LEKCJA 4
Stres szkolny – definicje
Stres szkolny oznacza stan w organizmie jednostki (ucznia, nauczyciela) wywołany każdym nowym doświadczeniem lub sytuacją trudną, spowodowany czynnikami (stresorami) związanymi z charakterem pracy szkoły, jej warunkami i metodami organizacji.
Stres szkolny – definicje
Jest to określony rodzaj reakcji (interakcji) między uczniem (nauczycielem) a szkołą. Reakcja (transakcja) jest zakłóceniem między możliwościami ucznia (nauczyciela), jego zasobami a wymaganiami szkoły i warunkami ich spełnienia. Sposób przeżywania i reakcji na sytuację będą zależeć od różnic indywidualnych w sposobie percepcji i oceny. Wpływają na to więc czynniki wewnętrzne, zewnętrzne oraz pośredniczące.
Stres szkolny – definicje
Jak wynika z przytoczonych definicji stres szkolny może dotykać zarówno uczniów jak i nauczycieli. Charakterystyka obu tych procesów różni się na płaszczyźnie bodźców (stresorów) jak i sposobów przeżywania.
Stres uczniowski – definicje
W tym wypadku proces oceniania sytuacji szkolnej dotyczy takich elementów relacji ucznia ze szkołą, które są ważne dla jego dobrego samopoczucia zarówno w szkole jaki poza nią. Relacja stresowa może być oceniana jako zakłócenie w funkcjonowaniu w roli ucznia, co w konsekwencji zmusza go do długotrwałego zwiększonego wysiłku.
Stres uczniowski – definicje
Dzieje się tak wtedy, gdy dziecko nie jest przygotowane do spełniania wymagań szkolnych (niedojrzałość szkolna), ma poczucie niejasności, niezrozumienia oczekiwań ze strony nauczyciela, posiada małą wiedzę lub umiejętności szkolne, ma ograniczony dostęp do informacji (np. zaburzenia percepcyjne).
Stres uczniowski – przykłady
Fobia szkolna (lęk stricte przed szkołą, samym budynkiem
lub jego wyposażeniem, nauczycielem i jego wymaganiami, grupą rówieśniczą lub uczniami z innych klas).
Odmowa pójścia do szkoły (lęk przed oceną osiągnięć
szkolnych przez rodzica; nadmierne wymagania rodziców zostają zinternalizowane przez dziecko, czemu nie jest on w stanie sprostać w jakiejś odległości czasowej).
Stres uczniowski – przykłady (c.d.)
Różnica pomiędzy omawianymi zaburzeniami jest istotna z punktu widzenia projektowania działań korekcyjnych. Pomimo tych samych objawów (np. poranne bóle brzucha, głowy, wymioty, biegunki, które ustępują po decyzji o pozostaniu w domu) strategie terapeutyczne są odmienne (w przypadku fobii szkolnej np. desensytyzacja czyli odczulanie, przy odmowie pójścia do szkoły stosuje się raczej terapię rodziny).
Stres nauczycielski - płaszczyzny
Niespójność roli społecznej nauczyciela (brak jasnych kryteriów oceny jego działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych).
Odpowiedzialność nauczyciela (składa się na to m.in. wysoka odpowiedzialność, względna nieodwracalność decyzji, konieczność pracy w określonym tempie i rytmie konieczność przewidywania skutków własnych działań).
Stres nauczycielski – płaszczyzny (c.d.)
Ocena pracy zawodowej (zmiany dotyczące nieustannej reformy szkolnictwa np. podstawy programowe, zmiany metod i form pracy, zmodyfikowany system oceniania itp.).
Konflikt zadań zawodowych i osobistych (rosnące wymagania stawiane nauczycielom oraz brak instytucjonalnego wsparcia powoduje wzajemne przenikanie się przestrzeni zawodowej i rodzinnej).
Stres nauczycielski - zapobieganie
Nauczyciel powinien nabrać dystansu wobec swojej roli zawodowej.
Spojrzeć innymi oczami na ucznia, zrozumieć jego sytuację szkolną jako źródło doświadczanego stresu .
Uświadomić sobie własne irracjonalne uczucia i wykorzystać system wsparcia społecznego i pomocy psychologicznej.
