• Nie Znaleziono Wyników

"Temple Scroll Studies. Papers presented at the International Symposium on the Temple Scroll", ed. George J. Brooke, "Journal for the Study of the Pseudoepigrapha", Suppl. Ser. 7, 1987 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Temple Scroll Studies. Papers presented at the International Symposium on the Temple Scroll", ed. George J. Brooke, "Journal for the Study of the Pseudoepigrapha", Suppl. Ser. 7, 1987 : [recenzja]"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

Waldemar Chrostowski

"Temple Scroll Studies. Papers

presented at the International

Symposium on the Temple Scroll",

ed. George J. Brooke, "Journal for the

Study of the Pseudoepigrapha",

Suppl. Ser. 7, 1987 : [recenzja]

Collectanea Theologica 63/1, 182-185

(2)

w z g lę d ó w z d e c y d o w a ł się a u to r n a o d m ie n n y ty tu ł: po p ie r w s z e E w a n g e lie n ie z a w ie r a ją te k s tó w p sy c h o lo g ic z n y c h , o n e i n t e r e s u j ą się f a k t e m is tn ie ­ n ia J e z u s a , a n ie J e g o s a m o ś w ia d o m o ś c ią ; p o d r u g ie s u g e r o w a ł się p o d o b ­ n y m ty tu łe m u in n e g o a u to r a n ie m ie c k ie g o (S e n d u n g s a n s p ru c h — F . H a h n ). N ie m n ie j je d n a k w ą tp liw o ś ć p o z o sta je .

N ie m ogło z a b r a k n ą ć rzecz ja s n a o s ta tn ic h 2 ro z d z ia łó w (nie licząc 12, b a rd z o k ró tk ie g o , o k tó r y m b y ła ju ż m o w a n a p o c z ą tk u re c e n z ji), w k tó r y c h a u t o r p o d e jm u je z a g a d n ie n ia k o n f lik tu i o s ta tn ic h d n i J e z u s a (s. 268—290) o ra z p ro c e s u i s k a z a n ia J e z u s a n a ś m ie rć (s. 291— 318). W p ie r w s z y m z w y ­ ż e j w s p o m n ia n y c h ro z d z ia łó w a u to r p o d k re ś la , że k o n f lik t m ię d z y f a r y z e u ­ s z a m i (w s p o m in a n y m i n ie k ie d y z in n y m i u g r u p o w a n ia m i: u c z o n y m i w P iś m ie , h e ro d ia n a m i, s a d u c e u s z a m i) a J e z u s e m z a c z y n a się n ie m a l o d p o c z ą tk u p u ­ b lic z n e j d z ia ła ln o ś c i. N ie d o k o ń c a je s t p r z e k o n a n y J . G n ilk a , ż e J e z u s k il k a ­ k r o tn ie p ie lg rz y m o w a ł do Je ro z o lim y , co z d a je s ię w y n ik a ć z C z w a rte j E w a n g e lii. U w a ż a te n p r o b le m z a o tw a r ty (s. 274). N ie z n a jd z ie m y u a u to r a r e c e n z o w a n e j k s ią ż k i o d p o w ie d z i n a p y ta n ie , k to le p ie j u m ie js c o w ił w cza sie sc e n ę w y p ę d z e n ia k u p c ó w ze ś w ią ty n i: J a n czy sy n o p ty c y ? J a k w ia d o m o , J a n u m ie ś c ił j ą n a .p o c z ą tk u p u b lic z n e j d z ia ła ln o ś c i J e z u s a . M ó w ią c o O s ta t­ n ie j W ie c z e rz y p r z y p o m in a tr u d n o ś c i w y n ik a ją c e z o d m ie n n e g o s p o jrz e n ia n a to w y d a rz e n ie u J a n a i u s y n o p ty k ó w . Z d a je się je d n a k o p o w ia d a ć za ty m , że J e z u s sp o ż y ł u c z tę p a s c h a ln ą , a n ie z w y c z a jn y p o siłe k . Z d a n ie m J . G n ilk i w O s ta tn ie j W ie c z e rz y b r a ły te ż u d z ia ł u c z e n n ic e J e z u s a (s. 280). W 11. ro z d z ia le (s. 291— 318) p r z e d s ta w ia ją c p ro c e s i ś m ie rć J e z u s a o m a w ia a u to r o s o c n o je g o p o szczeg ó ln e e ta p y , tz n . p o jm a n ie , p ro c e s p rz e d S a n h e d ry n e m , p rz e d P iła te m , d ro g ę k rz y ż o w ą i u k rz y ż o w a n ie . O i l e m o ż n a b y w n o sić ze s tro n y 78 — choć a u to r w y ra ź n ie te g o n ie m ó w i, że J e z u s ż y ł o k o ło 33 la t a — to z ro z w a ż a ń n a d s k a z a n ie m J e z u s a n a ś m ie rć w y n ik a , że p ro c e s i śm ie rć m ia ły m ie js c e o k o ło 30 ro k u . A u to r w y k lu c z a 3 -le tn ią p u b lic z n ą d z ia ła ln o ś ć J e z u s a , o czym n ie w s p o m in a p r z y p ró b ie u s ta le n ia n a r o d z in Je z u s a , u s t a la j ą c ty lk o p u b lic z n e p o ja w ie n ie się J e z u s a n a p o c z ą ­ t e k l a t trz y d z ie s ty c h .

K s ią ż k ę k o ń c z y w y k a z lite r a tu r y , sk o ro w id z rzeczo w y , te k s tó w b i b l i j ­ n y c h , p is m a p o k ry fic z n y c h , ą u m r a ń s k ic h , ra b in a c k ic h , h e lle n is ty c z n o -ju d a - is ty c z n y c h , p a tr y s ty c z n y c h , g re c k ic h i rz y m s k ic h p is a rz y o ra z p is m b u d d y j­ s k ic h i is la m s k ic h (s. 321— 331). D ziw ić m oże f a k t, że s k o ro w id z n ie o b e jm u je ca ło ś c i (in A u s w a h l). W y k a z li t e r a t u r y te ż je s t n ie k o m p le tn y , a le n a szczę­ ście a u to r c y tu je b o g a tą li te r a tu r ę n a z a k o ń c z e n ie k a ż d e g o ro z d z ia łu , -a w d łu ż sz y c h ro z d z ia ła c h — n a w e t p o n ie k tó ry c h p a r a g r a f a c h . N a jc z ę śc ie j je s t to l i t e r a t u r a n ie m ie c k a , ch o ć t r a f i a się f r a n c u s k a i a n g ie ls k a . J a k n a n ie ­ m ie c k ą d o k ła d n o ś ć , n a w e t 2 b łę d y d r u k a r s k ie m o g ą d z iw ić (s. 89 — d u c h z a m ia s t d u rc h i s. 274 — S e z e n e z a m ia s t S zen e). B a rd z o c e n n e są o w e p o d s u m o w a n ia , w k tó r y c h a u to r p o d k re ś la te o lo g ic z n ą w a rto ś ć p r z e d s ta w ia ­ n e g o w p o sz c z e g ó ln y c h ro z d z ia ła c h m a te r ia łu . N a p o d k re ś le n ie z a s łu g u je p r o s ty , n ie s k o m p lik o w a n y ję z y k , a c z k o lw ie k fa c h o w y . A u to r t a k p r z e d s ta ­ w ia życie J e z u s a i g ło sz o n ą p rz e z N iego E w a n g e lię , że m o że to z a in te re s o ­ w a ć k a ż d e g o h is to ry c z n ie i re lig ijn ie z o rie n to w a n e g o c z y te ln ik a .

k s. J a n Z a łę s k i, W a r sza w a G e o rg e J . B R O O K E (ed.), T e m p le S c ro ll S tu d ie s . P a p e rs p r e s e n te d a t th e I n te r n a tio n a l S y m p o s iu m o n th e T e m p le S c ro ll, M a n c h e s te r, D e c e m b e r 1987, J o u r n a l f o r th e S tu d y o f th e P s e u d o e p ig ra p h a — S u p p le m e n t S e rie s 7, S h e ff ie ld A c a d e m ic P r e s s , 1989, s. 300. Z w ó j Ś w ią t y n n y ( llQ T e m p le ) j e s t je d n y m z n a jb a r d z ie j d y s k u to w a n y c h , a z a ra z e m n a jw a ż n ie js z y c h z a p is ó w p o c h o d z ą c y c h z g ro t n a d M o rz e m M a r ­ tw y m . N a jd łu ż s z y z ty c h , ja k ie u d a ło się z n ale źć, n a 19 p e rg a m in o w y c h

(3)

a r k u s z a c h z a w ie ra 67 k o lu m n te k s tu sp o rz ą d z o n e g o p is m e m h e ro d ia ń s k im . P o d a je szczegółow y o p is w y id e a liz o w a n e j ś w ią ty n i je ro z o lim s k ie j, o p r a c o w a ­ n y ta k ja k b y je g o a u to r e m b y ł Bóg, a ta k ż e z a le c e n ia o d n o ś n ie d o z a sa d

w ła ś c iw e g o p o s tę p o w a n ia i p rz e p is y r y tu a ln e re g u lu ją c e ży cie w id e a ln e j ś w ią ty n i. H e b r a js k i te k s t Z w o ju p o ra z p ie rw s z y o p u b lik o w a ł w 1977 r. je g o ' w y b itn y iz r a e ls k i z n a w c a Y. Y a d i n . P rz e k ła d a n g ie ls k i u k a z a ł się c z te ry la ta p ó ź n ie j, po czym n a s tą p iły tłu m a c z e n ia n a n ie m ie c k i (J. M a i e r ) , f r a n ­ c u s k i (A. С a q u o t), h is z p a ń s k i (F. G a r c i a M a r t i n e z ) i p o ls k i (W. T y - l o c h ) . N a sile n ie d y s k u s ji n a t e m a t g en ezy , o k o lic z n o śc i i c e ló w p o w s ta ­ n ia , k o m p o z y c ji o ra z z n a c z e n ia 11Q T p rz y p a d ło n a p rz e ło m l a t 70. i 80. Ic h k u lm in a c ją i p o d s u m o w a n ie m s fało się m ię d z y n a ro d o w e s y m p o z ju m w M a n c h e s te r (W ielk a B ry ta n ia ), z o rg a n iz o w a n e w d n ia c h 14—17 g r u d n ia 1987 r., u p a m ię tn ia ją c e 10. ro c z n ic ę o p u b lik o w a n ia e d itio priniceps. O rg a n iz a ­ to r e m m a n c h e s te r s k ie g o s p o tk a n ia b y ł w y k ła d o w c a l i te r a tu r y m ię d z y te s ta - m e n to w e j n a ta m te js z y m u n iw e rs y te c ie p ro f. G. J. B r o o k e . O n te ż z a d b a ł o w y d a n ie d r u k ie m te k s tó w w y s tą p ie ń , czego o w o c e m je s t k s ią ż k a S tu d ia

n a d Z w o je m Ś w ią t y n n y m .

R e f e r a ty n a s y m p o z ju m b y ły w y g ła s z a n e w ję z y k u a n g ie ls k im i f r a n ­ c u s k im . W k sią ż c e w s z y s tk ie p o d a n o w w e r s ji a n g ie ls k ie ]. P o o k o liczn o ścio ­ w y c h p o d z ię k o w a n ia c h , w y k a z ie sk ró tó w i n o ta c h b io g ra fic z n y c h r e f e r e n - tó w - a u to r ó w (s. 9— 11) n a s t ę p u je W p r o w a d z e n ie p ió r a G. В г о о к е ’а, p r z e d ­ s ta w ia ją c e cele, p rz e b ie g i n a jw a ż n ie js z e r e z u lta ty z o rg a n iz o w a n e g o p rz e z e ń s p o tk a n ia ą u m ra n o lo g ó w . U k ła d k s ią ż k i w ie rn ie o d w ie rc ie d la k ie r u n k i i z a ­ w a r to ś ć sy m p o z ju m : s k ła d a się n a n ią p ię ć części, z k tó r y c h p ie rw s z a , z a ty ­ tu ło w a n a A r c h ite k tu r a , a rc h e o lo g ia i d a to w a n ie , je s t n a jd łu ż s z a (s. 21— 120). C z te r y części o d z w ie r c ie d la ją z a s a d n ic z e n u r t y r e f le k s j i b a d a w c z e j n a d Z io o - je m . K a ż d ą o tw ie r a w io d ą c y a r t y k u ł n a p is a n y p rz e z je d n e g o z c z te re c h g łó w n y c h u c z e s tn ik ó w o b ra d , k tó r y m i b y li p ro fe s o ro w ie M a i e r, M l l g r o r a , S c h i f f m a n i S t e g e m a n n . C zęść p ią ta to d o d a te k p o św ię c o n y s ta n o ­ w i .b ad ań n a d 11Q T w E u ro p ie Ś ro d k o w o -W sc h o d n ie j. P ie r w s z a część p u b lik a c ji m a c h a r a k t e r h is to ry c z n y i z a w ie ra p ię ć a r t y ­ k u łó w . O tw ie ra ją r e f e r a t a u to r s tw a J. M a i e r a (K o lo n ia), n ie m ie c k ie g o tłu m a c z a Z w o ju , z a ty tu ło w a n y A r c h ite k to n ic z n e d z ie je ś w ią ty n i je r o z o lim ­

s k ie j w ś w ie tle Z w o ju Ś w ią ty n n e g o . A u to r z e b ra ł n a jw a ż n ie js z e a lu z je do

ś w ią ty n i ro z p ro sz o n e w B ib lii H e b r a js k ie j i w p is m a c h J ó z e fa F la w iu s z a o r a z p o ró w n a ł je z o p is e m p o d a n y m w Z w o ju , ro z p o z n a ją c w n im ce c h y o d p o w ia d a ją c e ry s o m id e a ln e j ś w ią ty n i p rz e d s ta w io n e j w Ez 40;—48 i r e ­ a lio m r e n o w a c ji s a n k t u a r iu m p rz e p r o w a d z o n e j p rz e z H e r o d a W ielk ieg o . P o ­ c z ą tk i lite r a c k ie j k o m p o z y c ji 11Q T s ię g a ją w c zesn eg o o k r e s u p o w y g n a n io - w ego, k ie d y m o ż liw e w y d a w a ło się p rz y w ró c e n ie m o n a r c h ii i je j in s ty tu c ji (zob. zw ła sz c z a 11Q T 56— 59). P o d o b n ą o p in ię w y ra z ił p ro f. S t e g e m a n n , a le in n i b a d a c z e — d a le c y z re s z tą o d o sią g n ię c ia zgody — p r z e s u w a ją p o ­ c h o d z e n ie Z w o ju n a c zasy p ó ź n ie jsz e . W a r t y k u le W y m ia r y ś w ią ty n i a k a ­

le n d a r z s ło n e c z n y b r y t y js k a n a u c z y c ie lk a m a t e m a t y k i M . B a r к е т z g ro ­ m a d z iła sp o s trz e ż e n ia o d n o ś n ie do a stro n o m ic z n y c h s k o ja rz e ń n a s u w a ją c y c h się p rz y o b lic z e n ia c h d o ty c z ą c y c h p ó łn o c n e j i p o łu d n io w e j b r a m y s a n k t u ­ a r i u m po je g o w s c h o d n ie j s tro n ie . P a r y s k i p ro f e s o r M . D e 1 с o r n a t y t u ­ ło w e p y ta n ie C zy Z w ó j Ś w ią t y n n y stan\ow i źró d ło d la ś w ią t y n i h e ro d ia ń -

s k ie j? o d p o w ia d a , że e sse ń c z y c y m o g li w sp ó łu c z e s tn ic z y ć w r e n o w a c ji p o d ­

ję t e j p rz e z H e ro d a , b o p la n y p o d a n e w Z w o ju s ą n ie z w y k le r e a lis ty c z n e . M im o to p o w s ta n ie d z ie ła n a le ż y u m ie śc ić w o k re s ie p o p rz e d z a ją c y m czasy H e ro d a . S p ra w ę d a to w a n ia 11Q T p>odjął ró w n ie ż p ro f . E .-M . L a p e r r o u - s a z w r e f e ra c ie C z y Z w ó j Ś w ią t y n n y p o c h o d zi z I c z y z I I w . p r z e d Chr.? O p ie ra ją c się n a d a n y c h p a le o g r a fic z n y c h w y k lu c z a d a to w a n ie d o k u m e n tu n a o k re s w c z e śn ie jsz y n iż I w . p rz e d C h r. P ie r w s z ą część k s ią ż k i z a m y k a a n ty k u ł D a to w a n ie k o m p o z y c ji Z w o ju Ś w ią ty n n e g o , p ió r a a u s tr a lijs k ie g o u c z o n e g o B. T h i e r i n g a . A u to r o p o w ia d a się z a o k re s e m h e ro d ia ń s k im

(4)

ja k o n a jb a r d z ie j p ra w d o p o d o b n y m c z a se m p o w s ta n ia Z w o ju , p o n ie w a ż z a ­ w a r te w n im szczegóły p a s u j ą n a jle p ie j do w y d a rz e ń i u w a r u n k o w a ń r z ą ­ d ó w H e ro d a W ielkiego. D ru g a część s y m p o z ju m i k s ią ż k i d o ty c z y k o m p o z y c ji i s ta tu s u Z w o ju Ś w ią ty n n e g o (s. 121— 161). T w o r z ą j ą d w a w y s tą p ie n ia . N ie m ie c k i p ro f e s o r H . S t e g e m a n n (G o ttin g e n ) w a r t y k u le L ite r a c k a k o m p o z y c ja Z w o ju Ś w ią ty n n e g o i je g o s ta tu s to Q u m r a n ro z p o z n a ł p ię ć w y k o rz y s ta n y w d z ie ­ le ź ró d e ł, k tó r y c h z a w a rto ś ć i c h a r a k t e r w y k a z u ją w ie le z a s k a k u ją c y c h p o ­ d o b ie ń s tw do b ib lijn y c h K s ią g K r o n ik s z a c o w a n y c h n a IV w . p rz e d C h r. W y g lą d a n a to , że Z w ó j Ś w ią t y n n y n ie cieszy ł się w Q u m r a n z b y t w ie lk ą p o p u la rn o ś c ią . M im o to jeg o r a n g a b y ła b a rd z o w y s o k a . T ra k to w a n o go p r a w ie ja k o k się g ę T o ry , d o ró w n u ją c ą z n a c z e n ie m P ię c io k się g o w i, s ta n o w ią ­ c ą u z u p e łn ie n ie i z a k tu a liz o w a n ie w o li B o żej u m o ż liw ia ją c e p o b o ż n y m Ż y ­ do m w ła ś c iw e ż y c ie w Z ie m i Ś w ię te j, a szczeg ó ln ie w J e ro z o lim ie . A u to ­ re m d ru g ie g o , b a r d z ie j a n a lity c z n e g o te k s tu , z a ty tu ło w a n e g o P o sze r za n ie B o żeg o O b ja w ie n ia : te c h n i k i m ik r o - k o m p o z y c y jn e w Z w o ju Ś w ią t y n n y m ,

je s t A m e r y k a n in P. R . C a l l a w a y .

C z te ry k o le jn e a r t y k u ły s k ła d a ją się n a tr z e c ią część p u b lik a c ji (s. 163— 236), p o św ię c o n ą eg zeg ezie i zale ż n o śc io m lite r a c k im . K a lif o r n ijs k i p ro f e s o r J . M i l g r o m p o ru s z a te m a t P o d s ta w y e g z e g e ty c z n e k u l t u ą u m r a ń s k ie g o . P r e z e n tu je ty p o w e d la t r a d y c ji ż y d o w sk ie j m a k s y m a lis ty c z n e i m n im a lis ty c z - n e u ję c ia w y m o g ó w P r a w a s u g e r u ją c , że a u to r z y Z w o ju Ś w ią ty n n e g o z n a li i re s p e k to w a li o b y d w a , bo z n a la z ły o n e w y ra z w ic h dziele. O rg a n iz a ­ t o r s y m p o z ju m i r e d a k t o r k s ią ż k i G. J. B r o o k e z a ją ł się z a g a d n ie n ie m Z w ó j Ś w ią t y n n y a N o w y T e s ta m e n t. P o d a ją c p o d ro z w a g ę g łó w n ie E w a n ­

g e lie M a r k a i J a n a k o n k lu d u je , że n ie je s t m o ż liw e w y k a z a n ie , .iż a u to r z y N T z n a li te k s t Z w o ju . J e d n a k część z a w a rty c h w n im tr a d y c ji eg ze g e ty c z - n y c h je s t z b ie ż n a z N T, a n ie k tó rz y c z ło n k o w ie w s p ó ln o t w c z e sn o c h rz e śc i­ ja ń s k ic h r e k r u to w a li się z ty c h o d ła m ó w m ię d z y te s ta m e n to w e g o ju d a iz m u , k tó r y c h z a p a tr y w a n ia z n a la z ły o d z w ie rc ie d le n ie w p is m a c h a n a lo g ic z n y c h d o Z w o ju Ś w ią ty n n e g o . W y k ła d o w c a w S h e ff ie ld p ro f. P . R . D a v i e s ro z ­ w a ż a z w ią z k i m ię d z y 11Q T a D o k u m e n te m D a m a s c e ń s k im , zaś J. C. V a n - d e r K a m z a jm u je się z b ie ż n o śc ia m i z a p o k ry f ic z n ą K s ię g ą J u b ile u s z y .

C z w a r ta część k s ią ż k i z a w ie ra m a te r ia ły o b ję te w s p ó ln y m ty tu łe m P ra ­

w o , le w ic i i s a d u c e u s z e (s. 237—272). N o w o jo rsk i r a b i n L. H. S c h i f f m a n

r o z p a tr u je tr e ś ć Z w o ju Ś w ią ty n n e g o n a tle s y s te m u P r a w a ż y d o w sk ieg o w o k re s ie D ru g ie j Ś w ią ty n i. J e g o z d a n ie m Z w ó j Ś w ią t y n n y z o s ta ł o p ra c o w a n y w e w sp ó ln o c ie z b liż o n e j do ą u m r a ń s k ie j, c h o c ia ż n ie w p e łn i z n ią id e n ty c z ­ n e j. S c h i f f m a n d o k o n a ł te ż p o r ó w n a n ia 11Q T z n ie o p u b lik o w a n y m je s z ­ cze w te d y d o k u m e n te m o b ję ty m n a z w ą 4Q M iq s a t M a ca se h H a -T o r a h (4Q M M T) w n io s k u ją c , że z a k o ń c z e n ie Z w o ju w y r a ż a p u n k t w id z e n ia ty p o w y d la n u r t u s a d u c e jsk ie g o . N ie m ie c k i ju d a is ta i p u b lic y s ta H. B u r g m a n n p o d ją ł te m a t 4 Q T ja k o T o ra sa d u c e u s z y . T w ie rd z i, że Z w ó j Ś w ią t y n n y n ie je s t d z ie łe m e ss e ń c z y k ó w , lecz le w itó w o o r ie n ta c ji s a d u c e js k ie j, p o le m ic z ­ n y m w o b ec p o g lą d ó w fa r y z e u s z y i rz ą d z ą c e j w J e ro z o lim ie k la s y k a p ła ń ­ sk ie j. P o d o b n y o sąd r e p r e z e n tu je w a r ty k u le , o p a tr z o n y m ty tu łe m P ię k n a

b r a n k a w o je n n a i in n e h a la c h o t w Z w o ju Ś w ią t y n n y m , n o w o jo rs k i p rz e m y ­

sło w iec, u c z o n y i b ib lio f il M . R . L e h m a n n : 11Q T to r e z u l ta t z n a m io n u ją ­ ceg o s a d u c e u s z y p o le g a n ia n a P r a w i e p is a n y m , ig n o r u ją c e g o w ię k sz o ś ć ro z ­ m a ity c h ro z p o rz ą d z e ń T o ry u s tn e j.

C zęść p ią t ą (s. 273— 286) tw o rz y a r t y k u ł je d y n e g o p o lsk ie g o u c z e s tn ik a s y m p o z ju m , k ra k o w s k ie g o q u m r a n o lo g a i p u b lic y s ty Z. J. К а р е ry . A u to r p rz e d s ta w ił b ila n s b a d a ń w o k ó ł 11Q T w E u ro p ie W sc h o d n ie j, ze szczegól­ n y m u w z g lę d n ie n ie m p u b lik a c ji a u to r ó w p o ls k ic h (W. T y l o c h ) , so w ie c ­ k ic h (J. D. A m u s i n i K . B. S t а г к o w a) i in n y c h . K s ią ż k ę z a m y k a i n ­ d e k s m ie js c b ib lijn y c h i p o z a b ib lijn y c h o ra z in d e k s a u to r ó w .

(5)

-n ie ze w sz e c h m ia r u d a -n e . R zecz ja s -n a , -n ie z a k o ń c z y ło p o le m ik i sp o ró w , a n a w e t — p a r a d o k s a ln ie — p o d tr z y m a ło z a in te r e s o w a n ie Z w o je m Ś w ią ­

ty n n y m . i z a o g n iło d y s k u s je w o k ó ł n ieg o . O p u b lik o w a n ie d o ro b k u s y m p o z ju m

w fo r m ie k s ią ż k o w e j jeszcze b a r d z ie j n a g ło ś n iło w y ło ż o n e p o d c z a s s p o tk a ­ n ia z a p a tr y w a n ia , d o m y s ły i p rz y p u s z c z e n ia . I n te r e s u ją c e , że p o d c z a s k o n ­ g r e s u M ię d z y n a ro d o w e j O rg a n iz a c ji S tu d ió w Q u m ra ń s k ic h , ja k i o d b y ł się w P a ry ż u w d n ia c h 18 i 19 lip c a 1992 r., p o p rz e d z a ją c X IV K o n g re s IO S O T (zob. C T h , s. 175— 177), w ró c o n o d o d y s k u s ji n a d Z w o je m Ś w ią t y n n y m . M o ­

żn a z a s a d n ie p o w ied zie ć, że s y m p o z ju m w M a n c h e s te r p rz e c ię ło d łu g ie sp o ­

ry o czas p o w s ta n ia Z w o ju . Z 11 g ro ty w Q u m ra n p o c h o d z ą d w ie n ie z a le ż n e k o p ie jeg o rę k o p isó w , zaś s iln e a r g u m e n ty p rz e m a w ia ją n a rzecz s ta n o w is k a o p tu ją c e g o za d a to w a n ie m ic h n a o k re s h e ro d ia ń s k l. J e d n a k w łą c z o n e do 11Q T tr a d y c je e g z e g e ty c z n e i p o g lą d y te o lo g ic z n e m ia ły d łu ż sz e , p rz e d lite - ra c k ie d zieje. K s ią ż k a T e m p le S c ro ll S tu d ie s z a m y k a p ie r w s z ą d e k a d ę in ­ te n s y w n y c h b a d a ń 11Q T, j a k a n a s t ą p ił a po w y d a n iu e d itio p r in c e p s . W e w s tę p ie do n ie j G. B r o o k e w y ra z ił n a d z ie ję , że p o słu ż y o n a ja k o „ k o m ­ p e n d iu m p o g lą d ó w n a te m a t Z w o ju , p o g lą d ó w , k tó r e w ró ż n o r o d n y sp o s ó b u s t a lą to n d e b a ty w o k ó ł Z w o ju p rz e z n a s t ę p n ą d e k a d ę ” . W ie le w s k a z u je n a to , że ta k się n a p r a w d ę sta n ie .

k s. W a ld e m a r C hrostov> ski, W a r s z a w a

Z d z isła w J. K A P E R A (ed.), In te r te s ta m e n ta l E ssa y s in\ H o n o u r o f J ó z e f

T a d e u s z M ü ik , Q u m ra n ic a M o g ila n e n s ia 6, T h e E n ig m a P re s s , K ra k ó w 1992,

s. 348 -K p i. 6.

R e d a k to r i w y d a w c a t e j k sią ż k i, Z d z isła w J. K a p e r a, p r a c o w n ik I n ­ s t y tu tu O rie n ta lis ty c z n e g o P o ls k ie j A k a d e m ii N a u k w K ra k o w ie , w p e łn i z a s łu g u je n a m ia n o c z ło w ie k a -in s ty tu c ji. Z a fa s c y n o w a n y o d k ry c ia m i n a P u - s y tn i J u d z k ie j, w ic h 4 0 -le c ie c z y n n ie w łą c z y ł się w b a d a n ia , a p rz e d e w s z y s tk im w p o p u la r y z o w a n ie w ie d z y o n ic h , o r g a n iz u ją c w d n ia c h o d 31 m a ja do 2 c z e rw c a 1987 r. K o lo k w iu m Q u m ra rto lo g ic z n e w M o g ila n a c h koło K r a k o w a n a te m a t P o c h o d ze n ie z w o jó w z n a d M o rza M a r tw e g o . W ła ś n ie w te ­ d y p ie rw s z y ra z p r z e d y s k u to w a n o w g ro n ie s p e c ja lis tó w h ip o te z ę je ro z o ­ lim s k ie g o p o c h o d z e n ia rę k o p is ó w w y s u n ię tą k ilk a l a t w c z e ś n ie j p rz e z p ro f. N o rm a n a G o l b a z I n s ty tu t u O rie n ta lis ty c z n e g o w C h icag o . N ieco p o n a d d w a la t a p ó n ie j, w d n ia c h o d 10 d o 16 w r z e ś n ia 1989 r., d r K a p e r a z o rg a ­ n iz o w a ł II M ię d z y n a ro d o w e K o lo k w iu m Q u m ra n o lo g ic z n e p o d h a s łe m M istr z

S p r a w ie d liw o ś c i w ś w ie tle te k s tó w z Q u m ra n , p o ś w ię c a ją c je p a m ię c i ks.

p ro f. J. C a r m i g n a c a . U c z e n i po ra z p ie rw s z y z a b ra li p u b lic z n ie głos n a te m a t o p ó ź n ia n ia się p u b lik a c ji p e łn e j z a w a rto ś c i z n a le z is k z g ro ty IV , w y ­ d a ją c tzw . re z o lu c ję m o g ila ń s k ą ż ą d a ją c ą ja k n a js z y b s z e g o fo to g ra fic z n e g o o p u b lik o w a n ia te k s tó w . J e d n o c z e ś n ie d r К a p e г a zało ż y ł i k ie r u je s e r ią w y d a w n ic z ą Q u m r a n ic a M o g ila n e n s ia o ra z p e łn i f u n k c ję s e k r e ta r z a r e d a k c j i c z a so p ism a F olia O rie n ta lia , g d z ie o p u b lik o w a ł k o m p le tn ą d o k u m e n ta c ję d w ó c h m o g ila ń s k ic h k o lo k w ió w . W d n ia c h o d 20 do 25 lip c a 1991 r. o d b y ło się I I I M ię d z y n a ro d o w e K o lo k w iu m Q u m ra n o lo g ic z n e , z o rg a n iz o w a n e d la u c z c z e n ia 70. ro c z n ic y u ro d z in i 4 0 -lecia p ra c y n a u k o w e j J ó z e f a T . M ilik a . O w o c te g o p rz e d s ię w z ic ia s ta n o w ią d w a k o le jn e to m y q u m r a n o lo g ic z n e j s e rii. W p ie rw s z y m , o p a tr z o n y m c y f r ą 6, z n a la z ły się p rz y c z y n k i d e d y k o w a n e J. T. M ilik o w i, d ru g i m a z a w ie ra ć d o k u m e n ta c ję I I I K o lo k w iu m Q u m ra n o lo g ic z - n eg o .

D e d y k o w a n y J. T. M ilik o w i to m s k ła d a się z d w ó c h części. P ie rw s z a , o b s z e rn ie js z a (s. 7—254), n o s i ty t u ł S tu d ia m ię d z y te s ta m e n to w e . O b e jm u je 18 a r ty k u łó w n a p is a n y c h p rz e z w y b itn y c h s p e c ja lis tó w i u ło ż o n y c h w a lf a ­ b e ty c z n y m p o rz ą d k u n a z w is k a u to ró w . T a k i u k ła d je s t n a jw y g o d n ie js z y d la w y d a w c y , a le z a c ie m n ia n ie c o rz e c z y w is tą z a w a rto ś ć i s t r u k t u r ę tre ś c i. P r z y ­ c z y n k i m a ją n a w z g lę d z ie a p o k ry f ic z n e k się g i ST , p is m a N T , te k s ty q u m

Cytaty

Powiązane dokumenty

Przeprowadzone badania laboratoryjne z wykorzy- staniem 3, 5 i 10% roztworów szkła potasowego i so- dowego oraz płuczek krzemianowych zawierających 3 i 5% szkła potasowego lub

Przypuszcza się, że obróbka ta polegała na zm ianie kształtu elem entów rozbiórkow ych, k tó re stosow ano po> raz d ru g i jako szczegóły

Wyróżniono kilka poziomów spalenizny: na głębokości 100 cm (odwiert 2) i 130-140 cm (odwierty 3, 4, 5,6), II poziom spalenizny na głębokości 200 cm (odwierty 3,4,

M.. To, co naleŜy uznać, jak się wydaje, za niewątpliwe, to fakt swoistego przekraczania przez kapitał intelektualny tradycyjnie rozumianych granic

De getallen,die werden aangenomen voor de oplosbaarheden van de verschillemde koolwaterstoffen in deze olie liggen mogelijkerwijze te laag,doch dit maakt voor de

This includes parts of walls where no decoration has been preserved in situ, as in the case of the facade of the older shrine with decora- tion in sunk relief showing Tuthmosis III

Place of publishing: name of publisher, page numbers, (original language of the publication) – if different than English, e.g.:. Frankiewicz,