• Nie Znaleziono Wyników

Wyższe wykształcenie w strategiach życiowych studentów ( na przykładzie badań nad łódzkimi studentami z 1986 r.)

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Wyższe wykształcenie w strategiach życiowych studentów ( na przykładzie badań nad łódzkimi studentami z 1986 r.)"

Copied!
9
0
0

Pełen tekst

(1)

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S F O L I A S O C I O L O G I C A 20, 1 9 9 0 * « A n n a K u b i a k , I l o n a P r z y b y ł o w s k a W Y Ż S Z E W Y K S Z T A Ł C E N I E W S T R A T E G I A C H Ż Y C I O W Y C H S T U D E N T Ó W ( N A P R Z Y K Ł A D Z I E B A D A Ń Ń A D Ł Ó D Z K I M I S T U O E N T A M I Z 1 9 8 6 r.) 1. W p r o w a d z e n i e P r z e m i a n y p o l i t y c z n e , s p o ł e c z n e i e k o n o m i c z n o w y w o ł a n e w n a s z y m k r a j u p r z e z II w o j n ę ś w i a t o w ą s p o w o d o w a ł y w z r o s t z a p o t r z e b o w a n i a na l u d z i z w y i s z y m w y k s z t a ł c e n i e m . N i e z b y t l i c z n a p r z e d w o j e n n a p o l s k a i n t e l i g e n c j a p o n i o s ł a d u Z e * w p o r ó w n a n i u z i n n y m i w a r s t w a m i i k l a -s a m i -s p o ł e c z n y m i - -s t r a t y w c z a -s i e w o j n y o r a z w o k r e -s i e n a r o d z i n i u t r w a l a n i a n o w e g o s y s t e m u w ł a d z y . S z y b k i e u z u p e ł n i e n i e t y c h s t r a t b y ł o n i e z b ę d n e d l a w m i a r ę n o r m a l n e g o f u n k c j o n o w a n i a p a ń s t w a , g o s -p o d a r k i i i n f r a s t r u k t u r y s -p o ł e c z n e j . U -p a ń s t w o w i e n i e g o s -p o d a r k i o r a z c a n t r a l n e p l a n o w a n i e i z a r z ą d z a n i e w s z e l k i m i d z i e d z i n a m i s p o ł e c z n e j a k t y w n o ś c i w y m a g a ł o w i e l k i e g o a p a r a t u a d m i n i s t r a c y j n e g o . R e a l i z a c j a p r o g r a m u f o r s o w n e j i n d u s t r i a l i z a c j i o r a z p o s t ę p t e c h n i c z n o t e c h n o -l o g i c z n y w r o z m a i t y c h d z i e d z i n a c h Ż y c i a - to k o -l e j n e p r z y c z y n y skłan i a j ą c e d o k s z t a ł c e skłan i a w s z k o ł a c h w y ż s z y c h k a d r y p r z y s z ł y c h f a c h o w -c ó w . W r e s z -c i e , j e d n y m z g ł ó w n y -c h s p o s o b ó w l e g i t y m i z o w a n i a s i ę n o -w e j -w ł a d z y b y ł o -w s k a z y -w a n i e na m o ż l i -w o ś c i , j a k i e s t -w a r z a n o -w y ustrój w z a k r e s i e e d u k a c y j n e j e m a n c y p a c j i w a r s t w s p o ł e c z n y c h d o t ą d u p o ś l e -d z o n y c h . Z t y c h w ł a ś n i e w a r s t w r e k r u t o w a ć s i ę m i a ł a " l u -d o w a " in-* D r dr, I n s t y t u t S o c j o l o g i i U ł . 1 S. N o w a k, P o s t a w y , w a r t o ś c i i a s p i r a c j e s p o ł e c z e ń s t w a p o l s k i e g o . P r z e s ł a n k i d o p r o g n o z y n a t l e p r z e m i a n d o t y c h c z a s o w y c h Lw:J S p o ł e c z e ń s t w o p o l s k i e c z a s u k r y z y s u , re d. S. N o w a k UW, W a r s z a w a 19 8 4 , n a p r a w a c h r ę k o p i s u , s. 4 1 3 - 4 1 4 . A. S u ł e k T r z y p o k o l e n i a , " R e s p u b l i c a " 19 8 8 , n r 1.

(2)

tel igtnłc j* rto»/я e l i t a s p o ł e c z n a s i l n i e ju ż z w i ą z a n a z w p r o w a d z a -n y m p o r z ą d k i e m i d f j o l o g i c z -n o - p o l i t y c z -n y m , W y d a j e s i ę w i ę c , że r o l a w y ż s z e g o w y k s z t a ł c e n i a j a k o c z y n n i k a a w a n s u s p o ł e c z n e g o b y ł ? « o k r a s i e b e z p o ś r e d n i o p o w o j e n n y m z n a c z n a , c h o ć o c z y w i ś c i e n i e by ł to d l a t e g o a w a n s u c z y n n i k k o n i e c z n y ani w y -s t a r c z a j ą c y . P o d -s t a w o w e z n a c z e n i e m i a ł a w ó w c z a -s " w i e r n o ś ć i d e o l o -g i c z n a " . W r a z ze s t a b i l i z a c j ą s y s t e m u r e a l n e -g o s o c j a l i z m u c z y n n i -k i e m -k o n i e c z n y m d l a o s i ą g a n i a w y ż s z y c h p o z y c j i s p o ł e c z n y c h b y ł o otiok p o l i t y c z n e g o k o n f o r m i z m u p o s i a d a n i e d y p l o m u w y ż s z e j u c z e l -ni, W o b e c b a r d z o o g r a n i c z o n y c h m o ż l i w o ś c i u z y s k i w a n i a w y s o k l e g o sta-t u s u s p o ł e c z n e g o p o p r z e z n i e z a l e ż n ą d z i a ł a l n o ś ć g o s p o d a r c z ą c z y spo-ł e c z n ą , a w a n s p o p r z e z w y ż s z e w y k s z t a spo-ł c e n i e s t a spo-ł si ę p o d s t a w o w y m "mo-d e l e m a w a n s u " , n a j s z e r z e j r o z p r o p a g o w a n y m i z i n t e r n o l i z o w a n y m . W o k r e s i e b e z p o ś r e d n i o p o w o j e n n y m m o ż l i w o ś ć k s z t a ł c e n i a s i ę w w y ż s z y c h u c z e l n i a c h p o s t r z e g a n a w k a t e g o r i a c h a w a n s u s p o ł e c z n e g o w y -d a w a ł a s i ę w y s t a r c z a j ą c o c e n n a i n i e m u s i a ł a ł ą c z y ć s i ę z w y s o k i m p o z i o m e m d o c h o d ó w , t y m b a r d z i e j , że p o w s z e c h n a p o w o j e n n a b i e d a d o ś ć r ó w n o m i e r n i e r o z ł o ż o n a - u t r z y m y w a ł a p o t r z e b y m a t e r i a l n e na 2 n i s k i m p o z i o m i e . S y t u a c j a p o d t y m w z g l ę d e m u l e g ł a z m i a n i e w o k r e s i e p ó ź n i e j s z y m ( l a t a s z e ś ć d z i e s i ą t e i I p o ł o w a lat s i e d e m d z i e s i ą -t y c h ) , o c z y m ś w i a d c z ą w y n i k i b a d a ń s o c j o l o g i c z n y c h ^ . J a k p i s z e J, K o r a l e w i c z - Z ę b i k , " . . . w y k s z t a ł c e n i e t r a k t o w a n e b y ł o j a k o w a r t o ś ć w i e l k i c h n a d z i e i o s z e r o k i m « p o l u i n s t r u m e n t a l n o ś c i » , bardziej od p o z o s t a ł y c h p r o w a d z ą c a do i n n y c h c e n i o n y c h w a r t o ś c i , j a k d o c h ó d cz y p r e s t i ż " 4 . N i e b y ł y to n a d z i e j e be z p o k r y c i a , g d y ż to w ł a ś n i e p o z i o m w y k s z t a ł c e n i a b y ł c z y n n i k i e m n a j w a ż n i e j s z y m w o k r e ś l a n i u p o ł o -ż e n i a s p o ł e c z n e g o - w t y m s z c z e g ó l n i e m a t e r i a l n e g o - jednostek'*. O d p o ł o w y la t s i e d e m d z i e s i ą t y c h o b s e r w u j e m y n a s i l e n i e s i ę r o z -m a i t y c h p r o c e s ó w , k t ó r e w d ł u ż s z e j p e r s p e k t y w i e c z a s o w e j -m o g ą dopro-2 I b i d e m . ■*J. K o r a l e w i c z - Z ę b i k, S y s t e m w a r t o ś c i a s t r u k -t u r a s p o ł e c z n a , O s s . , W r o c ł a w 19 74 ; W. W i ś n i ^ e w s k i, P o j ę c i e i m i e j s c e w y k s z t a ł c e n i a w ś w i a d o m o ś c i s p o ł e c z e ń s t w a p o l s k i e -go, " S t u d i a S o c j o l o g i c z n e " 197Э , z. 3. 4 J. K o r a l e w i c z - Z ę b i k, A u t o r y t a r y z m , lęk , k o n -f o r m i z m . A n a l i z a s p o ł e c z e ń s t w a p o l s k i e g o k o ń c a lat s i e d e m d z i e s i ą -t y c h , O s s . , W r o c ł a w 190 7, s. 78. 5 К. M. S ł o m c z y ń s k i , Z r ó ż n i c o w a n i e s p o ł e c z n o z a -w o d o -w e i j e g o k o r e l a t y , O s s . , W r o c ł a w 1972.

(3)

w a d z i ć d o k o m p l e t n e g o z a ł a m a n i a i n s t r u m e n t a l n e j f u n k c j i wyższe go w y k s z t a ł c e n i a . W y r a ź n i e z a u w a ż a l n a j e s t r o z b i e ż n o ś ć m i ę d z y a s p i r a c j a -mi m a t e r i a l n y m i l u d z i z w y ż s z y m w y k s z t a ł c e n i e m a m o ż l i w o ś c i a m i ic h z a s p o k o j e n i a , j a k i e s t w a r z a j ą l e g a l n e d o c h o d y z p r a c y e t a t o w e j . K. S ł o m c z y ń s k i i W. W e s o ł o w s k i u d o w o d n i l i , iż j u ż w 1 97 6 r. w y k s z t a ł -c e n i e i l e g a l n y d o -c h ó d z p r a -c y n i e r ó ż n i -c o w a ł y s y t u a -c j i m a t e r i a l n e j l u d z i tak s i l n i e , j a k w 1 9 6 5 r . 6 W y d a j e s i ę , że w l a t a c h o s i e m d z i e -s i ą t y c h t e n d e n c j a ta n i e u l e g ł a z a h a m o w a n i u , a w r ę c z p r z e c i w n i e p o g ł ę b i ł a si ę. F a k t t e n z n a j d u j e o d b i c i e w s p o ł e c z n e j ś w i a d o m o ś c i . C h o ć l u d z i e s ą d z ą , iż s p r a w i e d l i w y m b y ł o b y o d p o w i e d n i o w y s o k i e w y -n a g r a d z a -n i e w i e d z y i w y k s z t a ł c e -n i a ' , to r ó w n o c z e ś n i e z d a j ą s o b i e s p r a w ę z tego, że r z e c z y w i s t o ś ć p o z o s t a j e w j a w n e j s p r z e c z n o ś c i z i c h ż y c z e n i a m i 8 , c o w i ę c e j - n i e w i e r z ą w to, że j e j s z y b k i B i r a -d y k a l n e p r z e k s z t a ł c e n i e j e s t m o ż l i w e 9 . Na c o z a t e m l i c z ą m ł o d z i l u d z i e p o d e j m u j ą c y s t u d i a w d r u g i e j po-ł o w i e la t o s i e m d z i e s i ą t y c h ? J a k ą r o l ę p e po-ł n i w y ż s z e w y k s z t a po-ł c e n i e w i ch k o n c e p c j i ż y c i a ? S p r ó b u j e m y o d p o w i e d z i e ć na te p y t a n i a , p r e z e n t u j ą c s t r a t e g i e ży-c i o w e s t u d e n t ó w , j a k i e u d a ł o s i ę w y r ó ż n i ć i o p i s a ć o p i e r a j ą ży-c s i ę na w y w i a d a c h s w o b o d n y c h z a r e j e s t r o w a n y c h na t a ś m i e m a g n e t o f o n o w e j , któ-re w 1 9 8 6 r. z o s t a ł y p r z e p r o w a d z o n e ze s ł u c h a c z a m i w y ż s z y c h lat s t u d i ó w t r z e c h ł ó d z k i c h u c z e l n i : A k a d e m i i M e d y c z n e j , P o l i t e c h n i k i ł ó d z k i e j i U n i w e r s y t e t u Ł ó d z k i e g o . W y w i a d y te r e a l i z o w a l i s t u d e n c i s o c j o l o g i i UL p r z y o k a z j i z a j ę ć d y d a k t y c z n y c h , p r a k t y k o r a z p r z y g o -t o w y w a n i a p r a c m a g i s -t e r s k i c h . U d a ł o s i ę z e b r a ć 120 w y w i a d ó w , 5 w y - wiadrfw w y ł ą c z o n o z a n a l i z y ze w z g l ę d u na b ł ę d y a n k i e t e r a , w z g l ę d n i e n i e w i a r y g o d n o ś ć r e s p o n d e n t ó w . O o b ó r r e s p o n d e n t ó w b y ł p r z y p a d k o w y . M a t e r i a ł n i e j e s t r e p r e z e n t a t y w n y w s e n s i e s t a t y s t y c z n y m d l a o g ó ł u ł ó d z k i c h s t u d e n t ó w , z t e g o te ż w z g l ę d u s f o r m u ł o w a n e przez nas wnioski m a j ą s t a t u s c z ę ś c i o w o t y l k o u p r a w d o p o d o b n i o n y c h h i p o t e z . W. W e s o ł o w s k i , K . M . S ł o m c z y ń s k i . Prze-m i a n y s t r u k t u r y s p o ł e c z n e j i j e j p e r c e p c j a , r e f e r a t w y g ł o s z o n y na O g ó l n o p o l s k i m Z j e ź d z i e S o c j o l o g ó w w s t y c z n i u 1 9 7 7 r., t e k s t powiel p o d a j ę za:- К o r a 1 e w i с z - Z ę b i k, A u t o r y t a r y z m . . . , s. 7 9 » c ? 2 - ł с W Л к ł* U w a r s t w i e n i e i m e r y t o k r a t y c z n a spra- w i e d l i w o s c , S t u d i a S o c j o l o g i c z n e 1 9 8 0 , z. 4. n i c z n y " ' 1 9 8 1 , b n r 5 ,° W S к 3 a k d z i e l i ć d o b r a > " P r z e g l ą d T e c h -9 N o w a k, P o s t a w y . ..

(4)

2 . S t r a t e g i e ż y c i o w e s t u d e n t ó w I I p o ł o w y lat o s i e m d z i e s i ą t y c h P r e z e n t a c j ę w y n i k ó w a n a l i z y w y w i a d ó w s w o b o d n y c h w k a t e g o r i a c h s t r a t e g i i ż y c i o w y c h p o p r z e d z i ć n a l e ż y u s t a l e n i a m i d e f i n i c y j n y m i . P r z e z " s t r a t e g i ę ż y c i o w ą " r o z u m i e m y - za M. M a r o d y - s p o s ó b r a d z e -n i a s o b i e z r z e c z y w i s t o ś c i ą s p o ł e c z n ą , s p o s ó b o s i ą g a n i a w y z n a c z o -n y c h -n a d r z ę d -n y c h c e l ó w ż y c i o w y c h i r e a l i z o w a -n i a p o ż ą d a -n y c h w a r t o ś c i ^ . M u s i m y w y j a ś n i ć , iż ów " s p o s ó b r a d z e n i a s o b i e z r z e c z y w i s t o ś c i ą s p o ł e c z n ą " o d n o s i m y w y ł ą c z n i e do z a w o d o w o m a t e r i a l n e j s f e r y ż y ci a, C e l e i w a r t o ś c i z w i ą z a n e ze s f e r ą ż y c i a o s o b i s t o r o d z i n n e g o w y -ł ą c z a m y z a n a l i z y j a k o c z y n n i k i n i e r ó ż n i c u j ą c e b a d a n y c h . D a n e z w y w i a d ó w s k ł a n i a j ą n a s d o w y r ó ż n i e n i a n a s t ę p u j ą c y c h t y -p ó w s t r a t e g i i ż y c i o w e j : t y p 1 - s t r a t e g i a s t a b i l i z a c j i p o p r z e z z a w ó d z d o b y w a n y n a s t u -d i a c h i p r a c ę e t a t o w ą w tym z a w o -d z i e ; t y p 2 - s t r a t e g i a a m b i t n y c h o s i ą g n i ę ć z a w o d o w y c h ; t y p 3 - s t r a t e g i a t w ó r c z e g o d z i a ł a n i a ; t y p 4 - s t r a t e g i a a m b i t n y c h o s i ą g n i ę ć m a t e r i a l n y c h ; t y p b - s t r a t e g i a a l t e r n a t y w n y c h w a r i a n t ó w ; t y p 6 - s t r a t e g i a b e z s t r a t e g i i . l . T y p p i e r w s z y ( s t r a t e g i a s t a b i l i z a c j i p o p r z e z z a w ó d ) r e p r e z e n t u j ą o s o b y , k t ó r e p o u k o ń c z e n i u s t u d i ó w p l a n u j ą p o d j ę -c i e p r a -c y e t a t o w e j w w y u -c z o n y m z a w o d z i e . N i e z a l e ż n i e o d t e g o , ja k o b e c n i e o c e n i a j ą s a m f a k t p o d j ę c i a 3 t u d i ó w , л гу te ż s t u d i a j a k o p r z y g o t o w a n i e do z a w o d u , b a d a n i z a l i c z e n i d o t e g o t y p u s ą d z ą , że ich p r z y s z ł o ś ć j e s t j u ż w y r a ź n i e o k r e ś l o n a , z d e t e r m i n o w a n a w y b o r e m , któ-r e g o d o k o n a l i w i e l e la t w c z e ś n i e j , d e c y d u j ą c s i ę na s t u d i o w a n i e . Są " s k a z a n i " na u z y s k a n i e d y p l o m u i p o d j ę c i e , na p o d s t a w i e u p r a w n i e ń , j a k i e o n d a j e , p r a c y e t a t o w e j , k t ó r a m o ż e b y ć n i e z b y t s a t y s f a k c j o n u j ą c a , ta k p o d w z g l ę d e m i n t e l e k t u a l n y m , j a k i m a t e r i a l n y m . N i e d ą -żą d o te go , b y u z y s k a ć s t a t u s c e n i o n e g o s p e c j a l i s t y w s w o i m z a w o -d z i e , z a -d o w a l a ic h p r z e c i ę t n y p o z i o m p r o f e s j o n a l n y . Ic h z -d a n i e m , wy-s o k i e k w a l i f i k a c j e z a w o d o w e n i e idą w p a r z e z w y wy-s o k i m i d o c h o d a m i , lü M. M a r o d y , W a r u n k i t r w a n i a i z m i a n y ł a d u s p o ł e c z n e g o w r e l a c j i do s t a n u ś w i a d o m o ś c i s p o ł e c z n e j , IS UW, W a r s z a w a 198 6.

(5)

z a t e m n i e w a r t o s i ę w y s i l a ć . A u p i r a c j e m a t e r i a l n e t e j g r u p y 1. и з р о п - d e n t ó w n i e są / r e s z t ą w y g ó r o w a n e (w m i a r ę w y g o d n e m i e s z k a n i e , w y -s t a r c z a j ą c a i l o ś ć p i e n i ę d z y n a b i e ż ą c e p o t r z e b y i -s p ę d z e n i e u r lop u) , c o w i ę c e j są o n i p r z e k o n a n i o tym, że n a w e t te p r z e c i ę t n e p o t r z e by b ę d ą m o g l i z a s p o k o i ć j e d y n i e p o p r z e z p o d j ę c i e d o d a t k o w e g o w y s i ł -k u ( p r a c e n a d l i c z b o w e , z l e c o n e i t p . ) , u l o -k o w a n i e s i ę w p r e f e r o w a n e j p o d w z g l ę d e m p ł a c i n s t y t u c j i (MO, w o j s k o ) l u b p o p r z e z r e z y g n a c j ę z ż y c i a w w i e l k i m m i e ś c i e , c o te ż n a s i r e s p o n d e n c i p l a n u j ą u c z y n i ć . 2 . T y p d r u g i ( s t r a t e g i a a m b i t n y c h o s i ą g n i ę ć z a w o d o -w y c h ) s t a n o -w i d o b r ą i l u s t r a c j ę s p e c y f i c z n i e p o j m o -w a n e j -w i a r y -w in - s t r u m e n t a l n o ś ć w y ż s z e g o w y k s z t a ł c e n i a . R e p r e z e n t u j ą c y g o b a d a n i z d a n i a , że w y b i t n e o s i ą g n i ą c i a p r o f e s j o n a l n e , w z g l ę d n i e z a j ę c i e eks-p o n o w a n e g o s t a n o w i s k a , n a d a l eks-p o z w a l a j ą o s i ą g a ć w y s o k i e n a g r o d y w eks- pos t a c i p r e pos t i ż u i d ó b r m a t e r i a l n y c h . S t u d i u j ą p o to, b y z d o b y ć m o ż l i w i e n a j w y ż s z e k w a l i f i k a c j e w s w o i m z a w o d z i e , by s t a ć s i ę w p r z y -s z ł o ś c i w y b i t n y m i l e k a r z a m i , a d w o k a t a m i itp. l u b t eż , by u ł a t w i ć - sob i e z d o sob y c i e " d o sob r e j p o s a d y " , np.. d y r e k t o r a p r z e d s i ę sob i o r s t w a , p r e -z e s a s ą d u itp. G o t o w i są p o n o s i ć w s -z e l k i e -z w i ą -z a n e -z t y m t r u d y , o- b e c n i o tj. w c z a s i e s t u d i ó w j a k i p ó ź n i e j (np. k s z t a ł c e n i e p o d y p l o m o w e , z d o b y w a n i e s t o p n i n a u k o w y c h ) . Z r e g u ł y g o d z ą s i ę na k o n -f o r m i z m w o b e c w ł a d z y . J e s t to c e n a , j a k ą z a m i e r z a j ą z a p ł a c i ć za u- z y s k a n i e p r e s t i ż o w e j p o z y c j i w z a w o d z i e i z d o b y c i e ś r o d k ó w z a p e w n i a j ą c y c h l u k s u s o w y p o z i o m ż y c i a , p r z y c z y m k a ż d y z t y c h c e l ó w w y -d a j e s i ę r ó w n i e w a ż n y . 3. O o t y p u t r z e c i e g o ( s t r a t e g i a t w ó r c z e g o dział a n i a ) z a l i c z y l i ś m y o s o b y , k t ó r e k s z t a dział t u j ą s w o j ą p r z y s z dział o ś ć , o p i e -r a j ą c ją na s z e -r o k o -r o z u m i a n e j t w ó -r c z o ś c i a -r t y s t y c z n e j l u b naukowej, a t a k ż e te, k t ó r e u w a ż a j ą za n a j w a ż n i e j s z e z r e a l i z o w a n i e swoich i d e a -łó w w s f e r z e a k t y w n o ś c i s p o ł e c z n o - p o l i t y c z n e j . B a d a n i n a s t a w i e n i na t w ó r c z e d z i a ł a n i e z r e g u ł y p r z y w i ą z u j ą m n i e j s z ą w a g ę d o w a r t o ś c i by- t o w o - m a t e r i a l n y c h . A n a l i z u j ą c w y w i a d y , o d n o s i s i ę w r a ż e n i e , ż e n a d tą s t r o n ą ż y c i a n a s i r e s p o n d e n c i n i e z a s t a n a w i a j ą s i ę , l i c z ą c n a to, że t a k c z y i n a c z e j u d a s i ę i m r o z w i ą z a ć p r o b l e m y n a t u r y m a t e r i a l nej. S t u d i a m o g ą p e ł n i ć w te j k o n c e p c j i ż y c i a r o z m a i t e f u n k c j e . M o -gą b y ć m i e j s c e m p o z n a w a n i a i u c z e n i a s i ę w a r s z t a t u t w ó r c z e g o , i wte-dy w k ł a d a s i ę w n i e s p o r o w y s i ł k u , a l e i c h r o l a m o ż e t a k ż e p o l e g a ć

(6)

g ł ó w n i e na tym, że p o z o s t a w i a j ą c s p o r o w o l n e g o c z a s u , u m o ż l i w i a j ą r e a l i z o w a n i « t w ó r c z y c h , b ą d ź K r e a c y j n y c h p a s j i . Z a l e ż y to o d togo, c z y k i e r u n e k s t u d i ó w z w i ą z a n y j e s t z d z i e d z i n ą , w k t ó r e j badany chce s i ę r e a l i z o w a ć , c z y też nie. W o b u p r z y p a d k a c h d ą ż y s i ę j e d n a k do u z y s k a n i a d y p l o m u , k t ó r y j e s t p r z e z b a d a n y c h t r a k t o w a n y j a k o u p r a w -n i e -n i e d o d a l s z y c h s t u d i ó w w s z k o ł a c h a r t y s t y c z -n y c h , b ą d ź też j a k o u ł a t w i e n i e p r z y p o d e j m o w a n i u p r a c y t w ó r c z e j c z y s p o ł e c z n o p o l i t y c z -n e j a k t y w -n o ś c i . г У P c z w a r t y ( s t r a t e g i a a m b i t n y c h o s i ą g n i ę ć m a -t e r i a l n y c h ) r e p r e z e n -t u j ą o s o b y , d l a k -t ó r y c h n a d r z ę d n y m c e l e m j e s t o s i ą g n i ę c i e b a r d z o w y s o k i e g o p o z i o m u ż y c i a w s f e r z e m a t e r i a l n e j . W y ż s z e w y k s z t a ł c e n i e - ic h z d a n i e m - s t r a c i ł o s w ą i n s t r u m e n t a l n o ś ć w t y m w z g l ę d z i e . P l a n u j ą w z w i ą z k u z t y m p o ś w i ę c e n i e s i ę z a j ę c i o m b a r d z i e j i n t r a t n y m ni ż p r a c a w w y u c z o n y m z a w o d z i e na p a ń s t w o w e j p o -s a d z i e , t a k i m jak: a) r o z m a i t e , r a c z e j r z a d k o z w i ą z a n e z z a w o d e m , z a j ę c i a w s e k t o -r z e p -r y w a t n y m ; b) w y j a z d y na Z a c h ó d p o ł ą c z o n e z n i e l e g a l n y m p o d j ę c i e m p r a c y ; c) p r y w a t n y o b r ó t t o w a r a m i w k r a j u i z a g r a n i c ą . N i e k t ó r z y l i c z ą na z a s o b n o ś ć r o d z i c ó w , k t ó r a т з w z m o c n i ć ich w ł a s n ą p o z y c j ę f i n a n s o w ą , j e s z c z e inni u w a ż a j ą , że j e d y n y m s p o s o b e m ria z a p e w n i e n i e s o b i e w y s o k i e g o p o z i o m u ż y c i a j e s t e m i g r a c j a d o j a -k i e g o ś -k r a j u -k a p i t a l i s t y c z n e g o i s p o s o b i ą s i ę do t e g o w y j a z d u u c z ą c s i ę n o w e g o j ę z y k a , z d o b y w a j ą c k w a l i f i k a c j e d o r ó ż n y c h p r a c f i z y c z -n y c h itp. D l a w i ę k s z o ś c i t y c h r e s p o -n d e -n t ó w d y p l o m w y ż s z e j u c z e l -n i n i e p o s i a d a ż a d n e j w a r t o ś c i i n i e są - w c h w i l i o b e c n e j - p e w n i , czy b ę d ą d ą ż y ć do j e g o z d o b y c i a . J e ś l i n i e p r z e r y w a j ą s t u d i ó w j uż teraz, to d l a t e g o , że s t a t u s s t u d e n t a j e s t b a r d z i e j w y g o d n y n i ż s t a t u s pra-c o w n i k a , g d y ż p o z o s t a w i a im d u ż o pra-c z a s u , k t ó r y w y k o r z y s t u j ą na z d o -b y w a n i e p i e n i ę d z y i d ó -b r m a t e r i a l n y c h . 5. O s o b y z a l i c z a n e d o t y p u p i ą t e g o ( s t r a t e g i a a l t e r n a t y w n y c h w a r i a n t ó w ) m y ś l ą o s w e j p r z y s z ł o ś c i w a r i a n t o w o . p r z e k o n a n e , że u k o ń c z e n i e s t u d i ó w , p o s i a d a n i e d y p l o m u w y ż s z e j uczelni, n i e w y z n a c z a j e d n o z n a c z n i e d a l s z e j d r o g i ż y c i o w e j . P r a c a w w y u -c z o n y m z a w o d z i e m o ż e b y ć b o w i e m n i e do u z y s k a n i a , b ą d ź te-ż m o ż e b y ć z b y t m a ł o a t r a k c y j n a w z a k r e s i e p o z n a w c z y m l u b / i m a t e r i a l n y m . W taj

(7)

syi-uacji ju z na s t u d i a c h n a l e ż y z d o b y w a ć j a k i e ś d o d a t k o w e k w a l i f i -k a c j e , n a j c z y ś c i e j d o р г а ъ у f i z y c z n e j Gip. u p r a w n i a n i a s p a w a c z a , r o l n i k a , o g r o d n i k a ) , b y p o i c h u k o ń c z e n i u m i e ć s z e r s z e i b a r d z i e j s a t y s f a k c j o n u j ą c e m o ż l i w o ś c i w y b o r u . M y ś l i s i ę w i ę c w t y m p r z y p a d -ku w a r i a n t o w o i p l a n u j e a l t e r n a t y w n e s p o s o b y p o s t ę p o w a n i a . P o s t u -d i a c h - o il e s y t u a c j a na r y n k u p r a c y b ę -d z i e t a k a j a k o b e c n i e p l a n u j e s i ę r a c z e j p o d j ę c i e j a k i e j ś p r a c y f i z y c z n e j , a l e n i e w y k l u -c z a si ę , iż w p r z y s z ł o ś -c i , w b a r d z i e j k o r z y s t n y -c h w a r u n k a -c h , r o z -p o c z n i e s i ę -p r a c ę na -p o d s t a w i e d y -p l o m u w y ż s z e j u c z e l n i . D ą ż y s i ę w z w i ą z k u z t y m d o u k o ń c z e n i a . s t u d i ó w i j e g o z d o b y c i a , t r a k t u j ą c go j a k o a s e k u r a c j ę n a p r z y s z ł o ś ć ^ 6. T y p s z ó s t y (t zw . s t r a t e g i a b e z s t r a t e g i i ) to przy-p a d e k t o t a l n e g o b r a k u w i a r y w i n s t r u m e n t a l n o ś ć w y ż s z e g o w y k s z t a ł c e n i a i w y s t ę p u j ą c e j n a t y m t l e d e z o r i e n t a c j i i b e z r a d n o ś c i ż y c i o w e j . Res-p o n d e n c i z a l i c z a n i d o t e g o t y Res-p u c h a r a k t e r y z u j ą s i ę b r a k i e m j a k i c h -k o l w i e -k p l a n ó w na p r z y s z ł o ś ć , p r z y c z y m s t u d i a t r a -k t u j ą j a -k o o k r e s c z a s u z w a l n i a j ą c y i c h z m y ś l e n i a na t e n t e m a t . W s z e l k i e d e c y z j e co d o p r z y s z ł o ś c i u l e g a j ą w i ę c z a w i e s z e n i u i p r z e s u n i ę c i u na o k r e s p o s t u d i a c h . Na o g ó ł p l a n u j ą u z y s k a n i e d y p l o m u , a l e w i e l u z n i c h z d a -r z e n i e to s t a -r a s i ę o d s u n ą ć w c z a s i e ( p o p -r z e z u -r l o p y d z i e k a ń s k i e , p o d e j m o w a n i e s t u d i ó w n a d r u g i m k i e r u n k u ) . R o l a s t u d e n t a w y d a j e s i ę im j e d y n ą , w k t ó r e j c z u j ą s i ę p e w n i e i w k t ó r e j n i e p o n o s z ą d o t k l i -w y c h p o r a ż e k . N i e d z i -w i -w i ę c , że o k r e s s t u d i o -w a n i a c h c ą m a k s y m a l n i e p r z e d ł u ż y ć , t y m b a r d z i e j że p r z y s z ł o ś ć p o s t u d i a c h p r z e r a ż a ic h do t e g o s t o p n i a , iż n i e c h c ą o n i e j o b e c n i e m y ś l e ć . J e ś l i w c z a s i e stu-d i ó w p o stu-d e j m u j ą j a k i e ś p r a c e z a r o b k o w e , t o stu-d l a c e l ó w stu-d o r a ź n y c h ( w y -j a z d w a k a c y -j n y , z a k u p u b r a n i a ) i n i e t r a k t u -j ą i c h -j a k o i n s t r u m e n t u d l a r e a l i z a c j i ż y c i o w y c h z a m i e r z e ń . 3. W n i o s k i P r z y d a t n o ś ć d y p l o m u u k o ń c z e n i a s t u d i ó w i m o t y w a c j a d o j e g o z d o -b y c i a w r a m a c h p o s z c z e g ó l n y c h s t r a t e g i i j e s t s i l n i e z r ó ż n i c o w a n a . N a j b a r d z i e j j e s t o n p o t r z e b n y tym, k t ó r z y w y b r a l i s t r a t e g i ę s t a b i l i z a c j i p o p r z e z z a w ó d ( t y p 1) o r a z s t r a t e g i ę a m b i t n y c h osiągnięć z a -w o d o -w y c h ( t y p 2). O l a p o z i o m u k s z t a ł c e n i a i j a k o ś c i k a d r -w g o s p o -d a r c e i ż y c i u s p o ł e c z n y m ta o s t a t n i a s t r a t e g i a j e s t n i e w ą t p l i w i e

(8)

n a j b a r d z i e j k o r z y s t n a . S t u d i a t r a k t o w a n e są wówczas j a k o o k r e s zdo-b y w a n i a w y s o k i c h k w a l i f i k a c j i z a w o d o w y c h , zdo-by d a l e j w ż y c i u o s i ą g a ć w ł a ś n i e na ich p o d s t a w i e w y s o k i e p o z y c j e p r e s t i ż o w e i m a t e r i a l n e . Je s t t o p r z e c i w i e ń s t w o wobec s t r a t e g i i s t a b i l i z a c j i p o p r z e z z awód, p r e f e r u j ą c e j p r z e c i ę t n o ś ć o b n i ż a j ą c ą w e f e k c i e zar ówno poz i om u- z y s k i w a n y c h k w a l i f i k a c j i , j a k i pozi om n a u c z a n i a na s t u d i a c h .

T y l k o w n i e k t ó r y c h p r z y p a d k a c h dypl om p o t r z e b n y j e s t z w o l e n n i -kom t w ó r c z e g o d z i a ł a n i a , wt edy m i a n o w i c i e , gdy p r a g n ą o n i s a m o r e a - l i z o w a ć s i ę w d z i e d z i n a c h wy ma g a j ą c y c h p o t w i e r d z e n i a poz i omu p r o -f e s j o n a l n e g o p o p r z e z u k u ń c z e n i e s t u d i ó w . Ol a s t u d e n t ó w r e a l i z u j ą -c y -c h s t r a t e g i ę bez s t r a t e g i i u z y s k a n i e dypl omu ma z n a -c z e n i e -c a ł k i e m d r u g o r z ę d n e . Dl a n i c h n a j w a ż n i e j s z e j e s t " b y c i e na s t u d i a c h " j a k o s w o i s t a f or ma e s k a p i z m u . P o d o b n i e j e s t w p r z y p a d k u t y c h , k t ó r z y r e a -l i z u j ą - j a k t o o k r e ś -l i ł y ś m y - s t r a t e g i ę a -l t e r n a t y w y c h w a r i a n t ó w im dypl om j s s t p o t r z e b n y n i e j a k o "na w s z e l k i wy p a d e k " . Dypl om wydaj e s i ę mi eć z u p e ł n i e m a r g i n a l n e z n a c z e n i e d l a t y c h , k t ó r z y p r e f e r u -j ą a m b i t n e o s i ą g n i ę c i a m a t e r i a l n e ( t y p 4).'

Ta z r ó ż n i c o w a n a r o l a i z n a c z e n i e d y p l o m u w s t r a t e g i a c h ż y c i o -w y c h n a s z y c h s t u d e n t ó -w r z u t u j e n a p o z i o m i c h m o t y -w a c j i d o z d o b y w a n i a w i e d z y w t r a k c i e s t u d i ó w . W ł a ś c i w i e t y l k o a m b i t n i p rof es jo nal iś -ci, t r a k t u j ą c y w i e d z ę i n s t r u m e n t a l n i e o r a z n a s t a w i e n i n a t w ó r c z o ś ć , a t y m s a m y m na p o z n a n i e j a k o w a r t o ś ć s a m ą w s o b i e , c h c ą s i ę n i e tyl-ko u c z y ć , a l e i s t u d i o w a ć . P o z o s t a l i r a c z e j "są n a s t u d i a c h " . N i e d y s p o n u j ą c o d p o w i e d n i m i d a n y m i , n i e m o ż e m y p r z e s ą d z a ć o r o z k ł a d z i e i l o ś c i o w y m r e p r e z e n t a n t ó w p o s z c z e g ó l n y c h s t r a t e g i i , j e d n a k ż e na pod-s t a w i e a n a l i z y p o pod-s i a d a n y c h m a t e r i a ł ó w m o ż e m y pod-s t w i e r d z i ć , iż r e p r e -z e n t a n c i t y c h d w ó c h t y p ó w s t u d e n t ó w n a s t a w i o n y c h na u c -z e n i e s i ę i S t u d i o w a n i e s t a n o w i ą g r u p ę s t o s u n k o w o n i e l i c z n ą .

W y d a j e s ię , że o p i s a n e z j a w i s k a ś w i a d c z ą m. in. o tym, iż p r o -c e s z a ł a m y w a n i a s i ę i n s t r u m e n t a l n e j f u n k -c j i w y ż s z e g o w y k s z t a ł -c e n i a j e s t ju ż w n a s z y m k r a j u p o w a ż n i e z a a w a n s o w a n y , z c z e g o w p e ł n i z d a -je s o b i e s p r a w ę s t u d i u j ą c a m ł o d z i e ż .

(9)

A n n a K u b i a k , I l o n a P r z y b y ł o w s k a U N I V E R S I T Y E D U C A T I O N IN L I F E S T R A T E G I E S OF S T U D E N T S ( O N TH E E X A M P L E OF S U R V E Y OF Ł Ó D Ź S T U D E N T S IN 1 9 8 6 ) S u m m a r y S i n c e t h e s e c o n d h a l f of t h e s e v e n t i e s w e o b s e r v e t h e i n c r e a s e o f d i f f e r e n t p r o c e s s e s w h i c h m a y , in l o n g e r p e r s p e c t i v e , l e a d to c o m p l e t e b r e a k d o w n o f i n s t r u m e n t a l f u n c t i o n o f U n i v e r s i t y educatio n. D i v e r g e n c e b e t w e e n m a t e r i a l a s p i r a t i o n s of U n i v e r s i t y g r a d u a t e s a n d p o s s i b i l i t i e s of s a t i s f y i n g t h e m is v e r y c l e a r . W h a t a r e in t h i s si-t u a si-t i o n si-th e a s p i r a t i o n s of y o u n g p e o p l e s t a r t i n g t h e i r s t u d i e s in th e s e c o n d h a l f of t h e e i g h t i e s . W e t r y to g i v e t h e a n s w e r p r e s e n -t i n g t h e l i f e s t r a t e g i e s w e m a n a g e d to d i s t i n g u i s h a n d d e s c r i b e , o n th e b a s i s of f r e e i n t e r v i e w s r e g i s t e r e d o n t h e t a p e r e c o r d i n g s in 1 9 8 6 w i t h t h e s t u d e n t s o f 3 Ł ó d ź s c h o o l s : Ł ó d ź University, T e c h -n i c a l U -n i v e r s i t y a -n d M e d i c a l A c a d e m y . D e f i -n i -n g l i f e s t r a t e g y as a w a y of l i v i n g in a r e a l s o c i a l c i r c u m s t a n c e s a n d a w a y of r e a l i z a -t i o n cf l i f e g o a l s a n d a c c e p -t e d v a l u e s r e f e r r i n g -t o p r o f e s s i o n a l and m a t e r i a l s p h e r e s of li f e , w e m a y d i f f e r e n t i a t e a n d c h a r a c t e r i z e fol-l o w i n g fol-l i f e s t r a t e g i e s o f t h e s t u d e n t s : (1) s t r a t e g y of s t a b i l i z a -t i o n -t h r o u g h p r o f e s s i o n l e a r n e d a -t -t h e U n i v e r s i -t y , (2 ) s -t r a -t e g y of a m b i t i o u s p r o f e s s i o n a l a c h i e v e m e n t s , (3) s t r a t e g y of c r e a t i v e a c t i -v i t y , (4 ) s t r a t e g y of a m b i t i o u s m a t e r i a l b e n e f i t s , (5) s t r a t e g y of a l t e r n a t i v e s o l u t i o n s , (6) s t r a t e g y w i t h o u t s t r a t e g y .

Cytaty

Powiązane dokumenty

Już dokonane przez Turków masowe zbrodnie na ludności ormiańskiej w okresie I wojny światowej spotkały się z określeniem jako ludobójstwo.. Ale w tym wypadku

Melosik zauważył, iż ekstrapolował przykład poznański na „inne” pedagogiki, gdyż sam jako dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM ma poczucie, iż aktualnie pedagogika

Porównanie ich do pociech świad- czonych przez matkę, podkreśla cały ogrom miłości Bożej do swego narodu, choć w specjalny sposób dotyczy ona Jerozolimy.. Odpowiedzią na

Diehl – Inscriptiones Latinae Christianae Veteres, vol.. Enzyklopädie der Antike,

Jakie były początki, jakie problemy nurtowały ówczesnych założycieli i propagatorów odradzającej się z pożogi wojennej branży górnictwa odkrywkowego węgla brunatnego..

Drugim zadaniem było wykonanie analizy korelacyjnej między zasobnością konkrecji i zasobnościami metali oddzielnie dla poszczególnych genotypów oraz porównanie jej rezultatów

In deze bijdrage wordt beschreven hoe, als onderdeel van het NL-LAB programma, een eerste poging is gedaan om in het kader van twee MSc projecten in samenwerking tussen TU Delft en

Czy więc możliwe jest przyświadczenie realne tej Istocie, która jest Bogiem, o której intelekt wie tyle, że nie może Go ani zobaczyć, ani dotknąć, ani sobie wyobrazić..