Widok Atrakcyjność fizyczna człowieka jako sygnał biologiczny

Pełen tekst

(1)Acta Universitatis Wratislaviensis No 3425. Krzysztof Borysławski Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu. Atrakcyjność fizyczna człowieka jako sygnał biologiczny. Prace Kulturoznawcze XIV/1 Wrocław 2012. Wstęp Wypowiadanie się na temat piękna (atrakcyjności) człowieka przez biologa może budzić zdziwienie, tym bardziej że wydaje się to kwestią indywidualnego poczucia estetyki (gustu), zmieniającego się w czasie i przestrzeni, zależnego od mody, kultury danej społeczności, warstwy społecznej itp. Nikt jednak nie jest zdziwiony, jeśli biolog interpretuje zachowania zwierząt zależne od ich wyglądu, na przykład w okresie godowym. Dlaczego więc biologia człowieka (antropologia fizyczna) nie miałaby zajmować się takimi związkami u człowieka? Ze względu na obszerność zagadnienia, nie zawsze spójne wyniki uzyskiwane przez badaczy różnych populacji i kultur, a także różnorodność możliwych interpretacji na gruncie biologii ewolucyjnej w artykule omówiono tylko najbardziej typowe cechy dotyczące atrakcyjności ciała człowieka. Podobnie, ograniczono się do podania najczęściej podawanych wyjaśnień ich biologicznego, zwłaszcza ewolucyjnego, znaczenia. Podkreślono rolę cech będących wyznacznikami zdrowia i predyktorami płodności. W rozważaniach uwzględniono różne kategorie wieku i różnice płciowe. Syntetycznie omówiono najważniejsze cechy wyglądu: wysokość, masę i proporcje ciała oraz jego symetrię, niektóre szczegóły twarzy i dłoni, pigmentację skóry, owłosienie, a nawet tembr głosu.. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 105. 2012-10-19 09:47:51.

(2) 106. Krzysztof Borysławski. Czy istnieje uniwersalny kanon piękna ciała ludzkiego? Artyści od starożytności poszukiwali prawideł (kanonów) piękna ciała (między innymi Poliklet, Lizyp). Poszukiwano głównie miary (modulus) wyrażającej proporcje ciała, co miało ułatwiać oddanie właściwych proporcji postaci przedstawianych na malowidłach czy w rzeźbach1. Jednym z bardziej interesujących i dokładnych jest kanon Cennino Cenniniego zawarty w książce Rzecz o malarstwie (Il libro dell’arte). Cennini, urodzony około 1370 r. w pobliżu Florencji, tworzył w Padwie. Nie znał antycznych kanonów proporcji, więc jego dzieło było w pewnym sensie nowatorskie, i to ono było inspiracją wysiłków wielu późniejszych wielkich mistrzów odrodzenia poszukujących kanonu proporcji. Dokładny opis kanonu zamieścił Cennini2 w rozdziale siedemdziesiątym: Wymiary, jakie mieć winne doskonale uczynione ciało ludzkie. Oprócz przytoczonych dalej fragmentów opisujących proporcje ciała znajdują się tam inne spostrzeżenia, świadczące o słabej znajomości anatomii człowieka, czy też stwierdzenia mogące dziś nas dziwić lub nawet oburzać (zwłaszcza kobiety). Oto wybrane fragmenty ze wspomnianego rozdziału: … chcę ci dać dokładne wymiary mężczyzny. Kobiecych poniecham, bo nie ma ono [ciało] żadnego doskonałego wymiaru. … twarz dzieli się na trzy części […] czoło — jedna, nos — druga i wreszcie od nosa do podbródka — trzecia. Tak wysoki jest człowiek, jak szeroko ramiona rozłożyć może […] jest jak osiem twarzy […] Mężczyzna ma po lewej stronie o jedno żebro mniej od niewiasty. Wszystkiego człowiek ma ..... kości3. Musi mieć też przyrodzenie swoje, czyli członek i takiego rozmiaru, jaki kobietom jest przyjemny; a jądra niech ma małe, piękne na wygląd i świeże. Piękny mężczyzna musi być śniady, niewiasta zaś biała.. Czy dzisiejsza wiedza pozwala na przyjęcie jakiegoś uniwersalnego kanonu piękna ciała ludzkiego? Uniwersalnego zarówno w wymiarze czasowym, jak i przestrzennym (geograficznym)? Wydaje się, że w wypadku większości cech morfologicznych człowieka można na to pytanie odpowiedzieć zdecydowanie twierdząco. Jest tak dlatego, że cechy wyglądu (tak jak niemal wszystkie inne cechy) są wynikiem ewolucji, są więc rodzajem przystosowania (adaptacji genetycznej). Atrakcyjność ciała służy tu głównie maksymalizacji sukcesu rozrodczego. Cechy decydujące o atrakcyjności z pewnością pozwalają przyciągnąć uwagę 1. Zob. M. Čabrić, L. Pokrywka, Piękno ciała, Warszawa 2010. Zob. J. Mydlarski, Kanon proporcji ciała ludzkiego a przełomu XIV i XV wieku, „Przegląd Antropologiczny” 23, 1956, s. 21–23. 3 Taki jest zapis w oryginale — Cennini nie wiedział, jaką liczbę należy wpisać w wykropkowane miejsce. 2. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 106. 2012-10-19 09:47:51.

(3) Atrakcyjność fizyczna człowieka jako sygnał biologiczny. 107. partnera (attractio — łac. przyciąganie) i są najważniejszym kryterium nawiązania pierwszej relacji z nowym partnerem. Odgrywają więc ważną rolę u c z c i w e g o sygnału biologicznego, ponieważ pozwalają ocenić jakość biologiczną partnera4. U dzieci mogą decydować o jakości opieki, tak zwanej inwestycji rodzicielskiej5. Wbrew pozorom podstawowe kanony urody na całym świecie są zbliżone6, o czym mogą świadczyć na przykład wybory Miss World. Wybrane (wyselekcjonowane) w ten sposób kobiety raczej podobają się wszystkim, bez względu na przynależność etniczną, kulturę i obowiązującą modę, wiek, a nawet płeć oceniającego.. Biologiczny koszt atrakcyjności Cechy związane z atrakcyjnością są najczęściej „kosztowne” biologicznie. Koszt ten najczęściej ponoszą samce/mężczyźni. Bogaty ornament płciowy u zwierząt (na przykład u pawia) czy silnie zmaskulinizowane cechy mężczyzny wymagają wysokiego poziomu testosteronu, który w dłuższej perspektywie działa negatywnie na układ immunologiczny (immunosupresyjnie), a także zwiększa ryzyko ataku drapieżników. W przypadku mężczyzn może zwiększać ryzyko uszkodzenia ciała, a nawet zgonu wskutek agresji lub podejmowania zachowań ryzykownych, którymi tacy mężczyźni lubią się popisywać. Tak więc wysoka atrakcyjność wyglądu i/lub zachowań wymaga bardzo dobrej kondycji biologicznej7. Maskulinizacja jest pewnego rodzaju luksusem — nie każdego mężczyznę na nią stać. Okazuje się, że atrakcyjność człowieka można rozważać nie tylko w kontekście rozrodczym (seksualnym). Bycie atrakcyjnym jest korzystne, gdyż osoby o atrakcyjnym wyglądzie łatwiej dostają lepszą pracę, odnoszą większe sukcesy zawodowe, łatwiej awansują i lepiej zarabiają, dostają niższe wyroki sądowe lub mandaty, łatwiej przechodzą przez kolejne etapy edukacji, mają więcej przyjaciół, łatwiej osiągają zamierzone cele. Lepiej też oceniają swój stan zdrowia i częściej deklarują się jako osoby szczęśliwe. Można to stosunkowo łatwo wyjaśnić. Oglądanie pięknych rzeczy, dzieł sztuki itp., a także atrakcyjnych postaci (szczególnie twarzy) wyzwala bowiem w mózgu obserwatora specyficzne fale mózgowe i aktywuje tak zwany układ nagrody. 4 Zob. B. Pawłowski, Atrakcyjność fizyczna człowieka jako multimodalny sygnał biologiczny, [w:] Biologia atrakcyjności człowieka, red. B. Pawłowski, Warszawa 2009, s. 293–304. 5 Zob. I. Sukiennik, B. Pawłowski, Biologiczne znaczenie atrakcyjności cech dziecięcych, [w:] Biologia atrakcyjności…, s. 46–64. 6 Zob. M. Čabrić, L. Pokrywka, op. cit. 7 Zob. D. Danel, Stopień maskulinizacji twarzy męskich jako wskaźnik atrakcyjności w kontekście wybranych parametrów jakości partnera w ocenie kobiet, praca doktorska 2008, Uniwersytet Wrocławski.. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 107. 2012-10-19 09:47:51.

(4) 108. Krzysztof Borysławski. Cechy decydujące o atrakcyjności twarzy Jedną z ważniejszych cech postrzegania atrakcyjności jest s y m e t r i a (szczególnie twarzy). Większość zwierząt jest „zaprogramowana” genetycznie na wykształcenie symetrii, jednak w hierarchii ważności zajmuje ona dalszą pozycję. Nie jest tak ważna jak na przykład właściwe tempo wzrastania czy dojrzewania. Jeśli więc na rozwijający się organizm działają jakieś czynniki uniemożliwiające pełną realizację wszystkich potrzeb rosnącego organizmu, realizacja symetrii schodzi na dalszy plan. Symetria jest więc w świecie zwierząt uniwersalnym sygnałem dobrej jakości biologicznej (zdrowia, braku pasożytów, właściwego odżywienia, dobrych warunków rozwojowych itp.). Asymetria — odwrotnie — jest wskaźnikiem niestabilności rozwojowej i markerem gorszej jakości biologicznej8. Nasilenie asymetrii ma bardzo duże znaczenie w doborze płciowym. Osoby symetryczne obiektywnie charakteryzują się lepszym zdrowiem i są także postrzegane jako zdrowsze i bardziej atrakcyjne. Istnieje też negatywna korelacja asymetrii z samooceną zdrowia, a dodatnia z liczbą wizyt u lekarza. Dotyczy to głównie twarzy, gdyż prawdopodobnie twarz ma największy wpływ na ocenę ogólnej atrakcyjności fizycznej człowieka. Występuje tu bardzo wysoka zgodność międzykulturowa. Wystarczy „rzut oka” (13 ms) na ocenę atrakcyjności twarzy. Oprócz natężenia asymetrii na atrakcyjność twarzy wpływają także w a r t o ś c i j e j c e c h p o m i a r o w y c h . Twarz atrakcyjna to twarz średnia (co nie znaczy przeciętna), czyli o średnich (w danej populacji) wartościach cech antropometrycznych. Dotyczy to obu płci. „Średniość” ta sygnalizuje stabilność rozwojową, heterozygotyczność, dobrą funkcjonalność narządów twarzy (aparatu żucia i jamy nosowej). Innym wyznacznikiem atrakcyjności twarzy jest u k o b i e t s t o p i e ń f e m i n i z a c j i , a u mężczyzn stopień maskulinizacji. Szczególnie u kobiet cechy te są wysoce dodatnio skorelowane9. Stopień feminizacji twarzy kobiety jest wyznacznikiem jej wieku. Decydują o tym między innymi takie cechy, jak: kolor skóry i włosów oraz usta (zostaną dalej opisane bardziej). Mają sygnalizować młodość, ale jednocześnie dojrzałość rozrodczą10. Stanowią swoisty marker wysokiego potencjału reprodukcyjnego i „certyfikat” dojrzałości reprodukcyjnej, stąd określa się je mianem estrogenowych wyznaczników młodości, do których należą: czerwone (!), pełne, wydatne i jędrne usta, gładka, elastyczna skóra i brak jakiegokolwiek zarostu. 8. Zob. D. Danel, B. Pawłowski, Biologiczne znaczenie atrakcyjności twarzy, [w:] Biologia atrakcyjności…, s. 166–205. 9 Zob. N. Koehler et al., The relationship between sexual dimorphism in human faces and fluctuating symmetry, „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences” (suppl.) 271, 2004, s. 233–236. 10 Zob. G. Rhodes, C. Hickford, L. Jeffery, Sex-typicality and attractiveness: are supermale and superfemale faces super-attractive?, „British Journal of Psychology” 91, 2000, s. 125–140.. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 108. 2012-10-19 09:47:52.

(5) Atrakcyjność fizyczna człowieka jako sygnał biologiczny. 109. Szczególnie atrakcyjne dla większości mężczyzn wydają się twarze kobiet o nieco infantylnych (dziecięcych) cechach, które to cechy „odmładzają”. Są to: wysokie i szerokie czoło, duże, szeroko rozstawione oczy, mały nos, usta o wysokiej czerwieni wargowej, jasne włosy, mniejsza dolna część twarzy i mały podbródek. W przypadku m a s k u l i n i z a c j i t w a r z y m ę ż c z y z n problem jest bardziej złożony, a wyniki badań nie są tak jednoznaczne jak u kobiet11. Jest to spowodowane tym, że preferencje kobiet są zmienne12 i zależne od: — fazy cyklu menstruacyjnego: mężczyźni o bardziej zmaskulinizowanych twarzach są preferowani przez kobiety w „płodnej” fazie cyklu, co wynika z podświadomej chęci zapewnienia potomstwu „dobrych genów” zmaskulinizowanego ojca; — strategii seksualnej; w strategii krótkoterminowej za najbardziej atrakcyjnych kobiety uważają mężczyzn silnie zmaskulinizowanych, lecz w strategiach długoterminowych już nie. Mniejsza maskulinizacja oznacza bowiem skłonność do wysokich inwestycji rodzicielskich i partnerskich. Interesujące, że niewielkie blizny u mężczyzn są oceniane jako atrakcyjne, jednak dotyczy to tylko związków krótkoterminowych. Jak wspomniano wcześniej, silna maskulinizacja jest kosztowna energetycznie i wymaga wysokiego poziomu testosteronu. Ponieważ jednak wysoka zawartość testosteronu upośledza układ immunologiczny, nie każdego mężczyznę na to stać. Tak więc wybory partnerskie kobiet to kompromis między możliwością zapewnienia potomstwu dobrych genów ojca a wysoką inwestycją rodzicielską i/lub partnerską. Dlatego mężczyźni oceniani jako atrakcyjni, jeśli są wybierani „na całe życie”, nie muszą być silnie zmaskulinizowani. K o l o r s k ó r y jest znacznie ważniejszym czynnikiem oceny atrakcyjności kobiet niż mężczyzn. U kobiet zdecydowanie preferowana jasna skóra, gdyż jasna skóra: łatwiej przepuszcza promieniowanie UV, mające znaczenie w naturalnej syntezie witaminy D (ważne dla rozwoju płodu), ułatwia obserwację objawów niektórych chorób (głównie anemii) i sygnałów zainteresowania partnerem (rumieniec), a także przebarwień (wyznacznik wieku, zdrowia). Dostrzegało to wielu dawnych mistrzów pędzla, jak wspomniany Cennini („Piękny mężczyzna musi być śniady, niewiasta zaś biała”). Atrakcyjność skóry twarzy kobiet podnosi lekki odcień czerwonego (oznaka dobrego krążenia). U mężczyzn preferowane są ciemniejsze odcienie skóry, ale cecha ta jest znacznie mniej ważna niż u kobiet13. Preferowanym przez mężczyzn k o l o r e m w ł o s ó w u kobiet jest jasny (blond). Jak wspomniano, ta dziecięca cecha „obniża” wiek, wyzwala odruch 11. Zob. ibidem. Zob. V.S. Johnston, Mate choice decisions: the role of facial beauty, „Trends in Cognitive Sciences” 10, 2006, nr 1, s. 9–13; D. Danel, op. cit. 13 Zob. P. Srokowski, Pigmentacja i owłosienie a atrakcyjność fizyczna, [w:] Biologia atrakcyjności…, s. 206–231. 12. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 109. 2012-10-19 09:47:52.

(6) 110. Krzysztof Borysławski. opiekuńczy, ale także (podobnie jak jasna skóra) ułatwia absorpcję UV14. Interesujące, że mimo funkcjonowania w wielu społecznościach stereotypu „głupiej blondynki” zarabiają one przeciętnie lepiej, szybciej awansują, uzyskują łatwiejsze przebaczenie winy itp. niż brunetki15. Najmniej atrakcyjne są u obu płci włosy rude. D ł u g o ś ć w ł o s ó w jest w wielu kulturach ważnym elementem atrakcyjności kobiet. Preferowane są włosy dłuższe, co może mieć związek z tym, że długie włosy usprawniają emisję feromonów związanych z „wabieniem” partnera. Prawdopodobnie z tego też powodu w wielu kulturach mężatkom „zapobiegawczo” się je skraca, podczas gdy panny eksponują długie włosy, rozpuszczając je. U mężczyzn preferowane są włosy ciemniejsze, raczej krótkie. Atrakcyjny dla kobiet jest umiarkowany (dwudniowy) zarost podnoszący wrażenie maskulinizacji twarzy. Łysina zdecydowanie zmniejsza atrakcyjność16. Co do owłosienia ciała, nie ma wiarygodnych badań. U obu płci preferowanym k o l o r e m o c z u jest niebieski. Ważna jest też oprawa oka, która stanowi dobry wyznacznik młodości. Ciekawe, że większość badanych ocenę atrakcyjności twarzy zaczyna od oczu.. Cechy decydujące o atrakcyjności sylwetki Jednym z ważniejszych wyznaczników atrakcyjności sylwetki (szczególnie mężczyzn) jest w y s o k o ś ć c i a ł a . Atrakcyjność mężczyzn wzrasta niemal liniowo z ich wysokością ciała, jednak tylko w zakresie 173–193 cm, potem spada. Optimum to 183–185 cm. Podane wartości wykazują jednak zmienność międzypopulacyjną i można przyjąć, że za atrakcyjną w danej populacji jest uważana taka wysokość ciała, która odpowiada wartościom średnim. Okazuje się, że wysocy mężczyźni mają też atrakcyjniejsze partnerki. Niższy (od oczekiwanego w danej społeczności) wzrost mężczyzna może „skompensować” grubością portfela, wysokim IQ lub wysoką pozycją społeczną, zwłaszcza w strategii długoterminowej. Wzrost ma niewielki wpływ na ocenę atrakcyjności kobiet — optymalne są wartości średnie, natomiast preferowana przez obie płci różnica wzrostu kobiety i mężczyzny wynosi 4–10% i jest to kanon bardziej „uniwersalny” niż bezwzględna wysokość ciała17. 14. Zob. ibidem. Zob. P. Srokowski, Attractiveness of blonde women in evolutionary perspective: studies with two Polish samples, „Perceptual and Motor Skills” 106, 2008, s. 737–744. 16 Zob. P. Srokowski, Pigmentacja i owłosienie… 17 B. Pawłowski, Wysokość i długościowe proporcje ciała a atrakcyjność człowieka, [w:] Biologia atrakcyjności…, s. 66–109. 15. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 110. 2012-10-19 09:47:52.

(7) Atrakcyjność fizyczna człowieka jako sygnał biologiczny. 111. Na atrakcyjność kobiecej sylwetki mają wpływ dwa główne czynniki — o t ł u s z c z e n i e i w s k a ź n i k t a l i o w o - b i o d r o w y 18. Czy rzeczywiście mężczyźni preferują kobiety szczupłe? Tkanka tłuszczowa kobiet stanowi swego rodzaju „magazyn” estrogenów, jest więc bezpośrednio związana z ich płodnością. Ponadto tkanka tłuszczowa wytwarza leptyny — także stymulujące płodność. Najczęściej używanym obecnie wskaźnikiem otłuszczenia jest BMI (body mass index), obliczany jako stosunek masy ciała (kg) do wysokości ciała (m) podniesionej do potęgi drugiej. Prawidłowe wartości BMI u kobiet mieszczą się w granicach 19–25, od 25 do 30 to nadwaga, a wartości powyżej 30 świadczą o otyłości. Atrakcyjność kobiet oceniana w kategoriach BMI jest różna, zależna od warunków ekologicznych (populacji), najczęściej w optymalnych granicach, jednak nigdy kobiety z BMI > 30 nie są oceniane jako atrakcyjne. Podobnie zbyt szczupłe. Lepiej oceniana jest jednak niewielka nadwaga (25–30) niż niedowaga (< 17). Zwiększone BMI jest też sygnałem starszego wieku, a im wyższe BMI, tym większa asymetria. Wskaźnik taliowo-biodrowy (WHR — waist-to-hips ratio) to stosunek obwodu talii do obwodu bioder. WHR uznawany za prawidłowy i najbardziej atrakcyjny u kobiet = 0,7. Podwyższony WHR u kobiet sygnalizuje starszy wiek, nieprawidłowy profil hormonalny, niedobór aktywności fizycznej, złe odżywianie się19. I przede wszystkim ciążę. Kobieta w ciąży jest nieatrakcyjna dla potencjalnych nowych partnerów. U mężczyzn wskaźnik ten ma małe znaczenie. Optymalny, z punktu widzenia atrakcyjności sylwetki, WHR u mężczyzn = 0,8–0,9. Atrakcyjność męskiej sylwetki wykazuje też słaby związek z otłuszczeniem. Znacznie silniejszy jest związek z umięśnieniem. Najbardziej „czytelnym” sygnałem u mężczyzny jest wskaźnik taliowo-barkowy WSR (waist-to-shoulder ratio) lub SHR (shoulder-to-hip ratio). Kobiety preferują sylwetki mężczyzn umiarkowanie umięśnionych, o relatywnie szerokich barkach, jednak ich preferencje także są zależne od fazy cyklu i strategii seksualnej — krótko- lub długoterminowej. W i e l k o ś ć p i e r s i to wbrew pozorom słaby sygnał i bardzo zmienny kulturowo. Raczej liczy się ich jędrność, co niewątpliwie stanowi wyznacznik wieku. Cechą ważną przy ocenie atrakcyjności (przede wszystkim kobiet) jest k s z t a ł t i w y g l ą d r ę k i . Atrakcyjność ręki koreluje wysoko z atrakcyjnością innych cech i u obu płci zależy od: smukłości (głównie palców), otłuszczenia (skorelowanego między innymi z BMI), stanu (gładkości) skóry, stanu paznokci (zależnego od bardzo wielu chorób) i ich długości.. 18. Zob. M. Rozmus-Wrzesińska, B. Pawłowski, Atrakcyjność względnej masy i kształtu ciała, [w:] Biologia atrakcyjności…, s. 110–155; M. Čabrić, L. Pokrywka, op. cit. 19 Zob. D. Singh, A. Sing, Role of body fat and body shape on judgment of female health and attractiveness: an evolutionary perspective, „Psychological Topics” 15, 2006, nr 2, s. 331–350.. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 111. 2012-10-19 09:47:52.

(8) 112. Krzysztof Borysławski. Interesujące, że w y s o k o ś ć g ł o s u koreluje z innymi, wcześniej omówionymi cechami. U mężczyzn zależność jest liniowa — im niższy głos, tym bardziej mężczyzna atrakcyjny (jest to możliwe przy wysokim poziomie testosteronu). U kobiet odwrotnie — wyższy głos jest bardziej atrakcyjny, ale tylko do około 280 Hz. Głos wyższy brzmi już infantylnie, sugerując niedojrzałość płciową20.. Ideał czy manipulacja? Z zaprezentowanego opisu wynika, że idealnie wyglądająca kobieta ma gładką, jasną skórę, pełne, wybarwione usta, długie, jasne i lśniące włosy, nieco dziecięcą fizjonomię, jest „wcięta” w pasie (WHR około 0,7), ma symetryczną budowę ciała (głównie twarzy), odpowiednią grubość tkanki tłuszczowej (BMI około 19–20). Ideał mężczyzny opisać trudniej, gdyż oceny dokonują kobiety, których preferencje (jak wcześniej opisano) są zmienne, między innymi zależne od czasu cyklu menstruacyjnego. Należy jednak podkreślić, że sygnalizowanie osobniczego potencjału biologicznego jest u mężczyzn bardziej prawdziwe, bardziej uczciwe niż sygnalizacja kobiet. Wydaje się, że kobiety częściej (mniej lub bardziej świadomie) oszukują, maskując lub zmieniając cechy stanowiące sygnał. Zawyżają długość nóg, nosząc buty na obcasach (szpilki), wkładają gorsety, aby obniżyć WHR, malują wargi na czerwono, nakładają róż na policzki, farbują włosy, nakładają peruki, noszą biustonosze (z wkładkami), przedłużają i malują paznokcie dla zamaskowania ich ewentualnych wad, depilują ciało i stosują perfumy dla zamaskowania emisji naturalnych feromonów.. Human physical attractiveness as a biological signal Summary Opinions about human beauty (attractiveness) may come as a surprise when expressed by a biologist, all the more so because this seems to be a matter of an individual sense of aesthetics (taste) which, in any case, changes in time and space, and depends on fashion, local culture, social class, etc. No one is surprised, however, to see a biologist interpreting the behaviour of animals based on their appearance, for example in the mating season. Why, then, should biology of humans (physical anthropology) not deal with such links in people? The article examines typical responses of persons observing various traits of physical appearance and explains their biological, in particular evolutionary, meaning. The author emphasises the role 20. Zob. D. Gajda, B. Pawłowski, Biologia atrakcyjności głosu i śmiechu, [w:] Biologia atrakcyjności…, s. 232–261.. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 112. 2012-10-19 09:47:52.

(9) Atrakcyjność fizyczna człowieka jako sygnał biologiczny. 113. of the features which are indicators of physical health and predictors of fertility. He takes into account various age categories and sex-specific differences. His analysis covers the important physical characteristics, such as height, weight and body proportions, some details of the face and hands, pigmentation of the skin, hair and even voice timbre.. Prace Kulturoznawcze 14/1, 2012 © for this edition by CNS. PraKul_XIV.indd 113. 2012-10-19 09:47:52.

(10)