Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków polskich i amerykańskich

Pełen tekst

(1)633. 2003. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Agnieszka Herdan Katedra. Rachunkowoœci. Finansowej. Mariusz Parcz Katedra. Rachunkowoœci. Finansowej. Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ finansowych banków polskich i amerykañskich 1. Wstêp Globalizacja gospodarki œwiatowej umo¿liwia lokowanie œrodków w ró¿nych pañstwach œwiata. Dla inwestorów (akcjonariuszy/udzia³owców), którzy s¹ dostarczycielami kapita³u, najistotniejsz¹ kwesti¹ jest otrzymanie odpowiedzi na pytanie, czy w wyniku inwestycji uzyskaj¹ zak³adan¹ stopê zwrotu oraz jakie ryzyko wi¹¿e siê z t¹ inwestycj¹. Trafna informacja ma za zadanie zmniejszaæ ryzyko podejmowanych decyzji w szczególnoœci przy inwestycjach w akcje spó³ek notowanych na gie³dach papierów wartoœciowych. Postêpuj¹ca globalizacja rynkowej dzia³alnoœci podmiotów gospodarczych tworzy potrzebê bie¿¹cego i d³ugofalowego kierowania procesem racjonalnego spo¿ytkowania posiadanych zasobów ekonomicznych, w tym informacyjnych. Jednym z podstawowych Ÿróde³ informacji s¹ sprawozdania finansowe podmiotów gospodarczych. W sytuacji, kiedy poszczególne kraje stosuj¹ ró¿ne zasady rachunkowoœci i sprawozdawczoœci finansowej, próby analiz i oceny dzia³añ przedsiêbiorstw w skali miêdzynarodowej staj¹ siê coraz trudniejsze. Dodatkowo nasilaj¹ce siê procesy ³¹czenia siê podmiotów gospodarczych przyczyniaj¹ siê do powstawania z³o¿onych struktur gospodarczych, które przedstawiaj¹ wyniki swojej dzia³alnoœci w postaci skonsolidowanych sprawozdañ finansowych. To jeszcze bardziej utrudnia prawid³ow¹ analizê danych prezentowanych w raportach rocznych..

(2) Agnieszka Herdan, Mariusz Parcz. 102. Równie¿ typ prowadzonej dzia³alnoœci ma istotny wp³yw na informacje zawarte w sprawozdaniach oraz sposób ich prezentacji. Na szczególn¹ uwagê zas³uguj¹ instytucje finansowe, a w szczególnoœci banki, które pe³ni¹ istotn¹ rolê w systemie gospodarczym danego kraju.. 2. Bank jako podmiot gospodarki Bank jest okreœlany jako „przedsiêbiorstwo zajmuj¹ce siê interesami pieniê¿nymi, kredytowymi oraz pokrewnymi tych ostatnich, które jest przewa¿nie jednostk¹ posiadaj¹c¹ kapita³y w³asne [...]. W³aœciwym zadaniem banków jest poœrednictwo kredytowe, polegaj¹ce na gromadzeniu kapita³ów i wypo¿yczaniu ich dla celów wytwórczych” 1. W szerszym ujêciu definicja banku obejmuje wewnêtrzne i zewnêtrzne warunki dzia³alnoœci. Do warunków wewnêtrznych nale¿y zaliczyæ: wspó³pracowników, operatywne zarz¹dzanie, wewnêtrzn¹ informacjê i zasoby pieniê¿ne w dyspozycji, natomiast do zewnêtrznych te, które s¹ sk³adnikami otoczenia: klientela banku, w³aœciciele banków, inne banki, polityka pieniê¿na, interes spo³eczny. Definicja banku z punktu widzenia ogólnogospodarczego wynika z podzia³u pracy w gospodarce narodowej. Banki s¹ wiêc podmiotami dokonuj¹cymi akumulacji i dystrybucji kapita³u pieniê¿nego, a tak¿e poœrednikami, którzy dziêki transformacji wielkoœci, terminu i ryzyka doprowadzaj¹ do wzajemnego uzgodnienia struktur popytu i poda¿y2.. 3. Metody konsolidacji sprawozdañ grup kapita³owych Banki jako pojedyncze instytucje finansowe nale¿¹ obecnie do rzadkoœci. Procesy wydzielenia pewnych obszarów dzia³alnoœci ze struktur bankowych w formie spó³ek zale¿nych, jak i rosn¹ce tempo ³¹czenia siê banków wywo³ane nasilaj¹cymi siê procesami globalizacyjnymi sprawia, ¿e w gospodarce dominuj¹ z³o¿one struktury gospodarcze w postaci grup kapita³owych3. Zatem podstaw¹ oceny dzia³alnoœci grupy kapita³owej banku s¹ skonsolidowane sprawozdania finansowe, których celem jest4: – przedstawienie grupy kapita³owej w taki sposób, jakby ta grupa stanowi³a jeden podmiot, 1 D. Misiñska, Normy prawa bilansowego w sektorze bankowym, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowoœci – numer specjalny, t. 4 (60), SKwP – Rada Naukowa, Warszawa 2001, s. 135. 2. W. Jaworski, W. Krzy¿kiewicz, B. Kosiñski, Banki. Rynek, operacje, polityka, Poltext, Warszawa 1997, s.. 10. 3 W Polsce grupê kapita³ow¹ okreœla siê jako formê organizacyjn¹ pojedynczych jednostek gospodarczych, o odrêbnej osobowoœci prawnej, u podstaw której le¿¹ ró¿nego rodzaju wewnêtrzne powi¹zania kapita³owe tych jednostek.. R. Ignatowski, Konsolidacja sprawozdañ finansowych teoria i praktyka, Fundacja Rozwoju Rachunkowoœci w Polsce, Warszawa 1995. 4.

(3) Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ.... 103. – rzetelne i prawid³owe przedstawienie sytuacji finansowej i wyniku grupy kapita³owej, – dostarczenie udzia³owcom podmiotu dominuj¹cego mo¿liwoœci porównywania sprawozdañ, – umo¿liwienie oceny efektywnoœci wszystkich dzia³añ grupy. Sposób sporz¹dzania skonsolidowanych sprawozdañ finansowych zdeterminowany jest stopniem zale¿noœci pomiêdzy podmiotami tworz¹cymi grupê kapita³ow¹. Z tego punktu widzenia wyró¿nia siê nastêpuj¹ce metody konsolidacji: – pe³n¹, – praw w³asnoœci, – ceny nabycia, – metodê proporcjonaln¹. Metoda pe³na („line by line” consolidation) – polega na po³¹czeniu sprawozdañ finansowych jednostki dominuj¹cej oraz jednostek zale¿nych poprzez zsumowanie poszczególnych pozycji aktywów, zobowi¹zañ, kapita³u w³asnego, przychodów i kosztów oraz dokonaniu odpowiednich wy³¹czeñ lub korekt konsolidacyjnych w zakresie wzajemnych powi¹zañ kapita³owych, rozrachunków oraz przychodów i kosztów operacji dokonywanych pomiêdzy jednostkami wchodz¹cymi w sk³ad grupy. Wy³¹czenia maj¹ na celu ustalenie takiej sytuacji, w której tylko transakcje grupy kapita³owej jako ca³oœci w stosunku do reszty otoczenia biznesowego traktowane s¹ jako przychody i koszt tej grupy. Sumowanie poszczególnych pozycji odpowiednich sprawozdañ finansowych jednostek objêtych konsolidacj¹ pe³n¹ jest mo¿liwe tylko wtedy, gdy jednostki stosuj¹ jednakowe zasady wyceny i sporz¹dzania sprawozdañ finansowych5. W sytuacji gdy podmioty zale¿ne stosuj¹ odmienne metody w powy¿szym zakresie, spó³ka dominuj¹ca zobligowana jest do dokonania odpowiednich przekszta³ceñ (korekt) w sprawozdaniach finansowych jednostek zale¿nych. Konsolidacja metod¹ praw w³asnoœci („on line consolidation”, equity method). Istot¹ tej metody jest w³¹czenie jednostek stowarzyszonych do skonsolidowanego sprawozdania finansowego, poprzez zast¹pienie ceny nabycia udzia³u posiadanego w jednostce stowarzyszonej jej kapita³em w³asnym w czêœci nale¿¹cej do grupy kapita³owej i aktualizacji tych wartoœci, uwzglêdniaj¹c wyniki dzia³alnoœci jednostki w sprawozdaniach sporz¹dzanych za kolejne lata. Metoda ta ma na celu wykazanie udzia³ów w jednostkach stowarzyszonych, skorygowanych o przypadaj¹ce na jednostkê dominuj¹c¹ zmiany kapita³u w³asnego jednostki stowarzyszonej i pomniejszone o dywidendy. Metoda ceny nabycia (cost method). W Miêdzynarodowym Standardzie Rachunkowoœci nr 28 zdefiniowano tê metodê nastêpuj¹co: „inwestor ksiêguje inwe5 Ma to swoj¹ genezê w teorii jednoœci i ca³oœci. Zgodnie z t¹ teori¹ skonsolidowane sprawozdanie finansowe powinno odzwierciedlaæ pe³n¹ dzia³alnoœæ gospodarcz¹ grupy kapita³owej i to niezale¿nie od struktury prawnej podmiotów j¹ wspó³tworz¹cych, a tak¿e bez wzglêdu na wystêpowanie ewentualnego udzia³u mniejszoœciowego..

(4) Agnieszka Herdan, Mariusz Parcz. 104. stycjê w dan¹ jednostkê gospodarcz¹ wed³ug ceny nabycia. Ujmuje przychód tylko do wysokoœci wyp³at, jakie otrzyma³ z tytu³u podzia³u zakumulowanych zysków netto wypracowanych przez jednostkê, w której dokonano inwestycji powsta³ych po jej przejêciu przez inwestora. Otrzymane wyp³aty z zysku, które przewy¿szaj¹ zyski netto jednostki s¹ uwa¿ane za zwrot/odzyskanie inwestycji i ksiêgowane jako zmniejszenie ceny nabycia6”. Metoda proporcjonalna (proportional consolidation). Metodê tê stosuje siê w wypadku powi¹zañ kapita³owych typu joint venture. Polega ona na usuniêciu inwestycji w spó³ce stowarzyszonej z bilansu spó³ki inwestuj¹cej (z pozycji „Finansowy maj¹tek trwa³y”) i zast¹pienie jej proporcjonalnym udzia³em w aktywach i pasywach spó³ki stowarzyszonej razem z ewentualn¹ premi¹ lub rezerw¹ konsolidacyjn¹ powsta³¹ w wyniku przejêcia. Konsekwentnie z rachunku zysków i strat nale¿y usun¹æ wszelkie dywidendy otrzymane i nale¿ne od spó³ki stowarzyszonej oraz zast¹piæ je przypadaj¹c¹ na spó³kê dominuj¹c¹, odpowiedni¹ proporcj¹ zysków i strat spó³ki stowarzyszonej. Wówczas skonsolidowane zyski/straty zawieraæ bêd¹ w³aœciw¹ czêœæ zysków/strat spó³ki stowarzyszonej przypadaj¹ce na grupê kapita³ow¹.. 4. Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ finansowych banków polskich i amerykañskich Zró¿nicowane systemy rachunkowoœci na œwiecie sprawiaj¹, ¿e chocia¿ w stosunku do sprawozdañ finansowych koncepcje s¹ zbli¿one, to ramy prawne, stosowane zasady istotnie ró¿ni¹ siê miêdzy poszczególnymi krajami. Ju¿ wstêpna analiza porównawcza sprawozdañ finansowych stosowanych w Polsce i Stanach Zjednoczonych pozwala stwierdziæ do jakiego rodzaju informacji maj¹ dostêp inwestorzy (tabela 1). Tabela 1. Rodzaje sprawozdañ finansowych banków w Polsce i USA Rodzaj sprawozdania Skonsolidowany bilans Skonsolidowany rachunek wyników (zysków i strat) Zmiany w skonsolidowanym kapitale własnym Skonsolidowany rachunek przepływu środków pieniężnych Sprawozdanie z zysku globalnego Sprawozdanie z kondycji finansowej. Polska + + + +. Stany Zjednoczone + + + + + +. Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie raportów rocznych banków polskich (BSK SA, BPH SA) i amerykañskich (J.P. Morgan Co. & Incorporated, Citigroup Incorporated). 6 Miêdzynarodowy Standard Rachunkowoœci nr 28, Miêdzynarodowe Standardy Rachunkowoœci 1999, International Accounting Committee, Londyn 1999..

(5) Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ.... 105. Informacje zawarte w sprawozdaniach finansowych s³u¿¹ zarówno bankowi, jak i jego otoczeniu, czyli odbiorcom zewnêtrznym. Przekazuj¹c sprawozdania finansowe szerokiemu krêgowi odbiorców, nale¿y zapewniæ, aby informacje w nich zawarte by³y wiarygodne i u¿yteczne7. Jak mo¿na zauwa¿yæ, w Stanach Zjednoczonych, w porównaniu z Polsk¹, wystêpuj¹ dwa dodatkowe sprawozdania finansowe: sprawozdanie z zysku globalnego, który w wypadku banku amerykañskiego jest czêœci¹ sprawozdania ze zmian w skonsolidowanym kapitale w³asnym oraz sprawozdanie z kondycji finansowej. Równoczeœnie, pomimo zbie¿noœci celów, dla których sporz¹dza siê dane sprawozdanie, czy formatów, poszczególne pozycje sprawozdañ ró¿ni¹ siê w zale¿noœci od praktyk sprawozdawczoœci obowi¹zuj¹cych w danym kraju.. 5. Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ finansowych banków amerykañskich i polskich 5.1. Skonsolidowany bilans POLSKA. STANY ZJEDNOCZONE. Dane za dwa okresy sprawozdawcze. Dane za dwa okresy sprawozdawcze. Odsyłacze do not uzupełniających. Odsyłacze do not uzupełniających. Zasady stosowane przy wycenie: koszt historyczny i wartość rynkowa. Zasady stosowane przy wycenie: koszt historyczny i wartość godziwa. Na początku aktywów pozycja: Kasa, operacje zibankiem centralnym. Na początku aktywów pozycja: Kasa, operacje zibankiem centralnym. Struktura bilansu:. Struktura bilansu:. Aktywa:. Aktywa:. Kasa, operacje z bankiem centralnym. Kasa, operacje z bankiem centralnym. Należności. Aktywa przeznaczone do obrotu. Papiery wartościowe. Papiery wartościowe. Wartości niematerialne. Należności i rezerwy. Rzeczowy majątek trwały. Rzeczowy majątek trwały. Inne aktywa. Pozostałe aktywa. Rozliczenia międzyokresowe Pasywa:. Pasywa:. Zobowiązania. Zobowiązania:. Fundusze specjalne i inne zobowiązania. Depozyty. Koszty i przychody rozliczne w czasie. Zobowiązania przeznaczone do obrotu. Rezerwy. Papiery wartościowe. Zobowiązania podporządkowane. Pozostałe zobowiązania i rezerwy. 7. Fuzje i przejêcia przedsiêbiorstw, pod red. W. Fr¹ckowiak, PWE, Warszawa 1998, s. 291..

(6) Agnieszka Herdan, Mariusz Parcz. 106. Kapitały własne. Kapitały własne. Brak podziału w pasywach na grupy: zobowiązania i kapitały własne. Podział w pasywach na grupy: zobowiązania i kapitały własne. Zobowiązania warunkowe nie są włączone do bilansu, lecz są wykazane w pozycjach pozabilansowych. Zobowiązania warunkowe są wykazywane w bilansie, ale z odesłaniem do noty uzupełniającej. Wyszczególnienie wartości niematerialnych i prawnych Podmiotowy podział należności i zobowiązań: instytucje finansowe, instytucje niefinansowe i budżetowe, jednostki zależne Podział posiadanych papierów wartościowych na: akcje i udziały oraz dłużne papiery wartościowe Brak informacji o narosłych odsetkach. Wartości niematerialne i prawne zaliczone do pozycji pozostałych aktywów Przedmiotowy i podmiotowy podział należności i zobowiązań: z tytułu instrumentów pochodnych, kredytowe oraz rządowe, korporacyjne i prywatne Podział posiadanych papierów wartościowych na: akcje i udziały, dłużne papiery wartościowe i papiery pożyczone osobom trzecim Wykazywanie informacji o narosłych odsetkach od należności i zobowiązań. Struktura kapitałów własnych: – kapitał akcyjny – należne wpłaty na poczet kapitału – kapitał zapasowy – kapitał rezerwowy z aktualizacji – pozostałe kapitały rezerwowe – zysk niepodzielony z lat ubiegłych – zysk netto. Struktura kapitałów własnych: – akcje uprzywilejowane – akcje zwykłe – nadwyżka kapitałowa – akcje wyemitowane związane z systemem wynagrodzeń – zysk niepodzielony – zysk netto. Pozycje o rozliczeniach międzyokresowych są usytuowane na końcu aktywów. Brak pozycji informujących o rozliczeniach międzyokresowych. Pozycje wskazujące na konsolidacyjny charakter sprawozdania. Brak pozycji wskazujących bezpośrednio na konsolidacyjny charakter sprawozdania. Podział zobowiązań na: bieżące, krótkoterminowe i długoterminowe. Podział zobowiązań na: krótkoterminowe i długoterminowe. Wykazywanie rezerw w pozycji w pasywach. Wykazywanie wartości rezerw w pozycjach aktywów i pasywów. Wykazanie różnic kursowych i podatku w dwóch oddzielnych pozycjach. Wykazanie różnic kursowych i podatku w jednej pozycji. Brak wykazania liczby akcji zwykłych i uprzywilejowanych. Wykazanie liczby akcji uprzywilejowanych i zwykłych. 5.2. Skonsolidowany rachunek zysków i strat POLSKA. STANY ZJEDNOCZONE. Dane za dwa okresy sprawozdawcze. Dane za trzy okresy sprawozdawcze. Informacja o kosztach operacyjnych i działalności banku – odesłanie do not uzupełniających. Informacje o kosztach operacyjnych przedstawione z wyszczególnieniem: wynagrodzenia, koszty z objęcia w posiadanie, koszty technologii i komunikacji, pozostałe koszty.

(7) Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ.... Struktura rachunku wyników:. Struktura rachunku wyników:. +/– Wynik z tytułu odsetek. Wyniki z tytułu odsetek. +/– Wynik z tytułu prowizji. – Rezerwy z tytułu strat kredytowych. +/– Wynik z operacji finansowych. + Rozwiązania rezerw. +/– Wynik z pozycji wymiany. (I) Wynik z tytułu odsetek po odliczeniu rezerw. Wynik z działalności bankowej – Koszty działalności bankowej – Amortyzacja środków trwałych. Przychody z tytułu obrotu instrumentami finansowymi. – Odpisy na rezerwy. + Prowizje za doradztwo. + Rozwiązania rezerw. +/– Przychody z inwestycji w papiery wartościowe. Wynik z działalności operacyjnej +/– Wynik z operacji nadzwyczajnych – Odpis wartości firmy z konsolidacji – Odpis rezerwy kapitałowej z konsolidacji Zysk brutto – Podatek dochodowy – Zmniejszenia zysku Zysk netto. 107. +/– Pozostałe przychody i prowizje (II) Całkowity wynik z tytułu przychodów netto (I+II) Całkowity przychód netto – Koszty operacyjne Dochód przed opodatkowaniem – Podatek dochodowy Zysk netto. Brak podziału na przychody odsetkowe i nieodsetkowe. Wyraźny podział na przychody z tytułu odsetek i przychody nieodsetkowe. Wynik finansowy naliczany narastająco. Wynik finansowy liczony segmentowo. Odpisy na rezerwy i rozwiązania rezerw uwzględnione przed wykazaniem wyniku na działalności operacyjnej. Odpisy na rezerwy i rozwiązania rezerw wykazywane w segmencie z przychodami odsetkowymi. Brak wskazania bezpośrednio w rachunku kosztów technologii i telekomunikacji – odesłanie do not. Uwypuklenie w rachunku kosztów technologii iikosztów telekomunikacji. Wskazanie na konsolidacyjny charakter sprawozdania: pozycje odpis firmy z konsolidacji, odpis rezerwy kapitałowej z konsolidacji. Brak wskazania w pozycjach na konsolidacyjny charakter. Wielkości obciążające zysk brutto:. Wielkości obciążające zysk brutto:. – podatek dochodowy. – podatek dochodowy. – pozostałe obowiązkowe obciążenia zysku – udział w zyskach (stratach) jednostek objętych konsolidacją – zysk (strata) akcjonariuszy mniejszościowych Odsyłacz do noty uzupełniającej przy danej pozycji. Odsyłacz do noty uzupełniającej przy danej pozycji.

(8) Agnieszka Herdan, Mariusz Parcz. 108. Brak wyraźnego podziału na koszty stałe i zmienne. Wyraźny podziału na koszty stałe i zmienne. Wynik z operacji nadzwyczajnych wykazywany jako osobna pozycja rachunku wyników. Wynik z operacji nadzwyczajnych w wartości netto włączony do pozycji: pozostałe przychody lub pozostałe koszty. Brak przedstawienia struktur przychodów z tytułu prowizji. Struktura przychodów z tytułu prowizji: prowizje z tytułu zarządzania portfelami inwestycyjnymi, z tytułu doradztwa i pozostałe. Brak wykazania deklarowanych dywidend. Przedstawienia deklarowanych dywidend. Rozwodniony zysk na 1 akcję. Rozwodniony zysk na 1 akcję. 5.3. Skonsolidowany rachunek z przep³ywu œrodków pieniê¿nych POLSKA. STANY ZJEDNOCZONE. Dane za dwa okresy sprawozdawcze. Dane za trzy okresy sprawozdawcze. Przy sporządzaniu sprawozdania zastosowano metodę pośrednią, która za punkt wyjścia przyjmuje zysk operacyjny, korygowany następnie o pozycje nie powodujące przepływów środków pieniężnych lub zmian w ich ekwiwalentach.. Przy sporządzaniu sprawozdania zastosowano metodę pośrednią, która za punkt wyjścia przyjmuje zysk operacyjny, korygowany następnie o pozycje zawarte w rachunku wyników, których efektem nie są wpływy lub wydatki z działalności operacyjnej.. Działalność operacyjna. Działalność operacyjna. Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej pochodzą z podstawowej działalności banku, przynoszącej dochód. Dlatego wynikają one głównie z transakcji i innych zdarzeń, branych pod uwagę przy określaniu wielkości zysku netto lub straty. Są to:. Obejmuje wszystkie transakcje i zdarzenia, które nie należą do działalności inwestycyjnej iifinansowej. Zaliczane są do niej operacje przychodowe i kosztowe związane ze sprzedażą produktów lub świadczeniem usług, tj. wszystkie rodzaje działalności, brane pod uwagę przy ustalaniu zysku netto. Na działalność operacyjną banku składają się więc:. – wpływy gotówkowe z odsetek i prowizji, i ze sprzedaży świadczonych usług, – wydatki gotówkowe dla dostarczycieli usług, wynagrodzenia, – wpływy i wydatki pieniężne z tytułu ubezpieczenia podmiotu z tytułu roszczeń, rent i innych korzyści, – wydatki pieniężne lub refundacja kwot podatku dochodowego, wpływy i wydatki z tytułu kontraktów zawieranych w celu późniejszego ich odsprzedania, – udzielone i zwrot kredytów, – przyjmowanie i zwrot depozytów. Niektóre transakcje, takie jak sprzedaż składnika rzeczowego majątku trwałego, mogą spowodować powstanie zysku lub straty, branej pod uwagą przy określaniu zysku lub straty netto. Jednakże przepływy pieniężne dotyczące tych transakcji zaliczane są do działalności inwestycyjnej.. – wpływy gotówki: przychody z tytułu odsetek, przychody z tytułu dywidend, prowizje i opłaty za usługi, sprzedaż handlowych papierów wartościowych i kredytów zakupionych w celu odsprzedaży oraz innych wpływów nie sklasyfikowanych jako działalność inwestycyjna lub finansowa, – wydatki gotówki: wynagrodzenia, odsetki, podatki, zakup handlowych papierów wartościowych i kredytów zakupionych w celu odsprzedaży oraz inne wydatki niesklasyfikowane jako działalność inwestycyjna i finansowa..

(9) Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ.... 109. Działalność inwestycyjna. Działalność inwestycyjna. Przepływy pieniężne pokazują rozmiary nakładów, jakie zostały poniesione w celu powiększenia zasobów, pozwalających na generowanie przyszłych dochodów i środków pieniężnych. Zaliczamy tu między innymi: wydatki z tytułu nabycia składników rzeczowego majątku trwałego, wartości niematerialnych i innych aktywów długoterminowych – wydatki te zawierają też pozycje dotyczące kapitalizowanych kosztów rozwoju; wpływy ze sprzedaży rzeczowych składników majątku trwałego, wartości niematerialnych i innych aktywów długoterminowych; wydatki i wpływy pieniężne na zakup składników kapitału własnego lub składników zadłużenia innych podmiotów (uważane za ekwiwalent gotówki); wpływy i wypływy z tytułu zaliczki lub pożyczki od innych podmiotów (bez instytucji finansowych); wydatki i wpływy z tytułu zawarcia kontraktów terminowych transakcji swapowych, opcji, z wyjątkiem tych, które są utrzymywane dla celów handlowych lub są zaliczone do działalności finansowej.. Do przepływów pieniężnych z działalności inwestycyjnej się zalicza: udzielanie kredytów i ich zwrot oraz nabywanie i rozdysponowywanie długoterminowych aktywów inwestycyjnych i produkcyjnych. Działalność kredytowa banku jest włączona do tej części sprawozdania, a nie do działalności operacyjnej (jak w Polsce). Do działalności inwestycyjnej banku zalicza się:. Działalność finansowa. Działalność finansowa. Wykazanie jest istotne, przydatne przy przewidywaniu wielkości roszczeń oraz przepływów pieniężnych od inwestorów do podmiotu. Są to: wpływy z emisji akcji i innych instrumentów finansowych; zmiana stanu pożyczek długoterminowych; zmiana stanu kredytów długoterminowych; zmiana finansowania wewnątrzholdingowego; wypłaty dywidend z zysku; odprowadzanie zysku do innych jednostek.. Dotyczy zobowiązań i kapitałów własnych, a zalicza się do niej: otrzymywanie gotówki od kredytodawców i spłacanie pożyczonych kwot oraz otrzymywanie kapitałów od właścicieli i dostarczanie im zwrotu z ich inwestycji (dywidendy) lub inne dystrybucje do właścicieli, w tym wydatki na odkupienie instrumentów kapitałowych przedsiębiorstwa (nabycie akcji własnych). Transakcje depozytowe należą do działalności finansowej, a nie operacyjnej (jak w Polsce). Do działalności finansowej banku wlicza się:. – wpływy gotówki: zwrot kredytów, sprzedaż kredytów innych niż nabytych w celu odsprzedaży, sprzedaż kredytów innych niż nabytych w celu odsprzedaży, sprzedaż lub wykup inwestycji, sprzedaż środków trwałych; – wydatki gotówki: udzielone kredyt, nabycie kredytów innych niż nabywanych w celu odsprzedaży, nabycie inwestycyjnych papierów wartościowych, nabycie środków trwałych.. – wpływy gotówki: przyjmowanie depozytów, emisji kapitałowych papierów wartościowych (akcja), emisja dłużnych papierów wartościowych (obligacje, weksle, hipoteka), – wydatki gotówki: wycofanie depozytów, spłata zobowiązań, wypłata dywidend, nabycie akcji własnych przez bankową spółkę holdingową.. 5.4. Zestawienie zmian w skonsolidowanym kapitale w³asnym POLSKA. STANY ZJEDNOCZONE. Dane za dwa okresy sprawozdawcze. Dane za trzy okresy sprawozdawcze. Brak sprawozdania ze zysku globalnego. Część tego sprawozdania stanowi sprawozdanie z zysku globalnego.

(10) 110. Agnieszka Herdan, Mariusz Parcz. Struktura sprawozdania ze zmian w skonsolidowanym kapitale własnym:. Struktura sprawozdania ze zmian w skonsolidowanym kapitale własnym:. – kapitał akcyjny – należne wpłaty na poczet kapitału akcyjnego – kapitał zapasowy – kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny – fundusz ogólnego ryzyka bankowego – fundusz na działalność maklerską – inne składniki pozostałych kapitałów rezerwowych – różnice kursowe z przeliczeń – niepodzielony zysk (strata) z lat ubiegłych – wynik netto. – akcje uprzywilejowane – akcje zwykłe – nadwyżka kapitałowa – wyemitowane akcje zwykłe z tytułu planu wynagrodzeń – zysk niepodzielony. Każda grupa pozycji jest przedstawiana najpierw stanem na początek roku obrotowego a kończona stanem na koniec roku obrotowego.. Stan na koniec i początek roku obrotowego jest ujęty jako jedna pozycja.. – zakumulowany pozostały zysk globalny – korekty: akcje własne w portfelu banku. 5.5. Pozosta³e sprawozdania Nale¿y wspomnieæ, ¿e raport amerykañskiego banku jest bogatszy od polskiego raportu o dodatkowe sprawozdania finansowe, tj.: – sprawozdanie z zysku globalnego, którego celem jest zwiêkszenie jawnoœci transakcji wp³ywaj¹cych bezpoœrednio na kapita³ w³asny poprzez ujawnienie wielkoœci, które ³¹cz¹ zysk netto z pozycjami ju¿ uwzglêdnionymi jako sk³adniki kapita³u w³asnego (czêœci¹ tego sprawozdania jest sprawozdanie ze zmian w skonsolidowanym kapitale w³asnym). Zysk globalny jest zdefiniowany w SFAS No 130 jako zmiana w kapitale jednostki z wy³¹czeniem takich transakcji z akcjonariuszami jak emisja zwyk³ych lub preferencyjnych akcji, p³atnoœci dywidend i skupu akcji w³asnych. Na zysk globalny sk³ada siê: zysk netto przedstawiony w skonsolidowanym rachunku wyników i inne zyski globalne przedstawione w skonsolidowanym sprawozdaniu ze zmian w kapita³ach w³asnych. Sk³adnik Other comprehensive income (Pozosta³y zysk globalny) obejmuje takie pozycje jak niezrealizowane zyski, i nieponiesione straty z dostêpnych do sprzeda¿y papierów wartoœciowych i ró¿nic kursowych. Zysk globalny nie obejmuje zmian w wartoœci rynkowej papierów wartoœciowych nie notowanych na gie³dzie, tradycyjnych produktów kredytowych i innych aktywów zasadniczo wyceniony po kosztach; – sprawozdanie z kondycji finansowej, które pokazuje aktywa wed³ug szacunkowych wartoœci bie¿¹cych, zobowi¹zania zaœ wed³ug ni¿szej z wartoœci: zdyskontowanych kwot do zap³acenia. Sprawozdanie to pokazuje aktywa wed³ug szacunkowych wartoœci bie¿¹cych, zobowi¹zania zaœ wed³ug ni¿szej z wartoœci: zdyskontowanych kwot do zap³acenia. Od ró¿nicy miêdzy szacowanymi wartoœciami bie¿¹cymi aktywów nale¿y tworzyæ rezerwy na szacowane podatki dochodowe8. 8 Ch.J. Woelfel, Rachunkowoœæ bankowa. Jak zrozumieæ i stosowaæ standardy i regulacje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, s. 147..

(11) Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ.... 111. 5.6. Informacja dodatkowa Integraln¹ czêœci¹ sprawozdañ finansowych jest informacja dodatkowa. W informacji dodatkowej podaje siê dane nie ujête w sprawozdaniach finansowych oraz wyjaœnienia niezbêdne do przedstawienia rzetelnie i jasno sytuacji maj¹tkowej i finansowej, wyniku finansowego i rentownoœci banku. Zró¿nicowanie zakresu informacji ujawnianych w ramach informacji dodatkowej (tabela 2), wynika ze standardów rachunkowoœci obowi¹zuj¹cych w danym kraju. Porównanie zakresu informacji dodatkowej przedstawione w tabeli 2 pozwala stwierdziæ, ¿e jest on znacznie szerszy w Stanach Zjednoczonych ni¿ w Polsce. Ponadto informacje w raporcie amerykañskim charakteryzuj¹ siê wy¿szym poziomem istotnoœci ni¿ analogiczne informacje z raportu polskiego.. 6.. Podsumowanie. Procesy globalizacji gospodarki œwiatowej postêpuj¹ bardzo szybko. Zdarzenia gospodarcze zachodz¹ce w œwiecie oraz na polskim rynku odzwierciedlaj¹ tendencje, jakim poddaj¹ siê uczestnicz¹ce w grze popytu i poda¿y podmioty gospodarcze. Fuzje i przejêcia, wykupywanie udzia³ów konkurenta, inwestycje w ró¿nego rodzaju papiery wartoœciowe maj¹ na celu zdobycie najwiêkszego udzia³u w rynku oraz najwy¿szej stopy zwrotu. Z³o¿onoœæ globalnej gospodarki sprawia, ¿e spoœród wielu dostêpnych informacji inwestorzy powinni wybraæ te, które pozwol¹ na prawid³ow¹ ocenê inwestycji ze wzglêdu towarzysz¹ce jej ryzyko. G³ównym Ÿród³em tych informacji s¹ skonsolidowane sprawozdania finansowe przedsiêbiorstw. System finansowania dzia³alnoœci przedsiêbiorstw jest czynnikiem kszta³tuj¹cym rachunkowoœæ i sprawozdawczoœæ przedsiêbiorstw. Banki s¹ kluczowym elementem gospodarki rynkowej, wyspecjalizowanym poœrednikiem finansowym pomiêdzy deponentami oferuj¹cymi kapita³ i poszukuj¹cymi kapita³u kredytobiorcami. Bank jako podmiot dostarczaj¹cy œrodki na rozwój innym jednostkom gospodarczym sam jest podmiotem, którego celem jest wypracowanie zysku oraz pomno¿enie kapita³u akcjonariuszy. Skonsolidowane sprawozdania finansowe sporz¹dzane przez banki umo¿liwiaj¹ ocenê danej inwestycji przez obecnych i potencjalnych inwestorów. Zró¿nicowanie systemów rachunkowoœci na œwiecie oraz poziom rozwoju rynków finansowych sprawiaj¹, ¿e zakres informacji przedstawiony w raportach rocznych banków w poszczególnych krajach jest odmienny. Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ finansowych banków: amerykañskiego i polskiego pozwala stwierdziæ, ¿e: 1) w Stanach Zjednoczonych i Polsce stosuje siê takie same metody konsolidacji sprawozdañ finansowych grup kapita³owych; 2) w Stanach Zjednoczonych wystêpuj¹ dwa dodatkowe sprawozdania finansowe, które znacznie u³atwiaj¹ inwestorom analizê sytuacji finansowej banku:.

(12) Agnieszka Herdan, Mariusz Parcz. 112. Tabela 2. Porównanie zakresu informacji dodatkowej Polska. Stany Zjednoczone. Stosowane metody wyceny. +. +. Zmiany zasad rachunkowości i wyceny w ciągu roku obrotowego. +. +. Zmiany sposobu sporządzania sprawozdań finansowych. +. +. Dane liczbowe zapewniające porównywalność sprawozdań z okresami poprzednimi. +. +. Informacje o zdarzeniach po dniu bilansowym. +. +. Informacje o znaczących zdarzeniach dotyczących lat ubiegłych. +. Cecha Polityka rachunkowości. Szacowane wartości netto instrumentów finansowych. Działalność bankowa Segmenty działalności banku. +. +. Restrukturyzacja (zmiana) profilu działalności banku Zmiany w działalności gospodarczej i rozwój banku. +. +. + +. Inwestycja (przejęcie) Bilans Kasa i operacje z Bankiem Centralnym i innymi bankami. +. +. Stan aktywów i zobowiązań przeznaczonych do obrotu. +. +. Instrumenty pochodne. +. +. Informacje o udzielonych kredytach zagrożonych. +. Informacje o rezerwach utworzonych dla kredytów zagrożonych. +. Rzeczowy majątek trwały. +. +. Depozyty i inne źródła pozyskania kapitału. +. + +. Długoterminowe zobowiązania Dane o walutowej strukturze aktywów i pasywów. +. Dane o źródłach pozyskania i wykorzystania funduszy, ziuwzględnieniem głównych regionów geograficznych kraju. +. Informacje z zakresu struktury koncentracji zaangażowania banku w poszczególne podmioty. +. Informacje o strukturze zobowiązań banku wykazywanych. +. + +. Inne produkty o charakterze kredytowym Papiery wartościowe. +. +. +.

(13) Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ.... 113. Stany Zjednoczone. Cecha. Polska. Informacje z zakresu wartości grup rodzajowych czynnych iibiernych rozliczeń międzyokresowych, przychodów przyszłych okresów oraz przychodów zastrzeżonych. +. Zobowiązań podporządkowanych. +. +. Informacja o stanie i zmianach rezerw. +. +. +. +. Kapitał własny Kapitał własny Zobowiązanie banku do zleconego odkupu akcji preferencyjnych jednostek zależnych. +. Akcje preferencyjne. +. Wymagane zobowiązanie do utrzymywania odpowiedniej wielkości kapitału. +. +. Przychody i koszty odsetkowe. +. +. Przychody z operacji handlowych. +. +. Rachunek wyników. +. Opłaty, prowizje za usługi doradcze i gwarancje underwritting. +. Opłaty prowizje za usługi zarządzania portfelem inwestycyjnym Inne opłaty i prowizje. +. +. Przychody z inwestycji w papiery wartościowe Pozostałe przychody i pozostałe koszty. +. +. + +. Podatek dochodowy Dochód z akcji. +. Dane o nie planowanych odpisach amortyzacyjnych. +. Informacje o zyskach i stratach nadzwyczajnych, z podziałem na losowe i pozostałe. +. Informacje o dokonanych odpisach w koszty (straty) należności nieściągalnych. +. Dane dotyczące kosztów i strat nie uznawanych przez przepisy podatkowe za koszty uzyskania przychodu. +. Propozycje podziału zysku lub pokrycia straty za rok obrotowy. +. Informacje o nakładach poniesionych na inwestycje rozpoczęte. +. +.

(14) Agnieszka Herdan, Mariusz Parcz. 114. Polska. Stany Zjednoczone. Wykaz udzielonych gwarancji i poręczeń, w tym wekslowych. +. +. Zestawienie gwarancji i poręczeń emisji udzielonych innym emitentom. +. +. Cecha Zobowiązania warunkowe i pozycje pozabilansowe. Szczegółowe dane na temat aktywów, które stanowią zabezpieczenie zobowiązań własnych banku oraz zobowiązań strony trzeciej. +. System wynagrodzeń Pracowniczy program wynagrodzeń. +. Opcje na akcje i przyznane (przydzielone) akcje. +. Pozostałe Międzynarodowa działalność operacyjna. +. Ograniczenia dotyczące jednostek zależnych. +. Skondensowane sprawozdania finansowe. +. Wybrane skonsolidowane kwartalne finansowe dane. +. Należności sporne. +. Wielkości dotyczące: korzystania z kredytów, pożyczek, gwarancji i poręczeń przez pracowników. +. Źród³o: opracowanie w³asne na podstawie raportów rocznych Banku Œl¹skiego SA i J.P. Morgan Co. & Incorporated.. – sprawozdanie z zysku globalnego, które ma na celu zwiêkszyæ jawnoœæ transakcji wp³ywaj¹cych bezpoœrednio na kapita³ w³asny poprzez ujawnienie wielkoœci, które ³¹cz¹ zysk netto z pozycjami ju¿ uwzglêdnionymi jako sk³adniki kapita³u w³asnego, – sprawozdanie z kondycji finansowej, które pokazuje aktywa wed³ug szacunkowych wartoœci bie¿¹cych, zobowi¹zania zaœ wed³ug ni¿szej z wartoœci: zdyskontowanych kwot do zap³acenia, co ma na celu u³atwiæ wycenê banku; 3) zakres informacji dodatkowej w Stanach Zjednoczonych jest uzupe³niony o informacje z zakresu systemu wynagrodzeñ i premii dla zarz¹dzaj¹cych bankiem. Literatura Fuzje i przejêcia przedsiêbiorstw, pod red. W. Fr¹ckowiak, PWE, Warszawa 1998. Ignatowski R., Konsolidacja sprawozdañ finansowych teoria i praktyka, Fundacja Rozwoju Rachunkowoœci w Polsce, Warszawa 1995. Jaworski W., Krzy¿kiewicz W., Kosiñski B., Banki. Rynek, operacje, polityka, Poltext, Warszawa 1997..

(15) Analiza porównawcza skonsolidowanych sprawozdañ.... 115. Misiñska D., Normy prawa bilansowego w sektorze bankowym, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowoœci – numer specjalny, t. 4 (60), SKwP – Rada Naukowa, Warszawa 2001. Woelfel Ch.J., Rachunkowoœæ bankowa. Jak zrozumieæ i stosowaæ standardy i regulacje, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.. A Comparative Analysis of Consolidated Financial Statements of Polish and American Banks The globalization of the world economy is proceeding at a rapid rate. Opening new markets for both portfolio and direct foreign investments offers lot of opportunities to investors. One indispensable instrument for evaluating this type of undertaking with respect to finance, capital and incomes are consolidated financial statements, which ought to be prepared and presented in such a way that the investor could correctly ascertain the benefits and risks of a given investment. The varied accounting systems the world over as well as the level of development of financial markets is a reason why the range of information presented in banks’ annual reports in various countries is different..

(16)