Relacje cen a rozwój produkcji drobiarskiej

(1)

Elżbieta Klimont, Wanda Popiołek

Relacje cen a rozwój produkcji

drobiarskiej

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 20, 219-234

(2)

U N I V E R S I T Ä T I S M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N — P O L O N I A

Vol. X X , 13 SECTIO H 1986

In sty tu t E k on om iki i O rganizacji R oln ictw a A k a d em ii R oln iczej w L u b lin ie

E l ż b i e t a K L I M O N T , W a n d a P O P I O Ł E K

R elacje cen a rozw ój produkcji drobiarskiej

Соотношение цен и развитие производства птицы

Relation between Prices and Developm ent of Poultry-breeding Production

Rozwój pro d u k cji drobiarskiej w Polsce został podyktow any w zro stem zapotrzebow ania na spożycie białka zwierzęcego. W latach 1965— 1982 sy tuacja w tej gałęzi prod u kcji w naszym k ra ju była bardzo zróżni cowana, uzależniona od stopnia intensyw ności tego k ieru n k u oraz od możliwości zapew nienia odpow iedniej bazy hodowlanej, produkcyjnej

i przetw órczej.

Jed nym z podstaw ow ych czynników m ających w pływ na kształtow a nie się s tru k tu ry produkcji rolniczej, a więc i drobiarskiej są ceny na dane a rty k u ły oraz ich relacje w stosunku do cen środków produkcji. D ecydujące znaczenie w pro d u k cji drobiarskiej m ają ceny pasz, stąd w ła ściwe ich proporcje w stosunku do cen w ytw arzanych artykułów , stw a rza ją określone w aru n k i do długookresowego rozw oju tej gałęzi. Z kolei n iepraw idłow e relacje cenowe mogą w yw oływ ać niekorzystne konse kw encje w postaci niew łaściw ego rozdysponow ania posiadanych zasobów paszowych, a zwłaszcza zbóż. W ażna jest również w łaściw a polityka cen uw zględniająca zm iany w artości p roduktów w raz ze zm ianą na nie za potrzebow ania rynkow ego oraz reagująca na postęp w technologii ich w y tw arzania, a tak że jakości artykułów .

UWAGI METODYCZNE

P ro blem relacji cen m iędzy prod u k tam i zwierzęcym i, a podstaw ow y mi ziem iopłodam i jest przedm iotem licznych publikacji w piśm iennictw ie ekonom iczno-rolniczym (1, 2, 3, 6, 7). Do obliczania relacji cenowych spo-15 — A n n a les UMCS, se ctio H, v ol. X X

(3)

220 E. Klimont, W. Popiołek

śród p ro du k tó w zw ierzęcych najczęściej b ran e są pod uwagę: żywiec wołowy, w ieprzow y i cielęcy oraz mleko, n ato m iast z arty k u łó w dro b iarskich — ja ja (1, 7). Porów nyw anie p rop orcji cenow ych prow adzi do w ykazania w sposób pośred n i różnic w relaty w n ej opłacalności poszcze gólnych k ieru n k ó w p ro d u k cji (2). S tąd kształtow anie się poziom u i re la cji cen na a rty k u ły rolne i odpow iednie środki p rodu k cji pow oduje po budzenie, w zględnie ham ow anie ich rozw oju (5, 8). Z uw agi na zaopa trzenie ry n k u w p ro d u k ty d ro biarsk ie w y stęp uje duże zainteresow anie odpow iednim tem p em w zrostu pogłowia drobiu.

P rzedm iotem niniejszego opracow ania jest analiza relacji cen, k tó rą przedstaw iono w dwóch w ariantach:

1) porów nanie p ro p o rcji cenow ych m iędzy p ro d u k tam i drobiarskim i *, a zbożam i i m ieszankam i paszow ym i,

2) w ykazanie rela cji m iędzy p ro d u k tam i drobiarskim i a żyw cem w ie przow ym , w ołow ym i cielęcym .

W przeprow adzonej analizie om aw ianych rela cji za okres 1965— 1982 przyjm ow ano dla p ro d u k tów drobiarskich ceny średnie ważone w po szczególnych latach. P rz y ich u stalan iu korzystano z Roczników S ta ty stycznych (4) odnośnych lat oraz n iek tó re pozycje uzgodniono z pracow nikam i Zrzeszenia P rzed siębio rstw a P ro d u k cji D robiarskiej „P o ld rob” w W arszaw ie. Z k o lei ceny na m ieszanki paszowe zaczerpnięto z cenni ków M inisterstw a P rzem y słu Spożywczego i Skupu. Dla zbóż przy jęto ceny w olnorynkow e oraz ceny obow iązujące w sk upie w ram ach dostaw k o n trak tacy jn y ch . N ależy zwrócić uwagę, że ceny w tran sak cjach wolno ry nk ow y ch k sz ta łtu ją się na zasadzie po p y tu i podaży, a więc są to ceny rów now agi rynkow ej.

W opracow aniu obliczono dynam ikę cen dla pro du któ w drobiarskich biorąc pod uw agę rok 1965 za 100%> oraz ustalono w skaźniki łańcucho w e p rzy jm u jąc ro k poprzedni za 100%. U kład ta k i pozw ala na w ykaza nie w zrostu bądź spadku cen na p rzestrzen i 18 lat, ja k rów nież ustalenie ich najw iększego skokowego w zrostu w badanym okresie czasu.

Dane odnośnie poziom u, dynam iki oraz relacji cen p ro d u k tó w dro biarskich do zbóż i odpow iednich m ieszanek przem ysłow ych zestawiono w tab elach (2— 5). N atom iast rela cje w stosunku do żywca w ieprzow ego, w ołowego i cielęcego przedstaw iono graficznie na w y kresach (1— 6).

WYNIKI BADAN

W stępna analiza p rezentow anych w ta b e li 2 danych w ykazała, że ceny om aw ianych p ro du k tó w drobiarskich kształto w ały się podobnie i na

* Z produktów drobiarskich uwzględniono: żyw iec kurcząt brojlerów, żywiec kurzy, kaczy, gęsi i indyczy oraz jaja.

(4)

przestrzeni badanych lat m iały tendencje w zrostow e (wyjątkowo w y stę pow ały sporadyczne spadki cen) w latach 1965— 1975. W zrost ten był dość rów nom ierny w om aw ianym dziesięcioleciu, z tym , że pew ne zróż nicow anie w ty m względzie obserw uje się przy żywcu gęsim i indyczym . Z kolei w 1976 roku w ystąpił skokowy p rzyro st cen przy w szystkich rozpatry w any ch produktach, a następnie podobny ich uk ład z tendencją w zrostow ą u trzy m y w ał się do 1980 roku. K olejną zmianę cen zauw aża się w 1981 roku, rów nież w przy pad k u w szystkich artyku łów d ro b ia r skich, p rzy czym n ajb ard ziej zdrożał żywiec gęsi i ku rcząt brojlerów w stosunku do 1980 roku.

N atom iast zasadniczy, skokowy w zrost cen om aw ianych produktów nastąpił w 1982 roku i w stosunku do roku 1981 zaw ierał się w g ran i cach od 205,2% do 292,4%. Z kolei w stosunku do roku wyjściowego (1965) w ystępu jące zróżnicow anie było dużo większe i w przypadk u żyw ca gęsiego był to w zrost 8-krotny, a przy jajach i żywcu indyczym p ra wie 6-krotny.

Tab. 1l Pogłowie drobiu w sztukach fizycznych w latach 10613—19812 (stan na grudzień)

The stock of poultry in physical numbers in the years 11965*—19®2 (data from December)

L a t a Kurczęta brojlery * K u r y K a c z k i G ę s i I n d y k i t y s . s z t u k 10615 12 «23 7-0410 4 m 3 9118 1 493 10'7iO 37 280 76 731 5 109 4 05i2 1660 1975 111 9112 88 767 7 ai'3 2 665 1 150 1080 254 '300 76 051 3 440 1 °68 405 1081 257 6184 65 4®2 3 846 1 5.01 452 1002 45 304 60 9 3(1 4 068 1 73)1 514 * Wg ,*Poldrob”

Źródło: GUS — Roczniki Statystyczne.

Na p rzestrzen i badanych lat, pom im o kolejnych zmian cen, w sposób zasadniczy zm niejszyło się pogłowie drobiu w k ra ju (zwłaszcza w latach osiem dziesiątych tabela 1). Przyczyną tego niekorzystnego stanu był b rak pasz oraz ogólny w zrost kosztów produkcji. Z uw agi na b rak im po rto w anych kom ponentów do m ieszanek paszow ych została w strzym ana pro dukcja b rojlerów kurzych, co dla gospodarki m ięsem w naszym k ra ju jest pow ażnym utrudnieniem .

P ro du kcja dro biarsk a jest w ybitnie zbożochłonna, dlatego też w

(5)

Tab. 2. P oz io m i dy na mi ka ce n p ro d u k tó w dr ob ia rs ki ch w la ta ch 19 61 5— IS B ® T he lev el an d dyn am ics of p ri ce s fo r p o u lt ry ar ticles in th e y ea rs lQ ff S — 19 © 2 222 E. Klimont, W. Popiołek* Źró dło : O bl icz en ia w ła sn e . CO 001 = Tu I> co t-H _{co^ «} CM in s c e n - p a z j d o d ^o j o fH <jy Q> CP o rH tH o o tH rH03 ^T-HHot-HrrHH rH <«> L—COo rHCMt-H CO CM CM cs al C CP C- rH rH_{CO 03 03 CO CM}t-H Cr- c- c~ in o CO in as >> 001 = S9GI o CO 03 o rr* 03 Cp CMm rH CO co <£> 00 rH 09 03 rH CO IQ ca »"S - rH_- rH i-Ht-Hi-Ht-H t-H in X BU9D b u z o o j B i u p a j s 25 ,1 6 2 4 ,8 2 2 6 ,1 8 Dr C'-' CM CM 00 CM 28 ,9 0 o_05. a 03 o . cp" CO CM ® CM 32 ,4 7 3 3 ,3 2 3 8 ,9 3 4 3 ,6 9 4 3 ,6 9 4 6 ,9 :2 00_03^ ffi 03 CO 1 4 7 ,0 5 05 001 = Tu O corCO 1 0 4 ,9 1 0 6 ,2 co^ t-H 1 1 2 ,4 1 0 5 ,9 o in^ 2 5 2 ,4 a c e n - p a z j d o d 5JOJ CP »-H03 00 t-H i-HoH orHtCM-HCO orHorH t-H rH >> OS cj 001 = S9GI w H rH c* ca I> in CO in in o d T3 § 03 3 © 03 ot-Htt--HHri-HHTt--HHCO t-H t-Hęą vy co rHCOrHCOt-H rH in rHca cpin hH BDMiCz x B u a o 0000 CM 00COCO00 coF- ot> D-!>•_int-HCOin § 00 g COCOin03 ot-HCMD- COo rCOH b u z o o j B i u p a j s ₈ CP_CMCO_{ca CM}CO_ca !>>_ca 03CMoCOCOcp COco OCO& cpCO » COt> cp oCOrinH rH OJ 001 = Tu D— cq^ 1 0 6 ,7 CO co^ (N 1 0 6 ,8 t-HCO_*°Lco^ CM a c e n - p a z j d o d 3j o j o rH03 ot-H o ot-H& ot-H₃ CMi-Hcp o cpt-HrHD-t-HoCM — CS_S3 o t> CM 00 in 03 c— 03 TF o c- £ - t-H03 o a/ _'V>» 001 = 5961 o co in c— CO in CM CM CO COCO rH IQ CO COm s CQ CM cM 03 o O t-H rHt-Ht-H t-H^H CO

b o mAz g jf x H uao r03HCMca COCOCO CM03 00COCOCOint-HCMCO0300in COo CO ir-co CO03co03 03ća

b u z o o j B i u p a j s CPCMinCMinCMCPCMr-CM a CO so COCPCOCOinCO i : t r cain rCO oH rH in t-H CM C S 001 = TU cn a i CO C0^ in 1 0 2 ,6 CM^ ca «ra cp~ rH03 o orHot-Hc>rHcrHto-H <pt-HCp CMrHot-H orH rcaH M cd S3 o o 03 CO oo in CD in CO o 03 03 CM o o o ctf >> T3 001 = 9 m oo H cp o rH 09 03 oÓ T-H t-H o t-H CO cp rH in o rH CO o rH o t-H CO t-H i-H rH t—H CM CM rH CM in t-H o CO rH o t -t-H t-H tr-t-HegCM CO 3 W b d m^z S n x ^ u a o in03 00rHrt<CP t -rHTf_COin₀₃ in_COo_l> 00_COCO co_L- CO c-3 cp tr-CO COCO inCOCOin b u z o o j B i u p a j s CMCOca inCM ca COCMcacp oCMCOca 03CMa co 8 t-H u u c*-in incą rH c a OOT - TU co^ t-HCO 00^ _{CO Op.} 1 0 2 , 0 ca^ CO 00^ 03 ca^ 9 6 .7 CD > >> T3 001 = 996-1 o o rH c-03 t -03 0003 CP t-H t-H Qi cm t-HcarH 03 CM CM rH 00 in CMCO « BDAV^Z S ą X BU90 H co^00o rHHc-N CPco^tCO-H_A 2 2 ,1 6 2 2 ,6 0 2 2 ,6 4 03 CO CO^CPCOin t^-00 2 6 ,9 5 3 4 ,2 0 N3 S-h a s3 - p a z j d o d 3(OJ o 1—1 £ o H 03 ot-H o t-HoH § ot-Hcp tt--HHo orH03 inrHrCMH 3 as cu_u o 00 CO03 03 rHCO CO in tr- COCO in o c— >> <D >> T 3 001 = S9©I CO rH CO t-H rH CM cM 03 CO o Jh ffl b o mXz g ^ t x Buao CM 2 2 ,1 9 CO CM^ CM co^r r0 0 CO « 2 6 ,8 1 2 6 ,8 5 03 oco^o 3 2 ,4 6 3 2 ,2 4 3 4 ,3 1 in o b u z o o j B iu p ajs _CM CM ca CM CM CM CM CM CM CO in rH rH CS 05 inCO COCO t -CO COCP 03CO 1 9 7 0 rH c—CM c-03 rH 19 7 3 r- inc—cp c-1 9 7 7 1 9 7 8 1 9 7 9 o 00 r00HCM00 A tHt-HrHt-H t-H rH rH rH rH rH rH

(6)

w ażaniach nad relacjam i cen uwzględniono w łaśnie zboża (3 gatu n k i zbóż najczęściej stosow anych p rzy odchowie drobiu), a m ianowicie pszenicę, jęczm ień i owies. W ym ienione g atu nk i zbóż wchodzą rów nież w postaci ś ru t w skład m ieszanek paszow ych dla drobiu. R ozpatryw ane relacje są za w a rte w tab e li 3 i 4. Porów nując ich średnie z badanych lat dają się zaobserw ow ać w yraźne różnice związane z uw zględnieniem cen zbóż kon trak to w an y ch i w olnorynkow ych. K orzystniejsze dla p rodukcji d ro b ia r skiej b yły ceny z dostaw kon trak tacyjn y ch . G eneralnie biorąc n a jk o rz y stniejsze p roporcje w y stąp iły w stosunku do żywca gęsiego, zarów no w porów naniu do zbóż z dostaw k o n trak tacyjnych, jak rów nież w edług cen w olnorynkow ych.

^.Analizując średnie relacje cen m iędzy prod uk tam i drobiarskim i, a pszenicą okazuje się, że u k ładają się one podobnie zarów no p rzy ce nach w olnorynkow ych, jak i k o n trak tacy jny ch i są dla niej ko rzy stn iej sze niż dla pozostałych zbóż. Z aw ierają się one w granicach średnio od 1 : 5,42 przy k u rac h rzeźnych do 1 : 8,70 przy żywcu gęsim (ceny kon tra k tac y jn e) oraz analogicznie od 1 : 4,24 przy żywcu k u rzy m do 1 : 6,55 przy gęsim (ceny wolnorynkowe). W p rzypadku poszczególnych p ojedyn czych relacji ich rozpiętość była znacznie większa i w ahała się od 1 : 3,66 przy k urach , do 1 : 15,08 przy gęsiach (ceny kontraktacyjne), z kolei przy cenach w olnorynkow ych wynosiły one od 1 : 2,22 dla k u r do 1 : 7,64 dla indyków.

R ozpatrując om aw iane relacje do pozostałych zbóż, okazało się, że we w szystkich p rzypadkach najw ięcej za jednostkę p ro d u k tu d ro b iar skiego można nabyć owsa. Średnie proporcje w ty m przyp adk u k ształto w ały się jak 1 : 5,24 przy k u rac h rzeźnych do 1 : 8,03 przy żywcu gęsim uw zględniając ceny w olnorynkow e i odpowiednio 1 : 7,37 i 1 : 11,62 przy cenach k o n trak tacy jn y ch .

W pojedynczych przypadkach obserw uje się tu ta j rów nież duże zróż nicow anie i ta k za 1 kg żywca kurzego w edług cen w olnorynkow ych można było kupić 2,57 kg owsa, a przy żywcu indyczym aż 9,73 kg, n a tom iast przy cenach k o n trak tacy jn y ch dane te kształtow ały się k o rzy st niej i dla k u r w ynosiły 4,28 kg, a p rzy żywcu gęsim 15,7 kg. Z kolei w stosunku do jęczm ienia ustalone relacje były znacznie korzystniejsze dla prod u k tów drobiarskich, niż w przypadku pszenicy i w ahały się od 1 : 3,38 (kury rzeźne) do 1 : 13,54 (żywiec gęsi). Ich średni poziom w ynosił odpowiednio 1 : 5,55 i 1 : 8,80 (ceny kontraktacyjne), a w edług cen w olno rynkow ych proporcje te u k ładały się następująco: 1 : 4,95 p rzy k u rac h i 1 : 7,56 przy żyw cu gęsim.

Z przeprow adzonej analizy obliczonych relacji cenowych na p rzestrze ni badanych lat w ynika, że n ajkorzystniejszym i dość stabilnym dla pro dukcji dro b iarsk iej było pierw sze dziesięciolecie (1965— 75) w przy pad ku

(7)

T a b . 3. R el a cj e ce n p ro d u k tó w dr obi ar ski ch do ce n zb óż z d os ta w k o n tr a k ta c y jn y c h Re lat ion s b etw ee n p ri ce s fo r p o u lt ry ar ticles an d co rn fr om co nt ra ct ed su p p li e s 224 E. Klimont, W. Popiołek? Źr ód ło: O bl ic zen ia w ła sn e .

_ nn 0 \ ' O ^ M O \ ^ , MO\ ^t ' nr i OOf ,l O ' “ OOVlO o

> X BSMO ^ M ^ \o ^ oo Ul O (1 1-B n h ^ h 5 n oo a a a o a o o « h a o - n n oo o o C 'tfl _________ _______________________________________ 05 O to ■£! , i n o o r o O f N r n ' O O r ^ t ^ O T j - ' r l - f t v o m o o - ^ - <N ca B i u a i u i z o a f ^ ^ ^ t , ^ t ^ °1, °!v N„ ^ ^ ' ‘i, N„ ’Ja ’ »O « h-" h-" f-" oo f '1' m" oo ON oo oo S\ On" O ____________ —_______________________________________ &fi i? m m — — v i f t o f t o o c ^ v o — v> in oo ■'tf- <N © oo * S iC0IU9ZSd ^ ” *> © o <N r - i n - N N Tf Tf VO f t r~ t s CO ,-h ^ • V O V O V O r - ~ t - - t ' - - l ' ~ t ^ r - ' O O O O t ' - - O O O O O O f t C ^ © t-~ I hri ■ ^ • r o ' n ^ - v o f t f s - i o f t f ^ r f - i o m r t - —< co O VO T3 •£ r n f t o o o o o Ń ' f t o o ' o r T o o ó ‘ f t o ś ' f t o r ~ ' o o r C J' O — •ri o 'V2 ______________ ___ ___________________________________________________ ___ rt £ ° ?! GJ "£ , , — O V > c « " > c o c o f t ^ - < N —i f M m o O — f N c o « / - ! © ' + > t o ca B i u a i u i z o s C — © T f v o © ^ v o © o o ^ t N © m © v i v ^ c ^ c ^ o r > ‘ ’ h-" « vo r'" oo" oo" on" oo" > > t ' vo1 in oC > ^ O 'i.

•N M O ---o n h ---o---o ---o \ m "h — o o o f n o o o o ^ O N i * ^ ^ O x g > A o m a z s d ° - ^ ° , « *X °° m <n vo m o n m o os, ^ <n m

WA <no r ^ t ^ O\ VOmt ^ OOf om( NOO — o ^ v o n

» ^ g HSMO ^ ^ ^ ^ ^ °X n, ^ ^ ^ ^ ^ ^ °X ^ *> ~ ^ v S i *rj n ^ ^ ^ O N ^ O O O ^ f l O ^ M r i i r i ^ t n *-< tU) £ *-h _ O - w ___________ _______________________________________ __ CO pH ^ 0 £ H C O ^ ^ l ' O ' O ^ O O O ^ O O ^ h h ^ O O T t O £ -2 b B i u a i u i z o M - ^ <* f t „ ^ °°« °°. °~ ° . © ^ o„ °° ^ ^ ^ >0. »« >■> 1/3 ►£ t ~ - v o v o v o t ~ - t ^ - r ~ 0 0 0 0 f t f t f t f t f t f t — O m o o •N o g 60 M S_u_o _r ---_{o w o o N o o h v o i o a}_-_{o t~~}_—_oo_ft_{va co oo} _© H <5 r ~ v o ' v o v £ r v o ' r ~ t - ^ r ' ^ t ' ^ 0 0 0 o ' o 0 ' a v ' o v © ' ^ ' - ' v ? 0 0 „„ o o v > v > o o v > v > o < N V ) o o c o v > f t © V ) © o o c o ' ' ł 5? ’E> r T o v ' o v ' o C o v ' o v ' o C o C o v ' o ' c r t ' ^ o v ' © ' — —T t - ^ o C o C X > ^ _{O n/3 ■}_{. ____________ ___________________________________ _______ _____}—1 ,-i , h os c o r rt t ! . „ v o T j - o o f t f N ) O v o ' O M v - ) V o o o v o f S o o o r - ~ f t ' ^ ' $ w a! BIU3IUIZD0L oo 0 \ f t o ' t O m ^ f t 1 ; « f t oo, - « oo co >i > ■ ' VD VO « vo h r-" ^ ^ ^ h h « M h ^ oo" VI N ^ •N O £ ____________________ W> a? £ » i ; S > T W l f ' - r ' t N O O O —' f t T f i r i O O ^ t ł N N O f t - O r t f t f t '-* ' 2 v o v o v o ' v o ' o ' v o v o v o f ^ ' r ^ ' r ^ ' v o r ^ ' o o o o o o v o o o f ^ ' — m O T t u - i v o o v o f n v o > — r - ' o o m f t o o t ' - r - ' 1 ™ „ „ . . n e v 0 « n ^ ' o ^ , 0 0 h » o \ f “ 0 0 " N 0 0 N N ' n __ .,_, V| fcłOiWU r. r< r\ ri *-•, r, r-. '~,rl r\ r, r. r\ r* r, ~ S o t ^ r ^ r ^ r ^ r - t ^ t ^ - o r - r ^ ^ ^ o r ^ r ^ s o ^ r ^ r ^ X > >o _{O 'VI} _{_________ ________________________________________}— 05 G o P C13 —■ f t i n O O t ^ f t V O f t r O ' — O r ~ f t f N O O O O O O O «o > "w cc B iu a iu iz o S C t^ w7 , t^ v^ r^ l ° i 1 ' ^ 0^ o ^ ' p^ r l ^ r^ r l o^ o ) - c0 , r t <rU >1 > ' « « « « « « « ^ « v o ' o v i w v i t ' t n v o ’ VI •N O > _____ ________________________________________ M S* c _, _{( N h - 0 0 - O f t f t V l f < - , V i r i - V i ^ l n V O O} _0-1 !h kg X o t u a z s d v° fri1 T:t , cri , Tt > v i r,7> v^ l/l . r^1 r ^ 0<3>' ' », ' ^l cri,

’—1 vT vT vT vT vi

. fc. n r t r t i o o o o o N ^ ' - f t n n v o h f t h ' O O O f t

• A, “ P p M IT) O O C 0 VO 0 0 — vo

P ' y -h" oo" ov" oo" oo" oo" Ov" ov ov" on" ov" ^ r' " oo" oo" oo" vo" oo" 00

^ & ---T --- ---n 3 ---n t ! f t o o t - ' V i m v i m f o m v i o o r j - o v i t ^ - T j - r ^ — -rf > x § cc B iu a iu iz o & C ^ ■ ■ ' v o v i v o \ o v o v o v o t ~ ' r ~ r - - t ^ - v o v o v o v > v o v ) \ o v o , NI “ g --- ■— — — -M t-i ^ o v v o r ' f t ' - , f t f t ^ ' 0 0 o v v o m v o f ^ D i u a z s d ^

^ « v i vo" VC vo" vo" vo" ® ® vo" vo" vi" >o" vo" « vo" wi" ^ \o" •

Ś ; rrt ^ *■ l O C O t ' C O O J O H W W ^ l O t p t- O p O J p H W irt ( -*-* a j ' CO ^ ? 5 ® ) ^ 5 i < 3 i d ) ? ) 3 b 0 5 0 ) i 5 0 ) ? 5 0 5 0 ) ^ 0 ? _ r-H »-H r H r —ł r-H i-H r-H t—• ł-H r--ł ł-H ł-H r H r*H r-H r H r-H _• 1-3 T3 r M a> i_V_h _v( *C/5 i ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________t

(8)

T a b . 4i. R el a cje ce n p ro d u k tó w dr ob ia rs ki ch do w o ln o r y n k o w y c h ce n z b ó ż R elation s b etw ee n p ri ce s fo r p o u lt ry artic les an d p ri ce s fo r co rn at th e fr ee m a r k e t 1 kg ja j st a n o w i r ów n ow ar toś ć k g b sm o 6. 89 7 ,3 8 7 ,2 3 7 ,7 1 7 ,8 3 7.89 7.89 8,3 3 7,94 8,6 1 8 ,6 3 7 ,3 0 7 ,7 8 7 ,2 9 7 ,5 1 6 ,4 9 5,0 8 4, 92 r -CO muaiuizaSC 6,7 4 7 ,0 7 6 .9 2 7 ,3 6 7, 50 7,56 7,4 1 7 ,7 7 7,4 4 8 ,0 5 8,0 4 6.9 2 7 ,3 8 6 ,9 7 7,2 2 6,30 4,89 3,7 6 4 0 0 4 4 0 ./Coiuszsd 5 ,6 9 5 ,7 9 5 ,8 4 6 ,1 5 6 .2 9 6 ,2 6 6 ,1 8 6,5 2 6,2 4 6,7 6 6,7 4 4 ,5 5 6.4 7 6 ,2 3 6 .4 8 5 ,5 7 4,39 4.30 i/-T 1' kg ży w ca in d y cz eg o st a n o w i ró w n o w a rt o ść k g b sm o 7,3 6 7,8 6 6 ,5 4 6 ,9 1 7,3 2 7 .4 7 8 ,1 3 8 ,3 5 8,3 0 9 ,7 3 7 ,9 7 6 .4 8 6 .5 3 6 ,1 7 6 .5 3 5,2 9 4, 52 5 ,0 8 CO o BIU9IUIZD&C 7,20 7,5 2 6,2 6 6 ,6 0 7 ,0 1 7 ,0 8 7 ,6 3 7 ,7 9 7,77 9,1 0 7 ,4 3 6 ,1 5 6 ,1 9 5. 90 5, 70 5 ,1 3 4,3 5 4.90 4 0 4 0 Aoiuazsd 6 ,0 8 6 ,1 7 5 ,2 8 5 .5 1 5 ,8 8 5 ,8 7 6 ,3 7 6.5 4 6.5 2 7,6 4 6 ,2 3 5,3 2 5 .4 3 5 ,2 1 5,1 2 4.54 3,9 1 4.44 5,6 7 1 kg ży w ca g ę si eg o st a n o w i ró w rnowa rto ść k g BSM.0 7 ,4 1 7,5 0 7,0 9 7 .2 8 7 ,7 5 7,8 4 8 ,3 0 8 ,4 0 8 .2 9 8 ,9 3 9 .2 9 8 ,3 4 8 ,4 9 8 ,2 5 8,44 , 1 ,9 1 7 ,9 0 7,2 0 CO O OO b u i9iu iz dSC 7 ,2 1 7 ,1 8 6 ,7 9 6 ,9 5 7 .4 2 7 .4 3 7 ,7 8 7,83 7,7 6 8 ,3 4 8 ,6 6 7 ,9 1 8 ,0 4 7 ,8 9 8 ,1 1 7 ,7 4 7, 60 5 ,5 1 7,56 iCoiuazsd 6 ,0 8 5 ,8 9 5 ,7 3 5 .8 1 6 ,2 3 6 ,1 6 6.5 0 6 ,5 7 6 .5 1 7 ,0 0 7,2 6 6.8 4 7 .0 5 7 .0 5 7 ‘2 8 6.8 4 6 .8 2 6 ,2 9 4 0 Ł kg ży w ca k a cz eg o st a n o w i ró w n o w a rt o ść k g esa\o 7. 10 7. 79 7 ,0 8 7 ,2 8 7 .3 1 7, 44 7 ,4 7 7 ,6 7 7 .7 9 7 .8 0 7 ,7 1 5 ,9 5 7 ,0 3 6 ,9 7 7 .1 0 5 ,7 7 4 .3 1 4,20 r-00 4 0 BIU9IUIZO&C 6 .9 5 7 ,4 5 6 ,7 8 6.9 6 7.0 0 7 ,0 5 7 .0 1 7 .1 5 7 .2 9 7.30 7,1 9 5 .6 5 6.6 6 6 ,6 7 6 ,8 3 5 ,6 0 4 .1 5 3, 21 6 ,4 9 Xoxuazsd 5 .8 7 6 ,1 1 5.7 2 5 ,8 1 5 .8 7 5.8 4 5 .8 5 6,0 0 6 ,1 2 6 .1 3 6,0 2 4.8 8 5 ,8 4 5 .9 5 6 .1 3 4.9 5 3 .7 3 3 ,6 7 OO l/i 1 kg ży w ca k u rz eg o st a n o w i r ó w n o w a rt oś ć k g _BSMO 5.9 2 6 ,2 7 5 ,8 3 5 .9 2 6 ,0 .1 6 ,0 2 5 .9 9 6 .1 3 6 .1 4 6,00 6,0 0 4,7 5 4.99 4,59 4,46 3,5 0 2,5 7 3 ,3 4 5 ,2 4 eiugirazoSf 5 ,7 9 6,0 0 5 ,5 8 5 ,6 5 5 ,7 6 5,7 0 5,6 2 5.7 2 5 ,7 5 5 ,6 1 5,6 0 4 ,5 1 4 .7 2 4 .39 _4,29 ₃.39 2,4 8 2,5 6 4 ,9 5 Xoiuazsd 4 ,8 8 4.92 4.7 1 4.72 4,8 3 4 .7 3 4.69 4,80 4,82 4,7 1 4.69 _.3,9 0 4,14 3.9 2 3 ,8 5 3,0 0 2,22 2.9 2 4 ,24 1 kg ży w ca b r o j le ró w k u r z y c h st a n o w i ró w n o w a rt o ść k g BSMO 6 .4 1 6 ,6 0 6 ,9 7 7 ,0 3 7 ,0 1 6 ,9 9 7 ,3 3 7 ,4 3 7 ,2 8 7 ,1 2 6 ,9 6 5 ,5 5 5 ,7 7 5 .4 1 5,1 6 4,4 5 3 ,8 9 3 ,6 8 6 ,1 6 Biu9imzD&C 6 .2 7 6 .3 2 6,6 7 6 ,7 2 6 ,7 1 6,6 2 6 ,8 8 6 ,9 3 6 ,8 2 6 ,6 6 6 ,4 9 5 ,2 6 5 ,4 7 5 ,1 8 4,96 4.32 3,7 5 2 .2 8 5 ,8 2 jtoiuazsd 5 ,2 9 5 ,1 8 5 .6 3 5 ,6 1 5 .6 3 5,4 9 5,7 4 5 .8 1 5 ,7 2 5 ,5 9 5 ,4 3 4, 55 4,80 4.6 3 4 ,4 5 3.8 2 3,3 6 3 ,2 1 4,99 L a t a i n ^ t ^ O O O J O H N M ^ i r j ę p h O O O J O ^ M r*H r*H y—« t-H ?*H ł-H t—1 w—i»-H ^ —4 ł-H i-H r-H r**H t—1 1 Sred. a r y tm . Ź ró d ło : O b li cz en ia w ła sn e .

(9)

T a b . 5. R el a cj e ce n ży w ca dro biowego do ce n m ie sza n ek pa sz o w y ch st o so w a n y c h w ch o w ie d r o b iu Relatio ns b etw ee n p ri ce s fo r p o u lt ry an d p ri ce s fo r fe ed in g m ix tu re s in p o u lt r y b r e e d in g 226 E. Klimont, W. Popiołek! O W)okW wHH w ifls.t>-mH co 00 coCM lO coO 00 ₈ C O c>05 c<ł. cq^»-H lOTł^ coLO^

0>_H-»o lO co*co' co co ! > * LO* COco co"co*co' irT co' C P N O u co -W

Ź

d

a O

_c

CO N u CMH _%LO l> 0500 r f CM 05^CO t- 00 rHO fH CM co £ l/l 0> Cft I f i CO. CM^ ĆM.N 00^05 co.

w•o i o'i o'irT co to"C D ^

in

LO* lO I f f C O 1 irT LfT £

u

s >>•J“* _M •N bOo£ ,* * * co _M _s co O ) ł—4 CMco. CO co05. ^ CMt - cot>* t- LO LO -5M CM lO 05

*-h"to hH _{irT irT iff co'}_lO _iO_^ _{IO* co} _LO*

irT * 1 <1/1 o H-» <uc MP co ffl co"t>A co r—< c> tr i-H s 00 7,1 7

%

*Q

rH CO co w l> 00* co tS*^ oT rH co co*' co cp £ CO Jh CO >1 CO N N _£ Ul a> t f S s ■* 0) £> e fco 00 co 81t r Cr LO CO co LO oo t- ą

ł-H W

_0/

»•O₂

_M

hO P _r- ł-H rH I O oo_ CO co^rH CM 05^ C»

00 co'00 00 oT co t"*

£~

co oT o" oT co'

to

_1-1 00 1 tpOi c- co ^ CMco ś co LO o CM o M W | ł-H _Olt— 35CM^ H LO^ ćo^ I S rH o

uo o co co t-

t- ta

£^

oo"00 co" irTLO t"-*

0) S-ł

M

N O CO CO £ 0)£ pMo G COK) n co co C M 00 o r H t- 00 * co LO CO co r H co u £ >> £ o }H VI <D s m w 1 1 co^ co* 00. CD co co Ó _*» E> lO cm^ co l?5^ CO co" ĆMK 05^10" co •N W) £ tuoo

X

* * d łH i (M rH lO C M o co co co co 05 05 CM co

rH CO M | _{1 w} ŁO co^ ł-H LO «5 05^ có ŁO^ ^ (5 co

w _W irTlf3LO t o ' ccT ^ to'L ffco" co co' ^ LO IO

CP ł-H O ł-H CO 05 05 r H _cp ę- 00 LO co CO co^D - 00 co 0 5 co^ lO lO lO CM. C M LO £ CO O 'W

M

o P tjT tK TjT co tJh" o C o £ £ CO Sh CO C -je CO N W p co co r*H r-H CM lO 05 r H _LO ₀₅ % co o N i w •N . o r>£ l/l

OJ T-H_lO _lał—^ _irTCO_{i n} co^_lO _lO <S> 0 5_{c o} 00^_co''oO^_co r Hco Tj< w) tuo r< 3 X a> N r H 5h c o tuO rH lO o CO 00 r H CMLO o co 00 Cp c— 3 Sh _p OD lO 0 0 t o Lo"co o co* ł-H « ? 05^ co" cO^ CM^cO o lO co* H 05^ r S-l ’o_{w • o} *•0 ^ <fl 11_{^ N} _lO o _rH t - c o Tt^ r H lO CO co 00 ,o >> _{6 c} W «» co eoCO co ł-H 05^ OTCO °0A05 cp c m co^ N CO *“ ■ £ -4-» J-I

?H CO P .S irT co co"co co' irT LO* l o' o 3 £ X ^ s •N £ o £ CO 4-> CO N t> l/l P ' o> § g *w w _£

_<

_« _CQ_co _csi _CSJ _co _co _LO ₀₅ ₀₅ _{r H} c^» v,r> W) s-i X ^ O W) u X M Jh P -2 CD^

irT co"co co" co"

05 lO TjT CM^CM to o <o irT rH OT s cO ■p_>> o r H CM c o lO CO t- 00 05 o CM u co f- IS F- fc- t- 00 co CO $5 <?> & 05 <55 05 05 05 05 &> a T— 4ł-H r H t—*4 r H r H rH _d T3 0) u 'Ul _*Zm ia n y ce n w ci ąg u r o k u . Ź ró d ło : O b li cz en ia w ła sn e .

(10)

Rye. I. Relacje cen żywca kurcząt: 1 — żywca wieprzowego, 2 — wołowego, 3 — cielęcego

Relations between the prices of slaughter chickens: 1 — swines, 2 — oxen, 3 — calves

cen w olnorynkow ych dla zbóż. P rzy cenach ko ntrak tacy jn y ch ta p raw i dłowość u trz y m u je się w stosunku do k u rcząt brojlerów i k u r rzeźnych z jednoczesną ich korzystną popraw ą w roku 1982 w stosunku do w szyst kich pro du k tó w drobiarskich. W związku z powyższym należy wnosić, że ceny zbóż zwłaszcza w tran sak cjach w olnorynkow ych w latach 1976— 1982 rosły znacznie szybciej, niż żywca drobiarskiego i jaj.

G eneralnie m ożna stw ierdzić, że najm niej korzystne relacje ze zbo żam i w y stęp u ją w stosunku do k u r rzeźnych, a w yraźną ich popraw ę można zauw ażyć przy żywcu gęsim i indyczym. W ydaje się to praw idło we, gdyż k u ry przeznaczone na rzeź są przew ażnie w w ieku około 18 m ie sięcy, a więc po okresie najw yższej w ydajności nieśnej. S tą d już jakość otrzym yw anego z nich m ięsa jest niższa, a zatem jest ono m niej chętnie konsum ow ane niż z gęsi i indyków użytkow anych głównie na mięso.

R elacje cen będące przedm iotem niniejszego opracow ania a dotyczące m ieszanek paszow ych dla drobiu obliczono w yłącznie za lata 1970— 1982 z uw agi na różne okresy w prow adzania ich na ry n ek oraz możliwości zebrania kom pletnych danych wyjściow ych.

P rocentow y udział śru t zbożowych w receptu rach poszczególnych m ieszanek jest uzależniony przede w szystkim od udziału w nich ś ru ty kuku ryd zian ej, a więc zam iennie za śru tę kukurydzianą stosuje się śru

(11)

-2 -2 8 E. Klimont, W. Popiołek^

Ryc. 2. Relacje cen żywca kurzego: 1 — żywca wieprzowego, 2 — wołowego, 3 — cielęcego

Relations between the prices of slaughter hens: 1 — sw ines, 2 — oxen, 3 — calves

tę pszenną lub jęczm ienną (ich zaw artość w m ieszankach w aha się od 10— 70%). Ze w zględu na różny poziom cen oraz specyfikę m ieszanek dla poszczególnych gatu n kó w drobiu, a n aw et dla ich gru p użytkow ych tr u dno jest porów nyw ać m iędzy sobą obliczone relacje (tab. 5).

P rzy p rod u k cji b ro jleró w ku rzy ch uw zględniono dwie m ieszanki ty pu DKA (sta rte r i finiszer) stosow anych w zależności od w ieku kurcząt. Zauw ażalne jest m ałe zróżnicow anie zarów no w pojedynczych p rzy p ad kach, jak i p rzy średnich relacjach m iędzy żyw cem ku rcząt a w ym ie nionym i m ieszankam i. N ajm niej k orzystne relacje w tym p rzyp ad ku w y stąp iły w 1982 roku, gdzie za 1 kg żywca b rojlerów kurzych m ożna było nabyć 4,07 kg paszy. Ś red n i poziom ro zp atry w anych relacji w ynosił dla DKA — s ta rte r 1 : 5,01 i DKA — finiszer 1 : 5,38. N ależy zwrócić uwagę na fakt, że lata siedem dziesiąte były okresem szczególnie intensyw nego rozw oju w naszym k ra ju tej fo rm y p rod uk cji m ięsa drobiow ego (tab. 1). W ty m okresie, a zwłaszcza w latach 1970— 1975 ceny na żywiec b ro j lerów były rów nież atrak cyjn iejsze, niż w pozostałych latach.

Z kolei przy żyw cu k u rzy m uw zględniono 2 m ieszanki D i D J dla niosek oraz DK dla ku rcząt. Ich w zajem ne relacje podobnie jak przy b ro jlerach w skazują na ten d encję spadkow ą cen żywca kurzego w la tac h 1976— 1981 (niew ielki w zrost w y stąpił w 1982) w stosunku do cen uw zględnionych m ieszanek. Ś rednie ich relacje nie w ykazują dużego

(12)

zróżnicow ania i w ahają się od 1 : 4,47 przy DK do 1 : 4,97 przy m ieszan ce D, zaś w pojedynczych przypadkach granice te są znacznie szersze i wynoszą od 1 : 3,17 przy DK do 1 : 6,18 przy D.

Do odchowu kaczek stosowane są 3 rodzaje m ieszanek (wprowadzone dopiero w 1972 roku). Ich zastosowanie uzależnione jest od w ieku k a czek, a więc uw zględniające różne zapotrzebow anie na białko i energię m etaboliczną zaw artą w paszy. R ozpatrując średnie relacje m iędzy żyw cem kaczym , a cenam i m ieszanek KB-1, KB-2, KB-3, zauw ażalne są w y raźne różnice, a w ynosiły odpowiednio: 1 : 5,63, 1 : 6,41, 1 : 7,14, w po jedynczych p rzypadkach były one istotniejsze a m ianowicie od 1 : 4,49 p rzy KB-1, aż do 1 : 8,50 p rzy KB-3.

Ze w zględu na b rak typow ych m ieszanek dla gęsi do obliczeń wzię to m ieszanki ty p u D i DK, gdyż są one używ ane do żywienia tego ga tu n k u drobiu. W stosunku do m ieszanki D obserw uje się korzystne re lacje dla gęsi ze stałą tendencją do w zrostu w latach 1970— 1975 i po dość w yraźnym spadku w 1976 roku znowu następuje ich zwiększenie (przy średnim ich poziomie wynoszącym 1 : 8,5). W przypadku m ieszanki DK sy tu acja układa się podobnie (jednak m niej korzystnie) w latach 1970— 1975 bez w yraźnego system atycznego w zrostu w kolejnych latach, a średni ich poziom w ynosił 1 : 7,63.

P rz y indykach uwzględniono trz y ty p y m ieszanek pełnoporcjow ych IB, IC, IE. Badane relacje cenowe nie w ykazują zasadniczych różnic,

Ryc. 3. Relacje cen żywca kaczego: 1 — żywca wieprzowego, 2 — wołowego, 3 — cielęcego

Relations between the prices of slaughter ducks: 1 — swines, 2 — oxen, 3 — calves

(13)

230 E. Klimont, W. Popiołek

Ryc. 4. Relacja cen żywca gęsiego: 1 — żywca wieprzowego, 2 — w ołowego, 3 —* cielęcego

Relations betw een the prices of slaughter geese: 1 — sw ines, 2 — oxen, 3 — calves

natom iast ich śred n i poziom je st n ajk orzystniejszy p rzy IE dla żywca indyczego i w ynosił on p rzy m ieszance IE 1 : 6,53; p rzy IC 1 : 5,64, a przy IB 1 : 5,19. W poszczególnych latach om aw iane relacje zaw ierały się w granicach od 1 : 4,24 do 1 : 8,22. D aje się zaobserw ow ać pogorszenie w yników dla tego g atu n k u drobiu już w rok u 1975. Zm iany cen n a m ie szanki w 1976 rok u sy tuację tę pogłębiły i dopiero w następnych latach zarysow ały się ten d encje do ich p opraw y aż do połowy 1981 roku, a póź niej znowu n astąp ił w y raźny spadek.

O bserw ow ane okresow e n iekorzystne w ahania relacji cenow ych po m iędzy p ro d u k ta m i d robiarskim i, a m ieszankam i paszow ym i (ze w zglę du na w zrost kosztów produkcji) z pew nością nie sp rzy jały h arm o n ijn e m u i praw idłow em u rozw ojow i chowu drobiu w naszym k raju .

Prezentow ane na w y k resach n r 1— 6 zależności dotyczą p ro po rcji ce now ych m iędzy p ro d u k tam i d robiarskim i a żyw cem w ieprzow ym , woło w ym i cielęcym , a więc o kreślających w sposób pośredni ich relaty w n ą opłacalność. P rzebieg w yznaczonych na w ykresach linii św iadczy gene raln ie o szybszym i dość sy stem atycznym wzroście cen na żywiec w ie przow y, wołow y i cielęcy, niż na żywiec drobiow y i ja ja w badanych la tach, aż do roku 1981.

N ajkorzystniejszym i dość stab iln y m okresem dla rozw oju p rodukcji d ro b iarsk iej były lata 1965— 1970, zwłaszcza w porów naniu do żywca w ieprzow ego i wołowego. Przykładow o w om aw ianym okresie za 1 kg

(14)

żywca bro jleró w k u rzych można było zakupić 1,17 kg w ieprzow iny w zględnie od 1,48 do 1,68 kg wołowiny. N atom iast odnośne relacje p rzy żywcu kaczym były korzystniejsze i w ynosiły odpowiednio 1 :1,29 i 1 : 1,88. Z kolei p roporcje m iędzy jajam i a żywcem wołowym naw et 1 : 1,91. P rz y żywcu cielęcym badane relacje zaw ierały się w granicach

Ryc. 5. Relacja cen żywca indyczego: 1 — żywca wieprzowego, 2 — wołowego, 3 — cielęcego

Relations between the prices of slaughter turkeys: 1 — sw ines, 2 — oxen, 3 — calves

Ryc. 6. Relacja cen jaj: 1 — żywca wieprzowego, 2 — wołowego, 3 — cielęcego Relations between the prices of eggs: 1 — slaughter sw ines, 2 — oxen,

(15)

232 E. Klimont, W. Popiołek1

od 1 : 1,68 p rzy k u ra c h rzeźnych, aż do 1 : 2,86 w stosunku do gęsi i in dyków.

We w szystkich badanych relacjach daje się zauważyć, że są najm niej korzystne dla p ro d u k cji drobiarskiej w stosunku do żywca w ieprzow e go, n ato m iast były one zróżnicow ane w poszczególnych latach w odnie sieniu do żywca wołowego i cielęcego (od 1970). Z kolei w rok u 1982 ob serw u je się w yraźną pop raw ę om aw ianych proporcji p rzy w szystkich ro zp atry w an y ch p ro d u k tach drobiarskich, ale tylko w stosunku do d ru giej połow y lat siedem dziesiątych. N ależy zauważyć, że pom im o ta k ko- ' rzy stn y ch zm ian ich poziom b ył jedn ak niższy, niż w roku 1970. S tąd należy wnioskować, że m aleje rela ty w n a opłacalność pro d ukcji d ro b ia r skiej w stosunku do innych kierunków prod uk cji zwierzęcej, co m a rów nież sw oje odbicie w spadku pogłow ia drobiu.

UWAGI I WNIOSKI KOŃCOWE

A nalizując kształto w an ie się relacji cen będących przedm iotem ni niejszego opracow ania, staran o się form ułow ać w tekście nasuw ające się uw agi o c h arak terze szczegółowym, nato m iast spostrzeżenia ogólne moż na p rzedstaw ić następująco:

1. P rzeprow adzana analiza p ro p o rcji cenowych pozwala wnioskować, że stosow anie odpow iedniej po lity k i cen skupu sty m u lu je rozw ój po szczególnych k ierun k ó w p ro du kcji rolniczej, a więc d e te rm in u je jej stru k tu rę .

2. Ze w zględu na fak t, że zasoby czynników p ro du kcji oraz m ożliw o ści rozdysponow ania w y tw arzan y ch arty k u łó w są dość ograniczone, b a danie rela cji cen, oraz skali ich zmian dostarcza inform acji o stopniu rea k c ji na nie producentów . P rzejaw ia się to w postaci podejm ow ania przez nich decyzji p ro d u k cy jn y ch.

3. C h arak tery sty czn ą cechą system u cen w badanym okresie był n a w et k ilk a k ro tn y w zrost ogólnego absolutnego ich poziom u zarów no na p ro d u k ty drobiarskie, ja k i na środki produkcji. I tak , jak w ynika z ob liczonych relacji, k o lejn e zm iany cen na żywiec drobiow y i jaja oraz na zboża i m ieszanki przem ysłow e były w zględem siebie nieproporcjonalne. S y tu acja tak a nie stw arzała dogodnych w aru nk ów do rozw oju p rodukcji drobiarsk iej. D aje się zauważyć, że n ajk o rzy stn iejszy m okresem dla w zro stu pogłowia drobiu było pierw sze dziesięciolecie, a więc lata 1965— 1975. 4. P rezentow ane w tab elach i na w y k resach proporcje odzw ierciedla ją, ze w zględu na sposób zbierania danych w yjściow ych, istniejący w b a danym okresie uk ład w m akroskali, stąd in form u ją one pośrednio o zm niejszających się m ożliw ościach rozw oju p rodu k cji drobiarskiej w k ra ju .

(16)

5. R o zpatrując om aw iane proporcje w porów naniu do produkcji żyw ca w ieprzow ego, wołowego i cielęcego, przyczyniające się do w ykaza nia w sposób pośredni ich relaty w n ej opłacalności, należy wnioskować o jej spadku w stosunku do arty k u łó w drobiarskich, zwłaszcza w o sta t nich badanych latach.

R easum ując, należy stw ierdzić, że badania zwłaszcza długookresow e n ad system em cen dają możliwość oceny efektyw ności prow adzonej po lity k i cenowej.

PIŚMIENNICTWO

1 S. F e 1 b u r: Analiza układu cen produ któw rolnych w Polsce. PWN, W ar szawa 1962.

2 Z. K o t , Z. W i ś n i o w s k a - A n t o n i k : Relacje cen produktó w z w ie 

rzęcych i pasz w woj. lubelskim w latach 1960—1973. „Badanie Rynku Żywca”

2, 1974.

8 J. M a ł k o w s k i : Regulowanie rozw oju produkcji zw ierzęcej w Polsce.

PWRiL, Warszawa 1978.

4 M a t e r i a ł y : Rocznik S ta tys tyc zn y GUS. Warszawa (za 1965—1982). 5 M. P o h o r i l l e : Ceny i dochody w rolnictwie. PWRiL, Warszawa 1972. 8 M. P o h o r i l l e i in .: Dyskusja o cenach rolnych (część II). Książka

i Wiedza, Warszawa 1959.

7 S. S c h m i d t : Proporcje i relacje cen m iędzy ziemiopłodami a produktami

w gospodarce planowej. „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych”. PWRiL,

z. 12, 1958.

8 L. S t a s z y ń s k i : Uwaru nkow ania i mechanizmy kształtowania cen rol nych, „Wieś Współczesna” 4, R. XXV, 1981.

Р Е З Ю М Е Целью настоящего исследования является установление соотношения цен меж ду продуктами птицеводства и кормами, а также убойным скотом (говяди на, телятина, свинина) в годы 1965—1982 и оценка их влияния на развитие производства птицы. Данные о ценах взяты из статистических ежегодников ЦСУ ПНР, прейску рантов Министерства пищевой промышленности и заготовок и Объединения предприятий птицеводства. Описание сопровождается таблицами. Исследуемые пропорции цен в рассматриваемый период складывались по- -разному, потому что изменения цен на отдельные продукты были непропор циональными по отношению друг к другу. Из вычислений следует, что самые благоприятные условия для птицеводства в ПНР существовали в годы 1965— —1975. Затем положение в этом плане ухудш ается. Одновременно наблюдается сниж ение относительной рентабельности птицеводства по сравнению с произ водством свинины, говядины и телятины, в особенности в последние годы исследуемого периода.

(17)

234 E. Klimont, W. Popiolek S U M M A R Y

The aim of the work was to determine relations of prices in the years 1965— 1982 betw een poultry articles and feeding stuffs and pigs, oxen and calves meant for slaughter, and evaluation of their influence on the developm ent of poultry- -breeding production.

Data pertaining to prices w ere taken from Year-Books issued by GUS, price- -lists of the Ministry of Food Industry and Purchase, and the Association of Esta blishm ents of Poultry-B reeding Production.

The form ation of price proportions in the investigated period w as rather diffe rentiated on the score of the fact that changes of process of particular products were improportional. A s is indicated by calculations, the best period for poultry- -breeding production w as in the years 1965—1975. In the follow ing period, the situation became worse. Sim ultaneously, one can notice a distinct drop of relative profitableness of poultry-breeding production in relation to the number of pigs, oxen and calves m eant for slaughter, especially in the latest years under in vesti gation.