• Nie Znaleziono Wyników

Pedagogiczne źródła stanowienia celów pracy socjalno-wychowawczej

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Pedagogiczne źródła stanowienia celów pracy socjalno-wychowawczej"

Copied!
15
0
0

Pełen tekst

(1)

A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ F O L I A O E C O N O M I C A 10 3, 1 9 9 0 _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ W o j c i e c h M i k o ł a j e w i c z P E D A G O G I C Z N E Ź R Ó D Ł A S T A N O W I E N I A C E L Ó W P R A C Y S O C J A L N O - W Y C H O W A W C Z E J * * P r a c a s o c j a l n a j e a t d z i a ł a l n o ś c i ą , k t ó r a w o ż e w p ł y w a ć b e z p o ś r e d ­ n i o n a p r z e b i e g ż y c i a s p o ł e c z n e g o w j e g o « a k r o - i m i k r o s k a l i . Z a i n ­ t e r e s o w a n i e p e d a g o g i k i s p o ł e c z n e j d l a p o c z y n a r t p r a c o w n i k ó w s o c j a l ­ n y c h m e j e s t z a t e m p r z y p a d k o w e . W y c h o w a n i e j e s t ś r o d k i e m o s i ą g a ­ n i a c e l ó w z e w n ę t r z n y c h w s t o s u n k u d o n i e g o s a m e g o . W t y m r ó ż n i s i ę o d m a n i p u l a c j i , k t ó r e j p o d d a w a n i s ą z a r ó w n o p r a c o w n i c y s o c j a l n i , jak i i c n p o d o p i e c z n i . W y c h o w a n i e o d w o ł u j e s i ę d o c z ł o w i e k a i k o r z y s t a z b o g a c t w a j e g o o s o b o w o ś c i p o to, b y z b l i ż y ć g o d o i n n y c h ludzi. Z a ­ ł o ż e n i e t a k i e o b c e j e s t t y m , k t ó r z y u p r a w i a j ą d z i a ł a n i a e g o i s t y c z ­ n i e z o r i e n t o w a n e l u b s ł u ż ą c e j e d n e j t y l k o i d e o l o g i i . W p e d a g o g i c e s p o ł e c z n e j u z n a j e e i ę z n a c z e n i e p o j ę c i a w z o r c a 1 .

Konstruowanie

w z o r c ó w p o m a g a ć m a w

określaniu

c e l ó w p r a c y w y c h o ­ w a w c z e j . A. K a m i ń s k i ^ o k r e ś l a j ą c i n s p i r a c j e w z o r c ó w p i s a ł , ż e m o g ą o n e p o w s t a w a ć z c z y s t e j w y o b r a ź n i , z n o w o p o w s t a ł e j s t r u k t u r y s p o ­ ł e c z n e j ( n p. i n s t y t u c j i ) , w r e s z c i e j a k o e f e k t k o n f r o n t a c j i r z e c z y ­ w i s t y c h o s i ą g n i ę ć g r u p y s p o ł e c z n e j z w n i o s k a m i p ł y n ą c y m i z badart I M g r , s t. a s y s t e n t w Z a k ł a d z i e P e d a g o g i k i S p o ł e c z n e j U L . A r t y k u ł j e s t f r a g m e n t e m p r z y g o t o w y w a n e j r o z p r a w y d o k t o r s k i e j i w n i e k t ó r y c h m o m e n t a c h n a w i ą z u j e s i ę t u d o c a ł o ś c i r o z w i a z a r t T a k t e ż m a s i ę z t y t u ł e m , k t ó r y w o d n i e s i e n i u d o t r e ś c i m o ż e b u d z i ć ’o e w - n e w ą t p l i w o ś c i , s z c z e g ó l n i e w t a k i e j w ł a ś n i e s y t u a c j i . A u t o r doszedł j e d n a k d o w n i o s k u , ż e n i e n a l e ż y g o z m i e n i a ć i d o p a s o w y w a ć d o z e ­ w n ę t r z n y c h w y m o g ó w a l b o w i e m p o c i ą g n ę ł o b y t o z a s o b ą z b y t r o z l e o ł a O H w i a c j ę m y ś l i . ы 4 W a r I z a w í r Z 1 9 8 0 : K a " 1 ń 8 k ^ n k c j e p e d a g o g i k i s p o ł e c z n e j ,

(2)

2 n a u k o w y c h . S z c z e g ó l n i e i n t e r e s u j ą c a t e o r e t y c z n i e j e s t o s t a t n i a z w y m i e n i o n y c h m o ż l i w o ś c i . K o n f r o n t a c j a p o j ę ć p o d s t a w o w y c h z a k t u a l ­ n y m i p o t r z e b a m i w z a k r e s i e p r a c y s o c j a l n e j u m o ż l i w i a i c h p r e c y z y j ­ n i e j s z e o k r e ś l e n i e , a t y m s a m y m d o k ł a d n i e j s z e p o z n a n i e r z e c z y w i s t o ś ­ ci. C h o ć w n i o s k i w t e n s p o s ó b s f o r m u ł o w a n e to p r z e d e w s z y s t k i m h i ­ p o t e z y t e o r e t y c z n e , J e d n a k ł a t w o m o g ą b y ć z w e r y f i k o w a n e p r z e z tych, k t ó r z y w y k o n u j ą z a w ó d p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o , Z a c z n i j m y o d t e r m i n u n a j o g ó l n i e j s z o g o d l a p r o b l e m u p r a c y socjal- n o - w y c h o w a w c z e j , c z y l i o d p o j ę c i a "opieka s p o ł e c z n a " . K. K r z e c z k o w - s k i s t w i e r d z i ł , że w o p i e c e s p o ł e c z n e j da s i ę w y r ó ż n i ć t r z y e t a p y 3 . W p i e r w s z y m z a j m o w a n o s i ę j e d n o s t k a m i w t r a g i c z n e j s y t u a c j i ż y c i o ­ w e j , n i e w c h o d z ą c w p r z y c z y n y z ł a , k t ó r e m u u l e g ł y . W d r u g i m , o b o k o p i e k i j e d n o s t k o w e j , z j a w i a s i ę ś r o d o w i s k o w a , p o p r a w i a j ą c a w a r u n k i b y t u w s p o m a g a n y c h , z a ś w t r z e c i m ( n a d c h o d z ą c y m ) n a s t ą p i u z n a n i e k o ­ n i e c z n o ś c i z a s p o k a j a n i a w s z y s t k i c h p o t r z e b o g ó ł u , c z y l i z a b e z p i e ­ c z e n i e s p o ł e c z n e . E t a p y te m o ż n a s w o b o d n i e s k o j a r z y ć z r o z w o j e m m e ­ t o d p r a c y s o c j a l n e j , tz n. o d m e t o d y i n d y w i d u a l n e g o p r z y p a d k u do m e ­ t o d y o r g a n i z o w a n i a s p o ł e c z n o ś c i l o k a l n e j . J e d n a k d z i ś o b r a z te n, p r o s t y i j a s n y , u l e g ł s k o m p l i k o w a n i u . P r z e d e w s z y s t k i m u ś w i a d o m i o n o s o b i e z r ó ż n i c o w a n i e p o t r z e b s o c j a l n y c h w r ó ż n y c h k r a j a c h ś w i a t a . G d y b y ś m y j e d n a k ż e s p o j r z e l i n a te k r a j e , k t ó r e p r z o d u j ą , j e ś l i c h o ­ d z i o t w o r z e n i e s y s t e m u o p i e k i s p o ł e c z n e j ( S t a n y Z j e d n o c z o n e , W i e l ­ k a Bryt'otiia), t o i tu n i e m a z g o d n o ś c i c o d o p l a n ó w d a l s z e g o r o z w o -A j u . U j a w n i a s i ę t o w d y s k u s j a c h n a d k i e r u n k a m i k s z t a ł c e n i a p r a c o w ­ n i k ó w s o c j a l n y c h . T a m , g d z i e m o ż n a m ó w i ć , iż s z e r o k i e s t o s o w a n i e m e t o d y ś r o d o w i s k o w e j p r a w i e u m o ż l i w i a r e a l i z a c j ę p e ł n e g o z a b e z p i e ­ c z e n i a s p o ł e c z n e g o , p o p u l a r n o ś ć z y s k u j ą p o g l ą d y , ż e n a l e ż y k s z t a ł ­ t o w a ć u m i e j ę t n o ś c i t e r a p e u t y c z n e p r z y g o t o w u j ą c p r a c o w n i k ó w s o c j a l ­ n y c h d o p r a c y " t w a r z ą w t w a r z " 5 . O k a z u j e s i ę z a t e m , j a k s ł u s z n e b y ­ ^ I b i d e m , s. 63. 3 K. K r z e c z k o w s k i , P o l i t y k a s p o ł e c z n a . Wytjór p i s m . Ł ó d ź 1 9 4 7 , s. 1 0 5 - 1 5 7 . Д P a t r z . E u r o p e a n E x p e r t M e e t i n g o n N e w M o d e l s a n d A p p r o a c h e s in S o c i a l W o r k E d u c a t i o n , E u r o s o c i a l R e p o r t , N o. 23, V i e n n a 1 9 8 4 , s. 3 - 3 1 .

(3)

ło t w i e r d z e n i e H. R a d l i ń s k i e j 6 , ż e z a b e z p i e c z e n i e s p o ł e c z n e n i e u- s u n i e p o t r z e b y o p i e k i s p o ł e c z n e j , a c o n a j w y ż e j z a w ę z i t y l k o j e j z a k r e s z b l i ż a j ą c j ą d o r a t o w n i c t w a ^ . W t o j s y t u a c j i w z r a s t a p r z y ­ d a t n o ś ć t e o r e t y c z n y c h r o z r ó ż n i e ń w p r o w a d z o n y c h p r z e z u c z o n ą , k t ó r a t w i e r d z i ł a , ż e w p o j ę c i u o p i e k i m i e s z c z ą s i ę o d m i e n n e r o d z a j e d z i a ­ ł a l n o ś c i : p o m o c , r a t o w n i c t w o , o p i e k a w e w ł a ś c i w y m t e g o s ł o w a z n a ­ c z e n i u . P o m o c l i c z y s i ę z e w s p ó ł p r a c ą p o m a g a j ą c y c h i k o r z y s t a j ą c y c h z p o m o c y , w p e ł n i z a s i e b i e o d p o w i e d z i a l n y c h . O p i e k a , d o s t a r c z a j ą c b r a k u j ą c y c h d o ż y c i a ś r o d k ó w , b i e r z e n a s i e b i e o d p o w i e d z i a l n o ś ć za l o s y p o d o p i e c z n y c h , k i e r u j ą c u ż y c i e m t y c h ś r o d k ó w . W p e w n e j m i e r z e z a w s z e u b e z w ł a s n o w a l n i a , p o d o b n i e j a k r a t o w n i c t w o , k t ó r e z w y k l e p o p r z e d z a i z j a w i a s i ę z z e w n ą t r z w r a z i e n a g ł e g o n i e s z c z ę ś c i a j e d ­ n o s t k i l u b g r u p y , d o r a ź n i e z w a l c z a j ą c p i e r w s z e j e g o s k u t k i 8 . J a k ł a t w o z a u w a ż y ć , p o m o c j e s t ś c i ś l e z w i ą z a n a z z a b e z p i e c z e n i e m s p o ł e ­ c z n y m , s t a n o w i ą c j e g o p o d s t a w ę . W s e n s i e p s y c h o l o g i c z n y m o z n a c z a s a m o d o s k o n a l e n i e j e d n o s t e k w e w s p ó l n o c i e i d l a n i e j . G d y j e s t to t r u d n e z j a k i c h ś w z g l ę d ó w , k o n i e c z n a j e s t p o n o ć d o r a ź n a , c z y l i r a ­ t o w n i c t w o , o d k t ó r e g o w y m a g a s i ę p r z e d e w s z y s t k i m s z y b k o ś c i . O p i e k a s t a n o w i w t e j s y t u a c j i j e d y n ą g w a r a n c j ę s k u t e c z n o ś c i z a r ó w n o r a t o w ­ n i c t w a , j a k i p o m o c y , b o w i e m p o p r z e z p o ś w i ę c e n i e s i ę o p i e k u n a , w y ­ r a ż a j ą c e s i ę w t r u d n y w o b o w i ą z k u p r z e j ę c i a o d p o w i e d z i a l n o ś c i z a l o ­ sy p o d o p i e c z n e g o , w y t w a r z a s i ę m o ż l i w o ś ć o d b u d o w a n i a w i ę z i z i n n y m i l u d ź m i . J e s t n i e w ą t p l i w e , ż e to w ł a ś n i e u t r a t a p o z y t y w n e g o z w i ą z k u z d r u g i n c z ł o w i e k i e m , a n i e u b ó s t w o m a t e r i a l n e , p o w o d u j e p o g ł ę b i a n i e s i ę k r y z y e u w p o s t a c i s p o ł e c z n e j i z o l a c j i b ą d ź n a s i l e n i a a g r e s j i w r a z z t o w a r z y s z ą c y m i j e j n i e k o r z y s t n y m i p r o c e s a m i p s y c h i c z n y m i ( p o c z u c i e b e z n a d z i e j n o ś c i ż y c i a , n i e n a w i ś ć , n u d a , a p a t i a i t p . ) . S t w i e r d z a j ą t o p r a c o w n i c y s o c j a l n i , k t ó r z y n i e r z a d k o u l e g a j ą p o d o b ­ n y m u c z u c i o m , c z u j ą c s i ą b e z r a d n y m i w o b e c o g r o m u p r o b l e m ó w . I c h H. R a d l i ń s k a , P e d a g o g i k a s p o ł e c z n a , W r o c ł a w 1 9 6 1 , s . 3 2 2 - 3 2 3 . 7 I b i d e m , s. 3 2 2 - 3 2 3 . 0 I b i d e m , s. 32 2. 9 R e f l e k s j a ta z r o d z i ł a s i ę n a p o d s t a w i e o s o b i s t y c h k o n t a k t ó w a u t o r a z p r a c o w n i k a m i s o c j a l n y m i O ś r o d k a O p i e k u n a S p o ł e c z n e g o Ł ó d ź

(4)

-t r u d n o ś c i p o g ł ę b i a n e s ą p r e s j ą w y w i e r a n ą n a n i c h z e s -t r o n y u s t a w o ­ d a w c ó w i o r g a n i z a t o r ó w s y s t e m u , k t ó r z y m a j ą w i e l e z ł u d z e ń w y n i k a j ą ­ c y c h z w p a t r y w a n i a s i ę w i n s t y t u c j e a w a n g a r d o w e i l u d z i 3 i l n y c h . Jak p i s a ł a w s p o m n i a n a H. R a d l i ń s k a , " p o m i j a n ą p r / e z n i c h c z ę ś ć p r a w d y ż y c i a w i d z ą p r a c o w n i c y o p i e k i s p o ł e c z n e j , k t ó r z y z m a g a j ą s i ę z trud n o ś c i a m i w y k o n a n i a z a m i e r z e ń p r a w a , z r o z p l ą t y w a n i e m przeróżnych spraw s k ł ę b i a j ą c y c h s i ę w ż y c i u l u d z i ” 1 0 . W i d z ą o n i t a k ż e , j a k o d l e g ł y j e s t d y s t a n s p o m i ę d z y i n s t y t u c j ą p o m o c y a t y m i , k t ó r z y p o w i n n i z n i e j k o r z y s t a ć . N i e k t ó r z y z n i c h z d a j ą s u b i e s p r a w ę , ż e d y s t a n s t e n s k r a c a o p i e k a r o z u m i a n a j a k o k s z t a ł t o w a n i e ś w i a d o m o ś c i , w o l i , p o b u d z a n i e d o w y s i ł k u . D l a c z e g o j e d n a k d o c h o d z i d o s y t u a c j i , g d y p r a c o w n i k s o c j a l n y u l e g a p o c z u c i u b e z r a d n o ś c i d e m o r a l i z u j ą c 3 i ę l u b u c i e k a j ą c z z a w o d u , c z a s e m z e s t y g m a t e m o s o b i s t e j p o r a ż k i ? D l a c z e ­ g o z a w ó d t e n m a n i s k i s p o ł e c z n y p r e s t i ż ? C z y r a c j ę m a C. O h s a w a t w i e r d z ą c , że w i e l u tz w. p r a c o w n i k ó w s o c j a l n y c h r o z d a j e j e d y n i e ” o - w o c e e k s p l o a t a c j i i ż e b r a c t w a " p r z y c z y n i a j ą c s i ę d o u t r w a l a n i a z ł a ? S k ą d b i o r ą s i ę t a k i e p o g l ą d y , w j a k i m s t o p n i u u z a s a d n i o n e są p s y ­ c h o l o g i c z n y m i m e c h a n i z m a m i , a w j a k i m w y n i k a j ą z w a d l i w e g o s y s t e m u o r g a n i z a c j i s p o ł e c z e ń s t w a k s z t a ł t u j ą c e j ś w i a d o m o ś ć i p o s t a w y w o b e c s y s t e m u o p i e k i ? H. R a d l i ń s k a n a p i s a ł a p r z e d k i l k u d z i e s i ę c i u l a t y , że p r z e c i ę t ­ n y c z ł o w i e k n i e t y l k o n i e i n t e r e s u j e s i ę o p i e k ą , a l e p r z e j a w i a r o ­ d z a j p o g a r d y d l a t y c h , k t ó r z y ż y j ą z z a s i ł k ó w 1 1 . U w a g a ta n i e s t r a ­ c i ł a n a s w o j e j a k t u a l n o ś c i , a n a w e t z n a j d u j e s z e r s z e p o t w i e r d z e n i e . O g ó l n i e z n a n e są p r o b l e m y p ł y n ą c e z t zw . r o z w o j u c y w i l i z a c j i p r o -d u k c y j n o - k o n s u m p c y j n e j . W r a m a c h p e -d a g o g i k i s p o ł e c z n e j p r z e d s t a w i ł 12 j e A. K a m i ń s k i . J e d n o c z e ś n i e p i s z e s i ę , że r o z w ó j u b e z p i e c z e ń s p o ­ ł e c z n y c h u m o ż l i w i ł " p l a n o w e d z i a ł a n i e w y c h o w a w c z e t o w a r z y s z ą c e r ó ż ­ n y m f o r m o m p o m o c y s p o ł e c z n e j " , d z i ę k i u s t a w o m i m a t e r i a l n e j p o d s t a ­ w i e z a b e z p i e c z e n i a s p ł e c z e n g o . 1 ^ Z a t e m m a m y d o c z y n i e n i a z o b r a z e m - G ó r n a o r a z s p o t k a ń w r a m a c h t zw . L e t n i e j S z k o ł y P r a c y S o c j a l n e j o r ­ g a n i z o w a n e j p r z e z M e d y c z n e C e n t r u m D o s k o n a l e n i a Z a w o d o w e g o Ś r e d n i c h K a d r M e d y c z n y c h ( W a r s z a w a ) w L u b l i n i e i Ł o d z i w l a t a c h 1 9 8 4 - 1 9 8 6 . n a d l i n s k a , r e u a y u y i k a ..., s. 32 3. 11 I b i d e m , s. 323 . 12 K a m i ń s k i , F u n k c j e . . . , s. 9 8 - 1 5 5 .

(5)

r z e c z y w i s t o ś c i , k t ó r y n a p i e r w s z y r z u t o k a w y d a j e s i ę b y ć w e w n ę t ­ r z n i e s p r z e c z n y . J e d y n y m z a p e w n e s p o s o b e m r o z w i ą z a n i a t e j s p r z e c z n o ś ­ c i j e s t o d w o ł a n i e s i ę d o l u d z k i e j ś w i a d o m o ś c i . G d y m o w a o o p i e c e s p o ł e c z n e j , to r z e c m o ż n a , ż e d o t y c z y o n a l u ­ d z i s p o ł e c z n i e z d e g r a d o w a n y c h w j a k i m ś s e n s i e , czy to w w y n i k u scho­ r z e ń f i z y c z n y c h , p s y c h i c z n y c h , b r a k u s p r a w n o ś c i i w y k s z t a ł c e n i a , s a ­ m o t n o ś c i , c z y t e ż i n n y c h (n p . p o l i t y c z n y c h ) p r z y c z y n . T r u d n o od nich w y m a g a ć a b y w n a t u r a l n y c h w a r u n k a c h s p o ł e c z n y c h d a l i s o b i e r a d ę b e z p o m o c y i n n y c h . J e d n o c z e ś n i e w i e l u z t y c h p o t r z e b u j ą c y c h z m u s z a n y c h j e s t , p o d w p ł y w e m p r e s j i o p i n i i p u b l i c z n e j , d o u k r y w a n i a p r a w d z i ­ w e g o s t a n u r z e c z y . W t e j s y t u a c j i t r u d n o w y o b r a z i ć s o b i o b y w o b r ę ­ b i e s y s t e m u o p i e k i , b ę d ą c e g o j e d n y m z e l e m e n t ó w w i ę k s z e j c a ł o ś c i , j a k ą j e s t s p o ł e c z e ń s t w o , p a ń s t w o , n i e f u n k c j o n o w a ł m e c h a n i z m p r e ­ f e r u j ą c y s i l n i e j s z y c h i z a r a d n i e j s z y c h . D l a w i e l u p r a c o w n i k ó w s o ­ c j a l n y c h ci d r u d z y są w d z i ę c z n i e j s z y m m a t e r i a ł e m b o w i e m c h ę t n i d o w s p ó ł p r a c y , c h o ć n i e r z a d k o p r ó b u j ą w y k o r z y s t a ć J ą d l a n a d u ż y ć . B e z w z g l ę d u j e d n a k n a k a t e g o r i ę , d o k t ó r e j z e ć h c i e l i b y ś m y k w a l i f i ­ k o w a ć p o d o p i e c z n y c h , to w s t o s u n k u d o r e s z t y s p o ł e c z e ń s t w a z n a j d u j ą s i ę o n i w n a t u r a l n e j o p o z y c j i . O p i n i a p u b l i c z n a ż ą d a o d w ł a d z y p a ń ­ s t w o w e j , a b y s t w a r z a ł a j a k n a j l e p s z e w a r u n k i r o z w o j u , a w i ę c t a k i e , k t ó r e z m i e r z a j ą d o l i k w i d a c j i w y d a t k ó w n a o p i e k ę s p o ł e c z n ą . T a k oto, z j e d n e j s t r o n y r o z b u d o w y w a n i e s y s t e m u o p i e k i s p o ł e c z n e j j e s t c e c h ą ś w i a d c z ą c ą o n o w o c z e s n o ś c i p a ń s t w a , z d r u g i e j z a ś s t a j e s i ę c z y m ś w s t y d l i w y m i n i e k i e d y p r z y c z y n ą s p o ł e c z n y c h k o n f l i k t ó w , g d y ż u ś w i a ­ d a m i a , ż e p o t r z e b y w tytn z a k r e s i e z a m i a s t z m n i e j s z a ć s i ę to r o s n ą . J a k m a j ą z a r e a g o w a ć n a t o l u d z i e , k t ó r z y n a c o d z i e ń d o m a g a j ą s i ę p r a w a d o t e g o , b y n i e z n a l e ź ć s i ę n a m a r g i n e s i e ? N a j p r o s t s z ą r e a k ­ c j ą j e s t o b a r c z e n i e w i n ą t y c h , k t ó r z y j u ż s i ę t a m Z n a l e ź l i . Z a c h o ­ w a n i e t a k i e J e s t s a m o o b r o n ą p r z e d g r o ż ą c ą d e g r a d a c j ą i s t a n o w i p o ­ t w i e r d z e n i e p s y c h o l o g i c z n e j t e o r i i s a m o w i e d z y , a p r z e d e w s z y s t k i m p r a w a K o w a l a . W y j ś c i e m z t e g o b ł ę d n e g o k o ł a m o ż e b y ć d o p r o w a d z e n i e d o z m i a n y p o g l ą d ó w n a t e m a t o p i e k i s p o ł e c z n e j . N a l e ż y u p o w s z e c h n i a ć s z a w a 1 9 7 9 ; i d e m , O d f i l a n t r o p i i d o p e d a g o g i k i o p i e k u ń c z e } " S t u d i a P e d a g o g i c z n e , 1 9 6 1 , t. 12, s. 21. 14 ' P a t r z . J * K o z i e l e c k i . P s y c h o l o o i c z n a t e o r i a n i e wi ed zy , W a r s z a w a 1 9 0 6 , s. 1 6 0 - 1 6 0 . 5 У С П О А ° 9 1 С г п а t e o r i a s a

(6)

-o p i n i ę , iż -o p i e k a t -o c -o á n a t u r a l n e g -o . C h -o d z i -o z e r w a n i e z n -o r m ą , ż e p o d o p i e c z n i p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o to l u d z i e i n n i , n i e z a r a d n i i t p N i e w s z y s c y z n i c h z n a j d u j ą s i ę w k ł o p o t a c h z w ł a s n e j w i n y . N i e w s z y s c y z n i c h ś w i a d o m i są w ł a s n y c h p r o b l e m ó w , a t y m s a m y m t r u d n o t w i e r d z i ć , ż e p o n o s z ą a u t e n t y c z n ą o d p o w i e d z i a l n o ś ć za s w ó j l o s , 3 k o - r o n i g d y n i e d a n a im b y ł a m o ż l i w o ś ć o c e n i a n i a g o w t e n s p o s ó b ; n i e inieli t e ż o k a z j i d o j e g o z m i a n y . B r a k ś w i a d o m o ś c i s y t u a c j i t y c h l u ­ d z i p r o w a d z i p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o (i n i e t y l k o j e g o ) d o a p r i o r y c z ­ n e g o u z n a w a n i a , n p . r o d z i n y w i e l o d z i e t n e j , r o d z i n y n i e p e ł n e j c z y z p r o b l e m e m a l k o h o l o w y m , o s o b y s a m o t n e j , za t y c h , k t ó r z y p o t r z e b u j ą n a t y c h m i a s t o w e j p o m o c y . Z w y k l e p o m o c ta j e s t p o t r z e b n a i r z e c z y w i ś ­ c i e k o n i e c z n a , a l e n i e z a w s z e t a k a , j a k ą s i ę p r o p o n u j e . D ą ż ą c d o z m i a n y n i e k o r z y s t n e j s y t u a c j i za w z ó r p r z y j m u j e s i ę t zw . rodzinę nor­ m a l n ą , o k r e ś l a n ą za p o m o c ą n a u k o w o o p r a c o w a n y c h i s t a r a n n i e w y s e l e k ­ c j o n o w a n y c h w s k a ź n i k ó w 1 5 . P o d e j ś c i e t a k i e u m o ż l i w i a s a t y s f a k c j ę b a ­ d a c z a i u g r u n t o w y w u j e p e w n o ś ć j e g o p o g l ą d ó w , c o n i e j e s t b e z z n a ­ c z e n i a d l a o b i e k t y w n o ś c i b a d a ń , a l e t r z e b a m i e ć ś w i a d o m o ś ć i s t n i e ­ j ą c e g o t u n i e b e z p i e c z e ń s t w a , k t ó r e g o m e c h a n i z m j u ż w c z e ś n i e j z a s y ­ g n a l i z o w a l i ś m y . J e ż e l i p r a c o w n i k s o c j a l n y p r z e p r o w a d z i d i a g n o z ę i u s t a l i w j e j w y n i k u z a k r e s , w j a k i m d a n a j e d n o s t k a c z y r o d z i n a o d ­ b i e g a o d o b r a z u w z o r c a , to u j a w n i a s i ę p r z e d n i m o b s z a r p r z y s z ł e g o d z i a ł a n i a i z a k r e s z a d a ń d o z r e a l i z o w a n i a . D z i ę k i t e m u w i o , c o m a z r o b i ć , l e c z w ż a d n y m w y p a d k u n i e o z n a c z a to, iż w i e , w j a k i s p o s ó b m a to w y k o n a ć . J e ż e l i n p. w i e , ż e p r z y c z y n ą n i e p o w o d z e ń j e s t b r a k w y k s z t a ł c e n i a b ą d ź a l k o h o l i z m o j c a r o d z i n y c z y t e ż b r a k j e d n e g o z r o d z i c ó w , t o n i e o z n a c z a to, ż e j e s t w s t a n i e d o p r o w a d z i ć d o s y t u a ­ c j i , w k t ó r e j u z u p e ł n i s i ę b r a k i w y k s z t a ł c e n i a , w y l e c z y s i ę a l k o h o ­ l i k a , z a s t ą p i s i ę w j a k i k o l w i e k s p o s ó b , z m a r ł e g o b ą d ź n i e int e re su ­ j ą c e g o s i ę l o s e m d z i e c k a , r o d z i c a . K o m p e n s a c j a , c z y l i p r o s t e w y r ó w ­ n y w a n i e b r a k ó w , j e s t w t y m w y p a d k u p r z y k ł a d e m l e c z e n i a o b j a w o w e g o , n i e u s u w a j ą c e g o ź r ó d e ł z ł a . J e s z c z e g o r s z e ( t r u d n o u c i e c tu o d o- c e n ) s ą n a j p e w n i e j s y t u a c j e , w k t ó r y c h p r a c o w n i k s o c j a l n y u s i ł u j e w y t ł u m a c z y ć p o d o p i e c z n e m u , ż e p r z y c z y n ą k ł o p o t ó w j e s t jego. w ł a s n a n i e w i e d z a i , że s a m j e s t s o b i e w i n i e n p o p r z e z s w o j e n i e d o u c z e n i e i n i e u d o l n o ś ć . G d y r o z u m i e m y p r a w o K o w a l a , to z d a j e m y s o b i e s p a w ę , że

(7)

k a ż d y c z ł o w i e k d ą ż ą c d o p o d n i e s i e n i a w ł a s n e j s a m o o c e n y s t a r a się z a ­ c h o w a ć o b r a z s a m e g o s i e b i e n a o d p o w i e d n i o w y s o k i m p o z i o m i e . S k u t k i t a k i e g o d ą ż e n i a n i e j e s t t r u d n o p r z e w i d z i e ć . G d y k t o ś m a n i s k ą s a ­ m o o c e n ę t o u w a g i k r y t y c z n e z e s t r o n y p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o , z a m i a s t s a m o o c e n ę p o d n i e ś ć , s t a n o w i ą i n f o r m a c j ę u t r w a l a j ą c ą i s t n i e j ą c y s t a n r z e c z y . G o d z i s i ę z a u w a ż y ć , ż e o p o w o d z e n i u p o c z y n a ń c z ł o w i e k a d e ­ c y d u j e p o s i a d a n i e p r z e z n i e g o s a m o o c e n y n a o d p o w i e d n i o w y s o k i m p o ­ z i o m i e 1 6 . K o n t y n u u j ą c a n a l i z ę z a s y g n a l i z o w a n y c h n i e b e z p i e c z e ń s t w nie m o ż n a n i e z a u w a ż y ć m o ż l i w o ś c i p o j a w i e n i a s i ę s y t u a c j i , w k t ó r y c h d z i a ł a n i e p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o w o b e c a l k o h o l i k a p o p r z e z s t a w i a n i e g o p o d p r ę g i e r z e m n a j b l i ż s z e j r o d z i n y , c z y s z e r s z e g o ś r o d o w i s k a , p o ­ g ł ę b i a i s t n i e j ą c y k r y z y s i z u p e ł n i e n i e w a ż n e j e s t w t y m w y p a d k u to, ż e probie ra a l k o h o l i z m u w y s t ą p i ł z a n i m p r a c o w n i k s o c j a l n y podjął s w o ­ j e d z i a ł a n i e . G o t r a g i c z n y c h n a l e ż y z a l i c z y ć z d a r z e n i a , g d y t o p r a ­ c o w n i k p r z y c z y n i a s i ę d o r o z p a d u r o d z i n y z a o s t r z a j ą c a n t a g o n i z m p o ­ m i ę d z y m a ł ż o n k a m i , d z i e ć m i . B y w a , ż e p o p r z e z n i e o s t r o ż n e p r ó b y i z o ­ l a c j i a l k o h o l i k a , u z n a w a n e g o z a p r z y c z y n ę d e m o r a l i z a c j i , osiąga t y l ­ k o to, iż r o d z i n a k o n s o l i d u j e s i ę w j e g o o b r o n i e . E f e k t t a k i j e s t p o z y t y w n y , l e c z p o d w a r u n k i e m , ż e r o d z i n a z a p r a g n i e p o p r a w i ć s w ó j m a t e r i a l n o - k u l t u r a l n y b y t . G d y w s z y s t k o z m i e r z a w o d w r o t n y m k i e r u n ­ k u t r u d n o w i n i ć c z ł o n k ó w r o d z i n y s t a r a j ą c y c h s i ę o b r o n i ć r e s z t k i n a ­ d z i e i n a p o m y ś l n o ś ć . P r a c o w n i k s o c j a l n y s t a j e s i ę w t e d y w r o g i e m , re ­ p r e z e n t a n t e m s i ł n i e p r z y j a z n y c h i z e w n ę t r z n y c h , i t r a c i - b y ć m o ż e n a z a w s z e - m o ż l i w o ś ć w y w i e r a n i a w p ł y w u n a l o s y s w o i c h p o d o p i e c z ­ n y c h . W y p o w i e d z i p r a c o w n i k ó w s o c j a l n y c h s t a n o w i ą w a ż n y m a t e r i a ł e m ­ p i r y c z n y p o t w i e r d z a j ą c y z n a c z e n i e p r z e d s t a w i o n y c h p r z y k ł a d ó w 1 7 . P r z e d s t a w i o n e u w a g i p r o w a d z ą d o w n i o s k u , ż e d i a g n o z a n i e d a j e m o ż l i w o ś c i e f e k t y w n e g o d z i a ł a n i a n a w e t w t e d y , g d y j e s t p o p r a w n i e p r z e p r o w a d z o n a . B y ł b y to b ł ę d n y w n i o s e k . N a s z e r o z w a ż a n i a s u g e r u ­ j ą, iż w i e l e z a l e ż y o d t e g o , w j a k i s p o s ó b z o s t a j e o n a p o t r a k t o w a ­ na. W p e d a g o g i c e s p o ł e c z n e j p r o b l e m d i a g n o z y t r a k t u j e s i ę j a k o z n a ­ c z ą c y . A l e c z y b l i s k o j e s t t u z n a c z ą c y c h r o z s t r z y g n i ę ć ? H. R a d l i ń s k a : " P o j ę c i e d i a g n o z y z a c z e r p n i ę t e z m e d y c y n y o z n a ­ c z a w p e d a g o g i c e s p o ł e c z n e j r o z p o z n a w a n i e w p o s z c z e g ó l n y c h p r z y p a d ­ l 6 K o z i e l e c k i , P s y c h o l o g i c z n a . , . , s. 1 9 9 - 2 2 2 . P o r . p r z y p . 11 n i n i e j s z e g o a r t y k u ł u .

(8)

k a c h p r z y c z y n b a d a n e g o s t a n u , o c e n ę j e g o o b j a w ó w i m o ż l i w o ś c i p r z e - r ai an"1 8 . A. K a m i ń s k i : “ S a m o p o j ę c i e d i a g n o z y - b e z d o d a t k o w e g o przymiot­ n i k a o z n a c z a r o z p o z n a n i e b a d a n e g o s t a n u r z e c z y n a p o d s t a w i e z e b r a ­ n y c h o b j a w ó w i z n a n y c h o g ó l n i e p r a w i d ł o w o ś c i , p r z e z p r z y p o r z ą d k o w a n i e s t w i e r d z o n y c h o b j a w ó w d o o k r e ś l o n e g o i c h t y p u a l b o g a t u n k u , a d a l e j p r z e z g e n e t y c z n e w y j a ś n i e n i e t e g o s t a n u o r a z o k r e ś l e n i e j e -1 9 g o f a z y o b e c n e j i p r z e w i d y w a n e g o r o z w o j u " . E. M a r y n o w i c z - H e t k a . " D i a g n o s t y k a w y c h o w a w c z a o r a z d i a g n o z o w a ­ n i e s ą to p o j ę c i a p o c h o d z ą c e o d t e r m i n u d i a g n o z a i o z n a c z a j ą p r o c e s d z i a ł a n i a z o r g a n i z o w a n e g o , s k u p i a j ą c y s z e r e g c z y n n o ś c i , s k ł a d a j ą c y c h s i ę na e t a p y p o s t ę p o w a n i a d i a g n o s t y c z n e g o . S ą n i m i : z b i e r a n i e m a ­ t e r i a ł u d i a g n o s t y c z n e g o , J e g o o p i s i o c e n a , o p r a c o w a n i e p r o g n o z y i p r o g r a m u o r a z p l a n u p o s t ę p o w a n i a t e r a p e u t y c z n e g o , w y c h o w a w c z e g o . D ia ­ g n o z a j e s t i n t e g r a l n y m e l e m e n t e m k a Z d e j c e l o w o z o r g a n i z o w a n e j d z i a ­ ł a l n o ś c i , t a k ż e w i ę c a k t y w n o ś c i w y c h o w a w c z e j o r a z b a d a w c z e j " 2 ®, W k a ż d y m p r z y p a d k u d i a g n o z a d o s t a r c z a c e n n e g o m a t e r i a ł u d o a n a ­ l i z y . P r z e d e w s z y s t k i m p o z w a l a n a r a c j o n a l n e o k r e ś l e n i e p r o b l e m u , n a z w a n i e g o i z a k w a l i f i k o w a n i e d o o k r e ś l o n e j k a t e g o r i i z j a w i sk . Prze­ k o n a n i e o j e j b e z u ź y t e c z n o ś c i w y p ł y w a z s y t u a c j i , w k t ó r e j p r a c o w n i k s o c j a l n y n i e p o t r a f i p r z y j ą ć d i a g n o z y z a to, c z y m j e s t w r z e c z y s a ­ m e j . J e d n a k g d y d i a g n o z a J e s t t y l k o w y t w o r e m m y ś l e n i a n a u k o w e g o , to o b a r c z o n a j e s t o t o c z k ą p r o b l e m ó w t e g o ś r o d o w i s k a i t r u d n o j e s t z a ­ a k c e p t o w a ć t e n s p o s ó b m y ś l e n i a j a k o o g ó l n y . P r a c o w n i k s o c j a l n y k o ­ r z y s t a z t e j s y t u a c j i i n i e r z a d k o c z u j e s i ą z w o l n i o n y o d m y ś l e n i a , u z n a j ą c z g r o m a d z o n ą w i e d z ę z a p e w n ą . P r a k t y k a b u r z y m u t e n o b r a z i d o s t a r c z a n i e s p o d z i e w a n y c h z d a r z e ń , k t ó r y c h i n f o r m a c y j n a w a r t o ś ć b y ­ w a r ó ż n a . W e f e k c i e p o d e j m u j e o n d z i a ł a n i a c h a r a k t e r y z u j ą c e s i ę p r z e w a g ą u ż y c i a m e t o d y p r ó b i b ł ę d ó w n a d m y ś l e n i e m c e l o w o ś c i o w y m . Z a p o m i n a p r z y t ym , ż e m a t e r i a ł d i a g n o s t y c z n y to z b i ó r i n f o r m a c j i w y ­ m a g a j ą c y c h w e r y f i k a c j i t r a k t o w a n e j j a k o p r o c e s c i ą g ł y i n i e u s t a j ą -f i a d l i ń s k a , P e d a g o g i k a . . , , s. 3 23 . 19 K a m i ń s k i , F u n k c j e . . . , s. 6 0. 20 E. M a r y n o w i e z - H e t к a, O i a g n o s t y k a w y c h o w a w c z e j a k o p r o c e s d z i a ł a n i a z o r g a n i z o w a n e g o , [w:] P e d a g o g i k a o p i e k u ń c z e r e d . I. L e p a ł c z y k , E. M a r y n o w i c Z - H e t k a , c z . 4, Ł ó d ź 1980, s. 7, 13.

(9)

c y. W y p a d a z a t e m z a s t a n o w i ć s i ę s k ą d b i e r z e s i ę to z a p o m n i e n i e . C o p o w o d u j e , ż e p r a c o w n i k s o c j a l n y d y s p o n u j ą c y n a r z ę d z i e m d i a g n o z y p o ­ p e ł n i a b ł ę d y ? C z ę ś c i o w ą o d p o w i e d z i ą n a p o s t a w i o n e p y t a n i e j e s t u ś w i a d o m i e n i e s o b i e s y t u a c j i o p i e k i w e w s p ó ł c z e s n y m ś w i e c i e . I s t n i e j ą c y s t a n r z e ­ c z y n e g a t y w n i e k o n s t y t u u j e s t a t u s p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o c z y n i ą c z n i e g o n i e w o l n i k a i s t n i e j ą c e g o s y s t e m u s t o s u n k ó w s p o ł e c z n y c h . W k r a ­ j a c h E u r o p y Z a c h o d n i e j i w S t a n a c h Z j e d n o c z o n y c h s t a t u s t e n jest w y ­ s o k i . W y n i k a t o z p r z e s ł a n e k h i s t o r y c z n y c h , k t ó r e w y k o r z y s t a n o d l a s t w o r z e n i a o d p o w i e d n i c h w a r u n k ó w d o s k o n a l e n i a p r a c o w n i k ó w o p i e k i . J e d n a k g o d z i s i ę s t w i e r d z i ć , ż e t e n " d o s k o n a ł y " s y s t e m n i e d o p r o w a ­ d z i ł d o z l i k w i d o w a n i a p o d s t a w o w y c h p r o b l e m ó w s p o ł e c z n y c h , t a k i c h j a k : b e z r o b o c i e , p r z e s t ę p c z o ś ć , s a m o t n o ś ć i td . To, iż i s t n i e j e i n ­ s t y t u c j a z a s i ł k ó w s p o ł e c z n y c h s t w a r z a j ą c y c h k a ż d e m u m o ż l i w o ś ć g o ­ d z i w e g o ż y c i a n i e z n o s i a u t o m a t y c z n i e p s y c h o l o g i c z n y c h k o n s e k w e n c j i b r a k u p r a c y . G d y b y t a k b y ł o , to d l a c z e g o r e s z t a s p o ł e c z e ń s t w a n i e m i a ł a b y z a p r z e s t a ć p r a c y z a r o b k o w e j i ż y ć w m i a r ę w y g o d n i e . D l a c z e ­ g o t e ż b e z r o b o t n i p r a g n ą z d o b y ć p r a c ę za w s z e l k ą c e n ę i d o m a g a j ą s i ę p r a w a d o n i e j ? P o t w i e r d z a j ą s i ę tu a n a l i z y p s y c h o l o g ó w t w i e r ­ d z ą c y c h , ż e a k t y w n o ś ć c z ł o w i e k a n a p o l u p r a c y z a w o d o w e j j e s t p o d ­ s t a w ą j e g o r o z w o j u i z a d o w o l e n i a z ż y c i a . P o t w i e r d z a s i ę u w a g a H. R a d l i ń s k i e j , t e t o d o ś w i a d c z e n i e w s k a z u j e , iż " w l o s a c h j e d n o s t e k g r a n i c a p o m i ę d z y s a m o d z i e l n o ś c i ą a o p i e k ą j e s t p ł y n n a , z w ł a s z c z a w o k r e s a c h k r y z y e u i b e z r o b o c i a , p o k l ę s k a c h ż y w i o ł o w y c h , w d ł u g o ­ t r w a ł y c h c h o r o b a c h " S t a t u s p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o j e s t r z e c z ą ważną, j e d n a k g d y j e s t z b y t w y s o k i p o w o d u j e s y t u a c j ę , w k t ó r e j p r a c o w n i k s o c j a l n y , z a d o w o ­ l o n y ze s w o j e j p r a c y , m o ż e n i e z a u w a ż y ć , ż e z a m i a s t w y c h o w y w a ć czło ­ w i e k a n i e z a l e ż n e g o i s a m o d z i e l n e g o , t w o r z y z a d o w o l o n e g o z s i e b i e k o n f o r m i s t ę . N i e l e p i e j w y g l ą d a s y t u a c j a , g d y s ł y s z y s i ę n a r z e k a n i a n a n i s k ą p o z y c j ę s p o ł e c z n ą i n t e r e s u j ą c e g o n a s z a w o d u . W e r y f i k a c j i w y m a g a h i p o t e z a , ż e w k r a j a c h s o c j a l i s t y c z n y c h i s t n i e j e p r o b l e m n i e ­ d o w a r t o ś c i o w a n i a p r o f e s j i . M ó w i l i ś m y j u ż o p o c z u c i u b e z r a d n o ś c i . N a p o l u s z e r s z e j a n a l i z y n a l e ż y s t w i e r d z i ć p o k a ź n ą f l u k t u a c j ę k a d r w z a w o d z i e p r a c o w n i k a s o ­

(10)

c j a l n e g o . U j a w n i a s i ę to w o d c h o d z e n i u o d z a w o d u , a t a k Z e z n a j d u j e 22 s w o j e p o t w i e r d z e n i e w m a l e j ą c y m n a b o r z e d o s z k ó ł p r a c y s o c j a l n e j P o w o d u j e to J e s z c z e w i ę k s z e o b n i ż a n i e s i ę s t a t u s u z a w o d o w e g o w o- c z a c h o p i n i i p u b l i c z n e j o r a z o g r a n i c z a s z a n s ę e f e k t y w n e g o d z i a ł a n i a d l a t y c h w s z y s t k i c h , k t ó r z y z p r a c ą s o c j a l n ą w i ę ż ą s i ę n a s t a ł e . Nio w p ł y w a to t o ż k o r z y s t n i e n a j a k o ś ć ś w i a d c z e ń . W o s t a t e c z n y m r o z r a ­ c h u n k u s y t u a c j a t a k a p o w o d u j e w z r o s t z j a w i s k p a t o l o g i c z n y c h i p o ­ t r z e b o p i e k u ń c z y c h . W k o ń c u d o p r o w a d z a d o t e g o , iż p o w s z e c h n e staje s i ę o d c z u c i e , ż e t e o r i a n i e p o k r y w a s i ę z p r a k t y k ą i a l b o j ę w y - p r z ę d z a , a l b o z a n i ą n i e n a d ą ż a . C z y j e d n a k m o ż l i w e j e s t r a c j o n a l ­ n e w y j ś c i e z t e j t r u d n e j s y t u a c j i ? N a s z e r o z w a ż a n i a r o z p o c z ę l i ś m y o d p r z e d s t a w i e n i a p o j ę ć t e o r e ­ t y c z n y c h . P o w r ó ć m y d o n i c h s y g n a l i z u j ą c n o w ą a l t e r n a t y w ę w i c h r o ­ z u m i e n i u . P o j ę c i a p o m o c y , r a t o w n i c t w a i o p i e k i n i e s ą p ojęciami, któ­ r e m o ż n a o d e r w a ć o d s i e b i e . S p o i w e m , k t ó r e j e ' ł ą c z y j e s t p r a c a s o ­ c j a l n a p o t r a k t o w a n a j a k o d z i a ł a n i e w y c h o w a w c z e . J e j c e l e m j e s t pr ze­ b u d o w a s p o ł e c z n a d o k o n y w a n a " d z i ę k i w y t w a r z a n i u s i ę n o w y c h w i ę z i 23 m i ę d z y l u d z k i c h " . W w a r s t w i e p s y c h o l o g i c z n e j o z n a c z a o n a u s a m o ­ d z i e l n i e n i e c z ł o w i e k a , j e g o u a k t y w n i e n i e p o p r z e z t w o r z e n i e n o w y c h c e l ó w d z i a ł a ń i p o z w a l a j ą c y c h m u n a s a m o d o s k o n a l e n i e b ę d ą c e ź r ó d ­ ł e m p o z y t y w n e j s a m o o c e n y . J a k z a t e m ( o d s t r o n y p r a c o w n i k a s o c j a l n e ­ g o ) p o w i n n a p r z e b i e g a ć p r a c a s o c j a l n a z n a c z ą c a w y d o b y w a n i e i p o m n a ­ ż a n i e s i ł l u d z k i c h ? R z e c z y w i s t o ś ć o p i e k i s p o ł e c z n e j p o w o d u j e , ż e p r a c o w n i k s o c j a l n y m u s i r a d z i ć s o b i e z p r o b l e m a m i r ó ż n y c h k a t e g o r i i l u d z i . A b y b y ć s k u t e c z n y m w y k o r z y s t u j e w i e d z ę o ś r o d o w i s k u ż y c i a c z ł o w i e k a n a r ó w ­ n i z w i e d z ą o i n d y w i d u a l n y c h z a c h o w a n i a c h o r a z w i e d z ą f i l o z o f i c z n ą n a d a j ą c ą d z i a ł a n i u p r a w d z i w i e h u m a n i t a r n y s e n s . T a o s t a t n i a t w o r z y s i ę ( o i l e i s t n i e j ą k u t e m u r e a l n e w a r u n k i ) w w e w n ą t r z g r u p o w y c h dy s­ k u s j a c h p o ś w i ę c o n y c h z a w o d o w y m p r o b l e m o m . W s p ó l n i e w y p r a c o w y w a n a e- t y k a u m o ż l i w i a u z n a n i e i n n o ś c i k a ż d e g o c z ł o w i e k a , c h o ć ż y c i e k a ż d e ­ g o o p i e r a s i ę n a t y c h s a m y c h m e c h a n i z m a c h i z a s a d a c h . M a j ą c n a u w a ­ d z e w s p ó ł c z e s n e w a r u n k i f u n k c j o n o w a n i a p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o w a r t o z a p r o p o n o w a ć m u s i ę g n i ę c i e d o p s y c h o l o g i i . S z c z e g ó l n i e i n t e r e s u j ą c e 22 P o r . p r z y p . 19 i 11 n i n i e j s z e g o a u t y k u ł u .

(11)

w y d a j ą 314 p o g l ą d y p s y c h o l o g ó w k l i n i c z n y c h o o r i e n t a c j i h u m a n i s t y c z - n e j , t a k i c h j a k : S. G e r s t m a n n i P, G e r s t m a n n . I c h m y ś l e n i e o p a r t e j e s t n a r z e t e l n e j k r y t y c e p o g l ą d ó w t a k i c h t e o r e t y k ó w p s y c h o l o g i i , lak: S. F r o n d , I. P a w ł ó w , A. R. Ł u r i a , G. W. A l l p o r t , J. P i a g e t , 9 A T. T o m a s z e w s k i , S. S z u m a n , J. Reykowski, W. S z e w c z u k i i n n y c h . P. G e r s t m a n n p i s z e : " C h o r o b y i d e f e k t y p s y c h i c z n e ( p o m i j a j ą c e w i d e n t n e , o r g a n i c z n e s c h o r z e n i a m ó z g u - e p i l e p s j e , z e s p o ł y o tę p ie n- n e i p o u r a z o w e b ę d ą c e n a p o g r a n i c z u n e u r o l o g i i i p s y c h i a t r i i ) , t a ­ k i e J a k : p s y c h o p a t i e , s o c j o p a t i e , n e r w i c e , n i e m a j ą o d p o w i e d n i k ó w , d e s y g n a t ó w w r z e c z y w i s t o ś c i . B a d a j ą c a t o m y , r o ś l i n y , p r o m i e n i o w a n i e m i k r o f a l o w e , a k t y w n o ś ć l u d z i , w r z o d y n a ż o ł ą d k u , b a k t e r i e i s e t k i t y s i ę c y i n n y c h z a g a d n i e ń p o z n a j e m y r z e c z y w i ś c i e i s t n i e j ą c e e l e m e n t y n a s z e g o ś w i a t a . Z a j m u j ą c s i ę s c h i z o f r e n i ą , d e p r e s j ą , n e r w i c ą i p s y ­ c h o p a t i ą p o z o s t a j e m y w k r ę g u w y t w o r z o n y c h p r z e z s i e b i e p o j ę ć , k t ó r e d o p i e r o n a I s t n i e j ą c ą r z e c z y w i s t o ś ć n a k ł a d a m y 2 5 . W i n n y m m i e j s c u s p o t y k a m y s i ę z t a k i m o t o s t w i e r d z e n i e m : " W n a j b a r d z i e j k l a s y c z n e j p o s t a c i z d r o w i e p s y c h i c z n e u j m o w a n e j e s t J a k o b r a k z a b u r z e ń psychicz­ n y c h . J e s t to w i ę c d e f i n i o w a n i e z d r o w i a p r z e z n i e z d e f i n i o w a n ą u - p r z e d n i o c h o r o b ę p s y c h i c z n ą . K r y t e r i u m z d r o w i a s t a n o w i w i ę c k l a s y f i ­ k a c j a o b j a w ó w i z a b u r z e ń p s y c h i c z n y c h . P r z e c i w k o t a k i e m u u j m o w a n i u z a g a d n i e n i a z d r o w i a p s y c h i c z n e g o p r o t e s t u j e m i ę d z y i n n y m i K. Oąbrow- s k i » 2 6 . W t y m m i e j s c u z w r a c a n y u w a g ę , że p r z e d s t a w i o n e c y t a t y u z u p e ł n i a ­ j ą n a s z e p o g l ą d y d o t y c z ą c e o p i e k i s p o ł e c z n e j i s p o s o b u t r a k t o w a n i a l u d z i n i ą o b j ę t y c h . O z n a c z a j ą p r z y k ł a d t e j s a m e j m e t o d y m y ś l e n i a z a s t o s o w a n e j d o i n n y c h p r o b l e m ó w . D l a p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o j e s t c z y m ś n i e z w y k l e w a ż n y m , że i n t e r e s o w a ć g o p o w i n i e n c z ł o w i e k i j e g o p r o b l e m y , a n i e c h o r o b a , k t ó r ą t e n - j e s t d o t k n i ę t y . N i e c h o d z i z a t e m o r o z p o z n a n i e d e w i a c j i i u s u n i ę c i e j e j s k u t k ó w , a l e o z m i a n ę l o s u k o n k r e t n e g o c z ł o w i e k a . R o z p o z n a n i e c h o r o b y j e s t t y l k o j e d n y m z e l e ­ m e n t ó w d z i a ł a n i a i n i g d y n i e z a s t ą p i p o z n a n i a i n d y w i d u a l n e g o o b r a z u V S - ń S . " 0 " 1 * • P o d s t a “ y k U -2 5 I b i d e m , s. 125. u * ‘ b r ° , ' 1 c o k ^ P r o w a d z e n i e d o h i g i e n y p s y c h i c z n e j , W a r s z a w a 1 9 7 9 , s. 1 1 - 5 2 .

(12)

j e d n o s t k i . W t e n s p o s ó b n a l e ż y c h y b a r o z u m i e ć u w a g i P. G e r s t m a n n a i m o ż n a s t w i e r d z i ć i c h p r z y d a t n o ś ć d l a c e l ó w p r a c y s o c j a l n o w y c h o

-2 7

w a w c z e j . P. G e r s t m a n n r o z u m i e p o m o c j a k o w s p ó ł u d z i a ł ( s p e c j a l i ­ s t a - p a c j e n t ) w r o z w i ą z y w a n i u p r o b l e m ó w p o d o p i e c z n e g o . K on cepcj a ta o p i e r a s i ę n a p o j ę c i a c h " z a d a n i a ż y c i o w e " , " t r u d n o ś c i ż yc iow e" , "pro­ b l e m y ż y c i o w e " , " p r o b l e m y p o ł o ż e n i a ż y c i o w e g o " . R z e c m o ż n e , ż e k a ż ­ d y c z ł o w i e k J e s t z a w s z e w t r a k c i e r o z w i ą z y w a n i a j a k i c h ś ż y c i o w o w a ż n y c h p r o b l e m ó w , m a z a s o b ą d o ś w i a d c z e n i a z w i ą z a n e z r e a l i z a c j ę t y c h l u b p o d o b n y c h d ą ż e ń w p r z e s z ł o ś c i i n a j c z ę ś c i e j p l a n u j e n o w e 28 c e l e n a p r z y s z ł o ś ć . C e l e te m o g ą b y ć b a r d z o r ó ż n e ( z a c e l u z n a ć m o ż n a r ó w n i e ż d e k l a r o w a n y b r a k c e l u ) . C z ł o w i e k r e a l i z u j ą c y z a d a n i a ż y c i o w e n a t r a f i a z w y k l e n a p r z e s z ­ k o d y , t r u d n o ś c i ż y c i o w e . W i e l u z t y c h , k t ó r z y m a j ą p o m ó c m u w i c h p o k o n a n i u o g r a n i c z a s i ę d o p r z e a n a l i z o w a n i a p r z e s z ł y c h z d a r z e ń z p o d k r e ś l e n i e m b i e r n e j l u b z b y t a k t y w n e j p o s t a w y z a i n t e r e s o w a n e g o . B y w a t e ż , ż e p o m a g a j ą c y n a s t a w i a s i ę a u t o m a t y c z n i e ( w y c i ą g a j ą c w ł a ­ s n e w n i o s k i z p o p e ł n i o n y c h n i e p r z e z s i e b i e b ł ę d ó w ) n a n a u c z a n i e l u d z i t e g o , w j a k i s p o s ó b p o w i n n i z a c h o w a ć s i ę w p r z y s z ł o ś c i . K o n ­ s e k w e n c j e t a k u p r o s z c z o n e g o p o s t ę p o w a n i a z a s y g a n l i z o w a l i ś m y n a wstę­ p i e . G d y t r u d n o ś c i p o j a w i ą s i ę w t o k u r o z w i ą z y w a n i a z a d a n i a ż y c i o ­ w e g o , c z ł o w i e k m o ż e d o k o n a ć r a c j o n a l n e j a n a l i z y t r u d n o ś c i , a l e m o ż e t e ż z a c h o w a ć s i ę w s p o s ó b e m o c j o n a l n y i z a d z i a ł a ć p o p r z e ; c z y n n e p r z e c i w s t a w i e n i e s i ę b i e g o w i z d a r z e ń b ą d ź b i e r n e m u s i ę p o d d a n i e . W p e w n y c h s y t u a c j a c h k a ż d e d z i a ł a n i e n o ż e b y ć s k u t e c z n e i j e d n o c z e ś ­ n i e s a t y s f a k c j o n u j ą c e j e g o w y k o n a w c ę . G d y j e d n a k n i e p r o w a d z i d o a u t e n t y c z n e g o r o z w i ą z a n i a t r u d n o ś c i t o w ł a ś c i w i e w i e d z i e c z ł o w i e k a w z a u ł e k p o t ę g o w a n i a s i ę i n a w a r s t w i a n i a t y c h ż e . P o w s t a j e m a ł e b łę d ­ n e k o ł o , a w j e g o e f e k c i e p r o b l e m ż y c i o w y . P s y c h o l o g i c z n y m w k a ź n i - k i e m z a i s t n i e n i a p r o b l e m u ż y c i o w e g o j e s t p o j a w i e n i e s i ę m y ś l i , k t ó ­ re d e f i n i u j ą w ł a s n e p o ł o ż e n i e ż y c i o w e j a k o b e z n a d z i e j n e , n i e m o ż l i w e 29 d o r o z w i ą z a n i a . B y p r a c o w n i k s o c j a l n y b y ł w s t a n i e o k r e ś l i ć p r o ­ 27 J e s t t o t a s a m a m e t o d a m y ś l e n i a z a s t o s o w a n a d o i n n e j , c h o ć p o d o b n e j , k a t e g o r i i p r o b l e m ó w . 2 8 G e r s t m a n n o w i e , P o d s t a w y . . . , e. 1 4 3 - 1 4 7 ,

(13)

b l e m w t e j s y t u a c j i m u s i o d w o ł a ć s i ę d o o s o b i s t e j w e r s j i p r o b l e m u ż y c i o w e g o , k t ó r ą p r z e d s t a w i ć m u s i m u p o d o p i e c z n y . P r a c o w n i k s oc ja ln y m a s z a n s ę p o z n a ć t ę w e r s j ę t y l k o w t e d y , g d y j e s t w s t a n i e u c h w y c i ć r ó ż n i c ę w r o z u m i e n i u ż y c i a p o m i ę d z y s o b ą a s w o i m p o d o p i e c z n y m . T o z k o l e i j e s t e f e k t e m p o z n a n i a m o t y w ó w w ł a s n e g o d z i a ł a n i a , k i e d y w i e s i ę c o o z n a c z a " o s o b i s t e " d l a m n i e s a m e g o . N a p o ł o ż e n i e ż y c i o w e c z ł o w i e k a s k ł a d a s i ę s z e r e g p r o b l e m ó w ż y ­ c i o w y c h o r a z o s o b i s t y c h s p o s o b ó w r e a g o w a n i a n a n i e . W s y t u a c j a c h k r a ó c o w y c h j e d n a z n i e r o z w i ą z a n y c h t r u d n o ś c i m o ż e u r o s n ą ć d o r a n g i p r o b l e m u ż y c i o w e g o . M o ż e b y ć t e ż t a k , ż e p r o b l e m e m ż y c i o w y m b ę d z i e s z e r e g n i e d o kortca r o z w i ą z a n y c h t r u d n o á c i , k t ó r e p r z e r a d z a j ą s i ę w p r o b l e m o w e p o ł o ż e n i e ż y c i o w e . W e f e k c i e c z ł o w i e k u z n a ć m o ż e s i e b i e z a g o r s z e g o o d i n n y c h ( s a m o o c e n a z a n i ż o n a l u b a d e k w a t n a d o s y t u a ­ c j i , a l e n i e w s t o s u n k u d o m o ż l i w o ś c i ) b ą d ź b r o n i ć s i ę p r z e d p o d ­ w y ż s z e n i e m s a m o o c e n y , c o s p r z y j a s p o ł e c z n e j i z o l a c j i , c h o ć m o ż e t e ż w z m o c n i ć c z ł o w i e k a n e t y l e , ż e r o z w i ą ż e s w o je ^ p r o b l e m y b e z j a k i e j ­ k o l w i e k p o m o c y z z e w n ą t r z ( p a t r z : t e o r i a d e z i n t e g r a c j i p o z y t y w n e j K. D ą b r o w s k i e g o ) . M o ż e s i ę z d a r z y ć , ż e p o m o c t a k a s t a n o w i d o d a t k o ­ w e u t r u d n i e n i e , c o t r u d n e b y w a d o z r o z u m i e n i a p r z e z l u d z i , d l a k t ó ­ r y c h p o m o c j e s t z a w o d e m b ą d ź ż y c i o w ą p a s j ą . N a z a k o ń c z e n i e n a s z y c h r o z w a ż a ń p o w r ó ć m y d o i d e a ł u w y r a ż o n e g o w i n n y c h n i ż t e c h n i c z n e ( c z y l i i n s t r u k t a ż o w e l u b m e t o d y c z n e ) wskazów­ k i d l a p r a c o w n i k a s o c j a l n e g o . H. R a d l i ń s k a c h a r a k t e r y z o w a ł a z a b e z ­ p i e c z e n i e s p o ł e c z n e w t a k i o t o s p o s ó b ; " G d y k a ż d e d z i e c k o u z n a n e z o s t a n i e z a p r z y s z ł o ś ć n a r o d u i w s z y s c y r o d z i c e o t r z y m a j ą m o ż n o ś ć w y c h o w a n i a p o t o m s t w a , w z m o ż e s i ę r o z r o d c z o ś ć ( n i e d o s t a t e c z n a o b e c ­ n i e ) t y c h * k t ó r z y p o c z u w a j ą s i ę d o o d p o w i e d z i a l n o ś c i z a l o s y z r o ­ d z o n y c h . W p ł y n i e t o n a s t a n k u l t u r y , g d y ż p o m n o ż y l i c z b ę l u d z i p i e ­ l ę g n o w a n y c h i k s z t a ł c o n y c h o d d z i e c i ń s t w a . R ó w n y s t e r t ż y c i o w y p o d ­ n i e s i e p o z i o m o s i ą g n i ę ć p o w s z e c h n y c h i z a p e w n i n a r o d o w i k o r z y s t a n i e z e w s z y s t k i c h u z d o l n i e ń . P o w s z e c h n e l e c z n i c t w o w y k o r z e n i c h o r o b y b ę ­ d ą c e k l ę s k a m i s p o ł e c z n y m i . R e n t y d l a w s z y s t k i c h , k t ó r z y p r z e k r o c z y ­ li l a t 6 5 , p o z w o l ą n a m i ł o ś n i c z y w k ł a d m y ś l i i t a l e n t ó w l u d z i w p e ł ­ n i d o ś w i a d c z o n y c h , w o l n y c h o d t r o s k i o c h l e b . P r z y c z y n i s i ę t o d o w i e l u z d o b y c z y k u l t u r a l n y c h i d o o d b u d o w y r o d z i n y , k t ó r e j d z i a d k o ­ w i e w n o s i ć b ę d ą w k ł a d w ł a s n y . O l a z a s p o k o j e n i a p otrzeb o g ó ł u n a s t ą p i r o z w ó j i n s t y t u c j i d o b r a p o w s z e c h n e g o : s z p i t a l i , s z k ó ł , b i b l i o t e k i

(14)

w s z e l a k i c h o g n i s k k u l t u r y . P r z y i c h t w o r z e n i u p o w o ł a n e z o s t a n ą s i ł y d o t y c h c z a s n i e u r u c h o m i o n e , c o w z m o ż e r o l ę i n s t r u k t o r s k ą f a c h o w c ó w i s k ł o n i d o w y r a b i a n i a u w s z y s t k i c h p o c z u c i e o d p o w i e d z i a l n o ś c i za s i e b i e , z a w ł a s n e ś r o d o w i s k o , z a n a r ó d i ś w i a t " 3 0 . O b r a z t e n , p o z o r n i e u t o p i j n y , r e a l i z u j e s i ę s t o p n i o w o . G d y b y z e c h c i e ć s p o j r z e ć n a ś w i a t w s p o s ó b g l o b n l n y to d o s t r z e g a s i ę , u t o p i a ta t k w i w n i m g ł ę b o k o . G d y b y и у з о к а j a k o ś ć ś w i a d c z e ń i n s t y ­ t u c j i o p i e k i i p o m o c y s p o ł e c z n e j w k r a j a c h w y s o k o u p r z e m y s ł o w i o n y c h c y w i l i z a c j i z a c h o d n i c h p o p a r t a b y ł a p o w s z e c h n y m d ą ż e n i e m d o r ó w n o ­ u p r a w n i e n i a w i c h k o r z y s t a n i u i s t w o r z o n o by t a m j e g o o r g a n i z a c y j n e p o d s t a w y , t o u t o p i a p r z e s t a ł a b y n i ą b y ć . G d y b y n i s k a j a k o ś ć u s ł u g w p o w s z e c h n y c h i n s t y t u c j a c h o ś w i a t y , k u l t u r y i o p i e k i s p o ł e c z n e j w k r a j a c h s o c j a l i s t y c z n y c h d o r ó w n y w a ł a i c h p o w s z e c h n o ś c i i d o s t ę p n o ś ­ ci, to r ó w n i e ż s t w a r z a ł o b y to p e ł n e s z a n s e d l a r o z w o j u k a ż d e g o c z ł o ­ w i e k a . T e n s t a n r z e c z y w y m u s z a k o n i e c z n o ś ć w z a j e m n e j w s p ó ł p r a c y i f a k t t e n n a l e ż y z r o z u m i e ć . K o n i e c z n o ś ć tę u j a w n i l i ś m y p r z y p a t r u j ą c s i ę p r a c y s o c j a l n e j . G d z i e t w i e r d z e n i a t e o r i i p r a c y s o c j a l n e j , p e ­ d a g o g i k i s p o ł e c z n e j i p o l i t y k i s p o ł e c z n e j o d n i e s i e s i ę d o z a s a d o - g ó l n e j m e t o d o l o g i i p o z n a n i a , to z a b i e g t e n s t a j e s i ę o c z y w i s t y . A k t u a l i z u j ą c n a s z e r o z w a ż a n i a w a r t o o d w o ł a ć 3 i ę d o s ł ó w T. P i l ­ c h a , k t ó r y z a i s t o t n ą p r z e s ł a n k ę b u d o w a n i a s p o l e g l i w e g o s p o ł e c z e ń ­ s t w a u z n a ł u ś w i a d o m i e n i e i s t o t y n a s z e g o s p o ł e c z n e g o ż y c i a . W y r a ż a s i ę o n a w i s t n i e n i u p o w s z e c h n e g o i z ł o ż o n e g o k o n f l i k t u i n t e r e s ó w , p r z e k o n a ń , p o s t a w , w k t ó r y z a a n g a ż o w a n e s ą g r u p y , i n s t y t u c j e , j e d ­ n o s t k i t w o r z ą c e a t m o s f e r ę z b i o r o w e g o i i n d y w i d u a l n e g o e g o i z m u . P r z e c i e ż w f u n k c j o n o w a n i u k a ż d e j z b i o r o w o ś c i , d o r a n g i u ś w i ę c o -• n e g o s p o s o b u k o n t a k t o w a n i a s i ę l u d z i m u s i n a l e ż e ć t o l e r a n c j a , z a ś p o t ę p i o n e b y ć m u s z ą i n d o k t r y n a c j e i p r o z e l i t y z m . G d y d o ł ą c z y s i ę d o t e g o z a s a d ę s ł u ż b y s p o ł e c z n e j i p o ś w i ę c e n i a d l a i n n y c h , to to p o d s t a w o w e z a s a d y k s z t a ł t o w a n i a ś r o d o w i s k a s p o ł e c z n e g o . W s z y s t k o to n o s i z n a m i o n a u t o p i i , s ą s i a d u j ą c e j t a k b l i s k o z r e l i g i ą , k t ó r a j e s t a b s o l u t n i e n i e o d ł ą c z n y m a t r y b u t e m l u d z k i e g o ż y c i a , ż e m o ż n a w r e s z ­ c i e s p r ó b o w a ć r e a l i z o w a ć u t o p i ę , s k o r o tz w . « r z e c z y w i s t o ś ć r e a l ­ n a » o k a z u j e s i ę u t o p i j n ą " 3 1 . R a d 1 i ń s k a , P e d a g o g i k a . . . , s. 321 . T. P i 1 c h, P e d a g o g i k a s p o ł e c z n a . I s t o t a i z a d a n i a , " S t u ­ d i a P e d a g o g i c z n e " 1 9 8 4 , t. 46, s. 66.

(15)

P E G A G O G I C A L S O U R C E S OF D E T E R M I N I N G G O A L S OF W E L F A R E - E D U C A T I O N A L W O R K G o a l s o f w e l f a r e w o r k ( t a s k s of a s o c i a l w e l f a r e e m p l o y e e ) a r e f o r m u l a t e d i n l a n g u a g e s of d i f f e r e n t d i s c i p l i n e s s u c h as e . g . social p o l i c y , s o c i o l o g y , p s y c h o l o g y , e t c . T h e p r e s e n t a r t i c l e i s a n a t ­ t e m p t at t h e i r d e t e r m i n a t i o n b a s i n g o n t r a d i t i o n a l c o n c e p t s of s o ­ c i a l p e d a g o g i c s s u c h a s a s s i s t a n c e , c a r e , l i f e - s a v i n g , s o c i a l w e l ­ f a r e , s o c i a l s e c u r i t y . T h e y c o n s t i t u t e a n o b j e c t o f c r i t i c a l a n a l y ­ s i s , w h i c h d o e s n o t a i n a t r e j e c t i n g t h e m b u t r a t h e r r e d e f i n i n g t a ­ k i n g i n t o a c c o u n t c o n t e m p o r a r y e x p e c t a t i o n s i n r e l a t i o n t o t h e p ro­ f e s s i o n o f s o c i a l w e l f a r e e m p l o y e e . T h i s w h a t is r e a l l y a n o b j e c t o f c r i t i c i s m is t h e u n d e r s t a n d i n g o f w e l f a r e w o r k a s a s s i s t a n c e f o r t h e " i l l - a d j u s t e d " , " w e a k e r " , " p o o r e r " , " w o r s e " . S u c h a p p r o a c h , e- s p e c i a l l y a t t h e t i m e of t h e c r i s i s of " p r o t e c t i v e s t a t e " m a k e s it i m p o s s i b l e to b e n e f i t f r o m a t r u e a n d e f f e c t i v e a s s i s t a n c e . T h i s t h e s i s e n s u e s b o t h f r o m t h e t h e o r e t i c a l a n a l y s i s o f t h e c o n c e p t s in q u e s t i o n a n d f r o m t h e i r c o n f r o n t a t i o n w i t h p r a c t i c e o f w e l f a r e w o r k a n d e s c u r t a i n n i e n t s o f o t h e r d i s c i p l i n e s t h a n s o c i a l p e d a g o g i c s .

Cytaty

Powiązane dokumenty

postanowienia autonomicznego prawa pracy nie mogą być mniej korzystne niż.. postanowienia ustawowego

W2 mechanizmy typowych technik manipulacyjnych FPN_K1_W06 zaliczenie na ocenę W3 student zna procedurę "Niebieskiej karty" FPN_K1_W06 zaliczenie na ocenę W4 student wie na

Zabawy dowolne w kącikach zainteresowań..

• Podczas schodzenia się dzieci zabawy dowolnie wybranymi zabawkami; zwrócenie uwagi na formy grzecznościowe,?. • Zabawy i ćwiczenia poranne -

Teraz serdeczny chce tańczyć troszeczkę... Praca plastyczno- konstrukcyjna „Gniazdo z

Dokonując podsumowania trzeba pamiętać, że celem edukacji jest ułatwie- nie zmian i uczenie się. Wołoszyn, skutkiem procesu eduka- cji jest w pełni funkcjonująca osoba zawsze

Ponieważ jest to na ogół bardzo słabe ogniwo procesu wspólnego oddziaływania na postawy oraz zachowania uczniów, wobec tego należy przede wszystkim sprawdzić, w jakim stopniu

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego POWR.03.01.00-00-KN21/18-00.. Uniwersytet