Koncepcja prowadzenia eksploatacji złoża w polu XV/16F O/ZG Lubin

(1)

CUPRUM – Czasopismo Naukowo-Techniczne Górnictwa Rud nr 1 (82) 2017, s. 45-55

___________________________________________________________________________ 45

Koncepcja prowadzenia eksploatacji złoża w polu

XV/16F O/ZG Lubin

Maciej Bodlak1), Dawid Gradecki1), Jerzy Grzesiński2), Michał Lipniarski1)

1)

KGHM CUPRUM sp. z o.o. – CBR, Wrocław, 2)

KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Lubin” Streszczenie

W artykule przedstawiono koncepcję prowadzenia robót wybierkowych w polu eksploatacyj-nym XV/16F w kopalni Lubin, z uwzględnieniem uwarunkowań geologiczno-górniczych w rejonie tego pola, w tym system eksploatacji oraz kierunek prowadzenia robót rozcinko-wych, a także sposób prowadzenia robót likwidacyjnych. Analizę dokonano z uwzględnieniem istniejących zagrożeń naturalnych, zwłaszcza zagrożenia zawałowego, oraz możliwości wdarcia się do wyrobisk luźnych utworów trzeciorzędowych. Pole XV/16F zlokalizowane jest w rejonie pochylni As-33÷35, w odległości około 2 km na południowy zachód od Szybów Głównych kopalni Lubin. Pochylnie te wykonano w latach 80. i 90. ubiegłego wieku, w skałach płonnych, kilkadziesiąt metrów poniżej złoża w przedmiotowym polu, w celu udostępnienia złoża położonego w skrzydle wiszącym uskoku „Głównego Lubina”. Eksploatacja w skrzydle wiszącym tego rejonu została zakończona w 2015 r. Z tego względu w pozostałej części złoża, nad wiązką pochylni As-33÷35, można podjąć roboty wybierkowe.

Słowa kluczowe: kopalnia Lubin, filar oporowy, system eksploatacji

The concept of deposit exploitation in panel XV/16F

in “Lubin” mine

Abstract

The paper presents the concept of mining works in the mining panel XV/16F in “Lubin” mine, taking into account the geological and mining situation, moreover mining system and direc-tion of mining works in this area. Analysis was focused mainly on existing natural hazards, particularly rock fall hazard and hazard of possibilities to break into the excavations the light cenozoic rock. Mining panel XV/16F is located in the region of As-33÷35 drift slops, 2 km southwest of the Major Shafts in “Lubin” mine. These drift slops were made in the 80s and 90s of the last century, in barren rocks, tens of meters below the bed in this panel, in order to provide the deposit open in the horst of “Glowny Lubin” fault. Exploitation in horst was fin-ished in 2015. For this reason, in the remaining part of the bed of copper, under the As-33÷35 drift slopes, start of mining works is possible.

Key words: Lubin mine, support pillar, mining system

Wprowadzenie

Planowane zagospodarowanie złoża w granicach kopalni Lubin zakłada utrzymywa-nie dróg transportowo-wentylacyjnych dla południowych rejonów kopalni z wykorzy-staniem wiązki pochylni As-3335, wykonanych w skałach płonnych, kilkadziesiąt

(2)

metrów poniżej złoża w przedmiotowym polu. Złoże w polu XV/16F charakteryzuje się wysokim okruszcowaniem jak na warunki kopalni Lubin, lecz pozyskanie tych zasobów było dotychczas niemożliwe ze względu na konieczność utrzymywania w polu wyrobisk wentylacyjno-transportowych dla pól sąsiednich w skrzydle wiszą-cym uskoku „Głównego Lubina” oraz dla pola XVII/1 (rys. 1). Wraz z wykonaniem nowych wyrobisk transportowych i wentylacyjnych, po wschodniej stronie pola XVII/2 pojawiła się możliwość pozyskania zasobów uwięzionych w filarach wielkogabaryto-wych w analizowanym polu.

Wobec powyższego, uzasadnionym było przygotowanie koncepcji wybierania zło-ża zalegającego powyżej ww. pochylni, uwzględniając istniejący stan rozcinki złozło-ża na filary wielkogabarytowe i doświadczenia z przebiegu robót wybierkowych w fila-rach oporowych oraz w polach eksploatowanych w rejonie wychodni złoża kopalni Lubin, w sąsiedztwie filara pochylni As-33/34/35.

Rys. 1. Lokalizacja rejonu filara pochylni As-33÷35 O/ZG Lubin (opracowanie własne na podstawie [9])

(3)

Bodlak M. i in., Koncepcja prowadzenia eksploatacji złoża w polu XV/16F…

___________________________________________________________________________ 47

1. Uwarunkowania górniczo-geologiczne

Seria złożowa w polu XV/16F zalega na głębokości od 347,0 m do 635,0 m p.p.t. i ma zmienną miąższość od 1,0 m do 3,8 m, przy czym średnio wynosi 2,3 m, zapa-dając pod kątem około 6º w kierunku NE. We wschodniej części pola, przylegającej do strefy uskoku „Głównego Lubina”, upad złoża dochodzi maksymalnie do 45º.

Złoże w rejonie opisywanego pola reprezentowane jest przez dolomity ilaste i do-lomity smugowate barwy szarej, łupki ilaste, ilasto-dodo-lomityczne i dodo-lomityczne, cienkowarstwowane barwy czarnej oraz piaskowce kwarcowe, drobnoziarniste o barwie szarej.

Zawartość Cu w złożu wynosi od 1,62% do 3,74% (średnio 2,30%), a zawartość Ag wynosi od 54 g/Mg do 205 g/Mg (średnio 105 g/Mg). Skały węglanowe w profilu złożowym są uławicone (grubość ławic od 0,3 do 0,6 m), z wkładkami ilasto- -gipsowymi lub kalcytowymi. Partie złoża z okruszcowanym piaskowcem najliczniej występują w północnej i zachodniej części pola, natomiast w pozostałej części pola stwierdza się brak okruszcowanego bilansowo piaskowca.

Bezpośrednio nad złożem zalega węglanowa seria cechsztyńska uławiconych dolomitów i wapieni o bardzo zróżnicowanej miąższości do maksymalnie około 70,0 m i morfologii stropu wynikającej z erozji przed trzeciorzędowej. Lokalnie roz-mycia erozyjne i głębokie kieszenie krasowe sięgają do poziomu wyrobisk. Mogą one być wypełnione często zawodnionymi utworami klastycznymi trzeciorzędu. Wyżej scharakteryzowana, zróżnicowana budowa stropu determinuje wysoki stan ryzyka możliwości wdarcia się do wyrobisk luźnych utworów trzeciorzędowych. Węglany mają budowę ławicową o średniej grubości ławic 14 cm. Na płaszczyznach podziel-ności występują wkładki ilaste i gipsowo-kalcytowe o grubości do 1 cm. Wyżej zalega zwietrzelina marglisto-wapienna o miąższości około 20,0 m. W północno-wschodniej części pola XV/16F, ze względu na głębszy poziom zalegania złoża, stwierdza się pełny profil cechsztynu.

W centralnej i wschodniej części pola stwierdza się liczne uskoki o biegu NW-SE i WNW-ESE i wielkości zrzutu od 0,5 do 6,0 m. Opisywany rejon znajduje się w miej-scu rozległego zrębu, o szerokości 600-800 m, zawartego pomiędzy strefą uskoku „Głównego Lubina”, zrzucającego złoże o około 55,0 m w kierunku północno- -wschodnim i strefą uskoku „Środkowego Lubina”, o zrzucie maksymalnie do 120,0 m w kierunku południowo-zachodnim, które stanowią naturalne granice pola (rys. 2).

Filar pochylni As-3335 znajduje się w obustronnym otoczeniu zrobów. Wzdłuż biegu pochylni As-3335 pole charakteryzuje się zmienną szerokością, która wynosi od około 400 m w części południowo-zachodniej do około 1300 m w części północ-no-wschodniej. Calizna pola XV/16F (rejon pochylni As-3335), w zdecydowanej większości została rozcięta na filary wielkogabarytowe o zróżnicowanych wymia-rach. W południowej części pola oraz w części centralnej wycinano filary o średnich wymiarach 44×24 m. W części zachodniej pola wycięto mniejsze filary o wymiarach około 18×22 m. Północna część pola została częściowo rozcięta na filary o mocno zróżnicowanych wymiarach. W polu znajduje się kilka pozostawionych fragmentów calizn, nierozciętych głównie z uwagi na stwierdzone otworami badawczymi bliskie sąsiedztwo utworów trzeciorzędowych. Nie wykonano również robót rozcinkowych w części pola charakteryzującej się największymi upadami, dochodzącymi do 45o, znajdującej się w sąsiedztwie strefy uskoku „Głównego Lubina”.

(4)

Zachodnią granicę pola stanowią zroby z ugięciem stropu pól eksploatacyjnych XV/15 oraz XV/11. Południowo-wschodnią granicę analizowanego pola zaś zroby z ugięciem stropu pola XV/3. W wymienionych polach stosowano systemy eksploa-tacji J-UGN-2 oraz J-UGS. Oba wymienione systemy mają charakter dwufazowy i zostały zaprojektowane dla złóż o zwiększonym nachyleniu, sięgającym nawet 35o, a system J-UGS stosowany jest dla warunków słabych stropów i zredukowanej miąższości skał dolomityczno-anhydrytowych.

We wszystkich wspomnianych polach leżących w skrzydle wiszącym występowa-ły problemy z utrzymaniem stateczności stropu wyrobisk górniczych, zarówno w fazie rozcinki na filary technologiczne, jak i w fazie likwidacji. W początkowym okresie prowadzenia eksploatacji w analizowanych polach, w nielicznych przypadkach po-jawiania się symptomów zagrożenia zawałami stropu, podejmowano rutynowe dzia-łania profilaktyczne, łącznie z wyłączeniem z ruchu zagrożonych wyrobisk lub ich odcinków. W zaawansowanej fazie robót zagrożenie to systematycznie wzrastało i obejmowało obie fazy eksploatacji. Znaczące problemy z zabezpieczeniem stropu obudową kotwową, skutkowały wyłączaniem z ruchu kolejnych wycinanych wyro-bisk, a w konsekwencji brakiem dróg dojazdowych do projektowanych robót wybier-kowych.

Na południe od granicznej strefy uskoku „Środkowego Lubina”, w analizowanym rejonie znajdują się pola XVI/1 oraz XVII/1. Natomiast na północ od granicznej strefy uskoku „Głównego Lubina” znajdują się zroby zawałowe pól V/3, V/4, VI/3 oraz VII/15.

Złoże w polu XV/16F zaliczone zostało do II stopnia zagrożenia tąpaniami i I stopnia zagrożenia wodnego. W sąsiedztwie znajduje się komora maszyn cięż-kich C-1B, zlokalizowana przy południowej granicy analizowanego pola, w pobliżu pola rezerwowego XVI/1 [7].

W polach zlokalizowanych na południe od strefy uskoku „Głównego Lubina”, w jego skrzydle wyniesionym, aktywność sejsmiczna kształtowała się na bardzo niskim poziomie, z dominacją zjawisk o energii śladowej i rzędu 102 J. W okresie prowadzenia eksploatacji w polach wystąpiły tylko trzy wstrząsy rzędu 103 J, przy braku wstrząsów o większych energiach. Zarejestrowany poziom aktywności smicznej w tym rejonie wskazuje na znikome zagrożenie tąpaniami. Aktywność sej-smiczna, towarzysząca robotom wybierkowym, prowadzonym w latach 80. i 90, w polach zlokalizowanych w skrzydle zrzuconym tego uskoku, była znacznie więk-sza i kształtowała się na poziomie średnim. W analizowanym okresie zarejestrowa-no 244 wstrząsy rzędu 103 J, 45 wstrząsów rzędu 104 J i 27 rzędu 105 J. Ponadto stwierdzono 6 wstrząsów rzędu 106 J. Nie spowodowały one żadnego tąpnięcia.

(5)

___________________________________________________________________________ 49

Rys. 2. Przekrój geologiczny przez rejon pola XV/16F

Pochylnie As-33-35 wyrobiska w polu LU-XV/16F

4 9 B o d la k M . i in ., K o n ce p cj a p ro w a d ze n ia e ksp lo a ta cj i zł o ża w p o lu X V /1 6 F … ________ __ ____ ______ ______ ______ ___ ___ _ _ ____ _____ ________ ______ ______ ____ __

(6)

2. Dotychczasowe doświadczenia ZG Lubin w trakcie eksploatacji filarów oporowych w rejonie wychodni złóż

Pierwszy filar oporowy został wyeksploatowany w kopalni Lubin w latach 1979-1981, jako pole zamykające klasycznym systemem filarowo-komorowym z zawałem stro-pu, wymuszonym robotami strzałowymi (filar upadowych C-14, C-15) [2, 4, 5 ,6 ,8]. Pierwsze próby wybierania złoża o miąższości średniej, zalegającego w filarach oporowych przy zastosowaniu systemów komorowo-filarowych z zawałem technolo-gicznym były nieudane. Główną przyczyną niepowodzenia był wzrost zagrożenia tąpaniami i zawałami już na etapie rozcinki filarów, w celu wykonania nowych wyro-bisk transportowych i wentylacyjnych przy krawędziach zrobów. Po tąpnięciach pod-czas wybierania filara oporowego pochylni C-159-163 w kopalni Lubin zrezygnowa-no z dalszej eksploatacji znanymi systemami. Opracowazrezygnowa-no zrezygnowa-nowy, dwufazowy spo-sób eksploatacji, zakładający upodatnienie calizny filara przez rozcięcie na filary technologiczne znajdujące się w fazie pozniszczeniowej, a w fazie drugiej wybiera-nie filarów technologicznych i likwidację w kierunku odwrotnym do fazy rozcinki [1].

Do dziś w kopalni Lubin dokonano eksploatacji złoża zalęgającego w kilku fila-rach oporowych, m.in.:

 filar oporowy pochylni C-159÷163,  filar oporowy pochylni C-181÷184,  filar oporowy pochylni C-191÷194,  filar oporowy chodników A-221÷222,  filar oporowy chodników W-74÷W-2.

Doświadczenia uzyskane przy prowadzeniu robót wybierkowych w filarach opo-rowych, w skrępowanych warunkach i w otoczeniu znacznych pól zrobów pozwoliły na wypracowanie systemów eksploatacji, specjalnie przeznaczonych do tych uwa-runkowań oraz ewentualnych dodatkowych rygorów prowadzenia tych robót. Do-tychczasowej eksploatacji filarów oporowych towarzyszyły zaostrzone rygory pro-wadzenia robót wybierkowych. Zazwyczaj cały front rozcinkowy był obejmowany strefą szczególnego zagrożenia tąpaniami, z ograniczeniem liczby osób, mogących jednocześnie przebywać w tej strefie. Dodatkowo obowiązywał całkowity zakaz wstępu przed linię prowadzonej rozcinki [4]. Stosowano też wydłużony czas wycze-kiwania po robotach strzałowych oraz poszerzano wachlarz stosowanych metod obserwacyjno-pomiarowych stanu górotworu. Wykorzystywane metody aktywnego zwalczania zagrożenia tąpaniami (m.in. grupowe strzelania urabiająco-odprężające w przodkach ze stosowaniem wydłużonych otworów włomowych, strzelania odprę-żające w ociosach i spągu itp.) przyczyniały się do stosunkowo dobrej, skutecznej prowokacji wstrząsów średnio- i wysokoenergetycznych.

Należy jednak zwrócić uwagę, że doświadczenia eksploatacyjne w zakresie wy-bierania złoża uwięzionego w filarach oporowych w rejonie wychodni złoża są sto-sunkowo niewielkie. W drugiej połowie lat 90. w rejonie pochylni As-33/34/35 pro-wadzono eksploatację filara oporowego chodników A-221 i A-222 (pole V/5, zlokali-zowane powyżej uskoku „Głównego Lubina”) – rys. 3, systemem komorowo-filarowym z ugięciem stropu. Aktywność sejsmiczna w czasie wybierania złoża utrzymywała się na poziomie umiarkowanym. Wystąpiło tylko kilka wstrząsów o energii rzędu 106 J, które nie spowodowały tąpnięć. Nie zarejestrowano przy tym

(7)

___________________________________________________________________________ 51

wstrząsów o energii wyższego rzędu. Zagrożenia zawałowe i wodne utrzymywały się na średnim poziomie.

Analiza przebiegu eksploatacji, w tym zachowania się górotworu, w rejonie filara pochylni As-3335, powinna wzbogacić dotychczasowe doświadczenia, odnoszące się do eksploatacji złoża w warunkach skrępowanych, w rejonie wychodni złoża rud miedzi kopalń KGHM Polska Miedź S.A., zwłaszcza kopalni Lubin.

Rys. 3. Analizowany filar oporowy w rejonie wychodni w kopalni Lubin (opracowanie własne na podstawie [9])

3. Koncepcja prowadzenia robót wybierkowych w polu XV/16F

W ostatnich latach złoże uwięzione w filarach oporowych chronionych wyrobisk, w dwustronnym otoczeniu zrobów, wybierane było z wykorzystaniem systemów eksploatacji, specjalnie dedykowanych dla takich warunków górniczych. Kopalnia „Lubin” złoże z filarów oporowych pozyskuje systemem komorowo-filarowym z ugię-ciem stropu dla pól zamykających – J-UGZ [8]. Filar pochylni As-3335, pole XV/16F, nie jest typowym filarem oporowym – nie został ustanowiony dla ochrony wyrobisk na poziomie złoża, a w północnej części tego pola nie występuje dwu-stronne otoczenie zrobów. W tej sytuacji, a także z uwagi na:

 stosunkowo małą głębokość zalegania złoża w polu, jak na warunki kopalń LGOM,

 małą miąższość warstwy węglanów i braku warstwy anhydrytów dolnych w analizowanym rejonie,

(8)

 umiarkowany poziom aktywności sejsmicznej podczas robót prowadzonych w otoczeniu pola,

 niewielką miąższość złoża,

 stosunkowo krótki czas, jaki upłynął od powstania zrobów w otoczeniu filara, zastosowanie w polu systemu J-UGZ nie jest dobrym rozwiązaniem. Uważa się, że znacznie korzystniejszy w tych warunkach powinien być system komorowo-filarowy z ugięciem stropu, dla warunków słabych stropów i zredukowanej miąższości skał dolomityczno-anhydrytowych J-UGS. Mając na uwadze zwiększone zagrożenie zawałowe, wynikające z obecności stropowej półki węglanów o zredukowanej miąż-szości oraz bliskości utworów trzeciorzędu i potencjalnego zagrożenia ich przedo-stawania się do wyrobisk, należy dążyć do utrzymywania możliwie najmniejszej wielkości otwarcia przestrzeni roboczej.

Ponieważ złoże w przedmiotowym rejonie jest w przeważającej części już rozcię-te na filary wielkogabarytowe, w polu generalnie prowadzone będą roboty polegają-ce na ich rozcięciu do wielkości filarów technologicznych oraz roboty likwidacyjne.

Zakłada się prowadzenie robót rozcinkowych w przedmiotowym polu w dwóch odmianach, które różnią się sposobem rozcinania filarów wielkogabarytowych na filary technologiczne w rejonie zrobów pola XV/15. Obie odmiany zakładają rozpo-częcie robót wybierkowych w południowo-zachodniej części pola, wzdłuż zrobów pól XV/15, XV/3 (kolor zielony). Równocześnie z ww. robotami proponuje się rozpoczę-cie rozcinki w nachylonej, północnej części złoża oraz fragmentów calizn zawartych w sąsiedztwie strefy uskokowej „Głównego Lubina” (kolor fioletowy) – rys. 4-5.

W odmianie pierwszej zakłada się wyprzedzenie postępu rozcinki na lewym skrzydle i po osiągnięciu linią frontu krawędzi zrobów pola XV/11, planuje się stop-niową zmianę kierunku prowadzenia frontu robót rozcinkowych (kolor granatowy). Po zmianie kierunku frontu, roboty wybierkowe będą prowadzone w kierunku połu-dniowo-wschodnim, po upadzie (kolor żółty) – rys. 4.

Po osiągnięciu 630 m postępu frontu rozcinkowego, prowadzonego w wiązce chodników Z-601÷607, nastąpi zatrzymanie przodków na dotychczasowym kierun-ku, z uwagi na zwiększający się upad złoża. Kierunek dalszych robót wybierkowych w polu będzie uzależniony od lokalnych warunków górniczych, zwłaszcza stropo-wych. Będą one obejmować rozcięcie filarów wielkogabarytowych między chodni-kami i przecinchodni-kami usytuowanymi diagonalnie (kolor błękitny) – rys. 4. Z uwagi na bardzo zróżnicowane wymiary filarów wielkogabarytowych w tym rejonie, wymiary filarów technologicznych charakteryzować się będą dużą zmiennością, z zachowa-niem ich szerokości około 7 m we wszystkich możliwych przypadkach.

Odmiana druga zakłada zatrzymanie frontu robót rozcinkowych, prowadzonego wzdłuż zrobów pól XV/15, XV/3 (kolor zielony), pomijając wyprzedzenie lewego skrzydła przy krawędzi zrobów pola XV/15. Kontynuację robót (zmiana kierunku postępu frontu) (kolor żółty), wzdłuż wiązki chodników Z-601÷ 607, rozpocznie się od granic zrobów pola XV/15 – rys. 5. Pozostałe zasady robót wybierkowych, w tym wymiary filarów oraz długość frontu eksploatacyjnego będzie analogiczna jak w od-mianie pierwszej.

(9)

___________________________________________________________________________ 53

Rys. 4. Kierunki prowadzenia eksploatacji w polu XV/16F, odmiana pierwsza (opracowanie własne na podstawie [9])

Rys. 5. Kierunki prowadzenia eksploatacji w polu XV/16F, odmiana druga (opracowanie własne na podstawie [9])

(10)

Podsumowanie

Doświadczenia eksploatacyjne w zakresie wybierania złoża rud miedzi w kopalniach KGHM Polska Miedź S.A., w rejonach jego wychodni, są stosunkowo niewielkie i dotyczą głównie kopalni Lubin. W tych rejonach występuje zarówno bogata tektoni-ka, jak i bardzo nieregularne zaleganie złoża. Mamy tu do czynienia m.in. ze zwięk-szonymi i zróżnicowanymi kątami nachylenia złoża, nagłą zmianą ilościową i jako-ściową otaczającego złoże górotworu, głównie wykształcenia stropu. Parametry fizykomechaniczne tych skał są mocno zróżnicowane, im bliżej wychodni, złoża są coraz to niższe [3]. W warunkach zbliżonych do panujących w analizowanym rejo-nie, prowadzono roboty wybierkowe w kilku polach zlokalizowanych w pobliżu filara pochylni As-33/34/35.

Doświadczenia te zostały wykorzystane przy opracowaniu koncepcji eksploatacji w polu XV/16F. W rejonie tym występują trudne warunki geologiczno-hydrogeologiczne, związane m.in. z występowaniem stref i lokalnych kawern wypełnionych luźnym materiałem trzeciorzędowym, zredukowaną miąższością skał węglanowych oraz znacznymi upadami złoża i licznymi spękaniami stropowymi.

Z uwagi na zwiększone zagrożenie zawałowe, wynikające z obecności stropowej półki węglanów o zredukowanej miąższości oraz bliskości utworów trzeciorzędu i potencjalnego zagrożenia ich przedostawania się do wyrobisk, należy dążyć do utrzymywania możliwie najmniejszej wielkości otwarcia przestrzeni roboczej.

W profilaktyce zawałowej i zasadach postępowania w rejonach o zredukowanej miąższości skał węglanowych powinny być stosowane skuteczne zasady, wypraco-wane w górnictwie rud miedzi w rejonie wychodni złoża rud miedzi LGOM. Powinny one obejmować czynności na wypadek wdarcia się do wyrobisk luźnych utworów trzeciorzędowych, jak i sposób zabezpieczania wyrobisk przy przechodzeniu pod strefą utworów trzeciorzędowych, m.in. przy półce węglanów poniżej 6 m nie zaleca się kontynuowania drążenia wyrobisk.

Prognoza zagrożenia sejsmicznego wskazuje, że jego poziom w polu XV/16F powinien kształtować się na poziomie niskim. Ponieważ planowana eksploatacja będzie przebiegać w warunkach skrępowanych, nie można wykluczyć większej ak-tywności sejsmicznej górotworu, z możliwością wystąpienia pojedynczych wstrzą-sów rzędu 106 J. Zatem w przypadku stwierdzenia symptomów wzrostu tego zagro-żenia zaleca się stosowanie metod aktywnego jego zwalczania.

Bibliografia

[1] Butra J., 2010, Eksploatacja złoża rud miedzi w warunkach zagrożenia tąpaniami i za-wałami, Wydawnictwo KGHM Cuprum, Wrocław.

[2] Butra J. i in., 2005, Opracowanie koncepcji wcześniejszego wybierania złoża w strefach ochronnych dla głównych wyrobisk funkcyjnych kopalni, w aspekcie racjonalnej gospo-darki złożem i optymalizacji programu eksploatacji kopalni, Praca niepublikowana CBPM CUPRUM, Wrocław.

[3] Dębkowski R. in., 2009, Analiza wyników badań i pomiarów w polach XV/11 i XV/12, wykonanych do zakończenia eksploatacji w polu XV/11, Praca niepublikowana KGHM CUPRUM, Wrocław.

[4] Grzesiński J., 2007, Doświadczenia kopalni Lubin w prowadzeniu eksploatacji w warun-kach skrępowanych na przykładzie wybranych filarów oporowych, Mechanizacja i Auto-matyzacja Górnictwa, nr 9.

(11)

___________________________________________________________________________ 55

[5] Grzesiński J., 2001, Tąpnięcia w filarach oporowych kopalni „Lubin”, Prace naukowe Instytutu Geotechniki i Hydrotechniki Politechniki Wrocławskiej, nr 73.

[6] Kunysz M.N., 1996, Doświadczenia technologiczne górnictwa rud miedzi w aspekcie eksploatacji filarów oporowych i resztek Etapy I i II, Opracowanie Zakład Doświadczalny; Grupa Holdingowa KGHM Polska Miedź S.A – materiały niepublikowane.

[7] Olchawa M. i in., 2013, Kompleksowy projekt eksploatacji złoża O/ZG „Lubin”, w warun-kach zagrożenia tąpaniami na lata 2014-2019, Praca niepublikowana KGHM CUPRUM, Wrocław.

[8] Szpak M. i in., 2015, Koncepcja prowadzenia eksploatacji złoża w warunkach skrępo-wanych, w filarze oporowym pochylń C-140/141/ 142/143 (pole XII/6), Praca niepubliko-wana KGHM CUPRUM, Wrocław.

(12)