Kazimierz Bobowski
"Piśmiennictwo pragmatyczne w
Polsce do końca XVIII wieku na tle
powszechnym", Olsztyn 2006 :
[recenzja]
Echa Przeszłości 8, 319-320
Polemiki, recenzje i omówienia
319
olsztyńskieg o śro d o w isk a literackiego. To k w e stie szczegółowe in te re su ją c e je d y n ie specjalistów , to też im p o zo staw iam ocenę.N a zakończenie a u to r sn u je reflek sje n a d losem b o h a te ra k siążk i.
W b io grafii zostało zam ieszczone k a le n d a riu m życia, działalno ści pu b licz nej i tw órczości lite ra c k ie j W ład y sła w a G ębika. J e s t ono szczegółowe i odno tow uje k a ż d y isto tn ie jsz y fa k t lu b zd arzen ie.
R ecenzow ana p ra c a oscyluje pom iędzy m o n o g rafią a opow ieścią o życiu i d ziałaln o ści W ład y sła w a G ębika. A u to r próbow ał połączyć obydw a te g a tu n ki, ale z m ie rn y m sk u tk iem .
M onografia w ym ag a pogłębionej analizy, a tego z a b rak ło m i w pierw szej i o sta tn ie j części k siążk i. D ro ga w iodąca G ęb ik a ze Szczyrzyca n a P o d h a lu do d o k to ra tu z filozofii w in n a b y ła sta ć się p rz ed m io te m w nikliw szej an a liz y n aukow ej. A a u to r um ie to przeprow adzić, o czym św iadczą rozdziały o pracy G ębika w B ytom iu i Kwidzynie. W m oim odczuciu zgrom adzony m a te ria ł wziął górę n a d refleksją. Ale w ydanie k siążki je s t w ydarzeniem . Ze względu n a zasługi W ład y sła w a G ębika, p o w in n a by ła u k a z a ć się w cześniej. Z o stała przyzw oicie w y d a n a w p ó łtw ard ej opraw ie z w k ła d k a m i fotograficznym i. U k a z a ła się pod au sp icja m i P re z y d e n ta M ia s ta O lszty n a i p rzy jego w sp a rc iu finansow ym .
T a d e u s z F i lip k o w s k i (O lsztyn) A d F o n t e s . S t u d i a o f i a r o w a n e K s i ę d z u P r o f e s o r o w i A l o j z e m u S z o r c o w i w s i e d e m d z i e s i ę c i o l e c i e u r o d z i n , r e d . Z. J a r o s z e w i c z - P i e r e s ł a w c e w , I. M a k a r c z y k , W yd. E l S e t , O ls z ty n 200 6, s. 479; P i ś m i e n n i c t w o p r a g m a t y c z n e w P o l s c e d o k o ń c a X V I I I w i e k u n a t l e p o w s z e c h n y m , r e d . J . G a n c e w s k i , A. W a łk ó w s k i, W yd. E l S e t , O ls z ty n 2 0 0 6 , s. 327.
K sięg a p a m ią tk o w a A d F o n te s d ed y k o w an a K siędzu P rofesorow i A lojze m u Szorcowi w 70. rocznicę u ro d zin , z w ią zan e m u od c z te rd z ie stu la t z o lsz ty ń sk im środow iskiem h isto ry k ó w je s t dow odem u z n a n ia d la do k o n ań J u b i la ta . J e s t to niezw ykle w artościow e dzieło d la h isto ry k ó w p ro fesjon alistó w i d la w szy stk ich in te re su ją c y c h się d ziejam i K ościoła, h is to rią polityczną, gospodarczą, społeczną, a ta k ż e z a g a d n ie n ia m i n a tu r y źródłoznaw czej w w y m ia rz e polskim i pow szechnym . W szy stk ie spośród c z te rd z ie stu w ypow iedzi a u to rs k ic h c h a ra k te ry z u ją się b ard zo solidnym m a te ria łe m źródłow ym , p rzez co s tu d ia w n o szą du ży w k ład n au k o w y oraz w iele u s ta le ń no w ato rsk ich .
N ajw ięcej p ra c pośw ięconych zostało s p e c tru m n ajró żn o ro d n iejszy ch z a g a d n ie ń z dziejów W arm ii, co n ie dziwi, bow iem rów nież J u b ila t w śró d ró ż nych n u rtó w b adaw czych n ajc h ę tn ie j sięg ał po te m a ty z dziejów tej ziem i, zw łaszcza s t r u k tu r kościelnych w ra m a c h archidiecezji w a rm iń sk iej.
320
Polemiki, recenzje i omówieniaC zy teln ik znajdzie rów nież in te re su ją c e s tu d ia z z a k re s u dziejów p a ń stw a zakonnego, h isto rii politycznej, genealo gii zn a n y ch ro d zin m ieszc zań skich w a rm iń sk ic h , pom orskich, dziejów K ościoła P ow szechnego, w reszcie ta k ż e fa k u lta ty w n e w ypow iedzi n a te m a t m eto d in te rp re ta c ji źródłoznaw czej (m .in. s tu d ia A n d rz eja R adzim ińskiego, J a n a W roniszew skiego, B o g d an a Tro- p o k a i A n d rz eja W ałków skiego).
K o rz y stan ie z k sięg i u ła tw i s k ru p u la tn ie o p racow any in d e k s osobowy. Doniosłość w ydanego dzieła podnosi obecność znak om itych n az w isk uczniów i w spółpracow ników K siędza P rofesora zam ieszczonych w T ab ula G ra tu la to ria .
* * *
Inicjaty w ę o rg a n iz acji p rzez środow isko h isto ry k ó w pod k iero w n ictw em P ro fe so ra A n d rz eja W ałków skiego ogólnopolskich ko n feren cji n a te m a t pol skiego p iśm ie n n ic tw a history cznego, k tó ry ch efek tem s ą p u b lik acje p re z e n to w an y ch n a n ich re fe ra tó w i głosów dysk u sji, n ależ y u zn a ć za przed sięw zięcie niezw ykle pożyteczne i ory g in aln e. S erię ta k ro z u m ia n y ch m a te ria łó w o tw ie r a p o n ad 300 stronicow e dzieło zbiorow e p t. P iś m i e n n ic tw o p r a g m a t y c z n e w P o ls c e d o k o ń c a X V I I I w ie k u n a tle p o w s z e c h n y m , pod re d a k c ją n a u k o w ą J a n a G ancew skiego i A n d rz eja W ałków skiego.
Z aw iera łącznie 23 a rty k u ły n a te m a t p iśm ie n n ic tw a pragm atycznego w Polsce do końca XVIII w., tj. tw órczości ręk op iśm ienn ej poświęconej szeroko rozum ianej codziennej rzeczyw istości, w której żył człowiek. Poszczególni a u to rzy tr a k tu ją o różnych w ytw orach pism a, o k ie ru n k a c h p iśm ien n ictw a p ra g m a ty c z n e g o , o w a r s tw ie id eo w e j k ro n ik a r z y , o w y tw o ra c h k a n c e l a r i i i skryptoriów k lasztornych, w reszcie o w alo rach źródłoznaw czych dzieł lite ra c kich oraz o d o kum entacji gospodarczej i różnych in w en tarzac h , k atalo g a ch itp.
W szy stk ie w ypow iedzi a u to rsk ie łączy g łęboka re fle k sja źródłoznaw cza, k tó ra w zbogaca dotychczasow ą w iedzę o specyfice k a ta lo g u w ytw orów p i śm ie n n ic tw a św ieckiego, ja k o n o śn ik a p ra k ty c zn y ch inform acji dotyczących sfery codzienności w m iniony ch w iekach.
W y stąp ie n ia dotyczą z a g a d n ie ń słabo lub w ogóle dotychczas n ie a n a liz o w an y ch w n a u c e histo ry czn ej. Ich s tric te źródłow y c h a ra k te r zaowocował licznym i o ry g in aln y m i u s ta le n ia m i, k tó re w pro w adzo ne do obiegu n a u k o w e go, spow odują j a k m n ie m a m - ożyw ioną d ysk usję, a n ie je d n o k ro tn ie z a in s p i r u ją d alsze b a d a n ia . N ie k tó re spośród o p raco w ań om aw ian ego zb ioru są z re s z tą zapow iedzią pogłębionych b a d a ń .
M im o ta k licznego zespołu a u to rsk ieg o n ie sposób n ie po dk reślić b ard zo zgodnego poziom u m ery to ry c z n o -re d a k to rsk ie g o , k tó ry cechu je w szy stk ie o pracow ania, co n iew ą tp liw ie stan o w i głów nie zasłu g ę redaktorów .
T em a ty k a oraz w alory n au k o w e w szy stk ich m a te ria łó w s ą zapow iedzią rów nie am b itn y c h kolejnych tom ów p lan o w a n y ch w p rzyszłości konferencji.
K a z i m i e r z B o b o w s k i
