Medycyna Weterynaryjna - Summary Medycyna Wet. 62 (4), 420-422, 2006

Medycyna Wet. 2006, 62 (4) 420

Praca oryginalna Original paper

Nasiona roœlin str¹czkowych grubonasiennych, w tym ³ubinu ¿ó³tego, stanowi¹ od lat przedmiot zainteresowa-nia ¿ywieniowców jako alternatywne dla œruty sojowej Ÿród³o bia³ka w mieszankach paszowych dla kurcz¹t broj-lerów (2, 9). Jednak¿e stosunkowo niski poziom energii metabolicznej nasion ³ubinu, niska zawartoœæ aminokwa-sów siarkowych i tryptofanu oraz wysoka zawartoœæ w³ókna surowego ograniczaj¹ mo¿liwoœci ich wykorzy-stania. Jednym ze sposobów poprawy wartoœci ¿ywie-niowej nasion ³ubinów jest ich ob³uszczenie (17). Aby wykorzystaæ wysokie tempo wzrostu ptaków nale¿y uzu-pe³niæ poziom energii w mieszankach paszowych z udzia-³em nasion ³ubinu ¿ó³tego (1, 4). Do tego celu mog¹ po-s³u¿yæ nasiona rzepaku, zw³aszcza ob³uszczone. Ob³usz-czenie nasion rzepaku „00” powoduje bowiem podwy¿-szenie wartoœci pokarmowej bia³ka, zwiêksza dostêpnoœæ t³uszczu, obni¿a zawartoœæ substancji antyod¿ywczych (8). Jednoczeœnie nasiona rzepaku uzupe³niaj¹ niedobór aminokwasów siarkowych w mieszankch paszowych z udzia³em nasion roœlin str¹czkowych, zaœ lizyny i treo-niny w paszach zawieraj¹cych ziarno zbó¿.

Celem badañ by³o okreœlenie wp³ywu skarmiania mie-szanek paszowych z udzia³em ob³uszczonych nasion ³u-binu ¿ó³tego i pe³not³ustych ob³uszczonych nasion rze-paku „00” na wskaŸniki odchowu oraz wybrane

para-metry hematologiczne i biochemiczne krwi u kurcz¹t broj-lerów.

Materia³ i metody

W doœwiadczeniu wykorzystano ob³uszczone nasiona ³u-binu ¿ó³tego odmiany „Orbit” i ob³uszczone nasiona rzepaku „00” odmiany Bolko.

Doœwiadczenie przeprowadzono na 96 kurczêtach Astra B w okresie od 1. do 49. dnia ¿ycia, które zaliczono losowo do 4 grup – kontrolnej i 3 doœwiadczalnych. Ka¿da z grup sk³a-da³a siê z 4 powtórzeñ, po 6 ptaków w ka¿dym (3 koguty i 3 kurki). Kurczêta z grupy I – kontrolnej – ¿ywione by³y typow¹ mieszank¹ paszow¹ z udzia³em œruty pszennej i sojo-wej. W grupach doœwiadczalnych kurczêta otrzymywa³y mie-szanki pszenno-sojowe z udzia³em ob³uszczonych nasion: rze-paku „00” – grupa II; ³ubinu ¿ó³tego – grupa III; ³ubinu ¿ó³te-go i rzepaku „00” – grupa IV. Bia³ko poekstrakcyjnej œruty sojowej zast¹piono bia³kiem ³ubinowym na poziomie 50% w mieszankach typu starter i 100% w mieszankach typu gro-wer. Ob³uszczone nasiona rzepaku „00” zosta³y wprowadzo-ne do mieszawprowadzo-nek w iloœci 10% w miejsce œruty pszenwprowadzo-nej. Wszystkie dawki pokarmowe zawiera³y m¹czkê rybn¹ i przed-mieszkê mineralno-witaminow¹. Poziom bia³ka ogólnego w mieszankach paszowych by³ wyrównany i zgodny z za³o¿e-niami recepturowymi.

Podstawow¹ analizê chemiczn¹ pasz wykonano klasycz-nymi metodami wg Skulmowskiego (15). Zawartoœæ wapnia

Wp³yw nasion ³ubinu ¿ó³tego i rzepaku „00” na odchów

oraz wybrane wskaŸniki krwi kurcz¹t brojlerów

GRA¯YNA BIELECKA, WALDEMAR KOROL, IWONA PUZIO*

Instytut Zootechniki, Krajowe Laboratorium Pasz, ul. Chmielna 2, 20-079 Lublin

*Katedra Biochemii i Fizjologii Zwierz¹t Wydzia³u Medycyny Weterynaryjnej AR, ul. Akademicka 12, 20-033 Lublin

Bielecka G., Korol W., Puzio I.

Effect of yellow lupin seeds and rape “00” seeds on the performance and some indexes of blood in broiler chickens

Summary

The aim of the study was to investigate the influence of mixtures with dehulled yellow lupin seeds and dehulled rape “00” seeds on the performance and some haematological and biochemical indexes of the blood in broiler chickens. The research was carried out on 96 Astra B broiler chickens during the period from the 1st to 49th _day of life. The chickens were divided into 4 groups with 24 birds in each group. Group I – the control – was fed on a typical mixed wheat-soybean feed. Dehulled yellow lupin seeds and dehulled rape “00” seeds were used in the experimental diets. In groups III and IV soybean meal protein was replaced by lupin meal protein in quantities of 50% in starter feed and 100% in grower feed. Dehulled rape “00” seeds were added in a quantity of 10% to the diet for groups II and IV. The following were measured: indexes of rearing – body weight, feed and total protein consumption; haematological parameters – erythrocytes, leucocytes, Ht, MCV, MCHC, MCH and biochemical parameters – total protein and uric acid in blood plasma.

Chickens fed on the diet with the parallel addition of dehulled yellow lupin and rape “00” seeds had the highest body weight (2.172 kg) and the lowest feed and protein intake (1.989 kg/kg and 0.385 kg/kg) per body gain. Rearing results obtained in the other experimental groups were comparable with controls. An influence of experimental feeding on haematological indexes was not demonstrated. In the respective groups the content of uric acid and total protein in blood plasma were within the limits of physiological standards. The obtained results indicate that dehulled lupin seeds and dehulled rape “00” seeds are useful for feeding of broiler chickens.

Medycyna Wet. 2006, 62 (4) 421 oznaczono metod¹ absorpcyjnej spektrometrii atomowej,

na-tomiast fosfor metod¹ kolorymetryczn¹ z molibdenianem amonowym w obecnoœci eikonogenu (10). Wyniki analiz che-micznych oraz wspó³czynniki strawnoœci podstawowych sk³adników pokarmowych uzyskanych z badañ strawnoœcio-wych pos³u¿y³y do obliczenia pozornej energii metabolicznej badanych pasz (AME_N) skorygowanej na zerow¹ retencjê azotu wg Norm ¯ywienia Drobiu (16).

Po trzech i po siedmiu tygodniach ¿ycia kurcz¹t okreœlono wskaŸniki odchowu – masê cia³a oraz wykorzystanie paszy i bia³ka. W 49. dniu ¿ycia od 6 kurcz¹t z ka¿dej grupy (3 ko-guty i 3 kurki) pobrano krew z ¿y³y skrzyd³owej. Oznaczono liczbê erytrocytów i leukocytów metod¹ komorow¹ w p³ynie Natta-Herricka (7), poziom hemoglobiny metod¹ Drabkina (18), hematokryt przy wykorzystaniu mikrometody wg Stan-kiewicza (18). Wyliczono wskaŸniki czerwonokrwinkowe: œredni¹ objêtoœæ erytrocytu (MCV), œredni¹ zawartoœæ hemo-globiny w erytrocycie (MCH) i œrednie stê¿enie hemohemo-globiny w krwince (MCHC) na podstawie wzorów podanych przez Wintrobe (22). Bia³ko ogólne i kwas moczowy w surowicy krwi oznaczono metodami kolorymetrycznymi z wykorzysta-niem zestawów diagnostycznych (POCh Gliwice).

Uzyskane wyniki poddano ocenie statystycznej z wykorzys-taniem analizy wariancji, a istotnoœæ ró¿nic wyznaczono testem t-Studenta.

Wyniki i omówienie

Wprowadzenie do mieszanek paszowych ob³uszczo-nych nasion rzepaku „00” zwiêkszy³o wartoœæ energe-tyczn¹ paszy oraz pozwoli³o na zachowanie normatyw-nej zawartoœci bia³ka (16). Dawki doœwiadczalne cha-rakteryzowa³y siê wy¿sz¹ zawartoœci¹ t³uszczu

surowe-go oraz niskim poziomem w³ókna surowesurowe-go (tab. 1). Kurczêta chêtnie pobiera³y paszê. Nie stwierdzono ujem-nego wp³ywu czynników ¿ywieniowych na zdrowotnoœæ i padniêcia.

Udzia³ w mieszankach paszowych ob³uszczo-nych nasion rzepaku „00”, jak równie¿ ob³usz-czonych nasion ³ubinu ¿ó³tego „Orbit”, wp³yn¹³ korzystnie na uzyskane wyniki odchowu (tab. 2). Po 7 tygodniach odchowu œrednia masa cia³a kurcz¹t by³a wysoka i przekroczy³a 2 kg we wszystkich grupach ¿ywieniowych (2,057-2,172 kg). Kurczêta z grupy IV uzyska³y najwy¿sz¹ masê cia³a, wy¿sz¹ o 6,7%-9,5% w porównaniu z pozosta³ymi grupami (p < 0,05). Po zakoñcze-niu odchowu kogutki z grupy IV uzyska³y naj-wy¿sz¹ masê cia³a, naj-wy¿sz¹ o 17,1% od stwier-dzonej w grupie II i o 11,3% w grupie III (p < 0,05). Masa cia³a kurek w grupach, w których stosowano mieszanki z udzia³em ob³uszczonych nasion rzepaku „Bolko” (II i IV), by³a wy¿sza o ok. 4% od wartoœci uzyskanych w grupie I i III. Uzyskane wyniki potwierdzi³y wczeœniej-sze badania Janochy i wsp. (4) oraz Œliwiñskie-go i wsp. (21), którzy, stosuj¹c w ¿ywieniu mie-szanki paszowe z udzia³em od 3 do 12% nasion rzepaku, uzyskali wzrost masy cia³a i poprawê wykorzystania paszy przez kurczêta brojlery.

Zu¿ycie paszy na 1 kg przyrostu okaza³o siê najni¿sze w grupie IV, zarówno w okresie ¿ywie-nia mieszankami DKA-starter, jak i DKA-gro-wer i wynios³o, odpowiednio, 1,496 kg i 1,989 kg (p < 0,05). Wprowadzenie ob³uszczonych nasion

k e n a z s e i m y n z c i m e h c d a ³ k S Grupa I II III IV -A K D r e tr a t s -a s a m a h c u S 895 897 905 904 e n l ó g o o k ³ a i B 225 223 226 224 y w o r u s z c z s u ³ T 118 165 124 168 e w o r u s o n k ó ³ W 128 128 131 129 y w o r u s ³ ó i p o P 159 157 158 156 e w o g ¹ i c y w -N -z e b e j c n a t s b u S 565 524 566 527 ñ p a W 11,4 11,3 10,9 11,2 r o f s o F 17,4 17,7 17,6 17,9 E M A _N 11,6 12,6 12,0 13,0 -A K D r e w o r g -a s a m a h c u S 883 882 880 878 e n l ó g o o k ³ a i B 186 187 190 185 y w o r u s z c z s u ³ T 122 169 130 174 e w o r u s o n k ó ³ W 129 128 129 129 y w o r u s ³ ó i p o P 144 144 142 144 e w o g ¹ i c y w -N -z e b e j c n a t s b u S 602 554 589 546 ñ p a W 19,0 19,0 18,4 18,9 r o f s o F 15,6 16,6 15,8 16,2 E M A _N 12,0 12,8 12,0 13,0

Tab. 1. Sk³ad chemiczny mieszanek DKA-starter i DKA-gro-wer (g/kg), energia metaboliczna AMEN (MJ/kg)

e n a d a B y rt e m a r a p y p u r G I II III IV h c a i n d o g y t 3 o p a ³ a i c a s a M i k t u g o K 0,598b_{±0,049 0,593}ab_{±0,0682 0,606}ab_{±0,044 0,673}a_±0,054 i k r u K 0,560±0,057 0,595±0,033 0,568±0,040 0,594±0,051 m e ³ ó g O 0,579b_{±0,055 0,594}b_{±0,061 0,587}b_{±0,046 0,634}a_±0,650 h c a i n d o g y t 7 o p a ³ a i c a s a M i k t u g o K 2,238ab_{±0,286 2,099}b_{±0,325 2,208}b_{±0,211 2,457}a_±0,199 i k r u K 1,860±0,129 1,942±0,194 1,873±0,151 1,934±0,127 m e ³ ó g O 2,057±0,293 2,017±0,270 2,035±0,262 2,172±0,310 : y z s a p e i c y ¿ u Z r e tr a t s -A K D 1,671a_{±0,021 1,541}b_{±0,200 1,579}b_{±0,069 1,496}b_±0,033 r e w o r g -A K D 2,371a_{±0,041 2,356}a_{±0,112 2,383}a_{±0,033 2,189}b_±0,053 m e ³ ó g O 2,177a_{±0,025 2,105}a_{±0,062 2,157}a_{±0,036 1,989}b_±0,056 : a k ³ a i b e i c y ¿ u Z r e tr a t s -A K D 0,376a_{±0,005 0,341}bc_{±0,004 0,357}ab_{±0,015 0,355}c_±0,007 r e w o r g -A K D 0,441a_{±0,008 0,441}a_{±0,023 0,453}a_{±0,060 0,405}b_±0,010 m e ³ ó g O 0,423a_{±0,005 0,410}a_{±0,014 0,426}a_{±0,007 0,385}b_±0,009

Tab. 2. WskaŸniki odchowu kurcz¹t brojlerów. Masa cia³a (kg), zu¿ycie paszy i bia³ka na kilogram przyrostu (kg), (n = 24; –x ± s)

Objaœnienia: a, b, c - wartoœci œrednie w wierszach oznaczone ró¿nymi lite-rami ró¿ni¹ siê istotnie przy p £ 0,05

Medycyna Wet. 2006, 62 (4) 422

rzepaku „00” do doœwiadczalnych miesza-nek paszowych z ob³uszczonymi nasionami ³ubinu ¿ó³tego i do mieszanek z udzia³em œruty sojowej pozwoli³o na uzyskanie po-dobnych wyników jak w grupie kontrolnej. Równie¿ wykorzystanie bia³ka na jednost-kê przyrostu by³o najkorzystniejsze w gru-pie IV – 0,385 kg, wobec 0,410-0,426 kg w pozosta³ych grupach. Pozytywne efekty zastosowania nasion rzepaku „00” w ¿ywie-niu kurcz¹t brojlerów uzyskali inni autorzy (3, 11).

WskaŸniki hematologiczne (tab. 3), bê-d¹ce wyk³adnikiem kondycji zdrowotnej zwierz¹t mieœci³y siê w granicach norm fiz-jologicznych (19). Poziom hematokrytu od 0,287 l/l do 0,297 l/l wskazywa³ na prawid-³owy rozwój ptaków. Podobny poziom he-matokrytu u brojlerów stwierdzi³ Scheele (13), stosuj¹c wysokoenergetyczne,

nat³usz-czane mieszanki paszowe w badaniach czynników po-woduj¹cych wystêpowanie syndromu nag³ej œmierci i ascites u kurcz¹t. W grupie kurcz¹t z objawami ascites poziom hematokrytu we krwi wzrasta³ do 36%. Na uwa-gê zas³uguje mniejsza liczba erytrocytów we krwi kur-cz¹t ¿ywionych mieszankami z udzia³em ob³uszczonych nasion rzepaku i ³ubinu. Nale¿y jednak zauwa¿yæ, ¿e kom-pensowane jest to wy¿sz¹ zawartoœci¹ hemoglobiny. Po-dobn¹ tendencjê wykaza³a Szubartowska i wsp. (20). Iloœæ kwasu moczowego w surowicy krwi w znacznym stop-niu zale¿y od jakoœci skarmianego bia³ka i rzadko prze-kracza 10 mg/dl, co jest konsekwencj¹ jego intensywne-go wydalania u ptaków (14). W przeprowadzonym do-œwiadczeniu wartoœci tego wskaŸnika kszta³towa³y siê na poziomie 4,86-6,20 mg/dl. Wprowadzenie do mieszanek paszowych ob³uszczonych nasion rzepaku „00” spowo-dowa³o obni¿enie poziomu kwasu moczowego w suro-wicy krwi kurcz¹t, œwiadcz¹c o korzystniejszej przemia-nie zwi¹zków azotowych u ptaków z tych grup. Zawar-toœæ bia³ka ca³kowitego w surowicy, pomimo stwierdzo-nych ró¿nic, zawiera³a siê w granicach norm fizjologicz-nych (12, 19). Koz³owski i wsp. (6) stosuj¹c w ¿ywieniu mieszanki paszowe z udzia³em 11% nasion rzepaku dwu-zerowego, a tak¿e Koncicki i wsp. (5), wprowadzaj¹c do mieszanek pokarmowych w miejsce poekstrakcyjnej œruty sojowej od 27 do 30% poekstrakcyjnej œruty rzepako-wej, równie¿ nie wykazali negatywnego wp³ywu produk-tów rzepakowych na wyniki badañ hematologicznych i biochemicznych krwi ptaków.

Podsumowuj¹c nale¿y stwierdziæ, ¿e ³¹czne zastoso-wanie ob³uszczonych nasion ³ubinu ¿ó³tego i rzepaku w mieszankach paszowych pozwoli³o uzyskaæ wzrost masy cia³a kurcz¹t brojlerów o 5,6% i ni¿sze zu¿ycie paszy na 1 kg przyrostu o 8,6% w porównaniu z wskaŸ-nikami odchowu uzyskanymi u ptaków ¿ywionych typo-w¹ mieszank¹ pszenno-sojotypo-w¹, potwierdzaj¹c du¿¹ u¿y-tecznoœæ ob³uszczonych nasion ³ubinu ¿ó³tego i ob³usz-czonych nasion rzepaku w ¿ywieniu kurcz¹t brojlerów. Mieszcz¹ce siê w granicach norm fizjologicznych wskaŸ-niki hematologiczne i biochemiczne krwi kurcz¹t brojle-rów potwierdzi³y dobr¹ kondycjê zdrowotn¹ ptaków.

Piœmiennictwo

1.Bogusz G., Korol W., Matyka S.: Zastosowanie nasion i œruty z rzepaku Jantar w ¿ywieniu kurcz¹t brojlerów. Zesz. Probl. IHAR Roœliny oleiste. Wyniki badañ za rok 1990, 1991, 2, 253-262.

2.Farrell D. J., Perez-Maldonado R. A., Mannion P. F.: Optimum inclusion of field peas, faba beans, chick peas and sweet lupinus in poultry diets. II. Broiler experiments. Br. Poultry Sci. 1999, 40, 674-680.

3.Hañczakowski P., Fraœ B.: Wartoœæ od¿ywcza nasion i œrut poekstrakcyjnych z rzepaku tradycyjnego i podwójnie ulepszonego. Rocz. Nauk. Zoot. 1983, 1, 91-97.

4.Janocha A., Klocek B., Osek M.: Ocena mieszanek dla brojlerów z ró¿nym udzia-³em nasion rzepaku podwójnie ulepszonego. Roœliny Oleiste 1994, 15, 199-206. 5.Koncicki A., Krasnodêbska-Depta A., Faruga A., Mikulski D., Koz³owski M., Koz³owska H., Janowska I., Rotkiewicz D.: Wp³yw mieszanek pe³noporcjowych z udzia³em ró¿nych œrut rzepakowych na zachowanie siê niektórych wskaŸni-ków hematologicznych i biochemicznych u kurcz¹t brojlerów. Zesz. Nauk. AR, Wroc³aw 1991, 198, 97-105.

6.Koz³owski M., Mikulski D., Koz³owski K., Faruga., Koncicki A., Koz³owska H., Rotkiewicz D., Krasnodêbska-Depta A.: Zastosowanie nasion rzepaku w ¿ywie-niu kurcz¹t brojlerów. Acta Acad. Agrcult. Tech. Olst. Zoot. 1991, 34, 170-181. 7.Natt M. P., Herrick C. A.: A new blood diluent for counting the erythrocytes and

leucocytes of the chicken. Poultry Sci. 1952, 31, 735-738.

8.Pastuszewska B.: Sk³ad i wartoœæ pokarmowa œruty, nasion i makuchu z rzepa-ku. Rzepak w ¿ywieniu zwierz¹t. Wyd. PAN, Warszawa 1992, s. 5-11. 9.Piech-Schleicher A., Jamroz D.: Zastosowanie nasion ³ubinu ¿ó³tego w

mie-szankach treœciwych dla kurcz¹t brojlerów. Cz. IV. Du¿e iloœci nasion z ³ubinu i dro¿d¿y w zastêpstwie poekstrakcyjnej œruty sojowej przy ograniczeniu i wy-eliminowaniu pasz pochodzenia zwierzêcego. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 1982, 239, 57-64.

10.Polska Norma PN-77/R-64781. Pasze. Woda i œcieki. Oznaczanie fosforu. 11.Rosiñski D., Zadernowski R.: Œruta z nasion rzepaku jako sk³adnik mieszanek

dla kurcz¹t brojlerów. Zesz. Nauk. Drob. 1990, 7, 23-29.

12.Ross J. G., Christie G., Halliday W. G., Morley J.: Hematological and blood chemistry „comparison values” for clinical pathology in poultry. Vet. Rec. 1978, 102, 29-31.

13.Scheele C. W.: Effects of nutrition factors on the occurrence of ascites and heart failure syndrome. Proc. 9th _{Europ. Symp. Poultry Nutrition, September 5-9, 1993,}

Jelenia Góra, s. 215-230.

14.Scott M. L., Nesheim M. C., Young R. J.: ¯ywienie kur. PWRiL, Warszawa 1987. 15.Skulmowski J.: Metody okreœlania sk³adu pasz i ich jakoœci. PWRiL, Warszawa

1974.

16.Smulikowska S. (red.): Normy ¯ywienia Drobiu. Instytut Fizjologii i ¯ywienia Zwierz¹t PAN, Jab³onna 1996.

17.Smulikowska S., Wasilewko J., Mieczkowska A.: A note of chemical composi-tion of the cotyledons and seed coat of three species of sweet lupin. J. Anim. Feed Sci. 1995, 4, 69-76.

18.Stankiewicz W.: Hematologia weterynaryjna. PWRiL, Warszawa 1973. 19.Sturkie P. D.: Fizjologia ptaków. PWRiL, Warszawa 1970.

20.Szubartowska E., Gromysz-Ka³kowska K., Kaczanowska E., Matyka S.: Blood picture of broiler chickens fed a different diet. Part 1. The diet with different fats. Ann. Univ. Mariae Curie-Sk³odowska, sectio DD, 1991, 46, 99-105. 21.Œliwiñski B., Rutkowski A., Wi¹z M.: Zastosowanie pe³nych nasion rzepaku „00”

oraz poekstrakcyjnej œruty rzepakowej w mieszankach dla kurcz¹t brojlerów. Rocz. Zoot. AR, Poznañ 1997, 49, 103-110.

22.Wintrobe M. M.: Clinical Hematology. Lea and Febiger, Philadelphia 1956. Adres autora: dr in¿. Gra¿yna Bielecka, ul. Chmielna 2, 20-079 Lublin; e-mail: gbielecka@clpp.lublin.pl

Objaœnienia: a, b – wartoœci œrednie w wierszach oznaczone ró¿nymi literami ró¿ni¹ siê istotnie przy p £ 0,05

a k s W Ÿ inik Grupy I II III IV 0 1 , y t y c o rt y r E 12_{l/ 12,57±0,50 12,26±0,67 12,13±0,30 12,22±0,24} 0 1 , y t y c o k u e L 9_{l/ 17,06±3,38 15,59±3,12 14,89±3,34 14,31±1,73} l/ g , a n i b o l g o m e H 96,60±7,10 95,60±5,00 95,30±5,10 99,00±7,30 l/ l ,t y r k o t a m e H 0,295±0,009 0,292±0,014 0,287±0,014 0,297±0,015 lf , V C M 118,83±21,94 137,30±27,81 137,83±21,76 135,53±18,91 g p , H C M 38,98±7,42 45,01±9,47 45,62±6,40 45,25±7,49 l d / g , C H C M 32,75±1,57 32,76±0,83 33,20±1,15 33,30±1,26 l d / g m y w o z c o m s a w K 5,77ab_{±1,57 4,86}b_{±0,77 6,20}a_{±0,72 5,32}ab_±0,76 l d / g e ti w o k ³ a c o k ³ a i B 3,83a_{±0,15 3,51}b_{±0,20 3,91}b_{±0,23 3,82}ab_±0,45

Tab. 3. WskaŸniki hematologiczne i biochemiczne krwi kurcz¹t brojlerów (n = 6; –x ± s)