Determinanty rozwoju firm sektora MSP (na podstawie badań ankietowych)

Pełen tekst

(1)DETERMINANTY ROZWOJU FIRM SEKTORA MSP (NA PODSTAWIE BADA ANKIETOWYCH) ANNA KACZMAREK MAGDALENA BYCZKOWSKA Pastwowa Wysza Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wlkp.. Streszczenie W niniejszym artykule skupiono si na identyfikacji, uszeregowaniu i scharakteryzowaniu czynników wpływajcych na rozwój małych i rednich przedsibiorstw. W tym celu dokonano przegldu literaturowego. Rozwaania teoretyczne poparto przedstawieniem wyników bada ankietowych, przeprowadzonych wród lubuskich małych i rednich przedsibiorstw. Słowa kluczowe: przedsibiorstwo, sektor MSP, rozwój przedsibiorstw 1. Identyfikacja czynników warunkuj

(2) cych rozwój firm sektora MSP Małe i rednie przedsibiorstwa odgrywaj bardzo wan rol w gospodarce narodowej. Wynika ona przede wszystkim z udziału tyche firm w zatrudnieniu, produkcji oraz wielkoci PKB. Ponadto przedsibiorstwa te uwaane s za bardzo wany element aktywizujcy rozwój lokalny i regionalny. Z tego te powodu warto przyjrze si czynnikom, które determinuj rozwój firm sektora MSP. Ogólnie czynniki te mona podzieli na zewntrzne i wewntrzne, co przedstawia ponisza tabela. Tabela 1. Czynniki zewntrzne i wewntrzne wpływajce na rozwój przedsibiorstwa • • • • • • • • • • •. • •. Czynniki zewntrzne dostpno kredytów poziom bezrobocia, dochody ludnoci, oprocentowanie kredytów, kursy walutowe, inflacja, PKB, technologie, aktywno sfery rozwojowo badawczej, zmiany preferencji nabywców, czynniki polityczno – prawne (polityka celna, system opodatkowania przedsibiorstw, kodeks pracy), poziom i dynamika popytu, wielko bezporednich inwestycji zagranicznych.. • • • • • • • • • •. Czynniki wewntrzne nakłady na badania i rozwój, zasoby ludzkie (kreatywno , umiejtnoci, dowiadczenia, reakcje na zmiany, wiedza,), zasoby kapitałowe (rzeczowe i finansowe), produkcja (technologia, modernizacja parku maszynowego) jako i cena produktu, sprzeda i marketing (badania rynkowe i marketingowe oraz eksport), system organizacji i zarzdzania (z planowaniem strategicznym), współpraca z organizacjami lokalnymi, jednostkami naukowo- badawczymi, pozyskiwanie i wykorzystywanie informacji gospodarczych, długo funkcjonowania organizacji.. ródło: Opracowanie własne na podstawie [1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9]..

(3) 106. Anna Kaczmarek, Magdalena Byczkowska Determinanty rozwoju firm sektora MSP (na podstawie bada ankietowych). Biorc po uwag specyfik małych i rednich przedsibiorstw mona przyj , e najwikszy wpływ na rozwój przedsibiorstw maj nastpujce czynniki: • oprocentowanie kredytów, • wielko popytu i zmieniajce si preferencje nabywców zmuszaj przedsibiorców do poszukiwania nowych idei, pozwalajcych dotrzyma kroku konkurencji bd

(4) wygra. walk konkurencyjn, • bardzo wanym czynnikiem s zasoby ludzkie wystpujce w przedsibiorstwie. Odnosi si to szczególnie do osób zarzdzajcych organizacj. Ich zadaniem jest kreatywne i długookresowe mylenie. Burzliwe otoczenie nakłada na nich coraz to wicej obowizków, wynikajcych z nieprzewidywalnoci wikszoci czynników kształtujcych organizacj, • niezwykle istotnym czynnikiem jest współpraca z władzami lokalnymi. Obecnie strategie rozwoju poszczególnych województw zawieraj wytyczne odnoszce si do wspierania przedsibiorczoci. Mona wic stwierdzi , e władze lokalne dostrzegaj rol sektora MSP w rozwoju regionu, jednake czsto propozycje przedsibiorców nie znajduj uznania wród elit rzdzcych. Oprócz podanych powyej czynników, które mog wpływa na rozwój przedsibiorstwa pozytywnie bd

(5) negatywnie (w zalenoci od ich stanu), istnieje pewna grupa barier rozwojowych, co przedstawiono w poniszym podrozdziale. 2. Bariery rozwoju firm sektora MSP Bariery rozwojowe charakterystyczne dla MSP przedstawia tabela 2 [10]. Rónice w działaniu małych i rednich oraz duych przedsibiorstw wida najbardziej na płaszczy

(6) nie takich czynników, jak: • dostp do rodków finansowych (ma bezporedni wpływ na poziom innowacyjnoci w MSP – małe i rednie przedsibiorstwa maj ograniczone rodki na zakup kosztownych zaawansowanych technologii i maszyn [14]), • kwalifikacje kadry, • brak systemu kształcenia w zakresie small businessu, • wykorzystywanie technik zarzdzania, • niedostateczny dostp do informacji gospodarczej. Dodatkowo w regionach tzw. zacofanych mamy do czynienia z jeszcze jedn barier, jak jest mniejsza przedsibiorczo mieszkaców (czyli niech do zakładania własnych firm). Najwaniejsz wydaje si by bariera dostpu do rodków finansowych, a co za tym zwizane – brak kapitału na rozwój. Trudnoci te stanowi nastpujce bariery strukturalne: • ograniczona zdolno emisyjna, • problem wysokich kosztów kredytów, • problem zabezpieczenia kredytów [15,16]..

(7) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 107. Tabela 2. Determinanty rozwoju M P Typologia barier Bariery prawne. • • • •. Bariery ekonomiczne. • • • • • • • •. Bariery zarzdzania. Bariery kadrowe Bariery edukacyjne. Bariery społeczne. • • • • • • • • • • •. Determinanty rozwoju MSP skomplikowane procedury uruchamiania i prowadzenia działalnoci gospodarczej, brak skutecznej ochrony dóbr własnych w postaci znaku firmowego, nieznajomo przepisów unijnych, zbyt czste zmiany przepisów podatkowych i celnych, co utrudnia podejmowanie działa długofalowych, polityka fiskalna rzdu, dostpno do usług finansowych, poziom stawek amortyzacyjnych uniemoliwiajcych odtworzenie majtku, relatywnie wysoki udział kosztów pracy, z uwagi na poziom stawek składek na ubezpieczenie społeczne, cena kredytów bankowych, brak tradycji eksportowych, sezonowo zbytu wielu produktów oferowanych przez MSP, brak moliwoci oddziaływania na ceny produktów na rynku, przestarzały park maszynowy nieznajomo nowoczesnych technik zarzdzania, brak umiejtnoci wykorzystywania informacji z otoczenia, brak skłonnoci do uczenia si. wysoka fluktuacja pracowników, niskie kwalifikacje kadry. brak systemu kształcenia w zakresie small businessu, niski stopie wykorzystania internetu, niedostateczny dostp do informacji gospodarczej. brak akceptacji rozwarstwienia społecznego, niedostateczna kultura przedsibiorczoci.. ródło: [11, por. 12, 13]. Wysokie koszty kredytów wi si z tym, e w przypadku MSP bardzo wysokie jest ryzyko kredytodawcy i gorsze s moliwoci zabezpiecze. Wynika to z tego, e bardzo czsto właciciele nie mog zaoferowa zabezpiecze hipotecznych, z tego wzgldu, e przewanie grunty i obiekty, w których pracuj s dzierawione lub wynajte a dodatkowo szybki postp techniczny sprawia, e warto zabezpieczeniowa maszyn i wyposaenia produkcyjnego, obnia si stosunkowo szybko. Jednoczenie małe i rednie firmy maj słab pozycj podczas negocjacji kredytowych [17]. Wie si to równie z tym, e MSP czsto nie maj historii kredytowej, która mogłaby ułatwi ocen wiarygodnoci przedsibiorstwa. Istotnym zagroeniem rozwoju małych i rednich przedsibiorstw jest ograniczony dostp do informacji (Bariera ta cile zwizana jest z wyposaeniem MSP w sprzt komputerowy i dostpem do internetu, który umoliwia szybszy przekaz informacji i łatwiejszy do nich dostp..

(8) 108. Anna Kaczmarek, Magdalena Byczkowska Determinanty rozwoju firm sektora MSP (na podstawie bada ankietowych). Z takiego stanu rzeczy zdaj sobie spraw menederowie w najwikszych przedsibiorstwach. Im przedsibiorstwo mniejsze, tym mniejsze zainteresowanie internetem. Naley jednak podkreli , i tak sytuacja wynika czsto z innej bariery rozwojowej a mianowicie zasobów finansowych (zakup sprztu, profesjonalnego oprogramowania, szkolenia pracowników). Jednake czsto właciciele tych firm nie uznaj tej bariery za istotny problem. Jest ona jednak postrzegana przez rodowiska zajmujce si badaniem stanu sektora MSP jako zagroenie polskich przedsibiorstw (bariery wynikajce z braku dostpu do informacji prezentuje tabela 3). Tabela 3. Bariery wynikajce z braku dostpu do informacji. Informacje o działaniu władz publicznych. Informacje gospodarcze. Informacje o Unii Europejskiej. Typ informacji. Bariery • •. • •. •. • • •. według danych szacunkowych istnieje ok. 400 aktów UE szczególnie wanych dla sektora MSP, które nie zostały przetłumaczone, brak szkole i informacji dotyczcych integracji z Uni Europejsk, które uwzgldniajc specyfik bran i regionów, odpowiadałyby na lokalne potrzeby przedsibiorców, brak skutecznej dystrybucji informacji wród przedsibiorców. brak informacji dotyczcej zamówie publicznych – małe i rednie przedsibiorstwa ze wzgldu na ograniczone zasoby personalne nie s w stanie wyodrbni. oddzielnej komórki zajmujcej si ledzeniem pojawiajcych si ofert, dlatego musz polega przede wszystkim na przekazach ustnych, brak informacji gospodarczej dotyczcej moliwoci eksportu – małe zaangaowanie biur polskich radców handlowych w ułatwianiu kontaktów gospodarczych z zagranicznymi partnerami. brak powszechnie obowizujcych zasad dostpu do informacji i udostpniania informacji, programy gospodarcze i projekty akt rzadko konsultowane s z partnerami społecznymi, informacje o przygotowanych w wikszoci resortów programach i projektach aktów prawnych s na ogół niedostpne.. ródło: [11]. Pozostałe bariery, czyli kwalifikacje kadry i wykorzystywanie technik zarzdzania i brak kształcenia w zakresie small businessu s ze sob cile powizane. Bardzo czsto w małych i rednich przedsibiorstwach pojawia si niedostatek wiedzy o zarzdzaniu przedsibiorstwem rynkowym (sporód wielu zasobów strategicznych, tylko wiedza nie wystpuj w nadmiarze; szerzej na ten temat [18]). Zwykle kierujcy firm (a zarazem najczciej właciciele) s w stanie przezwyciy te trudnoci w pocztkowej fazie rozwoju przedsibiorstwa. Wykorzystuj wówczas swój zapał, kreatywno , skłonno do podejmowania działania itp. Po pewnym czasie zaczynaj nawarstwia si problemy, potrzebne jest w pełni profesjonalne zarzdzanie. Niestety istnieje wiele czynników utrudniajcych rozwój systemu sprawnego zarzdzania w małym i rednim przedsibiorstwie. Mona do nich zaliczy : • niech włacicieli do zatrudniania specjalistów, przy czym sami w wikszoci posiadaj wykształcenie rednie (46%); wykształcenie wysze posiada ok. 27%, wykształcenie zawodowe 18%, pomaturalne 6%, podstawowe 3% [19] a ogólnie mniej ni 10 % posiada wykształcenie z zakresu zarzdzania lub ekonomiczne[20] (oprócz tego system kształcenia w zakresie small biznesu dopiero zaczyna si rozwija ),.

(9) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 109. dystans czy wrcz obojtno włacicieli wobec systemu zarzdzania, defensywne nastawienie włacicieli do rynku, nieufno wobec wiata zewntrznego, skłonno włacicieli do postrzegania przedsibiorstwa jako prostego mechanizmu, a nie jako złoonego systemu, w którym zachodz wielostronne zalenoci i sprzenia zwrotne, • brak mylenia perspektywicznego (wynika to moe z niechci lub nieumiejtnoci) [21]. Dodatkowo właciciel jest osobicie nastawiony na osiganie sukcesu swojego przedsibiorstwa, a decyzje strategiczne zwizane z funkcjonowaniem firmy podejmowane s pod wpływem innych ni racjonalne argumenty (presti) [20]. Mona przyj , e właciciel małej czy redniej firmy kieruje si osobistymi motywacjami takimi jak: satysfakcja, pozycja, perspektywy, denie do zaspokojenia własnych ambicji zawodowych, bezpieczestwo materialne swoje i swojej rodziny [22]. Dodatkowo jeszcze istnienie w przedsibiorstwie procesów niejawnych, dominacja relacji nieformalnych, czsto brak dokumentów pisanych oraz niech włacicieli do omawiania systemu zarzdzania powoduje, e zostaje on zepchnity na margines działalnoci przedsibiorstwa [23]. Obecnie osoby wykształcone, posiadajce spore dowiadczenie wybieraj firmy renomowane, due o ugruntowanej pozycji. Jednake w pewnym czasie, mog odczuwa znuenie cigłym nastawieniem organizacji wyłcznie do generowania zysku, organizacji, gdzie wszyscy s bezimienni. Moe wic zdarzy si w tym przypadku tak, e małe i rednie przedsibiorstwa stan si alternatyw dla anonimowych pracowników z kilkutysicznych molochów. • • • •. 3. Wyniki bada ankietowych1 Zasadniczym celem przeprowadzonych bada była identyfikacja czynników uznawanych przez przedsibiorców za bariery rozwoju przedsibiorstw oraz uszeregowanie ich wg stopnia istotnoci. Wyniki bada przedstawiono na wykresie 1. Badania wykazały, i najwaniejsz barier rozwoju przedsibiorstwa s zbyt wysokie koszty pracy. Czynnik ten został oceniony na 4,15 w skali 5–stopniowej. Jest to bariera o niewtpliwie niekorzystnym wpływie na rozwój podmiotu, utrudniajca jego funkcjonowanie na rynku oraz moliwoci ekspansji. Wynika to midzy innymi z faktu, i wysokie koszty pracy obniaj konkurencyjno przedsibiorstw, a jednoczenie mog zmniejsza elastyczno i szybko reagowania na zmieniajce si potrzeby rynku. Bardzo istotne jest to, e obcianie wyników finansowych wysokimi kosztami pracy odzwierciedlane zmniejszaniem zysku netto ogranicza moliwo podejmowania działalnoci inwestycyjnej, a tym samym hamuje rozwój i wielko zatrudnienia. Warto take podkreli inn negatywn stron wysokich kosztów pracy niekorzystnie wpływajc na rozwój i innowacyjno sektora MSP. Wysokie koszty pozapłacowe ograniczaj wynagrodzenia netto pracowników. To z kolei wpływa na wzrost emigracji zarobkowej, zmniejsza poziom 1. Badania przeprowadził zespół badawczy, w składzie mgr I. Borkowska, mgr R. Stpie, mgr R. Róaski pod kierownictwem dr A. Kaczmarek (pracownicy Pastwowej Wyszej Szkoły Zawodowej). Analizie poddano ankiety uzyskane od 65 małych i rednich przedsibiorstw przemysłowych woj. lubuskiego, co stanowi 10.98% populacji objtej badaniem. Rezultatem działa było powstanie raportu „Bariery rozwoju firm sektora MSP w regionie i sposoby ich innowacyjnego pokonywania” (red. Nauk. A. Kaczmarek, T. Marcinkowski, Fundacja na rzecz Gorzowskiej Szkoły Wyszej, Gorzów Wlkp., 2008). Wszystkie przytoczone w punkcie 2 dane i opinie pochodz z niniejszego raportu..

(10) 110. Anna Kaczmarek, Magdalena Byczkowska Determinanty rozwoju firm sektora MSP (na podstawie bada ankietowych). aktywnoci zawodowej, a tym samym uszczupla zasoby wykwalifikowanej kadry pracowniczej w przedsibiorstwach zmniejszajc ich konkurencyjno . Wysokie koszty pracy uznane zostały za najbardziej dotkliw barier rozwoju przez wszystkie grupy podmiotów: mikro, małe i rednie. Drugim z kolei czynnikiem uznanym za najbardziej istotn barier rozwoju jest zbyt dua ilo przepisów regulujcych prowadzenie działalnoci gospodarczej. redni wano tego czynnika respondenci ocenili na 4,0 (w skali 1–5). Bariera ta odgrywa istotne znaczenie zarówno dla przedsibiorstw ju istniejcych na rynku jak i dla nowopowstajcych. Przepisy regulujce prowadzenie działalnoci gospodarczej s bardzo rozbudowane i skomplikowane, a dodatkowo podlegaj czstym zmianom i nowelizacjom. Ustawodawca za pomoc przepisów ingeruje w prowadzenie działalnoci gospodarczej okrelajc procedury załoenia firmy, przyjcia formy organizacyjno-prawnej, a take wydajc koncesj i zezwolenia niezbdne do wykonywania okrelonego rodzaju działalnoci. Zbiór ustaw, ich nowelizacji, rozporzdze i innych przepisów dotyczcych prowadzenia przedsibiorstwa jest tak obszerny, e przedsibiorcy bardzo czsto musz korzysta z pomocy prawnika, co z kolei zwiksza koszty prowadzenia działalnoci, a tym samym wpływa na konkurencyjno i moliwoci rozwoju firmy. Ponadto skomplikowany system prawny powoduje wzrost ryzyka prowadzenia działalnoci gospodarczej– im wicej przepisów tym wiksze prawdopodobiestwo naraenia si na konsekwencje wiadomego lub niezamierzonego złamania którego z nich. Kolejn istotn barier dla rozwoju MSP wskazywan przez respondentów objtych badaniem jest niestabilny i skomplikowany system podatkowy. Wano tego czynnika badani respondenci ocenili rednio na 3,86 w skali 1–5. Trudno dla przedsibiorców stanowi mnogo. przepisów podatkowych i ich czste zmiany. Restrykcyjna, skomplikowana i niespójna polityka fiskalna stanowi istotn barier rozwoju przedsibiorstw take ze wzgldu na wielo przepisów w zakresie systemu ulg podatkowych. Stopie ich skomplikowania daje duy margines i dowolno interpretacyjn urzdnikom. W rzeczywistoci ulgi wykorzystywane s przez tych podatników, którzy doskonale znaj przepisy i czsto nawet na granicy zgodnoci z prawem potrafi z nich korzysta , natomiast przez pozostał grup s pomijane z obawy przed popełnieniem błdów i surowymi sankcjami. Rozbudowany system podatkowy, dua liczba podatków, aktów prawnych je regulujcych, czste zmiany przepisów skomplikowane procedury poboru podatków oraz dotkliwe kary powoduj, i przedsibiorcom z grupy MSP trudno jest samodzielnie zajmowa. si kwestiami podatkowymi. Rozwizaniem trudnoci w omawianej kwestii mog by wice interpretacje podatkowe (które weszły w ycie 1 stycznia 2005 roku) udzielane przez urzdy skarbowe a po zmianie przepisów od 1 lipca 2007 roku przez ministra finansów2. Dua istotno. omawianej bariery funkcjonowania MSP wymusza na przedsibiorstwach zatrudnienie bd

(11) skorzystanie z usług specjalistów z dziedziny prawa, finansów czy ksigowoci (co wynika take z niedoborów wykwalifikowanej kadry pracowniczej) zwikszajc jednoczenie koszty prowadzenia działalnoci gospodarczej. Wraz z wysoko ocenian barier w postaci niestabilnego i skomplikowanego systemu podatkowego badani wskazuj take na zbyt wysokie podatki.. 2. Zmiana przepisów dotyczcych wicych interpretacji podatkowych została zawarta w uchwalonej przez Sejm w dniu 16 listopada 2006 r. nowelizacji ustawy – Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 217, poz. 1590). Powodem zmian były głównie ch ujednolicenia interpretacji i ukrócenia przypadków wydawania przez urzdy skarbowe i izby skarbowe przy podobnych stanach faktycznych sprzecznych interpretacji. W zgodzie z nowymi przepisami Minister Finansów do wydawania interpretacji upowanił dyrektorów Izb Skarbowych w Katowicach. Poznaniu Warszawie i Bydgoszczy..

(12) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 111. Kolejn barier o istotnym znaczeniu dla małych i rednich przedsibiorstw jest wysoki koszt nowych technologii. Wano tego czynnika badani respondenci ocenili rednio na 3,7 w piciopunktowej skali. Koszty zakupu technologii s najbardziej odczuwane jako bariera rozwoju przez firmy małe (3,86) oraz mikro (3,83), natomiast badani z podmiotów redniej wielkoci ocenili znaczenie tego czynnika najniej, na poziomie 3,2. Koszt zakupu nowych rozwiza technologicznych zwizany jest cile z niedoborami kapitałowymi odczuwanymi przez podmioty z sektora MSP. Ograniczony dostp do zewntrznych form finansowania, a take niewystarczajce rodki generowane wewntrz przedsibiorstwa staj si główn przyczyn trudnoci w pozyskiwaniu nowych technologii. Nie ulega wtpliwoci, e najnowsze rozwizania technologiczne s drogie, a dodatkowo ich zakup wie si koniecznoci uzyskania licencji, pozwole a take bardzo kosztownego serwisowania. Silnie odczuwan barier dla rozwoju małych oraz rednich przedsibiorstw jest biurokracja. Jej znaczenie respondenci ocenili w skali 1–5 na 3,58. Przejawy biurokracji widoczne s na kadym etapie funkcjonowania podmiotu. Ju rozpoczcie działalnoci wie si z koniecznoci odwiedzenia wielu urzdów, wypełnienia całej masy druków i spełnieniu wielu rónego rodzaju wymaga okrelonych przepisami licznych ustaw. Biurokracja jest widoczna take po zakoczeniu uciliwego procesu rejestracyjnego firmy a widoczna chociaby w momencie chci zakupu gruntu przez przedsibiorstwo, uzyskania zgody na rozpoczcie inwestycji w postaci np. wybudowania hali produkcyjnej. Konieczno poddania si wielu urzdowym procedurom jest czasochłonna do tego stopnia, i w znacznym stopniu moe determinowa decyzj o załoeniu bd

(13) dalszym rozwoju przedsibiorstwa, zwikszajc bod

(14) ce przejcia do szarej strefy. Znaczc barier rozwoju MSP s niedobory wykwalifikowanej kadry pracowniczej. Badani respondenci wskazali wano tego czynnika rednio na 3,46 moe wynika z emigracji zarobkowej do krajów Europy Zachodniej, a porednio take z nieodpowiednio ukształtowanego, zorganizowanego systemu edukacji, który nie odpowiada zapotrzebowaniu zgłaszanemu przez rynek. Bariera zwizana z niedoborem wykwalifikowanych pracowników moe by te wynikiem niewłaciwego podejcia przedsibiorców, włacicieli firm do problemu ustawicznego uczenia si. Problemy finansowe przedsibiorstw mog ogranicza udział pomocy finansowej przedsibiorstwa w podnoszeniu kwalifikacji pracownika. Nie ulega jednak wtpliwoci, e polskie przedsibiorstwa zwłaszcza małe oraz rednie nie posiadaj wizji strategicznej, co do rozwoju podmiotu, nie posiadaj planów szkole pracowniczych, a czsto nie zwracaj uwagi na to, e najwikszy potencjał nie tkwi w maszynach czy kapitale, lecz wiedzy pracowników oraz e wygraj te organizacje, które traktuj rozwój pracowników na równi z innymi inwestycjami długoterminowymi[24]. Istotnego znaczenia nabiera tutaj wci jeszcze niedoskonały i bardzo rozdrobniony rynek szkoleniowy w Polsce. Sytuacja ta ulega w ostatnim czasie bardzo pozytywnym zmianom midzy innymi dziki moliwoci uzyskania rodków pomocowych Unii Europejskiej na rozwój zasobów ludzkich. Dziki dostpnym rodkom unijnym pracownicy przedsibiorstw mog bra udział w finansowanych całkowicie bd

(15) dofinansowywanych przez Uni szkoleniach i kursach..

(16) 112. Anna Kaczmarek, Magdalena Byczkowska Determinanty rozwoju firm sektora MSP (na podstawie bada ankietowych). nieterminowo dostaw surowców i półfabrykatów. 1,73. niska jako półfabrykatów i surowców. 1,87. trudnoci w dostpie do rynków zagranicznych. 2. korupcja. 2,05. czste zmiany gustów i upodoba klientów. 2,19. trudnoci ze zdobyciem informacji o działaniach konkurencji. 2,22. niekorzystne stawki amortyzacyjne. 2,3. brak identyfikacji pracowników z celami firmy. 2,44. przestarzały park maszynowy. 2,46. rygorystyczne normy jakoci i bezpieczestwa. 2,51. nieuczciwa konkurencja. 2,56. niekorzystne zmiany kursów walut. 2,67. opónienia w spływie nalenoci. 2,69. neprzychylno urzdników. 2,83. niski poziom kompetencji urzdników. 2,84. dua konkurencja na rynku. 3,02. wysokie oprocentowanie kredytów. 3,21. skomplikowane procedury pozyskiwania kapitału. 3,32. niewystarczajce wsparcie dla MSP. 3,41. niedobory wykwalifikowanej kadry pracowniczej. 3,46. biurokracja. 3,58. koszt zakupu nowych technologii. 3,7. wysokie podatki. 3,78. niestabilny i skomplikowany system podatkowy. 3,86. dua ilo przepisów. 4. wysokie koszty pracy. 4,3. 0. 0,5. 1. 1,5. 2. 2,5. 3. 3,5. Ğrednia ocena istotoĞci bariery. Rysunek 1. rednie oceny istotnoci barier rozwojowych ródło: [25].. 4. 4,5. 5.

(17) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 113. 4. Podsumowanie Zdaniem autorek równie istotn barier rozwoju sektora MSP jest dostp do informacji gospodarczej oraz niski stopie wykształcenia przedsibiorców, a take dostp do kredytów i współpraca z władzami lokalnymi. Dlatego spraw priorytetow jest opracowanie sytemu szkole dla małych i rednich przedsibiorców (systemy sprawnego zarzdzania, funkcjonowanie biznesu w warunkach unijnych itp.) Jednoczenie mona stwierdzi , e rozwój sektora MSP uzaleniony jest w duym stopniu od stabilnego systemu obcie finansowych. Tutaj ogromn role odegra moe współdziałanie Rzdu i Rady Polityki Pieninej. Sektor bankowy powinien zwróci wiksz uwag na specyfik sektora MSP, dostosowujc swoj ofert do jego potrzeb (uproszczenie procedur, rozwój systemu bankowych usług doradczych itp.). Wydaje si równie konieczne powstawanie funduszy porcze kredytowych współpracujcych z bankami. Konieczne jest równie zmniejszenie biurokracji, procedur zwizanych z zakładaniem i prowadzeniem przedsibiorstw. Swoj szanse mali i redni przedsibiorcy mog wiza z rozwojem sieci teleinformatycznych i szybkim powstawaniem tzw. przedsibiorstw wirtualnych. Wane jest równie podniesienie jakoci produktów. Ale przede wszystkim przedsibiorcy pamita musz, e w zwizku z narastajc konkurencj musz szuka sposobów na zmniejszenie luki technologicznej, co wie si z koniecznoci poprawy jakoci, wydajnoci pracy itp. Złoono problemu funkcjonowania i rozwoju małych i rednich przedsibiorstw dowodzi, e sektor ten nie jest w stanie sam poradzi. sobie z barierami jakie przed nim stoj. Potrzebne s tutaj zintegrowane działania organizacji lokalnych, instytucji finansowych, rzdowych i pozarzdowych. %LEOLRJUDILD [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8]. [9] [10]. Banachowicz E.: Wspieranie rozwoju i tworzenie małych przedsibiorstw, Firma 1990, nr 5. Bartkowiak G. (red.): Przedmiotowe i podmiotowe uwarunkowania rozwoju organizacji, Pozna 1997. Bittnerowa E.: Zmiana uwarunkowa rozwoju małych i rednich przedsibiorstw przemysłowych w Wielkopolsce, AE Pozna 1999. Chojka J. (red. ): Rola małych i rednich przedsibiorstw w rozwoju regionalnym, Warszawa 2002. Edvinsson L., Malone M.: Kapitał intelektualny, Warszawa 2001. Góralczyk A., Wygrywanie nowym produktem, Magazyn Kadry Zarzdzajcej, 2003, nr 11 Grudzewski W.M., Hejduk I.K.: Innowacyjno w technice i technologii

(18) ródłem przewagi konkurencyjnej, Warszawa 2002. Jakubów L.: Szkolenie pracowników a rozwój przedsibiorstwa. W: Moszkowicz M. [red.] Współczesna konkurencja i wielopłaszczyznowe przewagi strategiczne – problemy i polskie wyzwania, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2005. Janasz W.: Determinanty innowacyjnoci przedsibiorstw, Szczecin 2002. Kaczmarek A ., Bariery rozwojowe sektora MSP. W : III Midzynarodowe Seminarium Naukowe Studentów i Młodych Pracowników Nauki, Jarosław 2001..

(19) 114. [11]. [12] [13] [14] [15]. [16] [17] [18] [19] [20] [21] [22] [23] [24] [25]. Anna Kaczmarek, Magdalena Byczkowska Determinanty rozwoju firm sektora MSP (na podstawie bada ankietowych). Kaczmarek A., M. Winkiel: Uwarunkowania innwacyjnoci małych i rednich przedsibiorstw [w]: Materiały II Ogólnopolskiej Konferencji Przedsibiorstwo u progu XXI wieku, Rzeszów2002. Kaczmarek A., Marcinkowski T.:(red.)Bariery rozwoju firm sektora MSP w regionie lubuskim, Gorzów Wlkp. 2008. Krajewski K., Determinanty rozwoju MP. W: Małe i rednie przedsibiorstwa na tle przeobrae systemowych w polskiej gospodarce, Warszawa,1999. Krajewski K.: Progi i bariery rozwoju małych i rednich przedsibiorstw, http://www.ipis.pl/artykul.php?idartykul=11&poddzial=MSP. Laszuk M.: Małe i rednie przedsibiorstwa w Polsce. W: Antoszkiewicz J.D.[red.]. Metody rozwizywania problemów w warunkach małego przedsibiorstwa, Warszawa 1999. Lissowski O.: Instrumenty finansowe wspierania małych i rednich przedsibiorstw w Unii Europejskiej i w Polsce. Pozna 1998. Mazur-Łukomska K.: Strategie małych i rednich przedsibiorstw, Ekonomika i Organizacja Przedsibiorstwa, 2001 nr 6. Moll B.H.: Kreditgarantiegemeinschaften mit Solidarhaftung der Bürsthaftnehmer. Berlin 1968. Popławski W., Sojak S.: Wprowadzenie do zarzdzania małym przedsibiorstwem. Zbiór przypadków, Toru 1994. Sawicka J. (red): Załoenie i prowadzenie małego przedsibiorstwa, Warszawa 2002. Skibiska A.: Zachowania marketingowe małych i rednich firm, Ekonomika i Organizacja Przedsibiorstwa, 2001, nr 6. Struycki M. (red.)Zarzdzanie małym i rednim przedsibiorstwem. Uwarunkowania europejskie. Warszawa 2002. Struycki W.: Przedsibiorstwo a rynek. Warszawa 1992. Sudoł S., Matuszak M.(red.): Przyczyny rozwoju i upadku polskich przedsibiorstw przemysłowych w okresie transformacji ustrojowej 1990–1998, Toru 2002. Szczepankowski P.J.: Finansowanie działalnoci gospodarczej małych i rednich przedsibiorstw, Warszawa 2002..

(20) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZDZANIA WIEDZ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. DETERMINANTS OF SME DEVELOPMENT (BASED ON QUESTIONNAIRES) Summary Identification, categorization and description of factors influencing small and medium businesses development is the main focus of this article. For this purpose the literature review has been done. Theoretic considerations are illustrated by results of questionnaire executed among small and medium enterprises from lubuskie voivodeship. Keywords: enterprise, SME sector, enterprise development. Anna Kaczmarek Magdalena Byczkowska Instytut Zarzdzania Pastwowa Wysza Szkoła Zawodowa w Gorzowie Wlkp. e-mail: anka_kaczmarek@wp.pl magdabyczkowska@wp.pl. 115.

(21)