Jadwiga Wajszczuk
"Przeciwstawienie jako struktura
właściwa szerokim kontekstom",
Jadwiga Wajszczuk,
Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk
1971 : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 14/42, 120
/11/ WAJSZCZUK Jadwiga: Przeciwstawienie jako struktura właś ciwa szerokim kontekstom. W: 0 spójności tekstu.Praca zbio rowa pod redakcją M.R.Mayenowej. Oss. Wrocław-Warszawa-Kra- ków-Gdańsk 1971. IBL PAN. Z Dziejów Form Artystycznych w Literatu rze P o ls k ie j. T. XXI, s . 141-148.
Próba przedstawienia przy pomocy sformalizowanego zapisu roz członkowania tr e ś c i tkwiących we fragmentach tekstów, w których d zia ła ją napięcia nazywane związkami przeciwstawnymi. Najogól n ie j mówiąc, przeciwstawienie je s t tu rozumiane jako "k o n flik t" m ożliwości i rzeczyw isto ści. Jego inwariantny semantyczny model je s t pięcioelementowy. Granice t e j semantycznej c a ło ści /nawet j e ś l i nie wszystkie j e j elementy są reprezentowane/ bardzo rzad
ko pokrywają s ię z granicami interpunkcyjnymi odpowiadającego
j e j zdania tekstowego. N a jczęściej j e j odpowiednikiem je s t tekst gramatycznie wielozdaniowy. Gwarantem jego spójności wydaje s ię właśnie opisany układ zależn ości semantycznych.
BP/42 J.W.
/1/ WIERZBICKA Anna: Metatekst - w, te k ś cie . W: 0 spójności tekstu. Praca zbiorowa pod redakcją M.R.Mayenowej.Oss.Wroc- ław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1971. IBL PAN. Z Dziejów Fonn Ar tystycznych w L ite ra tu rze P o ls k ie j. T .'X X I, s . 105-121. Przedmiotem an alizy są różne formy splatania s ię w wypowie
dziach językowych tekstu właściwego z tekstem o te k ś cie , c z y li
metatekstem. W szczególn ości omawiane są w artykule takie z ja
wiska językowe, jak: 1 . j "metapleonazmy" /wyrażenia oparte na
jtwnym lub ukrytym "mówię"/; 2 . wykładniki cudzej mowy /"podob no", "rzekomo"/; 5 « środki służące dystansowaniu s ię wobec pew nych elementów wewnątrz zdania / "d osyć","w łaściw ie"/ ; 4. sygna l iz a t o r y tematu wypowiedzi /"co do", " j e ś l i chodzi o"/; 5 » wy k ła d n ik i związków między fragmentami wypowiedzi/"a propos","no
ta bene"/; 6 . sygnały następstwa i porządku logicznego /"po
p ierw sze", " z k o le i"/ ; 7 . wyrażenia ustalające ekwiwalencje lub quasi ekwiwalencje wewnątrz tekstu /"mianowicie", "n p .","tzn ."/ ; 8 , różnego typu ramy metatekstowe: A. "powtarzam","podkreślam"; B. "ro zk a zu ję"; "p ro s zę ", "pozwalam"; C. "o b ie c u ję ", "protestu
