Sprawozdania z międzynarodowych konferencji naukowych

Jan Gancewski

Sprawozdania z międzynarodowych

konferencji naukowych

Echa Przeszłości 8, 333-340

Jan Gancewski

Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

SPRAWOZDANIA Z MIĘDZYNARODOWYCH KONFERENCJI

NAUKOWYCH:

SPRAWOZDANIE Z MIĘDZYNARODOWEJ KONFERENCJI

ZORGANIZOWANEJ Z OKAZJI 150-LECIA ISTNIENIA

I DZIAŁALNOŚCI HISTORISCHE VEREIN FÜR ERMLAND,

OLSZTYN 6-10 WRZEŚNIA 2006 R., PT: R Ü CK B E SIN N U N G

A U F EUROPA. HISTORIOGRAPH IE OST- UND W ESTPREU ßEN S

IM D E U TSC H -PO LN ISC H EN DIALOG;

ERNST WIECHERT. W 120. ROCZNICĘ URODZIN.

WSPÓŁCZESNE CZYTANIE PISARZA

,

MRĄGOWO, 24 MAJA 2007 R.;

RODZINA POLSKA NA WSCHODZIE. PRZESZŁOŚĆ

I WSPÓŁCZESNOŚĆ

,

MRĄGOWO, 20-22 CZERWCA 2007 R.

W A uli im . M arii i G eorga D ietric h , n a W ydziale H u m a n isty c z n y m UW M odbyła się w d n iach 6 -1 0 w rz e śn ia 2006 r. m ięd zy n aro d o w a ko n feren cja z okazji ju b ile u sz u T o w arzystw a H istory czn ego W arm iaków . C elem k o n fe re n ­ cji oprócz stosow nego u h o n o ro w a n ia J u b ila ta , ja k im j e s t w sp o m n ian e Tow a­ rzystw o, było rów nież przedstaw ienie etniczno-narodow ościowych oraz w yzna­ niowych zróżnicowań, k tóre w ystępow ały i w ystępu ją do dzisiaj n a tere n ie W ar­ m ii, a t a k ż e M a z u r o r a z in n y c h c z ę śc i d a w n y c h P r u s W s c h o d n ic h i Zachodnich. K onferencja została zorganizow ana przez: H istorische Verein fu r E rm la n d , H istorische K om m ission fu r ost- u n d w e stp reu ß isch e L an d esfo r­ schung, Polskie Towarzystwo H istoryczne O ddział w O lsztynie, W spólnotę K ul­ tu ro w ą B o r u s s ia oraz M uzeum W arm ii i M azur. W jej trak cie zostało zorganizo­ w anych 5 sympozjów naukow ych oraz objazd ślad am i F erd y n a n d a von Q uast.

D y sk u sja p ro w a d zo n a m .in. p rzez przew odniczącego H is to ris c h e r V erein fu r E rm la n d d ra H a n s a -J ü rg e n a K a rp a , p re z e s a H isto risc h e K om m ission fü r ost- u n d w e stp e u ß isc h e L a n d e sfo rsch u n g , prof. d r B e r n h a r ta J ä h n ig a oraz p re z e s a W sp ó ln o ty K u ltu ro w e j B o r u s s i a , prof. R o b e rta T rab ę, do ty czyła w w ielu jej m o m en tach p a ra le li h isto ry czn o -k u ltu ro w ej, odnoszącej się do m ieszkań ców d aw nych P ru s W schodnich, a p rz ed e w szy stk im W arm ii, oraz obecnych jej m ieszkańców . W skazyw ano p rz y tym , w ja k i sposób n a le ż y pod­ chodzić do p ro b lem u narodow ościow ego i w yznaniow ego n a te re n ie przeszłej i dzisiejszej W arm ii i szerzej w ojew ództw a w a rm iń sk o -m a zu rsk ieg o , ab y p ie ­ lęgnow ać zarów no trad y c ję ty ch ziem i n ie zapo m in ać d aw nych jej m ie sz k a ń ­ ców oraz żeby docierać do p ra w d y histo ry czn ej o ty ch ziem iach i p a m ię ta ć o złożoności ich h isto rii, w ty m p rz ed e w szy stk im społecznej. W ty m też

k o n tek ście odbyw ało się sze reg w y stą p ie ń o raz toczyła się wokół n ich d y s k u ­ sja. Z gro m ad zen i w y pow iadali się o w spólnej tra d y c ji histo ry czn ej i religijnej, n ie zap o m in ając p rz y ty m , co ich dzieli i w ja k i sposób n a le ż y niw elow ać różnice in te rp re ta c y jn e w b a d a n iu h is to rii oraz w ja k i sposób pow inno się przezw yciężać istn ie ją c e i jeszcze ciągle p o w stające u p rz e d z e n ia i b r a k c ią ­ głego d ialo gu społecznego. Isto tn e stw ie rd z e n ie p adło z u s t W in fried a Lip- sch e ra. K o n stato w a ł, ze obecne sto s u n k i p olsko-niem ieckie n ie s ą n ajlep sz e i dlateg o p o w in n iśm y ja k o narody, a w ty m p rzed e w szy stk im bad acze, zaj­ m u jący się ich dziejam i, dążyć do częstszych kon tak tó w , p ro w a d zen ia rzeczo­ wego dialogu, aby w te n sposób zrozum ieć lepiej u w a ru n k o w a n ia racji h is to ­ rycznych obydw u stro n . D roga do tego pro w ad zi n iew ą tp liw ie poprzez lepsze p o z n a n ie d zied z ictw a k u ltu ro w e g o ziem i w a rm iń sk ie j i in n y c h leżących w obrębie byłych P ru s W schodnich.

K onferencja zo stała podzielona n a 4 bloki tem aty czn e oraz je d n ą d o d atk o ­ w ą sesje jubileuszow ą, pośw ięconą 150 - leciu H isto risch en V ereins fu r Er- m alnd. P ierw szego d n ia pod przew odnictw em m erytorycznym , piszącego te słowa, odbyła się sesja n au k o w a pt. H is to r io g r a p h ie . Swoje re fe ra ty wygłosili n a niej: dr H ans-Jü rg e n B öm elburg z L üneburga, nt.: D ie m o d e rn e H is to r io g r a ­ p h ie O st- u n d W e stp re u ß e n s a ls G esc h ich te e in e r o s tm itte le u r o p ä is c h e n R e g io n - C h a n c en u n d G efa h ren im E u r o p a d e r N a tio n e n ; prof. R obert T rab a z B erlin a i W arszawy, pt.: K o n fe s s io n e n u n d n a tio n a le I d e n titä te n oraz n a zakończenie p ro f. J a n u s z J a s i ń s k i z O ls z ty n a , n t.: D i e e r m l ä n d i s c h e I d e n t i t ä t im V e r s tä n d n is e r m lä n d is c h e r H is to r ik e r d e r z w e ite n H ä lf te d e s 19. J a h r h u n d e r ts .

Po p o łu d n iu tego sam ego d n ia odbyły się głów ne uroczystości 150-lecia E rm lä n d isc h e H isto risc h e V ereins. Z eb ran y ch gościły sale z a m k u o lsz ty ń ­ skiego, pozostające w g e stii M u zeu m W arm ii i M azur. W kolejności odbyło się: zw iedzan ie z a m k u b isk upów w a rm iń sk ic h , prow ad zon e p rzez A n d rzeja R zem połuch a o raz prof. C h risto fe ra H e rm a n a , m sz a ś w ię ta w kościele pod w ezw an iem św. J a k u b a oraz zasad n icze uroczystości w sa la c h k o p e rn ik a ń - sk ic h z a m k u . Po z a k o ń c z e n iu te j części z o s ta ła o tw a r ta w y s ta w a , p t. E r m lä n d is c h e A n s ic h te n . F e r d in a n d v o n Q u a s t u n d d ie A n fä n g e d e r D e n k ­ m a lp f le g e in P r e u ß e n u n d E r m la n d .

W cz w a rte k 7 w rz e śn ia , drugiego d n ia ko nferen cji, odbyły się dw ie sesje n au kow e. S esja p rz ed p o łu d n io w a b y ła pośw ięcona G e s c h ic h ts v e r e in s . O b rad y toczyły się pod p rzew odnictw em prof. B e r n h a r ta J ä h n ig a z B erlin a. Z ostały p rz ed staw io n e 4 referaty . W kolejności zo stały w ygłoszone: d ra P e te ra L etke- m a n n a z B e rlin a : D e r C o p p e r n ic u s -V e r e in f ü r W is s e n s c h a ft u n d K u n s t z u T h o rn ; d ra M ario G la u e rta rów nież z B a rlin a : d ie H is to r is c h e V erein f ü r E r m la n d ; prof. J o c h e n a D ie te ra R enge z G reifsw ald u : D ie L ita u is c h e L i t e r a ­ r is c h e G e s e lls c h a f t o raz ja k o o s ta tn i: prof. G rzego rza Ja s iń s k ie g o z O lszty n a, n t.: D ie L ite r a r is c h e G e s e lls c h a f t M a s o v ia . Po p rz erw ie obiadow ej o b ra d y były k o n ty n u o w an e n a sesji pt.: G e s c h ic h te . J e j przew odniczącym był d r H a n s- J ü r g e n K a rp z M a rb u rg a . W tra k c ie o b ra d wygłoszono 4 re fe ra ty : d r M ichael H irsc h feld z V echty m ów ił n t.: B is c h o fs w a h le n u n d N a tio n litä t e n f r a g e v o n

K u l t u r k a m p f z u m E r s te n W e ltk rie g . E i n z e n tr a le s K o n f lik tf e l d z w is c h e n S t a a t u n d k a th o lis c h e r K ir c h e in d e n B i s tü m e r n E r m l a n d u n d K u lm . J a k o d ru g a z a p re z e n to w a ła swój re fe ra t d r C h ris ta S ta c h e z B e rlin a , n t.: D a s W ir k e n d e s G u s ta v - A d o lf - V e r e in s in M a s u r e n u n d d e m E r m la n d . N a stę p n e dw a re fe ra ty zo stał w ygłoszone przez p rz ed staw icieli olszty ńsk ieg o śro d o w isk a h isto ry cz­ nego. J a k o p ierw szy z re fere n tó w polskich, a trze ci w tej sesji, głos z a b ra ł ks. prof. A ndrzej Kopiczko z re fe ra te m pt.: A u s d e r P r o s o p o g r a p h ie d e s e r m lä n d i- s c h e n K le r u s 1 9 3 3 - 1 9 4 5 , a później ks. prof. Alojzy Sztorc, n t.: D e u ts c h - p o ln i­ sc h e K o o p e r a tio n b e i d e r E d i tio n v o n Q u e lle n .

W o s ta tn im d n iu konferencji, 8 w rz e śn ia , n ie licząc, czekających jeszcze, dwóch dn i objazdów n au k o w y ch po W arm ii, pod przew o d n ictw em prof. Ro­ b e r ta T raby odbyła się kończąca k onferencję se sja n au k o w a. Z o stała zo rg an i­ zo w ana n a za sad zie dwóch panelów dysku syjn ych . W p ierw szy m głos za b rali: K a ro lin a L a n g z K a sse l n t.: E r m l ä n d e r in D e u t s c h l a n d; d r R e in h a rd Goltz z B rem en , n t.: „Ach, D e u ts c h k ö n n t ih r a u c h ” - S p r a c h lic h e F r e m d h e its e r f a h ­ r u n g e n u n d I n te g r a tio n o s tp r e u ß is c h e r F lü c h tlin g e in N o r d d e u t s c h l a n d n a c h d e m Z w e ite n W e ltk r ie g oraz prof. W ojciech Ł u ko w sk i z W arszaw y, n t.: H e u t i ­ g e B e w o h n e r E r m l a n d s u n d M a s u r e n . W d ru g im p a n e lu , k tó ry p rz eb ieg ał

wokół p rzew odniej m yśli: W as v e r b in d e t u n d w a s t r e n t u n s, w zięli u d z ia ł m .in.: d r S te fa n H a rtm a n n z B e rlin a , prof. G rzegorz J a s iń s k i z O lszty n a, W infried L ip sch er z B erlin a. M o d erato rem tej d y sk u sji był k s.b p .d r J a c e k Je z ie rsk i. W zięli w niej u d z ia ł n ie tylko w y m ien ien i bad acze, ale rów nież licznie zg ro m ad zen i słuchacze, zarów no ze stro n y polskiej j a k i niem ieckiej. D y sk u rs m iał b ard zo żywy p rzeb ieg i św iadczył p rz ed e w szy stk im o tym , że m o żn a i n a le ż y podejm ow ać i k o n ty n u o w ać dialog polsko-niem iecki, zarów no n a poziom ie zam ierzon ych i pro w adzo nych b a d a ń , j a k rów nież n a poziom ie społeczeństw . Zostało jeszcze w iele k w e stii do p rz e d y s k u to w a n ia i w y ja śn ie ­ n ia. N a jisto tn ie jsz e, co p o d k re śla li licznie zg ro m ad zen i u cz estn icy k o n fe re n ­ cji, w iadom o o czym m u sim y rozm aw iać i w ja k im k ie ru n k u te rozm ow y m u s z ą być prow adzone; chcem y rozm aw iać i to czynim y - p o d k re śla li zaró w ­ no P olacy ja k i Niemcy.

O s ta tn ie dw a dn i s p o tk a n ia przeb ieg ły pod h asłem : E x k u r s io n z u S t a d t - u n d D o r f k ir c h e n d e s E r m la n d s . A u f d e n S p u r e n v o n Q u a s t.

P ierw szego d n ia o bjazdu, u cz estn icy k o n feren cji u d a li się do kościoła kolegiackiego w D obrym M ieście, r a tu s z a i kościoła p a ra fia ln e g o w O rnecie, k a te d r y pod w e z w a n ie m św. K a ta rz y n y i b ra m y w jazdow ej do z a m k u w B ran iew ie , zało żen ia k ated raln o -o b ro n n e g o we F ro m b o rk u . D ru g i dzień objazdu zszedł n a wycieczce do: z a m k u w L id z b a rk u W arm iń sk im , kościoła p a ra fia ln e g o w K iw itach , kościołów w Sułow ie i S ąto p ach o raz do za m k u i k a te d ry w R eszlu i n a zak ończenie do kościoła p ara fia ln e g o w Tłokowie.

K o nferencja b y ła dw ujęzyczna i dodatkow o tłu m a c z o n a sy m u lta n ic zn ie. W jej o s ta tn im d n iu odbyło się rów nież w sali o b ra d R ad y W ydziału H u m a n i­ stycznego im . P ro fe so ra B arto szew icza p osiedzen ie H isto risc h e K om m ission fü r ost- u n d w e stp re u ß isc h e L a n d e sfo rsch u n g , n a k tó ry m o m aw iano bieżące

p ro blem y b ad aw cze członków K om isji oraz p la n y n au k o w e, w ty m m ię d z y n a ­ rodow e, do podjęcia n a przyszłość.

N ależy p o d k reślić z c a łą m ocą, że ciągły rozwój b a d a ń n a d dziejam i W arm ii i M a z u r o raz d aw nych P ru s j e s t m ożliw y dzięki w ieloletniej w spół­ p ra cy polskiej i niem ieckiej. R azem uczestn iczy m y w k o nferencjach, d y sk u ­ tujm y, b ierz em y u d z ia ł we w spólnych p ro je k ta c h nau ko w ych , p rz e p ro w a d z a ­ m y k w e ren d y w N iem czech i w Polsce. N a niw ie n au ko w ej n ie m a m iędzy b a d a c z a m i z obu stro n O dry w iększych różnic - w iele w spólnych sta n o w isk zo stało w y p ra co w a n y ch p rzez o s ta tn ie p ra w ie 40 la t w spó łpracy ; gorzej w k o n ta k ta c h m ięd zy sp o łecz eń stw am i - t u jeszcze istn ie je dużo b a r ie r i u p rz ed ze ń ; trz e b a je n iew ą tp liw ie p rz ełam ać i pokonać. To m o tto m .in. n a kolejne sp o tk a n ia ty ch i n ie tylko g ru p b ad a czy i tow arzystw .

* * *

W 2007 r. w 120 rocznicę u ro d z in E rn e s ta W iec h erta , w ażnego d la lite r a ­ tu r y m a z u rsk ie j p is a rz a obchodzony je s t w M rągow ie R ok E r n s ta W iech erta. Z tej okazji z o sta ła zo rg an izo w a n a - p rzez Koło P T H w M rągow ie, przy w spółudziale O d d ziału P T H w O lszty n ie o raz U rz ę d u M ia s ta w M rągow ie - m ięd zy n aro d o w a k o n fe ren c ja n a u k o w a pod ty tu łe m : E r n s t W ie ch ert. W 1 2 0 r o c z n ic ę u r o d z in . W s p ó łc z e s n e c z y ta n ie p i s a r z a (M rągow o 24 m a ja 2007 r.).

E r n s t W ie c h e rt (1 8 8 7 -1 9 5 0 ) b y ł p ro z a ik ie m i p o e tą . O p u b lik o w a ł: 13 pow ieści, ok. 50 now el i opow iadań , 4 s z tu k i te a tr a ln e , 40 b a je k oraz 6 p ubliczn ych przem ów ień. S ta je się coraz b ard ziej popularny. Jeg o dzieła d o cierają rów nież poza te re n W arm ii i M azur. B adacze lite r a tu r y coraz czę­ ściej się g a ją po jego utw ory. S tą d też pom ysł k onferencji, w tra k c ie której zostało w ygłoszonych osiem re fera tó w z różnych ośrodków n au k o w y ch i u n i­ w ersyteckich. W śród n ich m o żn a odnaleźć ta k ie n a z w isk a b ad a czy p ro b le m a ­ ty k i ja k : prof. Zbigniew C hojnow ski, prof. E u g e n ia Łoch, czy prof. D a n u ta Szym onik. U roczystego o tw a rc ia sesji do ko nali B u rm is trz M ia s ta M rągo w a O tolia S iem ieniec oraz P re z e s O lsztyńskiego O dd ziału P olskiego T ow arzy­ stw a H istorycznego d r A ndrzej K orytko. Cel k o n feren cji oraz jej p ro g ram p rz e d sta w ił w iceprezes olsztyńskiego O dd ziału P T H , d r J a n G ancew ski. K on ­ fe ren cja odbyła się w dw óch sesjach. S esji przed po łud niow ej przew odniczył d r J a n G ancew ski oraz d r S ław o m ir S obieraj, a popołudniow ej prof. Z bigniew C hojnow ski. J a k o w pro w ad zen ie do kon feren cji w a rto przytoczyć słow a prof. Z. C hojnow skiego z U n iw e rs y te tu W a rm iń sk o -M a z u rsk ie g o w O lszty n ie: N a d c h o d z i n o w y c z a s c z y ta n ia W ie c h e rta , c z a s w n i k a n i a w je g o tw ó r c z o ś ć . N a p o trzeb y k o n ferencji za p lan o w an o 10 w y stą p ie ń , z k tó ry ch , z przyczyn n ie z a ­ leżnych od organizatoró w , n ie zostały w ygłoszone 2 referaty . Swoje p ra ce p rz ed staw ili: prof. Zbigniew C hojnow ski z UW M w O lszty nie, n t.: R e c e p c ja E r n s t a W ie c h e r ta w P o ls c e p o I I w o jn ie ś w i a t o w e j; d r E lż b ie ta K onończuk z U n iw e rsy te tu w B iały m sto k u , n t.: W ie c h e r to w s k ie n a r r a c je p a m ię c i; d r A r­ k a d iu sz M oraw iec z W yższej Szkoły H um an isty czn o -E k o n o m iczn ej w Łodzi,

n t.: Z y c ie p o o b o z o w e - u w a g i n a m a r g in e s ie p o w i e ś c i „ M is s a s in e n o m in e ”; d r D a riu sz B aw oł z A k ad em ii P o d lask iej w S iedlcach, n t.: W p o s z u k i w a n i u r a ju u tr a c o n e g o . D o ś w i a d c z e n ie r e lig ijn e w p r o z i e E r n s t a W ie c h e rta ; d r S ła ­ w om ir S obieraj z tego sam ego o śro d k a z re fe ra te m pt.: T w ó r c z o ś ć E r n s t a W ie c h e rta a k u l t u r a p o g r a n i c z a; m g r E w e lin a S zad k o w sk a z U n iw e rs y te tu Łódzkiego, p rz e d sta w iła p ra cę n t.: W obec n a z iz m u - „ M is s a s in e n o m in e ” E r n s t a W ie c h e r ta i „ S y n z a d ż u m i o n y c h ” T a d e u s z a N o w a k o w s k ie g o . R e fe ra ty p rz e d sta w ili rów nież: prof. D a n u ta S zym onik z A k ad em ii P o d lask iej w S ie d l­ cach, n t.: E r n s t a W ie c h e r ta „ D z ie c i J e r o m in ó w ” w o b e c g a tu n k u p o w i e ś c i r o ­ d z i n n e j; d r W ieńczysław N iem iro w sk i z U n iw e rs y te tu M arii C urie-Skłodow - skiej w L ub lin ie, n t.: O b lic z e n a r o d o w e g o s o c ja liz m u w p o w i e ś c i E r n s t a W ie- c h e r ta „ D z ie c i J e r o m in ó w ”.

G łębokie a n a liz y lite ra tu ro z n a w c z e , historiozoficzne, socjologiczne i filo­ logiczne to w arzy szy ły poszczególnym a sp e k to m p re z e n to w a n y m p rzez b a d a ­ czy. D y sk u sja p an e lo w a po obydw u sesjach k onferencji, b y ła b ard zo rzeczow a i w nikliw a. O p ie ra ła się p rz ed e w sz y stk im n a słu sz n y m tw ie rd z e n iu re fe re n ­ tów o odejściu od se n ty m e n ta ln e g o tra k to w a n ia tw órczości W iec h erta a po­ sz u k iw a n ia w niej p ra w d y o czasie i lu d ziac h ty ch ziem , n a k tó ry ch żył i tw orzył, czyli p ra w d y o ziem iach m a z u rsk ic h , sp o jrze n ia b ard ziej o b iek ty w ­ nego n a losy społeczeń stw a tego re g io n u Europy. „N owa e r a ” c z y ta n ia Wie- c h e rta p o w in n a być pozb aw iona t ła politycznego i u p rz e d z e ń istn ie ją cy ch po II w ojnie św iatow ej, a w skazy w ać n a u n iw e rsa liz m w jego tw órczości i w a rto ­ ści, k tó re cały czas p o zo stają a k tu a ln e , chociażby ro z p raw y z re żim em n a z i­ stow skim . B yła to, z a te m p ró b a h istoryczn ego sp o jrze n ia n a tw órczość W ie­ c h e rta , ale rów nież p ró b a rozpoczęcia szerszej d y sk u sji o cz asac h o pisy w a­ nych p rzez niego i ich w y m iarze rzeczyw istym . K o nferencja w y n ik ła p rzy ty m b ard ziej z rzeczowego z a in te re s o w a n ia W iec h erte m niż z sam ych p o b u ­ d ek rocznicow ych - to szczególnie p o d k re śla li zg ro m ad zen i n a niej badacze. N a zakończenie n a le ż y dodać, że k o n fe ren c ja w yw ołała d u że z a in te re so w a n ie nie tylk o w środow isku lite ra tu ro z n a w c ó w i historyków , ale rów nież gości z N iem iec. S ta ła się p la tfo rm ą do d ialog u i w y m ian y poglądów o czasach, w k tó ry ch tw orzył W iech ert i o jego p rz ek az ach .

* * *

S ta ra n ie m W ydziału H u m an isty cz n eg o UW M w O lszty nie, O dd ziału P o l­ skiego T o w arzystw a H isto rycznego w O lszynie, S to w arz y szen ia U czonych P olskich U k rain y , odbyła się w d n iach 2 0 -2 2 czerw ca 2007 r. w M rągow ie I m ięd zy n a ro d o w a1 k o n fe ren c ja n a u k o w a z cyklu: R o d z i n a P o ls k a n a W sc h o ­

1 Z a m ia re m o rg a n iz a to ró w było s k u p ie n ie p rz ed sta w icie li ró ż n y ch śro d o w isk n au k o w y ch w k r a ju o raz p o za jego g ra n ic a m i, a ta k ż e osób n ie p ra cu jąc y c h w in s ty tu c ja c h n au k o w y ch i bad aw czy ch , in te re s u ją c y c h się p ro b le m a ty k ą k o n feren cji, chociażby z ra cji sw oich „k reso ­ w y ch ” dziejów rodow ych i h is to rii ro d z in n y c h . W cy k lu zo stały z a p la n o w a n e 4 k o n fe re n c je . O prócz op isy w an ej, w ty m sa m y m ro k u w e w rz e ś n iu w O d e ssie oraz w K iro w o g rad zie, a ta k ż e n a zak o ń czen ie cyklu, w czerw cu 2008 r. p onow nie w M rągow ie.

d z ie . S k u p iła b ad a czy z różnych ośrodków k rajow y ch i zagran iczn y ch . Z a p la ­ now ano 5 sesji, w ygłoszenie 34 re fe ra tó w p rz ed e w szy stk im polskich, u k r a iń ­ skich, ale ta k ż e uczonych z B ia ło ru si i Litwy. Z przyczyn n ieza leżn y c h od o rg a n iz ato ró w 12 referentów , zarów no z P o lsk i j a k i z zagranicy, n ie do tarło n a konferencję, obiecując dostarczyć swoje w y stą p ie n ie w form ie d ru k o w an ej do p lan o w an ej publikacji. P o n a d to u cz estn ik o m zaproponow ano 2 p re z e n ta ­ cje now ości w ydaw niczych zw iązanych z te m a ty k ą k onferencji, a dotyczących dziejów P olaków n a U k ra in ie , a m ianow icie: a u to rs tw a M arii K oryb ut-M arci- n ia k - R o d z i n a K o r y b u t-D a s z k ie w ic z ó w . Z a r y s d z ie jó w o raz w yd aw n ictw a zbiorow ego, pt.: P o la c y n a p o ł u d n i o w e j U k r a in ie X V I I - X X w. pod re d a k c ją n au k o w ą: T om asza C iesielskiego, E d w a rd a C zapiew skiego, A n d rzeja K orytki, W iaczesław a K u sz n ira i H e n ry k a S tro ń sk ieg o 2.

K onferencję otw orzył prof. K rz y szto f M ik u lsk i, p re zes P olskiego Towa­ rz y stw a H istorycznego. W sk a z a ł n a konieczność p ro w a d z e n ia b a d a ń n a d dziejam i ro d zin y polskiej, p rz ed e w szy stk im ze w zględu n a cen n y m a te ria ł h isto ry czn y i porów naw czy ty ch b a d a ń . W spom n iał, że dotychczasow e b a d a ­ n ia nie w ypełniły istn ie ją cej jeszcze lu k i b adaw czej, chociażby ze w zględu n a liczne a rc h iw a lia , do k tó ry ch n ależ y dotrzeć i opracow ać. Podobnego z d a n ia byli w sp ó ło rg a n iz ato rzy konferencji: prof. N o rb e rt K a sp a re k , d z ie k a n Wy­ d ziału H u m an isty cz n eg o UW M w O lszty nie, prof. H e n ry k S tro ń sk i, p rezes S to w arz y szen ia U czonych P o lsk ich U k ra in y oraz d r A ndrzej K orytko, p re z e ­ sa o lsztyńskiego O d d ziału P olskiego T ow arzy stw a H istorycznego. W p ro w a­ dzającym był d r J a n G ancew ski, przew odniczący K oła P T H w M rągow ie.

P ierw szej sesji p rzew odniczył d r A. K orytko. R e fe re n ta m i byli: prof. E. C zap iew sk i z W rocław ia z re fe ra te m n t.: O d p o w ie d z ia ln o ś ć - p o ls k o ś ć - m is ja n a K r e s a c h . R o d z i n a z i e m i a ń s k a n a Z ie m ia c h Z a b r a n y c h j a k o r e d u t a p o l s k o ­ ś c i p o P o w s t a n iu S ty c z n i o w y m d o p o c z ą tk ó w X X w. P od nieobecność dwóch w ybitnych b ad a czy z U k ra in y : prof. W iaczesław a K u s z n ira z O dessy oraz prof. W łodzim ierza K ryvoszeji z K ijow a, głos z a b ra ł prof. H e n ry k S tro ń sk i z O lsz ty n a a rty k u łe m pt.: S k a z a n i n a w y n a r o d o w ie n ie . Z ż y c i a r o d z i n p o l ­ s k ic h n a U k r a in ie p o d r u g ie j w o jn ie ś w ia to w e j. A rty k u ł zo stał p rzy go tow an y w spólnie z m gr. M ikołajem S tro ń sk im . N a stę p n ie głos za b rali: d r P io tr F lo ­ re k z UW M w O lszty n ie n t.: R ó d W iś n io w ie c k ic h a D y m i t r I S a m o z w a n ie c ; prof. J a n R zońca z O pola z re fe ra te m p t.: T r a g ic z n e lo s y M a r y n y M n is z c h ó w ­ n y ż o n y d w ó c h D y m i tr ó w S a m o z w a ń c ó w ; d r Igor K ryvoszeja z H u m a n ia nt.: Z h is to r i i r o d u P o to c k ic h h e r b u P i l a w a o raz d r B e a ta N yk iel z K rak o w a z re fe ra te m pt.: K a l in o w s c y h e r b u w ła s n e g o n a B r a c ła w s z c z y z n ie .

W sesji popołudniow ej pierw szego d n ia k on ferencji przew odniczył prof. N o rb e rt K a sp a re k . W ygłoszono pięć refera tó w : dr. T. C iesielsk i z O pola, nt.: N a P o d o lu i s te p a c h n a d c z a r n o m o r s k ic h . D z ia ła l n o ś ć p o lit y c z n a , g o s p o d a r c z a

2 Polacy na południowej Ukrainie XVII - XX wiek, pod red. T, Ciesielskiego, E. Czapiew­ skiego, A. Korytki, W. Kusznira, H. Strońskiego, Olsztyn-Opole-Wrocław-Odessa 2007, ss. 227, il., mapa.

i s p o łe c z n a Ś c ib o r -M a r c h o c k ic h k o n ie c X V I I I w . - p o c z ą te k X X w .; dr. A ndrzej M ich alsk i ze S łu p sk a , n t.: D z ie je r o d z i n w s i P r z y tu c h ó w k a w p o w ie c ie w o ł y ń ­ s k im ; prof. O re s t K ra siw sk ij z L w ow a i P o z n a n ia , n t.: R o d z i n a p o l s k a w G a lic ji. S z e p ty c c y ; dr. N o rb e rt M oraw iec z Częstochowy, n t.: R z e c z y p o s p o li­ ta , k a to lic y z m , k re sy . M a r y n a M ie c z y s ła w s k a w h is to r io g r a f ii p o l s k i e j X I X w. oraz d r M a ria n C zyżew ski z O lszty n a, n t.: J ó z e f K o n r a d K o r z e n io w s k i i M a ­ r iu s z Z a r u s k i a tr w a łe w a r to ś c i k r e s o w e g o p a t r i o t y z m u .

D ru g i dzień o b ra d o tw orzy ła sesja przed p o łu d n io w a, p ro w a d zo n a p rzez prof. M ich ała D o b ry n in a z B rze ścia n a d B ugiem . Swoje p ra ce za p re z e n to w a ­ li: m g r M a re k B o d n a r z B iałegostoku. Jeg o w y stą p ie n ie dotyczyło: L o só w p o ls k i c h r o d ó w k r e s o w y c h . M g r M a ria K o ry b u t-M a rcin iak z O lsz ty n a w y s tą ­ p iła z re fe ra te m p t.: R o d z i n a z ie m ia ń s k a n a k r e s a c h w X I X w . w ś w ie tle lo s ó w r o d z i n y K o r y b u t- D a s z k ie w ic z ó w . N a stę p n ie głos z a b ra ł prof. T adeusz E p szte- in z W arszaw y. Jeg o w y stą p ie n ie nosiło ty tu ł: P r z e k a z tr a d y c j i w r o d z in a c h z ie m ia ń s k ic h n a U k r a in ie w I I p o ło w ie X I X w . Doc. P o lin a B a rw iń s k a z O de­ ssy, z a p re z e n to w a ła re fe ra t, n t.: S z k o ła i k o le d z y w ż y c iu d z ie c i z p o ls k ic h r o d z i n w O d e s s ie n a p o c z ą t k u X X w . (W ś w ie tl e k o r e s p o n d e n c ji i w y p r a c o w a ń s z k o ln y c h M . O b u c h - W o s z c z e ty ń s k ie j). O s ta tn im p rz ed p rz e rw ą ob iadow ą był prof. S elim C hazbijew icz z O lsz ty n a z re fe ra te m pt.: G e n e r a ł M a c ie j S u lk ie - w ic z , P o la k i T a ta r, p r e m i e r D e m o k r a ty c z n e j R e p u b l ik i K r y m u w c z e r w c u - p a ź d z i e r n i k u 1 9 1 8 r.

IV sesji popołudniow ej przew odniczył prof. S elim C hazbijew icz, głos z a ­ b ra li: m g r B a rb a ra K lim czyk z O pola, n t.: W k ła d n a u k o w y lw o w s k ie j r o d z i n y B r z u c h n a ls k ic h w r o z w ó j p o l s k i e j m y ś l i h u m a n is ty c z n e j; prof. M a ria A nkudo- w icz-B ieńkow ska z O lszty n a, n t.: K o ś c ió ł i m u z y k a w ż y c iu r o d z i n y K a l i n o w ­ s k ic h w W iln ie w o k r e s ie m ię d z y w o je n n y m ; m g r A le k sa n d ra S h ey b al-R o stek z W a rsza w y z re f e r a te m p t.: Z ż y c i a r o d z i n y S z e y b a l ó w w K r z e m i e ń c u w o k r e s ie m ię d z y w o je n n y m ; m g r E w a G ó rn ia k z O lszty n a, n t.: Z w i ą z k i u k r a ­ iń s k ie S t a n i s ł a w a S tę p k o w s k ie g o oraz prof. M ich ał D o b ry n in z re fe ra te m : T r a g e d ia r o d z i n y R o t tó w z W ie r c h o w ic z ó w . W sp a rcia profesorow i u d zieliła m g r A n ita S taszkiew icz, k tó ra odczy tała re fe ra t.

O statn ieg o d n ia w sesji przedpo łu dn io w ej, kończącej k o nferen cję z a b ra ła głos m g r A n ita S taszkiew icz z W arszaw y, k tó ra p rz e d s ta w iła re fe ra t pt.: M ię d z y K o ś c io łe m a C e r k w ią . Ś w ia d o m o ś ć r e lig ij n a p o l s k i e j r o d z i n y n a U k r a ­ in ie. S esji przew odniczył prof. H e n ry k S tro ń sk i, w sp ó ło rg a n iz ato r k o n fe re n ­ cji. O n też był m o d e ra to re m d y sk u sji panelow ej n a zak ończenie o brad . D om i­ now ały sp ra w y h isto rii P o lsk i i U krain y , spo łeczeń stw ty ch p a ń s tw oraz w zajem nych re lacji we w spólnych dziejach n a p rz e s trz e n i wieków. K o n fe ren ­ cja zakończyła się w ycieczką do św. L ipk i (b azy lik a m n iejsza) - R eszla (z a­ m ek) - Ł ęż an (pałac). Goście m ogli podziw iać p e rły a r c h ite k tu ry i sz tu k i W arm ii.

K o nferencja b y ła sp ra w n ie zo rg an izo w a n a i m ia ła d uży oddźw ięk. P rz y ­ bliży ła u cz estn ik o m - licznie zgrom adzonym słuchaczom (stu d e n to m , n a ­ uczycielom m rąg o w sk ich szkół, uczniom i osobom , k tó rzy przy by li n a n ią ze

w zględu n a se n ty m e n ta ln e w sp o m n ien ia „kresow e”) najn o w sze w yn ik i b a d a ń z dziejów R o d z i n y p o l s k i e j n a W s c h o d z ie o raz r e z u lta ty źródłow ych p o sz u k i­ w a ń arch iw aln y ch , p rz ed e w szy stk im zag ran iczn y ch , ty ch najcen n iejszy ch d la h is to ry k a zajm ującego się t ą p ro b le m a ty k ą , bo n ajb ard ziej obiektyw nych. R e fe ra ty głosili nie tylko historycy, ale rów nież b ad a cze spo łeczeń stw a, poli­ tolodzy, dem ografow ie, h isto ry cy sz tu k i, lite ratu ro z n aw c y , znaw cy książek . P re z e n to w a ła przeżycia i d ośw iadczenia w ielu rodów polskich, k tó ry ch s p a d ­ k o b ierc am i byli u c z e stn ic y k o n feren cji, zarów no sp o śró d referen tó w , ja k i przybyłych gości.

D anuta Kasparek

Archiwum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

V POWSZECHNY ZJAZD ARCHIWISTÓW POLSKICH,

OLSZTYN, 6-7 WRZEŚNIA 2007 R.

W d n iach 6 -7 w rz e śn ia 2007 r. n a te re n ie m ia ste c z k a u n iw ersy teck ieg o K ortow o w O lszty n ie odbył się V P o w szechn y Z jazd A rchiw istów P olskich. P o w szechne Z jazdy o rg an izo w an e s ą p rzez arch iw istó w co 5 la t. P ierw szy m iał m iejsce w 1986 r. w P rze m y ślu , n a s tę p n ie arch iw iści zjeżdżali się do W arszaw y, T o ru n ia i S zczecina. Z jazd w O lszty n ie o brad o w ał pod h a słe m „A rchiw a polskie w now oczesnym sp ołeczeństw ie”.

G łów nym o rg a n iz a to re m s p o tk a n ia było S to w arz y szen ie A rch iw istów P o lskich (dalej SAP) i N a cze ln a D yrekcja A rchiw ów P ań stw o w y ch (dalej: NDAP). Po ra z p ierw szy dołączyły się dw ie kolejne o rgan izacje: S to w arz y sze­ n ie A rchiw istów K ościelnych i K rajow e S to w arz y szen ie O ch ro ny In fo rm acji N iejaw nych. D użego w sp a rc ia ud zielił W ydział H u m a n isty c z n y UWM.

P rzy g o to w a n ia do zjazd u rozpoczęły się p o n a d dw a l a t a w cześniej. Pow o­ łan o d w a k o m ite ty : P ro g ra m o w o -N au k o w y i O rg an izacy jn y . Do u d z ia łu w K om itecie P rogram ow o-N aukow ym zo stali zap ro sze n i prof. J a ro sła w P ora- ziński, p re zes Z a rz ą d u Głównego SAP, m g r E u g e n iu sz Borodij, d r Zbigniew P u s tu ła , prof. K rz y szto f S try jk o w sk i, prof. W ład ysław S tę p n ia k , m g r H e n ry k K ry ste k - członkow ie Z a rz ą d u Głównego SAP, d r W łady sław C horążyczew - ski, przew odniczący O d d ziału SA P w T oru n iu i m g r M a rle n a K oter, d y re k to r A rch iw u m P aństw ow ego w O lszty n ie i p rzew o dn icząca O dd ziału SA P w O lsz­ ty n ie, n a s tę p n ie przew odniczący Sekcji SA P-u: d r H a n n a K ra jew sk a, m g r E w a S u chm iel, m g r L eszek Bodio i m g r P rze m y sław W ojciechowski, z NDAP: n ac zeln y d y re k to r d r S ław o m ir R adoń, dalej: d r A ndrzej B ie rn a t, d r J a c e k K rochm al, d r T adeusz K raw czak , z ośrodków ak ad em ick ich : prof. B o h d an R yszew ski (UW M), prof. N o rb e rt K a sp a re k (UW M), ks. prof. A ndrzej Kopicz- ko (UW M), prof. S ta n is ła w S ierpow ski (UAM), prof. J a n u s z T an decki (UM K),