego posłannictwa, a nawet bóstwa8.

Współcześnie krytyka biblijna nie dopuszcza już tradycyjnego „dowodzenia”, ale mówi o „argumencie” . Argument z proroctw byłby jednym z elementów w uzasadnieniu mesjańskiego posłannic twa Jezusa. We współczesnej teologii fundamentalnej dokonano przebudowy tego argumentu. Momentem przełomowym odnowy argumentacji biblijnej była druga połowa X IX w., a zwłaszcza wiek W W (ym czasie następuje ogromny rozwój nauk biblijnych : patrystycznych. Pod wpływem nauk biblijnych skrystalizowało się pełniejsze zrozumienie pojęcia objawienia9. Studium dzieł Ojców Kościoła uwydatniło ścisłą łączność obydwu Testamentów, a przy tym wskazało na figuratywny i przygotowawczy charakter Starego

6 P. G r e 1 o t. Tamże·, А. К o 1 p i n g. Tamże·, A. L a n g. Fundamentaltheologie

s. 248.

7 M . N i k o l a u, K. S a l a v e r i i . Sacrae Theologiae Summa. T . 1. Theologia Fundamentalis. Ed. 3. M atriti 1955 s. 288; M . H e i n r i c h s . Theologia fundamentalis.

Ed. 2. Tokyo 1958 s. 145-162; J. H e r v e. Manuale Theologiae Dogmaticae. T. 1. De Revelatione Christiana-De Ecclesia Christi-De Fontibus Revelationis. Ed. 18. Parissis

1939.

8 W spółcześnie obiera się drogę odw rotną. Teza, k tó rą staw iano: Jezus jest Bogiem, dziś jest p roduktem końcow ym refleksji teologicznofundam entalnej.

9 P. G r e 1 o t. L 'accomplissemant s. 386; E. К o p e ć. Znaczeniepersonalistycz- nejkoncepcji wiary dla apologetyki współczesnej. „R oczniki Teologiczno-K anoniczne”

11: 1964 z. 2 s. 8; W. H ł a d o w s k i . Zarys apologetyki. W arszaw a 1980 s. 152.

(5)

Testamentu10. Pojawiają się też prace z egzegezy ustalające ścisłe reguły tłumaczenia tekstów biblijnych11. Zasygnalizowane przy czyny w dużym stopniu wpłynęły na przebudowę argumentacji skrypturystycznej. Już pod koniec X IX w. pojawiają się pierwsze próby porzucenia w argumentacji biblijnej schematu „matematycz nego” opartego wyłącznie na jednostkowych proroctwach wyrwa nych z ich kontekstu literackiego i historycznego. Przede wszystkim prace G. de Broglie i M.J. Lagrange położyły nacisk na głębsze powiązania obydwu Testamentów, potrzeby pracy egzegetycznej nad tekstami biblijnymi oraz ukazały Stary Testament w funkcji przygo towania zbawczego planu Bożego. Autorzy ci dali podstawę do właściwego ujęcia zagadnienia argumentu z Pism, oraz posunęli go na nowe, współczesne tory.

Poza tym przywrócono pojęciu proroctwa jego właściwy, religijny sens, jaki ma ono w Piśmie Św. W ujęciu biblijnym proroctwo nie m a na celu przepowiadania zwykłych, świeckich zdarzeń w przyszłości, rysujących szczegóły ziemskiego życia Jezusa, ale stanowi część składową zbawczego planu i dzieła Boga. Jego rola nie polega na zaspokajaniu ciekawości, ale na podtrzymywaniu wiary Izraela oraz chrześcijanina. Proroctwo ma charakter teologicznego spojrzenia na dzieje przeszłe, teraźniejsze i przyszłe; przyszłość dotyczy zbawczych obietnic Bożych. Stąd też wypełnienie proroctw realizuje się w totalnej tajemnicy Chrystusa, zarówno w Jego ziemskim, historycznym życiu, jak i w Jego uwielbieniu oraz zbawczym dziele - Kościele. Argument z Pism musi być kon struowany w aspekcie biblijnej historii zbawienia, a nie w kontekście zwykłej historii12. Prorocy brali bezpośredni udział w przekazie słowa Bożego skierowanego do narodu wybranego i całej ludzkości. W tym sensie - jak zauważa M. Rusecki - słowa proroków z jednej

10 P. G r e l o t . Sens chrétien de l'Ancien Testament. T ournai 1962 s. 80 n.; J. K u d a s i e w i c z . Harmonia obydwu Testamentów w świetle najnowszych badań. „R oczniki Teologiczno K anoniczne” 10: 1963 z. 1 s. 51-75.

11 Przykładowo m ożna wymienić: G . de B r o g l i e . Les prophéties e t les

prophètes daprés les travaux dekuenen. Paris 1897; M .J. L a g r a n g e . Pascal et les prophéties messianiques. „Revue biblique” 3: 1906 s. 533-556.

12 P. G r e 1 о t. L'accomplissemant s. 365; J. D a n i e 1 o u. Bóg i m y. W stronę

Chrystusa. K rak ó w 1965 s. 215 п.; E. K o p e ć . Teologia fundamentalna s. 139 п.;

M. R u s e c k i . Demonstratio Christiana ja k o przedmiot współczesnej apologetyki. W: Studia Teologiczne. Red. E. K o p e ć , M . R u s e c k i . T.2. Lublin 1979 s. 59-75;

(6)

B O SK IE P O SŁA N N IC T W O JE Z U S A Z N A Z A R E T U

strony przynależą do formy objawienia starotestamentowego, a z drugiej realizowane obietnice Boże w Chrystusie i Kościele, świadczą o wiarygodności objawienia realizującego się w słowie Bożym i Jego dziejowym dziele. Stąd nie należy zawężać proroctwa jedynie do roli argumentu. Proroctwa jawią się jako formy ob jawienia i są znakiem jego wiarygodności; mają więc również funkcje motywacyjne13.

Współczesna teologia fundamentalna nie opracowała dotąd całej teorii argumentu z Pism. Przyczyną - jak się wydaje - jest brak jednoznacznej opinii co do liczby starotestamentalnych przepowie dni o charakterze mesjańskim. Poza tym analiza historyczno-literac- ko-egzegetyczna i teologiczna czyni to zagadnienie niezwykle trudne i wymaga ogromnego nakładu sił naukowych. Trudność zagadnienia pogłębia także zróżnicowana treść oraz podlegające historycznemu rozwojowi oczekiwania mesjańskie w narodzie izraelskim14. Stąd współcześni autorzy rezygnują ze szczegółowego opracowania ar gumentu z Pism, podkreślając jedynie postulaty, jakie winny znaleźć się w tego rodzaju argumentacji15.

Większość współczesnych autorów sugeruje, by opierać ar gumentację biblijną na całości Starego Testamentu. Takie ujęcie pozwala dostrzec transcendencję religii izraelskiej, a przede wszyst kim właściwie ująć proroctwa mesjańskie, które nabierają pełnego sensu w związku z umieszczeniem ich na tle całości fenomenu religii Izraela. Współcześnie wyraźnie podkreśla się harmonię obydwu Testamentów wyrażającą się w jednej ekonomii zbawienia, której początki sięgają momentu stworzenia, finałem zaś jest przyjście Jezusa w chwale16.

13 M . R u s e c k i . Wiarygodność chrześcijaństwa. T. 1. Z teorii teologii fundamentalnej. Lublin 1994 s. 210; zob. G . W i t a s z e k . Moc słowa prorockiego. Przewodnik po literaturze prorockiej Starego Testamentu. Jak rozumieć Pismo Św. 7.

Red. J. K u d a s i e w i c z , J. S t a c h o w i a k . Lublin 1995 s. 314-317.

14 A. L a n g . Fundamentaltheologie s. 249 n.; A. K o l p i n g . Fundamental theologie s. 258; W . H l a d o w s k i . Zarys apologetyki s. 152 n.

15 Nie opracow ują tego argum entu podręczniki A. L a n g a . А. К o 1 p i n g a, H . F r i e s a, E. K o p c i a . O statnie próby opracow ania argum entacji biblijnej były w latach sześćdziesiątych przez P. G r e l o t a, J. C o p p e n s a , J. D a n i e l o u .

16 C. L a r c h e r . L'actualité chrétienne del l ’Ancien Testament d'après le Nouvea Testament. Paris 1962 s. 350; E. M a g n i n. L ’Ancien Testament. Préparation évangélique. W: Apologétique. Paris 1948 s. 256 n.; P. G r e 1 о t. Sens chrétien de I' Ancien Testament s. 439.

(7)

Warunkiem skuteczności argumentacji biblijnej jest dobra wola człowieka. Znaki wiarygodności objawienia - jakim jest też ta forma argumentacji - nie mają na celu uformowania w człowieku jedynie wiedzy o objawieniu, ale skłaniają go do zaangażowania się osobiście w sprawę swego zbawienia. Istotnym warunkiem jej skuteczności jest także łaska. Zdaniem G. de Broglie znaki wiarygod ności mogą skutecznie skłonić do wiary jedynie w wypadku auten tycznej wierności łasce. Chodzi o otwarcie człowieka na oświecenie i pouczenie Boże, które zmierza do uznania Boga za żyjącą Prawdę17.

We współczesnej myśli teologicznofundamentalnej argumen towi z Pism nie przypisuje się takiej siły dowodowej, jaką mają np. dowody matematyczne. Argument ten - w rozumieniu współczesnym - n ie wystarcza do uzasadnienia w sposób apodyktyczny boskiej misji Jezusa. Jak już zostało wyżej podkreślone, argumentacja biblijna nie odgrywa dziś roli stric te dowodu, ale jest jednym ze znaków wiarygodności objawienia, który nie daje oczywistości poznania, ale pewność moralną. Argument skrypturystyczny winien być włączony w kompleks innych znaków wiarygodności (cuda, zmartwychwstanie Jezusa, osoba Jezusa)

Powyższe rozważania pokazują, jak daleko odeszła współczes na myśl teologicznofundamentalna od jesnostronnego, wąskiego ujęcia dowodu skrypturystycznego w apologetyce tradycyjnej. Umieszczenie argumentu z Pism w świetle tajemnicy zbawienia, przywróciło mu pierwotny, religijny charakter, jaki posiadała ar gumentacja Jezusowa i apostolska.

2. Rola argumentu z Pism w rozumieniu

mesjańskiej świadomości Jezusa

W odpowiedzi na chrystologiczne pytanie uczniów Jana Chrzciciela (Mt 11, 2-6; Łk 7, 18-23) Jezus posłużył się argumentem z Pism. Nawiązał On do niektórych fragmentów Księgi Izajasza (29, 19 n.; 35, 5 n.; 61,1), które zapowiadały mesjański czas zbawienia. Jezus wyraźnie wskazał, że rozpoczął się już okres zbawienia, czego potwierdzeniem są znaki wypełnienia tego czasu w Jego działalności

11 P. G r e l o t . Tamże; G . de B r o g l i e . Les signes de crédibilité de la

(8)

(por. Mt 11, 5; Łk 7,22). Nasuwa się pytanie: dlaczego Jezus nie odpowiedział wprost uczniom Jana Chrzciciela, że jest Mesjaszem, tylko odwołał się do tekstów zapowiedzi Starego Testamentu 0 mesjańskim czasie zbawienia, czyli posłużył się argumentem z Pism? I drugie pytanie - czy sam Jezus uważał się za Mesjasza?

Oczekiwania na mesjasza nie miały jednolitego charakteru. Idea mesjańska była wielowątkowa i wielowymiarowa; w różnych wiekach i nurtach była wielorako rozumiana. W czasach Jezusa nadzieje mesjańskie osiągnęły kulminacyjny punkt. Różne grupy 1 partie żydowskie: faryzeusze, saduceusze, eseńczycy, apokaliptycy, kapłani i zeloci oczekiwały mesjasza i widziały w nim różne postacie. Zasadniczo idea mesjasza miała narodowe i polityczne zabarwienie, chociaż w niektórych kręgach oczekiwania mesjańskie miały charak ter bardziej wysublimowany18. Jezus w swej działalności przyjął postawę pewnego dystansu wobec tego tytułu; nie przypisał go sobie wprost. Tytuł mesjasz w świetle wielorakich interpretacji nie wyrażał jasno i precyzyjnie osoby i misji Jezusa19.

W trzech wypadkach Jezus zaakceptował w stosunku do siebie tytuł Mesjasz: w wyznaniu Piotra (Mt 16, 13-20; par), w procesie przes Wysoką Radą (Mt 27,11-14) oraz w rozmowie z Samarytanką (J 4, 25 n.). Scena z Cezarei Filipowej wskazuje, że jeszcze przed wydarzeniami wielkanocnymi istniało przekonanie uczniów, że Jezus jest Chrystusem, tzn. Mesjaszem. T o przekonanie wyraził Szymon Piotr wyznaniem: „Ty jesteś Mesjasz” (Mt 16, 16; par). Jezus zaapceptował wyznanie Piotra, ale przy tym jednocześnie zabronił Dwunastu, by nie mówili nikomu, że On jest Mesjaszem (Mt 16,20). Od tego momentu Jezus podejmuje próbę oczyszczania pojęć mesjań skich, jakie były wówczas rozpowszechnione, również wśród Jego uczniów20. Jak sądzi W. Kasper Jezus poszerzał mesjańską wizję Piotra o konieczność cierpienia Mesjasza; dla niego było to nie zrozumiałe nie tylko w Cezarei, ale i w Wielki Piątek w Jerozolimie.

18 Zob. R . T o m c z a k . Rozwój idei mesjańskich tv Starym Testamencie.

„Studia Paradyskie” . T. 3. P aradyż 1993 s. 159-176.

19 X. L é o n - D u f o u r . Mesjasz. Słownik Nowego Testamentu. Red.

X. L é o n - D u f o u r . P oznań 1976 s. 388; P.E. B o n n a r d . Mesjasz. Słownik Teologii Biblijnej. Red. X . L é o n - D u f o u r . Poznań 1973 s. 470; R . K o p e ć . Teologia fundamentalna s. 135 n.

20 L. G o p p e 11. Theologie des Neuen Testaments. Aufl. 3. G öttingen 1978

s. 218; por. P.E. B o n n a r d . Tamże.

(9)

Zakaz Jezusa wobec swoich uczniów, by nie ogłaszali Go Mesjaszem, staje się zrozumiały w kontekście politycznych oczekiwań mesjań skich w Izraelu. Wywołany przez lud ruch mesjański mógłby stać się pretekstem do Jego wcześniejszego oskarżenia i skazania na śmierć21.

Drugim epizodem, w którym Jezus zaakceptował w stosunku do siebie tytuł Mesjasza, było wyznanie przed Wysoką Radą. W prze słuchaniu arcykapłana Kajfasza Jezus uznał się za Mesjasza (Mk 14, 62). Pozwolił więc by Go skazano na śmierć za to, że podawał się za Mesjasza (Mk 15, 2). Stąd według relacji wszystkich ewangelistów Jezus został skazany jako „Król Żydowski” (Mk 15, 26), czyli pretendent do roli Mesjasza22. W tym krytycznym momencie zdaniem W. Grundmanna, F. Hahna, A. Langa Jezus nie mógł rezygnować ze swych mesjańskich roszczeń, gdyż wtedy pozostawiłby pod znakiem zapytania swoją misję. Można więc sądzić, że Wysoka Rada w jakiś sposób wymusiła na Jezusie wyznanie, że jest Mesjaszem, Z drugiej strony w tej sytuacji tytuł Mesjas stracił swój politycznie wieloznaczny sens, a nabrał właściwego odpowiadającego Jego posłannictwu. Jezus objawił się jako Mesjasz cierpienia i krzyża23.

W rozmowie z Samarytanką Jezus także potwierdził mesjański charakter swojej osoby (J 4, 26). Chociaż ten tekst zdaniem L. Stachowiaka jest chrześcijańską interpretacją ewangelisty, to jed nak wyraża prawdę objawioną przez Mesjasza24.

Powyższe rozważania uprawniają nas do odpowiedzi na po stawiony pierwszy problem. Pytanie Jana Chrzciciela dotyczące mesjańskiej misji Jezusa zostało sformułowane w pierwszym okresie działalności Jezusa. W pierwszym etapie swojej misji Jezus nie mógł publicznie wyjaśnić wprost, że jest Mesjaszem, gdyż takie roszczenia dałyby podstawę do zainteresowania się Nim oficjalnych przed stawicieli Prawa, czułych na polityczno-narodowe ruchy wyzwoleń cze. D o tego ruchu niewątpliwie zostałaby zakwalifikowana zbawcza działalność Jezusa z Nazaretu. W takim wypadku działalność Jezusa

21 W. К a s p e r. Jezus Chrystus s. 104.

22 W. К a s p e r, Tamże'. L. G o p p e 11. Theologie des Neuen Testamnts s. 217. 23 W. G r u n d a m a n n . Christo. ThW . Bd. 9.S.531; F. H a h n . Christologi-

sche Hoheitstitel. Ihre Geschichte im frühen Christentum. G öttingen 1963 s. 193;

A. L a n g . Fundamentaltheologie s. 212.

24 Ewangelia wedlug św. Jana. W stęp-Przeklad z oryginalu-Komentarz. O prac. L. S t a c h o w i a k . Pismo Święte Nowego Testamentu. T . 4. Poznań 1975 s. 181.

(10)

B O SK IE P O S Ł A N N IC T W O JE Z U S A Z N A Z A R E T U

zostałaby przez nich ograniczona lub zakończona Jego przedwczesną śmiercią. Jezus w tym czasie unikał tytułu Mesjasza, który był nabrzmiały wieloznaczną i nieprecyzyjną treścią. Jego misja była obca popularnemu wyobrażeniu mesjańskości związanej z polityczną i militarną rolą potomka Dawida: „Syna Dawidowego” . Stąd Jezus, wobec braku innego adekwatnego terminu dla określenia swojej misji, w sytuacji „przymusowej” potwierdził trzykrotnie zastosowa nie wobec siebie tego tytułu. Te okoliczności w dużym stopniu winny wyjaśnić, dlaczego pytanie Jana Chrzciciela nie doczekało się bezpo średniej, jednoznacznej odpowiedzi Jezusa, a jedynie odpowiedzi pośredniej. W uzasadnieniu swojej misji Jezus odwołał się do zapowiedzi starotestamentowych zapowiadających nadejście M es jasza, z którym On się w pełni identyfikuje.

Skonstruowany przez Jezusa argument z Pism sięgał starotes tamentowych zapowiedzi Księgi Izajasza. Izajasz i Tryto-Izajasz w obrazach uzdrowień i ewangelizacji ubogich przedstawili czas zbawienia, jaki towarzyszyć będzie nadejściu Mesjasza i jego Króles twa. Argumentacja skrypturystyczna jaką posłużył się Jezus wskaza ła na inny obraz Mesjasza, odmienny od popularnych izraelskich wyobrażeń, a nawet inny od wyobrażeń i zapowiedzi Chrzciciela (por. Mt 3, 12). Stary Testament zna również inną, niż król, postać Mesjasza. Według tego wyobrażenia Mesjasz swoją misję skieruje do poniżonych, udręczonych i ubogich. Wobec nich ujawni On swoją działalność dobroczynną i zbawczą. Odwołanie się Jezusa do tekstów z Księgi Izajasza miało wskazać, a nawet wykazać, że taki obraz Mesjasza zapowiedziany został w Starym Testamencie, a uobecnia się „tu i teraz” w czynach m ocy Jezusa. W działalności taumataur- gicznej Jezus okazując współczucie i łaskę pokrzywdzonym, spełnia teraz obietnice, które miał zrealizować zapowiedziany Mesjasz.

Druga kwestia: czy Jezus uważał się za Mesjasza została wyżej częściowo podjęta. Jezus stopniowo objawił swoją misję mesjańską. Stąd unikał - obciążonego skojarzenia z doczesnym, politycznym wyzwoleniem Izraela - samego tytułu Mesjasz. Jezus unikał także bezpośredniego odnoszenia do siebie mesjańskich tekstów Księgi Izajasza25, by łatwo nie wzbudzić entuzjazmu związanego z zewnę trznym splendorem owych zapowiedzi. Natomiast w trosce o to, by

25 Poza wyjątkam i: 35,5; 61, l - 3 w M t l l , 5 i Ł k 7 , 22. A. J а п к o w s к i. „Jezus

jest Mesjaszem, Synem B o ży m " ( J 20,31). „Z n ak ” 9: 1974 s. 1068 n.

(11)

spełnienie się na nim proroctw ukazywało prawdziwy sens Jego misji, obrał enigmatyczne określenie Syna Człowieczego, znanego w Starym Testamencie i w judaizmie. Idea Syna Człowieczego najwyraźniej zarysowuje się w wizji Danielowej (7,13 n.). Syn Człowieczy przybywa na obłokach niebieskich, co wyraża jego przynależność do boskiej sfery istnienia. W wizji Danielowej Syn Człowieczy został otoczony chwałą, czego wyrazem jest otrzymanie władzy królewskiej nad całym światem z rąk Przedwiecznego. Jego atrybuty przekraczają wszelkie dane królewskiego mesjamzmu jednego z potomków króla Dawida26. Jezus identyfikuje postać Syna Człowieczego ze sobą. Podczas gdy tytuł Mesjasz znajduje się zawsze na ustach innych, a nigdy samego Jezusa, to wyrażenia Syn Człowieczy (z wyjątkiem D z 7, 56) używa wyłącznie sam Jezus27. W Ewangeliach tytuł ten występuje w różnych kontekstach: w kontekście eschatologicznym i w związku z tekstami nawiązującymi do pieśni o cierpiącym Ebed Jahwe28. W kontekście eschatologicznym tytuł Syna Człowieczego występuje w odpowiedzi Jezusa arcykapłanowi. Jezus zapytany przez arcykapłana, czy jest Mesjaszem, Synem Bożym, odpowiedział pośrednio, utożsamiając się z Synem Człowieczym zasiadającym po prawicy Boga (por. Ps. 110,1) i przychodzącym na obłokach niebieskich (Mt 26, 64). Jezus iden tyfikuje się z postacią Syna Człowieczego - zdaniem J. Delorme - wykluczył jakąkolwiek ziemską koncepqç Mesjasza, a wskazał na Jego transcendenqç i łączność z Bogiem29; jego zadaniem jest wypełnienie eschatologicznego dzida. Zanim nastąpi uroczyste wy wyższenie i chwała Syna Człowieczego, Jezus zaczyna częściowo korzystać z niektórych prerogatyw Jemu przynależnych: czyni cuda (M 111,5; Łk 7,22), odpuszcza grzechy (M 19,6), rośd sobie prawo do władzy nad szabatem (Mt 12,8), proklamuje Dobrą Nowinę (Mt 11,5; Łk 7, 22; por. Mt 13, 37).

26 Tamże s. 1069; J .H o m e r s k i . S yn Człowieczy w wizji proroka Daniela (D n 7, 13-14). R T K 32: 1985 z. 1 s. 53-58.

, 27 Ewangelia według Świętego M arka. W stęp-Przeklad z oryginalu-Komentarz. Oprać. H . L a n g k a m m e r . Pismo Św. Nowego Testamentu. T . 3 ,2 . Poznań 1977 s. 44.

28 J . K u d a s i e w i c z . Teologia Ewangelii synoptycznych s. 70 n.; J. D e 1 o r - m e. Syn Człowieczy. Słow nik Teologii Biblijnej s. 923; W . K a s p e r. Jezus Chrystus s. 106 n.; J. E r n s t m ów i o trzech kontekstach: eschatologiczny Sędzia, cierpiący Sługa i działający n a ziemi Jezus. Anfänge der Christologie. S tuttgart 1972 s. 43.

29 J. D e l o r m e . Tamże; p or. J. M у ś к ó w. Zagadnienia apologetyczne. W arszawa 1986 s. 107; W . K a s p e r . Tamże s. 107.

(12)

B O SK IE PO SŁA N N IC TW O JE Z U S A Z N A Z A R E T U

Z drugiej strony Jezus używa tego tytułu w związku z zapowie dzią swojej męki, śmierci i zmartwychwstania. Jego misja jako Syna Człowieczego została powiązana z cierpiącym Sługą Jahwe z Deute- ro-Izajasza. Sługa jest odrzucony i wydany na śmierć po to, by w konsekwenqi zostać uwielbionym i objawionym jako Zbawiciel. Jezus jako Syn Człowieczy wszystko to znosi. Zanim ukaże się w chwale przy końcu świata, będzie przebywał na ziemi, gdzie Jego chwała zostanie przysłonięta ze względu na upokorzenie i cierpienie30.

W Starym Testamencie od czasów proroctwa Natana (2 Sm 7, 11-16) nadzieje mesjańskie łączyły się ściśle z dynastią Dawidową. Oczekiwany Mesjasz miał być królem, idealnym potomkiem Dawi da, który pod koniec czasów ostatecznych zamknie serię królów oraz definitywnie raz na zawsze utrwali królestwo Boże na ziemi31. W przeciwieństwie do tych świetlanych perspektyw królewskiego mesjanizmu, Jezus podkreślał inny aspekt swojej misji - cierpienie ekspiacyjne. Jezus dokonał identyfikacji swojej osoby z proroctwem Deutero-Iząjasza o cierpiącym Słudze Jahwe, zwłaszcza z czwartej pieśni (Iz 52,13 - 53,12). Tytuł Sługi Bożego jest jednocześnie jednym z aspektów działalności Syna Człowieczego. Jezus spełnił wszystkie warunki Sługi Bożego ze Starego Testamentu, przez co stał się jedynym Sługą Bożym przynoszącym zbawienie. Jeśli czyta się pieśń

0 cierpiącym Słudze - co podkreśla J. Sint - to odnosi się wrażenie, jakby był to żywy obraz męki Jezusa. Zadośćczyniący, biorący na siebie grzechy całego świata, cierpiący Zbawiciel, jest jednocześnie Mesjaszem, Panem nad wszystkimi narodami32. Jezus całą swoją misję uważał za posłannictwo Sługi. Dlatego jest Panem cichym 1 pokornym (Mt 11,29), proklamującym zbawienie ubogim (Łk 4 ,1 8 nn.; Mt 11,5; Łk 7,22). Jest On tym, który służy, chociaż jest Panem i Nauczycielem (Łk 2 2 ,27;J 13,12 n.); swoje życie oddał na okup za wielu grzeszników (Mk 10, 43 n.). Potraktowano Jezusa jako złoczyńcę, stąd musiał umrzeć na drzewie krzyża (Mk 14, 21 )33.

30 W. K a s p e r . Tam że; K.H. S c h e l k l e . Teologia Nowego Testamentu. T. 2.

B ó g b y lw Chrystusie.Kraków 1984s. 205; A . L a n g . Fundamentaltheologies. 216n.; А. К o 1 p i n g. Fundamentaltheologie s. 509.

31 Zob. J. Ł a c h . Jezus Syn Dawida. Studium egzegetyczno-teologiczne. War szawa 1973;

32 J. S i n t. Bibel und Zeitgemâsser. T. 2. KJostemeuburger-Wien-München 1967 s. 218.

33 C. A u g r a i n, M.F. L a c a n . Sługa Boży. Słownik Teologii Biblijnej s. 888.

(13)

Zrealizowanie proroctwa o Słudze Bożym stanowiło klucz dla właściwego zrozumienia męki, z której perspektywą trudno było pogodzić się, nawet najbliższym Jego uczniom (por. Mt 16, 21 n.).

Powiązanie wątków Syna Człowieczego z wizji Daniela i Sługi Bożego z Deutero-Izajasza mieszczą w sobie następujące elementy autodeklaracji Jezusa: transcendencję, preegzystencję w boskiej sferze istnienie, poniżenie i ogrom cierpień, włączenie do haniebnej śmierci, która miała charakter ekspiacyjny za wielu grzeszników, przyszłą chwałę i wywyższenie oraz zainaugurowanie powszechnego królestwa. Te niezwykłe autodeklaracje Jezusa sugerują szczególną relację łączącą Go z Bogiem. Jezus mówił o Bogu „mój Ojciec” lub „wasz Ojciec”, ale nigdy nie używa określenia „nasz Ojciec” jako nazwy wspólnej ludzi zwracających się do Boga: „Abba - Ojcze” sugeruje Jego Synostwo Boże (por. M k 14, 36; Łk 23, 46). Jezus określając siebie tym tytułem nadaje mu zupełnie nowy sens w po równaniu z zapowiedziani ST : przypisywał sobie atrybuty przynależ ne samemu Bogu, a więc władzę odpuszczania grzechów (Mk 2, 6-10), władzę ustawodawczą (nad świątynią - M k 11, 17; nad szabatem - Mk 3, 1-6; uważał siebie za uprawnionego do po prawiania przepisów Prawa - Mt 5,21) oraz władzę sądowniczą (Mt 25, 31 n.: Mk 13, 26)34.

Ewangeliści byli również przekonani o synostwie Bożym Jezusa, stąd ukazali Go jako Jednorodzonego, umiłowanego przez Ojca, Syna Bożego. Jedynie On ma prawo zwracać się do Ojca przez Abba - Ojcze, gdyż „został przez Ojca powołany” (J 3, 16); Ojciec przekazał Mu wszystko (Mt 11, 27); odbiera podobną chwałę jak Ojciec (J 5, 23); On i Ojciec są kimś jednym (J 10, 30)35. Potwier dzeniem roszczeń Jezusa i przekonania ewangelistów o Jego synos twie Bożym była dwukrotna legitymacja Ojca, że On jest umiłowa nym Jego Synem. Głos Boży potwierdził Jego synostwo Boże przy chrzcie (Mt 1, 11) i w czasie przemienienia (Mk 9,7).

Roszczenia Jezusa wyrażone w Jego deklaraqach, przekonania ewangelistów, niezwykłość Jego osoby oraz całe Jego posłannictwo

34 A. L a n g . Fundamentaltheologie s. 221; H. R e n a r d , P. G r e l o t . Syn

Boży. Słownik Teologii Biblijnej s. 918 n.; K .H . S c h e l k l e . Teologia Nowego Testamentu s. 211 n.; E. К o p e ć. Teologia fundam entalna s. 137; H. S e w e г y n i a k. Objawienie Boga w Jezusie Chrystusie. „Przegląd Powszechny” 1991 n r 12 s. 404-414.

35 K .H . S c h e l k l e . Tamże s. 112 п.; E. К o p e ć. Tamże; por. H. U rs von B a l t h a s a r . Samoświadomość Jezusa. „C om m unio” 15: 1983 n r 3 s. 55 n.

(14)

B O SK IE P O SŁA N N IC T W O JE Z U S A Z N A Z A R E T U

uzasadniają Jezusową godność Syna Bożego, który został zapowie dziany w Starym Testamencie. W Jezusie nastąpiła nie tylko kon tynuacja danych Starego Przymierza, ale całkowite ich przewyż szenie. M ożna za D . Ropsem powiedzieć, że Jezus nie tylko był świadomy swego mesjanizmu, był nie tylko jego kresem, ale „prze mienił i przeobraził mesjanizm stwierdzeniem swego Boskiego synos twa”36.

Argumentowi z Pism przypisuje się dużą wartość uzasad niającą mesjańskie posłannictwo Jezusa; sam Jezus posłużył się tym argumentem w legitymacji swojej misji. Argument ten użyty przez Jezusa z jednej strony objawia Go jako boskiego Legata, a z drugiej uwierzytelnia, że On jest tym, który miał przyjść, czyli, że dokonywa ne przez Niego dzieła objawiają nadejście czasu mesjańskiego. Można więc powiedzieć, że argument z Pism pełni funkcję ob jawieniową i motywacyjną. Argumentacja skrypturystyczna bazuje na całości Pisma Św. W tym wypadku Jezusowy argument z Pism odwołuje się do zapowiedzi mesjańskiej w Księdze Izajasza, Trytoiza- jasza i Daniela. Jezus w tej argumentacji nie ogranicza się do poszukiwania szczegółowych proroctw ST o przyszłym Mesjaszu i ich skrupulatnej realizacji w NT. Schemat argumentacji z Pism: „zapowiedź - realizacja” należy więc rozumieć szerzej. Zapowiedzi ST należy ujmować łącznie i wiedzieć ich realizację w totalnej tajemnicy Chrystusa. W takim ujęciu argumentaq'a skrypturystyczna jest wieloczłonowa: dotyczy posłannictwa Jezusa, Jego świadomości mesjańskiej i dokonywania dzieł (cudów).

3. Związek argumentacji skrypturystycznej z taumaturgiczną w uzasadnieniu mesjańskiego posłannictwa Jezusa

Współcześnie myśl teologicznofundamentalna ujmuje łącznie wszystkie argumenty uzasadniające boskie posłannictwo Jezusa. Ta przebudowa tezy chrystologicznej pozwala jaśniej i czytelniej spoj rzeć na całe dzieło Jezusa, a nie tylko na poszczególne Jego aspekty. Źródłem tej modyfikacji jest odejście w tej dyscyplinie naukowej od tzw. „dowodzenia” (dowodów), a przyjęcie terminu „uzasadnienie’, którego zakres semantyczny jest dużo szerszy. Zastosowując termin „uzasadnienie” do interpretacji traktatu chrystologicznego uzyskuje

3® D . R o p s. D zieje Chrystusa. W arszawa 1987 s. 260.

(15)

się wiarygodność objawienia. Wiarygodność objawienia wzrasta, gdy poszczególne argumenty apologetyczne w uzsadnieniu boskiego posłannictwa Jezusa ujmuje się łącznie, i jest ich jak najwięcej. Wówczas posiadają zdecydowaną siłę argumentacyjną. Idąc po tej linii można dokonać próby połączenia argumentu z Pism z taumatur- gicznym oraz ustalić związek łączący oba argumenty.

Ze wszystkich ewangelistów Mateusz najbardziej zatroszczył się o wykazanie, że Jezus, Jego dzido i nauka są wypełnieniem obietnic Starego Testamentu. W kontekście Kazania na Górze (rozdz. 5-7) Jezus oświadczył, że przyszedł wypełnić Prawo i Proro ków (5, 17). Natomiast w związku z dokonywanymi przez Jezusa cudami Mateusz rekapituluje, że spełniły się słowa proroka Izajasza (Mt 8, 17; por. Iz 53, 4). Jedynie Mateusz poświęcił osobno miejsce cudom Jezusa w perspektywie wypełnienia Pism (por. 8, 2-17). Relacja Mateusza zawierająca uzdrowienie trędowatego, sługi set nika z Kafarnaum, teściowej Piotra oraz zbiorowe uzdrowienie opętanych i chorych nawiązuje do Izajasza (53, 4). Tekst Izajasza odnosi się do cierpiącego Sługi Jahwe i ma charakter mesjański. Stąd ujęcie cudów według Mateusza na podstawie tekstu Księgi Izajasza wskazuje z jednej strony, że nastąpiło wypełnienie się Pism w Słudze Jahwe, a z drugiej, iż rolę Sługi pełni Jezus, gdyż zniżył się do odrzuconych i wzgardzonych oraz z litości wobec ludzi czyni cuda. Te czyny miłosierdzia są wypełnieniem woli Bożej wyrażonej również przez proroka Ozeasza (6,6)37.

Relacja Mateusza o cudach Jezusa (rozdz. 8-9) stanowi ciągłość Kazania na Górze (rozdz. 5-7). Mesjasz słowa ukazany został łącznie z Mesjaszem czynu. Oba wymiary Jezusowej działalności Mateusz określa jako wypełnienie Pisma. Nauka i cuda są tu przedstawione jako dwa aspekty tej samej działalności Jezusa38. Mateusz więc ujmuje łącznie argument z Pism i z cudów.

31 A. G г o o t. Das Wunder im Zeugnis der Bibel. Salzburg 1965 s. 73;

A . W e i s e r . Was die Bibel Wunder nennt. Aufl. 2. Stuttgart 1980 s. 44 n.;

L. G о p p e 11. Theologie des Neuen Testaments s. 548-552; J. K u d a s i e w i c z . Teologia Ewangelii synoptycznych s. 81; M. R u s e c k i . Wierzcie moim dziełom. Funkcja motywacyjna cudu w teologii X X wieku. Katowice 1988 s. 113.

38 H. J.H e 1 d. Überlieferung und Auslegung s. 242; A. К o p i n g. Fundamentalt heologie s. 447; „D ie W under sind für ihn „W erke des Messias” (M t 11,2), so wie die

Bergpredigt für ihn die Lehre des M essias ist” . H. S c h w a r t z . Was Jesus wirklich sagte. W ien 1971 s. 84.

(16)

B O SK IE P O SŁA N N IC T W O JEZU SA Z N A Z A R E T U

A. Groot, H J . Held oraz G. Barth podkreślają, że Mateusz nie traktuje cudów w wymiarze dowodowym, jakoby sam z siebie mógł przekonać o godności i misji Jezusa, ale wskazują oni, iż w cudach wypełniło się Pismo, a tym samym wyrażona w nim wola Boża nadała im chrystologicznego znaczenia39. Stąd można mówić o ścisłym związku argumentu z cudu z argumentem skrypturystycznym. Oba wskazują na siebie, dopełniają się i tworzą ze sobą harmonijną całość40. Jednocześnie w Ewangelii Mateusza Jezus jest ukazany jako Osoba mająca w pełni moc. Zdaniem R.H. Fullera, J. Gnilki, A. Groota, H.J. Helda i M . Ruseckiego nie można tej działalności analizować w izolacji od Jezusa i Jego dzieła. W tym znaczeniu należy powiedzieć, że Mateusz nadał swoim cudom chrystologiczne znacze nie. Wyraźnie ten chrystologiczny zamiar widać przy uzdrowieniu teściowej Piotra, a szczególnie w uzdrowieniu sługi setnika i trędowa tego. Słowa Setnika: „Panie, nie jestem godzien, abyś wszedł pod mój dach” (8,8) podkreśla przekonanie, że Jezus jest w stanie dokonać uzdrowienia na odległość dzięki posiadanej pełni mocy. W przekona niu Mateusza słowa Jezusa mają identyczną moc, jak Jego obecność i czyny41. Podobne przekonanie wyraża prośba trędowatego, według którego wystarczy tylko wola Jezusa, by stał się cud (8,2). N a tę myśl ma wskazywać odpowiedź udzielona przez Jezusa (8, 3), ukazująca Jego samego w królewskim majestacie42. Wszystkie cudowne opisy w Mateuszowej Ewangelii przedstawiają wyraźnie osobę Jezusa, Jego moc i wolę działania w funkcji mesjańskiego posłannictwa. M oc Jezusa jest w służbie Jego działalności jako wypełnienie Pism.

39 A. G r o o t. Tam że s. 71; H .J.H e l d. W: G . В o r n к a m m . G. B a r t h , H.J. H e l d . Überlieferung und Auslegung im Matthäusevangelium. N eukirchen 1962 s. 242.

40 „D ie M ach ttaten Jesu können von heutiger Fundam entaltheologie nicht isoliert für ihn W underargum ent zum Erweis der F aktizität der O ffenbarung benutzen werden” . R. P e s с h. Z u r theologischen Bedeutung die M achttaten Jesu. „Theologische Q uartalschrift” 152: 1952 s. 213.

41 R .H . F u l l e r . Die Wunder Jesu s. 78 n.; J. G n i 1 к a. Zeichen-Wunder.

Handbuch theologischer Grundbegriffe. Red. H . F r i e s. T. 4. M ünchen 1963 s. 881; A.

G r o o t . Das Wunder im Zeugnis der Bibel s. 68,70 n.; H .J. H e l d . Überlieferung und

Auslegung s. 241 n.; M . Rusecki. Wierzcie moim dziełom s. 114.

42 Ewangelia według Św. M ateusza. W stęp-Przeklad z oryginału-Komentarz. Oprać. J. H o m e r s k i . Pismo Św ięte Nowego Testamentu. T. 3, 1. Poznań 1979 s. 166 n.

(17)

Przedstawione wyżej rozumowanie potwierdza, że Mateusz ukazał Jezusa jako Mesjasza czynu, który realizuje Boże zapowiedzi odnośnie do zbawienia. Nauka i czyny Jezusa łącznie wzięte, stanowią o wypełnieniu Pism, a więc są realizacją Bożego planu zbawienia, który zapowiadali prorocy. Stąd wynika, że „Jezus jest wiarygodny nie przez same cuda, ale łącznie ze swoim nauczaniem i całą swoją działalnością”43. Cuda Jezusa stanowią więc część Jego mesjańskiego dzieła. Nie można zgodzić się z poglądem A. Kolpinga, że cuda nie uwierzytelniają boskiego posłannictwa Jezusa44. One same wprawdzie nie mają absolutnego charakteru uzasadniającego, a jedynie pośredni, to jednak pełny wymiar motywacyjny tworzą wraz z Jego nauką i czynami. Argument z cudu należy brać łącznie z argumentem skrypturystycznym, i to zawsze w kontekście osoby Chrystusa. Tylko przez tę łączność argument z cudu staje się zrozumiały i czytelny oraz wzrasta jego walor motywacyjny.

Jezus przez dokonywane przez siebie cuda objawił się jako Ten, który stanowi totalne wypełnienie zapowiedzi starotestamentowych. Jak podkreśla M. Rusecki, wypełnienie się Pism w Chrystusie staje się jeszcze bardziej czytelne, gdy podkreśli się fakt, że z jednej strony cuda podnoszą problem chrystologiczny, a z drugiej odpowiadają na niego45.

W sposób najbardziej bezpośredni sformułował problem chry stologiczny Jan Chrzciciel, który przez swoich uczniów skierował do Jezusa pytanie:„Czy Ty jesteś Ty, który ma przyjść, czy też innego mamy oczekiwać?” (Mt 11, 3; Łk 7,20). Pytanie Chrzciciela zostało saformułowane nie dla zaspokojenia własnej ciekawości, czy ze względu na swoich uczniów, ale z niecierpliwości, że Jezus zwleka z działaniem jako Prorok czasów ostatecznych, którego przyjścia się oczekuje46. Chrystologiczne pytanie Chrzciciela zostało sfor

43 W. H ł a d o w s к i. Zarys apologetyki s. 150; por. E. K o p e ć . Teologia

fundamentalna s. 77.

44 А. К o 1 p i n g. Fundamentaltheologie s. 447. 45 M . R u s e c k i . Wierzcie m oim dziełom s. 116.

46 M .J. L a g r a n g e . Évangile selon Saint M atthieu. Paris 1923 s. 214; tenże

Évangile selon Saint Luc. Paris 1927 s. 219; J. D u p o n t . L'ambassade de Je- an-Baptiste. „N ouvelle revue theologigue” 83:1961 s. 291; W. G r u n d a m a n n . Das Evangelium nach Lukas. Bd. 3. Berlin 1961 s. 163 ; W. B e r c l e y . Ewangelia św. M ateusza. T. 1. W arszaw a 1977 s. 126; R . T o m с z а k. Historia interpretacji pytania uczniów Jana Chrzciciela (M t 11, 2-6; Łk 7,18-23). „Studia Paradyskie” . T. 4.1994 s.

(18)

mułowane w czasie rozpoczętej już przez Jezusa działalności ewan gelizacyjnej i taumaturgicznej. Słowa i dzieła Jezusa, które były widziane i słyszane, potwierdziły Prekursorowi Chrystusa, że przy szedł Oczekiwany, stąd wywołały u Jana stan zniecierpliwienia, by On objawił się w całej swojej istocie. Odpowiedź Jezusa wskazuje, że nadeszło „błogosławione królowanie Boga”, któremu towarzyszą cuda jako jego radosne znaki zewnętrzne47. Stanowiły one wypeł nienie zapowiedzi proroctw mesjańskich. Znaki te określały nie tylko początek, ale rozległą obecność królestwa Bożego. Dlatego L. Grandmaison nie wahał się określić cud jako „Królestwo Boga w czynach”48. Działalność tamumaturgiczna Jezusa pozwala ziden tyfikować Go z mesjańskim Prorokiem czasów eschatycznych, a także daje odpowiedź, że On jest oczekiwanym Mesjaszem. Zdaniem R. Pescha, a także J. Blanka, E. Schilleebeckxa, A. Kolpinga49 wymienione cudowne dzieła, których dokonywał Jezus są typowe dla oczekiwanego mesjańskiego, eschatycznego proroka. Identyfikacja Jezusa z eschatologicznym prorokiem na stąpiła już za życia Jezusa ze względu na dokonywanie przez Niego czynów Proroka czasów ostatecznych.

Zarówno argument z Pism jak i z cudów odnosi się do zapowiedzi Starego Testamentu o przyszłym Mesjaszu, który rów nież w działalności taumaturgicznej wypełni Pisma. M ożna ogólnie powiedzieć, że argument z cudów mieści się w argumencie skryp- turystycznym, gdyż jednym z aspektów działalności rozpoznawczej zapowiedzianego w ST Mesjasza będzie fakt dokonywania przez Niego cudów. W yeksponowanie więc osobno argumentu taumatur- gicznego jest w pełni uzasadnione i nie można tu podejrzewać żadnej tautologii, Przepowiadanie Jezusa, podobnie jak Jego cuda, należą do całości obrazu historycznego Jezusa50. Argument z cudów i Pism połączony jest wewnętrznym związkiem. Oba argumenty łączy osoba Jezusa, Proroka czasów eschatologicznych, realizującego zbawczą

47 A. G г o o t. D as Wunder im Zeugnis der Bibel s. 54 n.

48 Jesus Christ. L a personne, son massage, ses preuves. T. 2 Paris 1929 s. 336. 49 R. P e s с h. Jesu ureigene Taten? s. 36; J. В 1 a n k, Z u r Chrtistologie

ausgewählter Wuanderberichte. W: Schriftauslegung in Theorie und Praxis. München 1969 s. 124-128; E. S c h i l l e b e e c k x . Jesus. Die Geschichte von einem Lebenden. Freiburg-Wien-Basel 1975 s. 165; A. К о 1 p i n g. Fundamentaltheologie s, 454 η.

30 W. T r i 11 i n g. Fragen zur Geschichtlichkeit Jesu. Leipzig 1966 s. 97; por. J - K u d a s i e w i c z . Teologia Nowego Testamentu S. 38-40.

(19)

wolę Boga. Jeśli Jezus dokonywał cudów, nadeszło w Nim królestwo Boże, a więc spełniły się Pisma, które na Niego wskazywały. Argument z cudów, podobnie jak argument z Pism ma wymiar pośredni legitymujący boskie posłannictwo Jezusa z Nazaretu. Razem jednak stanowią jeszcze silniejszy argument w uzasadnieniu boskiej misji Jezusa. Oba argumenty wchodzą w obręb znaków wiarygodności objawienia.