Wacław Krasucki, Eugeniusz R. Grela
Akademia Rolnicza w Lublinie, Instytut Żywienia Zwierząt
Efektywność poekstrakcyjnej śruty z rzepaku
podwójnie ulepszonego w żywieniu loch
Efficiency of extracted double low rapeseed meal in sow feeding
Słowa kluczowe: poekstrakcyjna śruta, rzepak podwójnie ulepszony, lochy, reprodukcja, wskaźniki
krwi
Key words: double low extracted rapeseed meal; sows; reproduction; blood indices Badania przeprowadzono przez trzy kolejne
cykle na 48 loszkach rasy pbz x wbp, podzie-lonych na 2 grupy. Loszki grupy I (kontrolnej) otrzymywały mieszanki standardowe typu PR, dostosowane odpowiednio do okresu ciąży i laktacji. W żywieniu loszek grupy II (doś-wiadczalnej) zastosowano 10% poekstrakcyjnej śruty z rzepaku podwójnie ulepszonego zamiast poekstrakcyjnej śruty sojowej. Poekstrakcyjna śruta z rzepaku podwójnie ulepszonego zawie-rała w suchej masie średnio 36,4±2,3% białka ogólnego, 2,51±0,42% tłuszczu surowego, 11,3±0,23% włókna surowego oraz glukozy-nolanów w ilości 26,7±5,21 µmol/g s.m.b. Zastosowanie 10% poekstrakcyjnej śruty z rze-paku podwójnie ulepszonego w mieszance pełnodawkowej nie spowodowało pogorszenia wyników reprodukcji loch oraz pozwoliło na prawidłowy wzrost i rozwój prosiąt. Analizo-wane wskaźniki biochemiczne surowicy krwi (białko całkowite, cholesterol całkowity, mocz-nik, trójjodotyronina – T3 i tyroksyna – T4) nie wykazywały zasadniczych zmian przy porówny-waniu obydwu grup zwierząt, co potwierdza przydatność poekstrakcyjnej śruty z rzepaku podwójnie ulepszonego w żywieniu loch.
The investigations were carried out throughout 3 cycles on 48 sows (Polish Landrace x Polish Large White), divided into 2 groups. The sows of group I (control) were fed with the standard diet, PR type, adjusted for pregnancy or lactation periods. In the diet for group II, soybean meal was substituted by 10% double low rapeseed meal. The double low rapeseed meal contained on average 36.4 ± 2.3% crude protein, 2.51± 0.42% crude fat and 11.3 ± 0.23% crude fibre in dry matter. The diet with 10% rape meal did not deteriorate the reproduction factors of sows and allowed for the proper growth of piglets. The analysed haematological parameters of blood (total protein, total cholesterol, urea, triiodotyronine T3 and thyroxine T4) did not differ significantly in both treatments, thus they confirm the usefulness of double low rapeseed meal in sow feeding..
Wstęp
Niedobór rodzimych pasz białkowych jest jednym z czynników
ograni-czających zwiększenie produkcji zwierzęcej. Relatywnie wysoka cena pasz
białkowych na rynkach światowych ogranicza możliwości importowe, skłaniając
tym samym do większego zainteresowania się krajowymi źródłami jako
alterna-tywnymi do poekstrakcyjnej śruty sojowej. Jedną z nielicznych roślin
wysoko-białkowych uprawianych w Polsce, z produktami której przeprowadzono wiele
doświadczeń jako zamiennikiem śruty sojowej w żywieniu świń, jest rzepak.
Nasiona rzepaku, a zwłaszcza poekstrakcyjna śruta oraz wytłoki, mogą być
wyko-rzystywane na cele paszowe (Bowland, Hardin 1973; Etienne, Dourmad 1987;
Krasucki 1993; Zeman i in. 1994). Interesującym byłoby prześledzenie wpływu
dodatku poekstrakcyjnej śruty z nasion rzepaku podwójnie ulepszonego do dawek
dla loch przez trzy kolejne cykle na cechy reprodukcyjne.
Celem tych badań było więc określenie wpływu dodatku 10% poekstrakcyjnej
śruty z nasion rzepaku podwójnie ulepszonego w żywieniu loch prośnych i
kar-miących na reprodukcję i wybrane wskaźniki biochemiczne krwi.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono przez 3 kolejne cykle reprodukcyjne, rozpoczynając
od 48, a kończąc na 42 lochach rasy pbz x wbp utrzymywanych w pojedynczych
klatkach w jednakowych warunkach środowiskowych. Układ doświadczenia
przedstawiono w tabeli 1. Loszki były kryte knurami zarodowymi rasy wbp.
Utworzono dwie grupy loszek po 24 sztuki. Zwierzęta grupy I, kontrolnej, żywiono
mieszanką PR/C-K w okresie ciąży i mieszanką PR/L-K w okresie laktacji, zaś
loszkom w grupie II zadawano mieszankę PR/C-D w okresie ciąży i PR/L-D
w okresie laktacji. Mieszanki dla zwierząt grupy II zawierały po 10%
poekstrak-cyjnej śruty z rzepaku podwójnie ulepszonego odmiany Bolko.
W poekstrakcyjnej śrucie z rzepaku podwójnie ulepszonego oraz w
mie-szankach oznaczono zawartość składników pokarmowych według Skulmowskiego
(1974), ilość glukozynolanów określono metodą HPLC (ISO 1992). Zawartość
aminokwasów oznaczono metodą chromatografii jonowymiennej na
automatycz-nym analizatorze aminokwasów 119 CL firmy Beckman, zaś poziom tryptofanu
metodą kolorymetryczną. Ponadto w poekstrakcyjnej śrucie z rzepaku podwójnie
ulepszonego oraz mieszankach określono zawartość składników mineralnych
metodą spektrofotometrii absorpcji atomowej, zaś poziom fosforu ogólnego
metodą kolorymetryczną z wykorzystaniem molibdenianu amonu. Na podstawie
własnych oznaczeń zawartości składników i współczynników strawności
przy-jętych z piśmiennictwa (Normy Żywienia Świń) obliczono wartość pokarmową
mieszanek. Zawartość składników pokarmowych mieszanek przedstawiono
w tabeli 2. Lochy żywiono indywidualnie zgodnie z Normami Żywienia Świń
(1993), stosując mieszanką sypką w dwóch odpasach dziennie przy zapewnionym
dostępie do wody.
Tabela 1
Układ doświadczenia — Design of experiments
Cykle reprodukcyjne — Reproduction cycles
1 2 3 Grupy loch — Sow groups
Wyszczególnienie
Specification
I II I II I II Liczba loch — Number of sows 24 24 22 23 21 21 Mieszanki — Diets:
Okres ciąży — Pregnancy period Okres laktacji — Lactation period
PR-C/S PR-L/S PR-C/D PR-L/D PR-C/S PR-L/S PR-C/D PR-L/D PR-C/S PR-L/S PR-C/D PR-L/D Czynnik doświadczalny — Experimental factor:
Pasza białkowa (ciąża):
Protein source (pregnancy):
Ilość roślinnej paszy białkowej [%]
Quantity of plant proteins
Pasza białkowa (laktacja)
Protein source (lactation)
Ilość roślinnej paszy białkowej [%]
Quantity of plant proteins
Ilość mączek zwierzęcych [%]
Quantity of animal proteins
PŚS 7,5 PŚS 7,5 5,0 PSR”00” 10,0 PSR”00” 10,0 5,0 PŚS 7,5 PŚS 7,5 5,0 PSR”00” 10,0 PSR”00” 10,0 5,0 PŚS 7,5 PŚS 7,5 5,0 PSR”00” 10,0 PSR”00” 10,0 5,0
Termin odłączania prosiąt po ukończeniu 35 dni życia — Term of piglet weaning after 35 days of age PR-C/S, PR-C/D — standardowa i doświadczalna mieszanka na okres ciąży
Standard and experimental full-feed diets for pregnancy period
PR-L/S, PR-L/D — standardowa i doświadczalna mieszanka na okres laktacji Standard and experimental full-feed diets for lactation period
PŚS — poekstrakcyjna śruta sojowa — soybean meal,
PŚR “OO” — poekstrakcyjna śruta z rzepaku podwójnie ulepszonego — double low rapeseed meal
Krew do analiz pobierano od loch trzykrotnie, tj. 2 dnia po kryciu, w 110 dniu
ciąży i 21 dniu laktacji z żyły brzeżnej ucha przed rannym odpasem do szklanych
probówek wirówkowych. W surowicy oznaczano następujące wskaźniki
bioche-miczne: cholesterol całkowity, mocznik i białko całkowite przy użyciu zestawów
diagnostycznych firmy „Cormay”. Poziom hormonów tarczycy: trójjodotyroninę
— T
3i tyroksynę — T
4w surowicy oznaczono metodą radioimmunologiczną,
stosując testy RIA-kit T
3, RIA-kit T
4uzyskane w Ośrodku Produkcji i Dystrybucji
Efektywność żywienia loch oceniano na podstawie zmian masy ciała
w okresie ciąży i laktacji oraz liczebności i masy ciała prosiąt urodzonych
i odsadzonych w 35 dniu życia.
Uzyskane wyniki opracowano statystycznie z wykorzystaniem analizy
wa-riancji dla danych nieortogonalnych, według klasyfikacji pojedynczej. Istotność
różnic pomiędzy badanymi czynnikami była wyznaczona wielokrotnym testem
rozstępu Duncana.
Omówienie wyników
Poekstrakcyjna śruta z nasion rzepaku podwójnie ulepszonego zastosowana
w doświadczeniu zawierała średnio w suchej masie 36,4±2,3% białka ogólnego,
2,51±0,42% tłuszczu surowego i 11,3±0,23% włókna surowego. Zawartość
glukozynolanów w poekstrakcyjnej śrucie z rzepaku podwójnie ulepszonego
wyniosła 26,7±5,21 µmol/g s.m.b. Zestawione wartości w tabeli 2 wskazują na
niewielkie różnice w zawartości suchej masy, białka ogólnego, włókna surowego
i popiołu surowego pomiędzy mieszankami dla zwierząt grupy kontrolnej
i doświadczalnej, odpowiednio dla okresu ciąży i laktacji w poszczególnych
cyklach reprodukcyjnych. Stosowane w żywieniu loszek mieszanki były chętnie
wyjadane, niezależnie od rodzaju poszczególnych komponentów w zestawach
paszowych.
Zmiany masy ciała loch w cyklu rozpłodowym łącznie z wydajnością
repro-dukcyjną są jednym ze wskaźników efektywności żywienia, które odzwierciedlają
intensywność anabolizmu w czasie ciąży i laktacji. W przeprowadzonym
doświad-czeniu udział 10% poekstrakcyjnej śruty z rzepaku podwójnie ulepszonego
w mieszance nie przyczynił się do istotnych zmian w przyroście masy ciała loch
w okresie ciąży. Również pozostałe wskaźniki dotyczące ciąży i laktacji
kształto-wały się na zbliżonym poziomie, a zatem niezależnie od czynników
doświad-czalnych (tab. 3). Podobne efekty uzyskali inni autorzy (Flipot, Dufour 1977;
Obidziński i in. 1984).
Wskaźnikiem efektywności żywienia loch jest użytkowość rozpłodowa,
określana przez płodność, plenność i mleczność (tab. 4). Lochy w obu grupach
urodziły średnio po około 10 sztuk prosiąt w miocie, przy czym w każdym
kolejnym miocie miały więcej prosiąt, a najmniejsze upadki odnotowano w 3 cyklu
reprodukcyjnym. Udział poekstrakcyjnej śruty z rzepaku podwójnie ulepszonego
w mieszance spowodował nieznaczne zmniejszenie masy ciała prosiąt w 21 i 35 dniu
odchowu. Świadczyć to może o braku negatywnego oddziaływania 10% udziału
śruty z rzepaku podwójnie ulepszonego w mieszance na mleczność loch.
Wybrane wskaźniki biochemiczne krwi loch w okresie krycia, w 110 dniu
ciąży i 21 dniu laktacji w trzech kolejnych cyklach przedstawiono w tabeli 5.
Tabela 2
Skład chemiczny (%) i wartość pokarmowa mieszanek dla loch
Chemical composition (per cent) and nutritive value of diets for sows
Mieszanka PR-C Pregnancy diets Mieszanka PR-L Lactation diets Wyszczególnienie Specification Cykle reprodukcyjne Reproduction cycles PR-C/S PR-C/D PR-L/S PR-L/D
Sucha masa — Dry matter 1 2 3 89,48 89,50 89,49 89,70 89,73 89,69 89,52 89,54 89,56 89,76 89,81 89,84 Białko surowe — Crude protein 1
2 3 13,28 12,94 13,04 12,86 12,73 12,74 16,32 16,01 16,24 15,94 15,83 15,93 Tłuszcz surowy — Crude fat 1
2 3 2,72 2,73 2,74 2,89 2,90 2,88 3,12 3,16 3,21 3,25 3,31 3,24 Włókno surowe — Crude fibre 1
2 3 5,39 5,36 5,42 5,80 5,79 5,81 5,19 5,16 5,21 5,52 5,47 5,53 Popiół — Ash 1 2 3 5,64 5,69 5,68 6,39 6,35 6,40 5,92 5,87 5,98 6,94 6,89 6,91 Zawartość w 1 kg mieszanki — Content in one kg of a diet:
Energia metaboliczna [MJ] Metabolisable energy 1 2 3 11,98 11,84 11,80 12,06 12,11 12,01 12,65 12,78 12,82 12,89 12,76 12,93 Białko ogólne — Total protein
[g] 1 2 3 133 129 130 129 127 127 163 160 162 159 158 159 Lizyna — Lysine [g] 1 2 3 5,26 5,34 5,19 5,42 5,49 5,36 8,68 8,79 8,71 8,46 8,51 8,39 Metionina + cystyna Methionine + cystine [g] 1 2 3 4,53 4,60 4,86 4,98 4,86 5,12 5,39 5,46 5,56 5,86 5,74 5,81 Wapń Ca [g] 1 2 3 7,62 7,80 7,73 7,76 7,99 7,85 8,26 8,43 8,39 8,56 8,73 8,69 Fosfor P ogólny — Total P [g] 1
2 3 5,71 6,01 5,96 5,46 5,87 5,76 6,43 6,57 6,29 6,98 6,76 6,84
Tabela 3
Masa ciała loch — Body weight of sows [kg]
Grupy loch — Sow groups
I II Wyszczególnienie Specification Cykle reprodukcyjne Reproduction cycles średnia mean SD* średnia mean SD*
Masa ciała przy pokryciu
Body weight at mating
1 2 3 110,2 147,6 168,5 11,2 12,6 10,8 111,3 149,4 169,7 10,6 11,4 10,3 Masa ciała przed porodem
Body weight before farrowing
1 2 3 164,3 191,2 209,7 11,6 10,2 12,5 162,5 191,8 211,3 10,4 12,9 11,1 Masa ciała po porodzie
Body weight after farrowing
1 2 3 141,5 166,6 185,1 7,8 6,4 8,2 138,9 166,7 187,3 8,4 7,6 6,9 Masa ciała w 21 dniu laktacji
Body weight in 21st day of lactation
1 2 3 133,9 159,1 178,4 4,6 7,7 5,2 136,4 158,9 181,1 6,8 9,2 8,7 Masa ciała w 35 dniu laktacji
Body weight in 35th day of lactation
1 2 3 126,6 148,8 167,0 6,9 7,3 8,2 123,6 148,5 168,6 7,7 6,6 8,2 Przyrost masy ciała w okresie ciąży
Body weight gain during pregnancy
1 2 3 54,1 43,6 41,2 5,8 6,9 4,2 51,2 42,4 41,6 7,5 7,3 5,8 Straty poporodowe
Losses of body weight at parturition
1 2 3 22,8 24,6 24,6 2,9 3,4 4,2 23,6 25,1 24,0 3,2 3,8 4,6 Straty laktacyjne
Losses of body weight during lactation
1 2 3 14,9 17,8 18,1 3,1 4,3 3,8 15,3 18,2 18,7 3,9 4,6 3,7 SD — odchylenie standardowe — standard deviation
Tabela 4
Cechy reprodukcyjne loch — Reproductive characteristics of sows
Grupy loch — Sow groups
I II Wyszczególnienie Specification Cykle reprodukcyjne Reproduction cycles średnia mean SD średnia mean SD Liczba loch Number of sows 1 2 3 24 22 21 24 23 21
Liczba prosiąt — Number of piglets:
— przy urodzeniu — born alive 1 2 3 10,13 10,92 11,41 1,12 1,18 1,19 9,84 10,83 10,94 1,34 1,42 1,29 — w 21 dniu życia — at 21st day of age 1
2 3 9,87 10,52 11,13 1,37 1,41 1,46 9,47 10,31 10,52 1,23 1,37 1,42 Liczba prosiąt odsadzonych (po 35 dniach)
Number of weaned piglets after 35 days
1 2 3 9,61 10,32 11,13 1,21 1,32 1,29 9,23 10,12 10,41 1,19 1,43 1,38 Upadki prosiąt do 35 dnia [%]
Mortality of piglets during 35 days
1 2 3 5,13 5,50 2,46 1,18 1,21 1,28 6,20 6,56 4,84 1,20 1,32 1,20 Masa miotu po urodzeniu [kg]
Litter mass at farrowing
1 2 3 12,76 14,85 15,51 2,31 2,25 2,54 12,40 14,40 14,76 2,16 2,83 2,64 Masa miotu w 21 dniu [kg]
Litter mass at 21st day
1 2 3 63,05 66,70 73,33 3,43 3,22 3,39 58,62 64,75 66,90 3,26 3,91 3,72 Masa ciała prosięcia przy urodzeniu [kg]
Body weight of newborn piglets
1 2 3 1,26 1,36 1,36 0,16 0,18 0,19 1,26 1,33 1,35 0,17 0,19 0,21 Masa ciała prosięcia w 21 dniu [kg]
Body weight of a piglet at 21st day
1 2 3 6,39 6,34 6,59 0,36 0,28 0,24 6,19 6,28 6,36 0,24 0,24 0,31 Masa ciała prosięcia odsadzonego [kg]
Body weight of weaned piglet
1 2 3 9,37 9,42 9,80 0,27 0,31 0,28 9,20 9,36 9,68 0,32 0,36 0,29
Tabela 5
Poziom wybranych wskaźników biochemicznych w surowicy krwi loch
Some biochemical indices in blood serum of sows
Grupa I — Group I Grupa II — Group II pobranie krwi — terms of taking of blood samples Parametry Parameters Cykle reprodukcyjne Reproduction cycles okres krycia at mating 110 dzień ciąży 110th day of pregnancy 21 dzień laktacji 21stday of lactation okres krycia at mating 110 dzień ciąży 110th day of pregnancy 21 dzień laktacji 21stday of lactation 1 średnia 7,25 6,76 7,45 6,97 6,51 6,98 SD 0,21 0,31 0,41 0,27 0,31 0,25 2 średnia 6,98 6,69 7,31 7,01 6,45 7,23 SD 0,32 0,46 0,28 0,32 0,28 0,34 3 średnia 7,31 6,89 7,49 7,16 6,62 7,16 Białko całkowite Total protein [g/dl] SD 0,41 0,27 0,34 0,29 0,26 0,29 1 średnia 2,51 2,41 2,59 2,49 3,12 3,49 SD 0,19 0,11 0,15 0,12 0,12 0,16 2 średnia 2,56 2,40 2,62 2,53 3,01 3,38 SD 0,12 0,14 0,10 0,15 0,11 0,15 3 średnia 2,54 2,39 2,58 2,57 2,96 3,45 Cholesterol całkowity Total cholesterol [mmol/l] SD 0,16 0,17 0,17 0,18 0,15 0,14 1 średnia 5,78 6,34 6,57 5,82 5,96 6,84 SD 0,29 0,37 0,36 0,34 0,39 0,36 2 średnia 5,82 6,42 6,64 5,79 6,12 6,76 SD 0,31 0,36 0,41 0,41 0,41 0,41 3 średnia 5,84 6,28 6,53 5,89 5,97 6,89 Mocznik — Urea [mmol/l] SD 0,29 0,32 0,23 0,36 0,34 0,38 1 średnia 1,68 1,41 1,21 1,59 1,28 1,19 SD 0,18 0,14 0,16 0,15 0,14 0,12 2 średnia 1,75 1,47 1,20 1,68 1,31 1,22 SD 0,12 0,12 0,21 0,19 0,18 0,11 3 średnia 1,69 1,38 1,16 1,74 1,29 1,20 T3 [ng/ml] SD 0,13 0,13 0,18 0,13 0,16 0,09 1 średnia 51,6 38,6 31,4 49,7 34,1 30,2 SD 2,4 2,5 2,6 2,2 2,6 2,8 2 średnia 49,8 36,4 29,8 51,2 32,3 31,8 SD 3,1 2,7 2,7 2,6 2,9 2,4 3 średnia 53,1 37,9 31,2 50,6 33,7 31,1 T4 [ng/ml] SD 2,8 3,2 3,0 2,9 3,2 2,1
Poziom białka całkowitego, cholesterolu całkowitego oraz mocznika i
hormo-nów tarczycy we krwi loch nie różnił się istotnie między grupą kontrolną i
doś-wiadczalną. Obserwowane zmiany w uzyskanych wartościach badanych
wskaź-ników były związane przede wszystkim ze stanem fizjologicznym loch. Uzyskane
wyniki wybranych wskaźników biochemicznych krwi pozwalają uznać stan
fizjologiczny badanych loch w obu grupach za właściwy i zgodny z wynikami
otrzymywanymi przez innych autorów (Chichłowska 1990; Etienne i in. 1987;
Flipot, Dufour 1977), jak również z rezultatami wcześniejszych badań własnych
(Krasucki 1991).
Wnioski
1. Zastosowanie 10% poekstrakcyjnej śruty z nasion rzepaku podwójnie
ulep-szonego w mieszankach dla loch pozwoliło uzyskać dobre efekty produkcyjne
w okresie ciąży, laktacji i w odchowie prosiąt, zbliżone do grupy kontrolnej,
żywionej z udziałem poekstrakcyjnej śruty sojowej.
2. Analizowane wskaźniki biochemiczne krwi loch obu grup nie różniły się
istotnie, co potwierdza przydatność 10% udziału poekstrakcyjnej śruty z nasion
rzepaku podwójnie ulepszonego w żywieniu loch prośnych i karmiących.
Literatura
Bowland J.P., Hardin R.T. 1973. Rapeseed meal as a partial replacement for soybean meal in the diets of growing gilts and sows for up to three reproductive cycles. Can. J. Anim. Sci., 53: 355-363. Chichłowska J. 1990. Wpływ czynników antymetabolicznych z poekstrakcyjnych śrut rzepakowych
na wybrane hormony oraz wskaźniki fizjologiczne u szczurów i trzody chlewnej. Rocz. AR Poznań. Rozprawy Naukowe (205).
Etienne M., Dourmad J.Y. 1987. Effets de la consommation de tourteau de colza normal ou à faible teneur en glucosinolates sur la reproduction chez la truie. Journées Rech. Porcine en France, 19: 231-238.
Etienne M., Dourmad J.Y., Obidziński W. 1990. Effets du tourteau de colza à basse teneur en glucosinolates pendant la gestation chez la truie. Journées Rech. Porcine en France, 22: 243-250. Flipot P., Dufour J.J. 1977. Reproductive performance of gilts fed rapeseed meal cv. Tower during
gestation and lactation. Can. J. Anim. Sci., 57: 567-571.
ISO. 1992. International Standards Organization, ISO 9167-1. Rapeseed – determination of glucosinolates content. Part 1. Method using high performance liquid chromatography. Geneve, 9 pp.
Krasucki W. 1991. Efekty zastąpienia poekstrakcyjnej śruty sojowej śrutą z rzepaku „00” w żywieniu loch prośnych i karmiących. Część I. Wskaźniki biochemiczne i enzymatyczne krwi obwodowej loch. Ann. UMCS, sect.EE, vol. IX, 213-220.
w żywieniu loch prośnych i karmiących. Ann. UMCS, sect. EE, vol. XI, 267-275. Normy Żywienia Świń. 1993. Omnitech-Press. Warszawa.
Obidziński W., Horszczaruk F., Wojdan J. 1984. Obserwacje nad wpływem długotrwałego żywienia poekstrakcyjną śrutą rzepakową z odmian niskoglukozynolanowych na zdrowotność i użyt-kowość rozpłodową loch. Medycyna Wet., 40: 548-551.
Skulmowski J. 1974. Metody określania składu pasz i ich jakości. PWRiL. Warszawa.
Zeman L., Šiške V., Hap I. 1994. The effect of administration of rapeseed meal to pregnant sows on the results of efficiency in the first three litters. Živoč. Vyr. 10: 903-916.
