Dzia³alnoœæ Komisji Zasobów Kopalin w 2003 i 2004 roku
Marek Nieæ*
Komisja Zasobów Kopalin zosta³a powo³ana do ¿ycia w grudniu 1952 r. Podsumowaniu jej 50-letniej dzia³alnoœ-ci poœwiêcone by³o posiedzenie plenar-ne, które odby³o siê w dniu 06.06.2003 r. Wyg³oszono na nim referaty dotycz¹ce dzia³alnoœci komisji, problemów bazy zasobowej Polski oraz ochrony z³ó¿. Zosta³y one opublikowane w Przegl¹dzie
Geologicznym, vol. 51, nr 10, str. 851–883, a tak¿e wraz z
innymi dotycz¹cymi tej tematyki artyku³ami w specjalnym wydaniu pt. Problemy gospodarki z³o¿ami kopalin — 50 lat
dzia³alnoœci KZK. Z okazji 50-lecia dzia³alnoœci komisji,
zas³u¿eni, d³ugoletni jej cz³onkowie — doc. dr Z. Kozydra i mgr in¿. E. Cieœla — zostali uhonorowani Odznak¹
Zas³u¿ony dla polskiej geologii.
Kierunki dzia³alnoœci Komisji Zasobów Kopalin Po nowelizacji prawa geologicznego i górniczego w 2001 r., w wyniku której sprawy dotycz¹ce podstawowych kopalin skalnych zosta³y przekazane do kompetencji woje-wodów, nast¹pi³a modyfikacja zakresu dzia³alnoœci komi-sji, nie uleg³ natomiast sposób jej dzia³ania. Rolê instytucji opiniodawczej pe³ni ona nadal. Jej zadaniem jest opinio-wanie projektów prac geologiczno-z³o¿owych i regional-nych, dokumentacji geologicznych z³ó¿, projektów zagos-podarowania z³ó¿ oraz zmian kryteriów bilansowoœci. Do zadañ komisji nadal te¿ nale¿y analiza i ocena metodyki prac geologicznych, zwi¹zanych z badaniem i dokumento-waniem wszystkich z³ó¿, jak równie¿ opiniowanie innych spraw dotycz¹cych z³ó¿ kopalin.
Zakres prac komisji w latach 2003–2004 ilustruje tabe-la 1. W porównaniu z tabe-latami wczeœniejszymi odnotowano zmniejszenie liczby rozpatrywanych dokumentacji (co wynika z przekazania czêœci kompetencji w tym zakresie wojewodom), wzros³a natomiast rola opinii dotycz¹cych
opracowañ nie koñcz¹cych siê sporz¹dzeniem dokumen-tacji oraz na temat interpredokumen-tacji przepisów prawa geolo-gicznego i górniczego, zw³aszcza tych, które s¹ przedmio-tem sporu.
Kryteria bilansowoœci z³ó¿
Nowelizacja prawa geologicznego i górniczego wpro-wadzi³a kryteria bilansowoœci ustalane przez ministra œro-dowiska. Rozporz¹dzenie w sprawie kryteriów bilanso-woœci dopuszcza mo¿liwoœæ ich zmiany na wniosek u¿yt-kownika z³o¿a. Wnioski kierowane do ministra, opiniowa-ne przez komisjê, dotyczy³y najczêœciej zwiêkszenia g³êbo-koœci dokumentowania z³ó¿ wêgla kamiennego do ponad 1000 m. By³y one motywowane istniej¹c¹ lub planowan¹ g³êbokoœci¹ udostêpnienia z³o¿a. Komisja pozytywnie opi-niuje te wnioski, jak równie¿ takie, w których proponowa-ne s¹ kryteria ³agodniejsze od ustalonych. Na przyk³ad zwiêkszenie maksymalnej, dopuszczalnej zawartoœci siar-ki w wêglu z 2 do 4% w przypadku, gdy motywowane jest ono przewidywanym odsiarczaniem (wymaga siê, by szcze-gó³owo by³o ono przedstawione w projekcie zagospodaro-wania z³o¿a). Proponowane niekiedy przez u¿ytkowników z³ó¿ kryteria bardziej rygorystyczne ni¿ wymienione w rozporz¹dzeniu nie s¹ akceptowane w tych przypadkach, gdy mog¹ mieæ zastosowanie do okreœlenia zasobów prze-mys³owych.
Praktyka stosowania kryteriów wprowadzonych w ¿ycie rozporz¹dzeniem ministra œrodowiska w 2001 r. pokazuje potrzebê jego nowelizacji, w szczególnoœci stworzenia mo¿liwoœci kwalifikowania do pozabilansowych z³ó¿ ropy naftowej i gazu ziemnego nie spe³niaj¹cych podanych kry-teriów, oraz z³ó¿ gazu ziemnego, w których nie oznaczono zawartoœci Hg i wêgli zawieraj¹cych ponad 2% siarki. W myœl obowi¹zuj¹cych obecnie zasad zasoby te nie powinny byæ w ogóle wykazywane, gdy¿ w rozporz¹dze-niu ministra œrodowiska nie przewidziano mo¿liwoœci
Z DZIA£ALNOŒCI ADMINISTRACJI GEOLOGICZNEJ
*przewodnicz¹cy Komisji Zasobów Kopalin, Ministerstwo Œrodowiska, ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa Tab. 1. Liczba opracowañ rozpatrzonych przez KZK w 2003 i 2004 r.
Rodzaj opracowañ Liczba opracowañ
2003 2004
Kryteria bilansowoœci 8 4
Dokumentacje geologiczne z³ó¿ 33 48
Projekty zagospodarowania z³ó¿ 1 2
Projekty geologicznych i geofizycznych badañ regionalnych 2 3 Projekty poszukiwañ i rozpoznawania z³ó¿ 3
Sprawozdania z badañ i opinie dotycz¹ce z³ó¿ kopalin 1 8
Inne opinie 3
wydzielania ich jako zasobów pozabilansowych. Modyfi-kacji wymagaj¹ te¿ kryteria bilansowoœci kopalin skal-nych, dla których, w przypadku eksploatacji odkrywkowej, istotna jest gruboœæ nadk³adu.
Dokumentacje geologiczne z³ó¿
Wœród rozpatrywanych dokumentacji na czo³o wysu-waj¹ siê dotycz¹ce z³ó¿ gazu ziemnego, ropy naftowej i wêgla kamiennego (tab. 2). Wynika to z weryfikacji i porz¹dkowania informacji o stanie tych zasobów. Wiêk-szoœæ opracowañ stanowi³y koryguj¹ce stan zasobów dodatki do dokumentacji. W 2004 r. zakoñczono weryfi-kacjê niezagospodarowanych z³ó¿ wêgla kamiennego. Wykonane w tym celu odpowiednie dodatki do dokumen-tacji geologicznych 11 z³ó¿ zosta³y rozpatrzone na specjal-nym posiedzeniu w Osieczanach. W wyniku weryfikacji uporz¹dkowano stan zasobów. Stwierdzono, ¿e w wielu przypadkach stopieñ rozpoznania zasobów jest nie wystar-czaj¹cy do ich dokumentowania w kategorii C2, co
spowo-dowa³o przekwalifikowanie ich czêœci do kategorii D. Nowe dokumentacje dotycz¹ przede wszystkim z³ó¿ ropy naftowej i gazu ziemnego. Najwa¿niejsze spoœród nich jest z³o¿e ropy naftowej Lubiatów oraz trzy inne z³o¿a ropy naftowej i gazu ziemnego w morskim obszarze RP. Warto dodaæ, ¿e istniej¹ jeszcze szanse na dalszy wzrost udokumentowanych zasobów z³o¿a Lubiatów. Rozpatrzo-no i zaakceptowaRozpatrzo-no te¿ dokumentacjê z³o¿a metanu Kaczy-ce, wystêpuj¹cego czêœciowo w granicach zlikwidowanej kopalni wêgla kamiennego, w pustkach poeksploatacyjnych. Dokumentacje nowych z³ó¿ stanowi¹ obecnie wyj¹tki. Nale¿y do nich dokumentacja z³o¿a wêgla kamiennego Byczyna, opracowana na podstawie nowych wierceñ rozpo-znawczych. W 2004 r. rozpatrzono tak¿e dokumentacje geologiczne 4 z³ó¿ bursztynu w kat. D. Najwiêksze wœród nich jest z³o¿e Górka Lubartowska — jego zasoby ocenio-no na ok. 1000 t.
Na uwagê zas³uguj¹ te¿ nowe dokumentacje z³ó¿ wêgla kamiennego Bytom I-1 i gazu ziemnego Antonin (Mik-stat-Antonin), przywracaj¹ce do bilansu zasobów z³o¿a wczeœniej z niego wyeliminowane. Z³o¿e Bytom I-1 jest fragmentem z³o¿a, którego eksploatacja zosta³a ju¿ zakoñ-czona. Wczeœniej jego zasoby zaliczono do strat i zasobów pozabilansowych grupy b ze wzglêdu na tektonikê — uskoki i zafa³dowania uniemo¿liwiaj¹ce prowadzenie eks-ploatacji œcianowej. Z³o¿e Antonin skreœlono wczeœniej z bilansu zasobów z powodu sczerpania zasobów uznanych za wydobywalne. Teraz, w zwi¹zku z planami wykorzysta-nia jego obszaru do magazynowawykorzysta-nia gazu, nowi u¿ytkow-nicy uznali, ¿e mo¿liwe jest jeszcze sczerpanie gazu.
W dokumentowaniu niektórych z³ó¿, zw³aszcza wêgla brunatnego, pojawia siê problem kopalin towarzysz¹cych — piasków i i³ów. Zwrócono uwagê na:
potrzebê wnikliwego wykorzystywania do ich doku-mentowania danych pochodz¹cych z bie¿¹cej eksploatacji z³o¿a (profilowania i opróbowania ods³oniêæ w skarpach kopalñ odkrywkowych);
niecelowoœæ dokumentowania zasobów kopalin to-warzysz¹cych w sytuacji braku dostatecznych danych do przedstawienia przestrzennego ich wystêpowania i okreœ-lenia geologicznego modelu z³o¿a. Znamiennym przy-padkiem s¹ i³y turoszowskie; ich nieregularne wystêpo-wanie i zmienna jakoœæ uniemo¿liwiaj¹ racjonalne, wy-przedzaj¹ce rozpoznanie. Powinny byæ one rejestrowane w czasie bie¿¹cej eksploatacji z³o¿a wêgla brunatnego i wydobywane selektywnie w miarê zapotrzebowania od-biorców. Ich obecnoœæ i wydobycie powinny byæ rejestro-wane w operatach ewidencyjnych zasobów (odpowiednio jako przyrost zasobów z tytu³u lepszego rozpoznania i ubytek z tytu³u eksportacji).
Dokumentacje geologiczne z³ó¿, w szczególnoœci za-³¹czniki kartograficzne (mapy i przekroje), coraz czêœciej sporz¹dzane s¹ za pomoc¹ technik komputerowych. Obser-wuje siê przy tym, niestety, niepokoj¹ce zjawisko zbytnie-go zawierzania automatycznemu tworzeniu atrakcyjnych Tab. 2. Liczba rozpatrzonych opracowañ dotycz¹cych poszczególnych grup kopalin
Rodzaj kopaliny
Kryteria bilansowoœci
Dokumentacje
geologiczne Projekty badañ
Projekty zagospodarowania z³ó¿ Opinie 2003 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2004 2003 2004 Ropa naftowa 3 5 Gaz ziemny 3 16 9
Metan pok³adów wêgla 1 1 2
Wêgiel kamienny 5 2 13 21 Wêgiel brunatny 1 Rudy Zn-Pb 1 Rudy miedzi 1 4 2 1 Z³oto 2 Bursztyn 4 1 Rudy darniowe 1
Kruszywo naturalne (kopalina towarzysz¹ca) 2 Kruszywo naturalne (w obszarze morskim) 1
Gipsy 1
Kopaliny ilaste 3
kolorystycznie obrazów graficznych. Czêsto nie towarzy-szy temu nale¿yta refleksja nad prawid³owoœci¹ geolo-giczn¹ uzyskiwanych obrazów. Owocuje to uproszczeniami przedstawianych interpretacji, a nieraz tak¿e kardynalnymi b³êdami. B³êdy w interpretacji przekrojów sporz¹dzonych technik¹ komputerow¹ spowodowa³y, ¿e cz³onkowie komi-sji za¿¹dali usuniêcia przekrojów z jednej z rozpatrywa-nych dokumentacji wêgla brunatnego i do³¹czenia poprawnie wykonanych.
£atwoœæ opracowywania map izarytm z zastosowaniem oprogramowañ komercyjnych powoduje, ¿e nie zwraca siê na ogó³ uwagi na w³aœciwy dobór algorytmów interpola-cyjnych (zw³aszcza opartych na procedurach krigingu) oraz na mo¿liwoœci wariantowej interpretacji, szczególnie map strukturalnych. Zastrze¿enia budzi czêsto „skompute-ryzowana” interpretacja tektoniki, której efektem bywa absurdalny obraz na mapie.
Projekty prac geologicznych
Komisja rozpatrywa³a dwa rodzaje projektów prac geologicznych:
regionalnych badañ geofizycznych i geologicznych; poszukiwañ z³ó¿ kopalin w zwi¹zku z ubieganiem siê o koncesjê na odpowiednie prace.
Komisja opiniowa³a projekty realizacji pó³szczegó³o-wych badañ magnetycznych na obszarze Sudetów, regio-nalnych badañ sejsmicznych w obszarze Syców–Namys³ów oraz geologicznych i geofizycznych badañ budowy litosfery w ramach projektu POLONAISE.
Rozpatrywane projekty poszukiwañ kopalin, przewi-dziane do realizacji w ramach udzielonych koncesji, doty-czy³y: z³ó¿ z³ota w rejonie Starej Góry na Dolnym Œl¹sku oraz rud Cu-Ag-Au w rejonie Niemstów-D³u¿yce na monoklinie przedsudeckiej.
Sprawozdania z prac geologiczno-z³o¿owych W ramach realizacji polityki resortu w zakresie geolo-gii z³o¿owej podejmowane s¹ tematy, które nie koñcz¹ siê opracowaniem dokumentacji geologicznej. Przedmiotem opiniowania s¹ sprawozdania z przeprowadzonych prac. Dotyczy³y one:
wyników poszukiwañ z³ó¿ bursztynu w pasie pobrze¿a Ba³tyku;
wykorzystania rud darniowych jako sorbentów mineralnych;
bilansu zasobów perspektywicznych i prognostycz-nych surowców mineralprognostycz-nych na Dolnym Œl¹sku;
aktualizacji bazy zasobowej wêgla brunatnego w Polsce.
Wyniki poszukiwañ bursztynu pozwoli³y na ocenê z³o¿ow¹ wczeœniej stwierdzanych miejsc jego wystêpowa-nia oraz na okreœlenie prawid³owoœci wystêpowawystêpowa-nia bursz-tynu w utworach holoceñskich w strefach odp³ywu wód sztormowych. W wyniku dyskusji nad wynikami tych prac stwierdzono potrzebê podjêcia systematycznych badañ w celu usprawnienia metodyki poszukiwañ, rozpoznawania i dokumentowania z³ó¿ bursztynu, okreœlenia zasad ich ochrony oraz oceny perspektyw poszukiwawczych.
Wykazana zosta³a przydatnoœæ rud darniowych jako sorbentów mineralnych. Komisja zwróci³a uwagê na potrze-bê opracowania metodyki rutynowego badania ich w³aœci-woœci sorpcyjnych, opracowania zasad dokumentowania rud darniowych jako sorbentów oraz przeprowadzenie
badañ okreœlaj¹cych mo¿liwoœci udokumentowania z³ó¿ rud darniowych, spe³niaj¹cych odpowiednie wymagania.
Opracowanie bilansu zasobów perspektywicznych i prognostycznych na Dolnym Œl¹sku pokaza³o potrzebê uwzglêdniania w ich ocenie planów zagospodarowania przestrzennego. Zarazem wyraziœcie ujawni³o ono, ¿e nie-zbêdne jest stworzenie zasad waloryzacji z³ó¿, które stano-wi³yby podstawê do skutecznej ich ochrony. Niestety, ochrona z³ó¿ jest czêsto sprzeczna z potrzebami planowa-nia przestrzennego.
Przeprowadzono bardzo szczegó³ow¹ analizê bazy zaso-bowej wêgla brunatnego (z³ó¿ niezagospodarowanych, pro-gnostycznych i perspektywicznych) i to w sposób, który mo¿e byæ uznany za wzorcowy dla podobnego typu opracowañ dotycz¹cych innych kopalin. W jej wyniku stwierdzono potrzebê korekty stanu zasobów stosownie do obowi¹zuj¹cych kryteriów bilansowoœci. Zwrócono te¿ uwagê na potrzebê waloryzacji ekonomicznej z³ó¿.
Opinie
Wa¿n¹ form¹ dzia³alnoœci KZK jest opiniowanie spraw dotycz¹cych:
polityki resortu w dziedzinie geologii gospodarczej; metodyki badañ geologiczno-z³o¿owych i interpre-tacji ich wyników;
interpretacji przepisów prawa geologicznego i gór-niczego;
proponowanych zmian prawa geologicznego i górni-czego w odniesieniu do z³ó¿ kopalin i uzupe³nienia prze-pisów w zakresie podziemnego sk³adowania odpadów zgodnie z wymaganiami dyrektyw UE.
Opinie formu³owane s¹ b¹dŸ na proœbê pracowników Departamentu Geologii i Koncesji Geologicznych Mini-sterstwa Œrodowiska, b¹dŸ z inicjatywy cz³onków Komisji Zasobów Kopalin, podejmowanej w wyniku dyskusji nad opracowaniami przedk³adanymi do rozpatrzenia.
Na proœbê pracowników Departamentu Geologii i Kon-cesji Geologicznych MŒ przedmiotem opiniowania by³ stan badañ metanonoœnoœci pok³adów wêgla i potrzeb wykony-wania tych badañ z punktu widzenia polityki koncesyjnej. Zwrócono uwagê na potrzebê kompleksowego podsumo-wania znajomoœci wystêpopodsumo-wania metanu w pok³adach wêgla z uwzglêdnieniem wyników prac zrealizowanych w ramach wczeœniej udzielonych koncesji oraz na potrzebê dokonania na tym tle oceny dalszych mo¿liwoœci jego wykorzystania.
Przedmiotem szczegó³owej analizy i opiniowania by³y zasady naliczania op³aty eksploatacyjnej w zwi¹zku z roz-bie¿noœciami interpretacji odnoœnie sposobu okreœlenia iloœ-ci wydobytej rudy w kopalniach KGHM Polska MiedŸ S.A. Na podstawie opinii ekspertów oraz w wyniku dyskusji na posiedzeniach KZK zwrócono uwagê na to, ¿e:
op³ata eksploatacyjna jest uiszcza od iloœci wydoby-tej kopaliny ze z³o¿a, a nie iloœci urobku; istotne znaczenie ma w tym przypadku prawid³owe wyznaczenie granic z³o¿a (w p³aszczyŸnie pionowej i poziomej);
wykazywana iloœæ kopaliny wydobytej w ci¹gu roku powinna byæ zgodna z wielkoœci¹ ubytku zasobów z tytu³u wydobycia, przedstawian¹ w operacie ewidencyjnym za-sobów.
Zosta³y te¿ opracowane zasady naliczania op³aty eks-ploatacyjnej, opublikowane przez Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energi¹ PAN (Kulczycka i in.
— Okreœlenie iloœci wydobytej kopaliny sta³ej przy
nali-czaniu op³aty eksploatacyjnej).
Komisja wypowiada³a siê tak¿e na temat: zaliczenia kopaliny haloizytowej do grupy surowców kaolinitowych oraz kwalifikacji piaskowców ilastych kaolinitowych do grupy surowców i³ów bia³o wypalaj¹cych siê. Komisja sta-nê³a na stanowisku, ¿e w przypadku kopalin wzbogaca-nych o nazwie kopaliny decyduje sk³ad mineralny i przeznaczenie surowcowe produktu wzbogacania, a nie jej cechy petrograficzne.
Przedmiotem opiniowania by³y równie¿ sprawy szaco-wania wartoœci informacji geologicznej zawartej w doku-mentacjach geologicznych z³ó¿. Komisja zwróci³a uwagê miêdzy innymi na to, ¿e o wartoœci informacji decyduje czas jej wytworzenia, a nie formalnego zatwierdzenia dokumentacji geologicznej, która zawiera informacjê.
W 2004 r. komisja zaopiniowa³a wstêpny projekt poli-tyki resortu w dziedzinie geologii gospodarczej (z³o¿owej). Uwagê zwrócono przede wszystkim na to, ¿e niezbêdne jest podsumowanie stanu badañ w zakresie geologii z³o¿owej, finansowanych w ró¿nej formie ze œrodków NFOŒiGW, KBN i innych oraz sformu³owanie na tej pod-stawie dalszych potrzeb. Zaznaczono, ¿e polityka resortu powinna obejmowaæ tak¿e:
okreœlenie zasad racjonalnej gospodarki z³o¿ami w warunkach rynkowych jako podstawy do przygotowania odpowiednich wymagañ formalnych;
opracowanie zasad ochrony z³ó¿, w szczególnoœci niezagospodarowanych i pozostawionych przez likwido-wane kopalnie, na podstawie ich waloryzacji i sformu³o-wanie odpowiednich aktów prawnych;
prowadzenie bie¿¹cej weryfikacji bilansu zasobów (zakoñczenie ju¿ podjêtej weryfikacji i realizacjê jej postu-latów, aktualizacjê wybranych dokumentacji, powtórn¹ weryfikacjê z³ó¿ kopalin pospolitych i skalnych podstawo-wych, niezbêdn¹ do przekazania spraw do kompetencji wojewodów i starostów, oraz podjêcie weryfikacji zaso-bów z³ó¿ kopalin dotychczas nie analizowanych, np. fosfo-rytów, rud niklu, arsenu, cyny itd.);
weryfikacjê i powtórne udokumentowanie z³ó¿ zgod-nie z wymaganiami projektowania zagospodarowania z³o¿a i zagospodarowania przestrzennego, potrzebn¹ do oceny celowoœci ich ochrony (przede wszystkim niezagospodaro-wanych z³ó¿ rud Zn-Pb, miedzi, siarki rodzimej i wêgla kamiennego, pozostawionych przez likwidowane kopalnie w powi¹zaniu ze z³o¿ami s¹siednimi);
inwentaryzacjê obszarów per-spektywicznych i prognostycznych wystêpowania z³ó¿ (na podstawie
Ma-py geologiczno-gospodarczej Polski)
wraz z ich weryfikacj¹ i waloryzacj¹ jako podstawê do ich uwzglêdniania w planach przestrzennego zagospo-darowania;
weryfikacjê sposobu uwzglêd-niania udokumentowanych z³ó¿ w pla-nach zagospodarowania przestrzenne-go;
inwentaryzacjê i waloryzacjê zwa³owisk odpadów górniczych i prze-róbczych jako z³ó¿ antropogenicznych; Zmodyfikowana wersja projektu polityki resortu w dziedzinie geologii gospodarczej (z³o¿owej) zosta³a
pozy-tywnie zaopiniowana przez komisjê na posiedzeniu plenar-nym w styczniu 2005 r.
VIII Seminarium nt. Metodyka rozpoznawania i doku -mentowania z³ó¿ kopalin oraz geologicznej obs³ugi kopalñ
W dniach 02–04.06.2004 r. odby³o siê kolejne semina-rium poœwiêcone metodyce rozpoznawania i dokumento-wania z³ó¿ kopalin oraz obs³udze geologicznej kopalñ, zorganizowane przy wspó³udziale Katedry Geologii Kopalnianej AGH, Instytutu Górnictwa Odkrywkowego
Poltegor oraz Komitetu Górnictwa PAN i Lafarge-Cement Polska S.A. Zgromadzi³o ono grono pracowników
instytu-cji naukowych i praktyków zajmuj¹cych siê t¹ tematyk¹, ³¹cznie 95 uczestników. Wziêli w nim równie¿ udzia³ pra-cownicy Ministerstwa Œrodowiska, wicedyrektor Departa-mentu Geologii i Koncesji Geologicznych Ministerstwa Œro-dowiska mgr Kinga Wojtczak (ryc. 1) oraz przedstawiciel prezesa Wy¿szego Urzêdu Górniczego mgr in¿. Z. Kulczycki.
W trakcie seminarium przedstawiono postery i wyg³o-szono referaty, poœwiêcone prawnym problemom zagospo-darowania z³ó¿ i ich ochrony, informacji geologicznej, metodyce rozpoznawania i dokumentowania z³ó¿,
mode-Ryc. 1. Trudne dyskusje na temat w³asnoœci z³ó¿ prowadzili m.in. (od lewej) mgr in¿. A. Banaszak, prof. dr hab. in¿. R. Uberman i mgr Kinga Wojtczak. Obie fot. M. Nieæ
Ryc. 2. Zak³ad Górniczy Kujawy Lafarge-Cement Polska S.A., eksploatuj¹cy z³o¿e wapieni Barcin–Piechcin
lom z³ó¿, metodom badañ i dokumentowania jakoœci kopa-lin oraz gospodarce z³o¿ami kopakopa-lin. Zosta³y one opubli-kowane w zeszytach 3 i 4 Górnictwa Odkrywkowego z 2004 r. Szczególnie o¿ywion¹ dyskusjê wywo³a³y referaty poœwiêcone interpretacji i konsekwencjom przepisów pra-wa odnoœnie w³asnoœci z³ó¿. Uczestnicy jednoznacznie ocenili, ¿e rozwi¹zanie tej kwestii w przepisach prawa geo-logicznego i górniczego i stosowana wyk³adnia przepisów owocuj¹ licznymi nieprawid³owoœciami w gospodarce z³o¿ami i nie zapewniaj¹ prawid³owego ich wykorzystania jako jednego ze sk³adników œrodowiska przyrodniczego.
Uzupe³nieniem obrad by³a wycieczka terenowa. Jej przedmiotem by³y zagadnienia dokumentowania z³o¿a wa-pieni Barcin–Piechcin (ryc. 2) oraz rozpoznawania i eks-ploatacji z³o¿a soli kamiennej Góra, wykorzystywanego jako magazyn paliw p³ynnych.
Udzia³ w pracach
Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ Tak jak w latach poprzednich, cz³onkowie KZK — prof. dr hab. in¿. Marek Nieæ, doc. dr in¿. Stanis³aw Prze-nios³o, prof. dr hab. Marcin Piwocki i mgr E. Zakrzewska — uczestniczyli, w pracach grupy roboczej Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ w zespole roboczym do spraw
miêdzynarodowej klasyfikacji zasobów (United Nations
Framework Classification of Resources-Reserves — UNFCR).
W 2003 r. ustalono wstêpn¹ wersjê propozycji miêdzynaro-dowej, ramowej klasyfikacji zasobów z³ó¿ kopalin ciek³ych i gazowych oraz rud uranu, skorelowanej z klasyfikacj¹ z³ó¿ kopalin sta³ych. Zosta³a ona dostosowana do potrzeb spra-wozdawczoœci finansowej, wymaganej przez organizacje miêdzynarodowe (International Accounting Standard
Board — IASB), dla których istotne znaczenie maj¹ dane
o zasobach wydobywalnych (operatywnych okreœlanych jako reserves). Komisja Ekonomiczno-Spo³eczna ONZ (ECOSOC) na 42 sesji plenarnej, która odby³a siê w dniu 16.07.2004 r., podjê³a decyzjê (2004/233) o poproszeniu krajów cz³onkowskich ONZ, organizacji miêdzynarodo-wych i komisji regionalnych o podjêcie kroków w celu ogólnoœwiatowego zastosowania ramowej klasyfikacji zasobów UNFCR. W 2004 r. tematyka miêdzynarodowej klasyfikacji zasobów zosta³a w³¹czona do programu prac grupy ekspertów do spraw poda¿y paliw kopalnych (Ad
Hoc Group of Experts on Supply of Fossil Fuels). Ustalono
te¿, ¿e istnieje potrzeba opracowania wytycznych stosowa-nia klasyfikacji miêdzynarodowej, odrêbnie dla z³ó¿ kopa-lin sta³ych oraz ropy naftowej i gazu ziemnego, ze wzglêdu na ró¿ny sposób ich okreœlania i wykorzystywania informa-cji o nich.
Opracowania kartograficzne wyró¿nione w 2004 r.
przez Komisjê Opracowañ Kartograficznych
Ma³gorzata Sikorska-Maykowska*
W 2004 r. odby³o siê 59 sesji KomisjiOpracowañ Kartograficznych, na których, po wys³uchaniu recenzji i opinii cz³on-ków komisji, rozpatrzono przyjêcie 411 opracowañ map i projektów prac geolo-gicznych, w tym:
2 projektów prac geologicznych dla 7 arkuszy Szczegó³owej mapy
geolo-gicznej Polski w skali 1 : 50 000 — oba
projekty zosta³y przyjête po uzupe³nieniach;
19 opracowañ autorskich arkuszy Szczegó³owej
ma-py geologicznej Polski w skali 1 : 50 000 wraz z
ksi¹¿ko-wym tekstem objaœnieñ. Wszystkie opracowania zosta³y przyjête po wprowadzeniu wskazanych przez zespo³y
ko-misji poprawek i uzupe³nieñ — wyró¿niono 5 arkuszy (tab. 1);
220 arkuszy Mapy hydrogeologicznej Polski w skali
1 : 50 000. Komisja przyjê³a wszystkie arkusze,
zobo-wi¹zuj¹c autorów do wprowadzenia w wyznaczonym ter-minie poprawek i uzupe³nieñ — wyró¿niono 18 arkuszy (tab. 2);
92 opracowañ arkuszy Mapy
geologiczno-gospodar-czej Polski w skali 1 : 50 000. Wszystkie opracowania
zosta³y przyjête — wyró¿niono 10 (tab. 3);
78 opracowañ arkuszy Mapy geoœrodowiskowej
Pol-ski w skali 1 : 50 000. Wszystkie opracowania zosta³y
przy-jête po wprowadzeniu zalecanych przez komisjê poprawek i uzupe³nieñ — wyró¿niono 2 zespo³y autorskie (tab. 4).
