Błażej Muzolf
Racibórz, woj. katowickie.
Zamek-Ostróg
Informator Archeologiczny : badania 19, 176
m
-» RACIBÓRZ woj, katow icki* Z a m e k -0 « tr6 g
P P P ra c o w n ie f i x u e m c j l Zftbjtkow P ru c o m tli A rch eo lo g iczn e -K ü m e r w i to r s la Odd£L»1 i* L o d u
n»rf»nis p ro w ad ził m gr B łaż ej Nfcizolf. F inansow ało W o jp fö d tk l« BLiiro P ro je k tó w w Z a b rm , P ie rw s z y se zo n badań, G rodzisko
w c x r a o ^ e c to ltfir iM n « 1 pûA »Ér«üüowiecz& y zamek.
Badani* stanow ią c z ę ś ć sz e ro k o aakrojonycb p ra c bad* w c z o -k o n se rw a to r eklcb m ający ch na c e la r e - w a lo ry zację zespołu zamkowego k sią ż ą t r a c ib o rs k ic h . E ksplorow ano Π wytopów a a m iędzym orzu 1 p r z y budynkach zamkowych o ra z k ilk a soodaży w ew nątrz budynków zamkowych* Ł ęczn a p o w ie rso h n la ь+Аапв o t SOD co2 /k u b a tu ra ok. Я » m ^ /.
Z espół zamkowy m a jd a je s ię æ lek k im w ynłeeieniu aa praw ym brzegu O d ry c a p rzeciw m ia sta R a d * bor z*. O k re śla n y je s t jako ta m e k , a u przednio g ro d zisk o a a O stro g u . P ie rw sz a w zm ianka pochodzi z p o czątków ХП w* / 1 . Ю6 г , / I Inform uje o g ro d zie k a sz te la ń sk im . Do Д 211 r . sto lica k i . M ieszka P ląto n o - glego, Do *|.336 we w ładzy p iasto w sk le j U mi fes. r a d b e r akie h. w la ta c h 1336-1531 w p o siadaniu k*. r a c ib o r sk ic h lin 11 ke. opaw skich /F rz e m y śfid o w /, Na k ró tk o , w la ta c h 1521-32 w ra c a do p ia sto w sk ieg o k e .O p o lek ie- go Jana, po k tórego b ezd zietn ej Ś m ierc i zo staje w łączony do korony cz e sk ie j zm ien iając w ielo k ro tn ie w ła ś c ic ie li. Byt edm tu. Ih. h ra k A lb e rta H ohenzollerna k sią ż ę J e r z y z K aratow a.
D otychczasow a e k s p lo ra c ja wykopów /d o kończenie e k s p lo ra c ji w sezonie 1666 r , / pozw oliła odsłonić n astęp u jące elem en ty składow e grodu i ca mim: w wykopach n a m iędzym orzu od s tro n y zachodniej 1 wschód·* olej odsłonięto r e lik ty k o n stru k cji ru sz to w e j p rz e d p le r s ia wału onroonego g ro d z isk a , dodatkowo od s tro n y zachodniej, uchwycono re s z tk i spalonych kcnstrukcjL zw leńozenia wała; znikom a Ilo ść m a te ria łu datującego te elem enty w skazuje n a ХШ w ,; bezpoSreckuo nad zw ieńczeniem wału wystaw iono n a stę p n ie ceg lan e m ory p ie rw sz e j lin ti obronnej.
N a obecnym etap ie badań w ydaje s ię , iż n ajw cze śn iej p o w sta ły p a r tie m urów od s tr o n y w schodniej, gdzie zlokalizow any je s t jedyny p r z e s a d br&mny aa zam ek. S zero k o ść o d sło n iętej c z ę ś c i wału od stro n y z a chodniej wynosi ju ż ok. 7 m , będzie ona zn acz n ie w iększa, gdy* ob ecn ie a le je s te ś m y je s z c z e u jego p o d staw y.
N ajpraw dopodobniej u schyłku XV w. lub n a początku 1 połowy XVI w . XVI w. zam ek o trz y m a ł d ru g ą lin ię m urdw obronnych, w ystaw ionych u podstaw y s ta re g o w ału, a najpew niej na a k ra ju /lu b d a le / fosy. F u n d a m enty murów П lin ii w zniesiono n a ostrołukow ych ark ad ach .
Wykopy eksp lo ro w an e p rz y budynkach zamkowych od s u -m y d zied ziń ca pozw oliły pod ХУШ -ΧΣΧ w, zlokalizow ać budowlę wozowni sk rz y d ła zachodniego, r e lik ty śred n io w iecz n ej budowli c e g la n e j XIV -XV w* o nieznanym na obecnym e ta p ie badań p rz ezn acze n iu . C ałe obecne sk rz y d ło zachodnie 1 północne w sw ej p a r tu n aziem nej je a t budowlą z 2 połowy XIX w, /b r o w a r / w zniesioną po z n iszczen iu owych sio*zydel p rz e z p o ż a r, jedynie p ertU fundam entow e z a w ie ra ją zapew ne r e lik ty s ta rs z y c h sk rz y d e ł zam kow ych. R ozpoczęte w ykopy wztötia tego s k r z y ł a w skazują na n iejednorodność iu n d am eitó w .
N a js ta rs z ą c z ę ś c ią zam ka w edług lite r a tu r y je s t k ap lica zam kow a um iejscow iona w s k rz y d le w schod nim p r z y b ra m ie , datow ana n a schyłek k ili w. pod wezw aniem T o m a sz a K aotauryjshlego, M iała ona być ufundowana p rz e * Makupa w ro cław sk ie g o T o m a sza Π jako kościół kolegialny uposażony d z ie s ię c in a roi z jego stołu. O becnie Istn ie ją c a budowla u w a ta n a całkow icie z* pó źn o ro m ań sk ą n a obecnym etap ie badań /je d e n wykop p rzed k ap licą o wym„ 7 a 6 m o ra z sonda *e w k ry p c ie / sk ła n ia do bardzo o stro ż n y c h wnloeków. Mo- * eto y jednak ju ż o b ecn ie stw ie rd z ić , I* śc ia n a zachodnia /o b e c n ie szczytow a k aplicy z XtX w. p o rta le m / u le Jeat śc ia n ą o ry g in aln ą 1 pow stała po XVT w . Podobnie śc ia n a południow a w da ty c h sw ych p a rtia c h Je st s tr u k tu r ą przebudow aną ceg lan o -k am ien n ą tkw iącą n a s ta rs z y c h fundam entach l Er, śc ia n kam iennych /o d k ry to Гг, Jednej z kam iennych przyp<h· Lej ś c ia n y /. Jedynie Ściany w schodnia Ł północna w ykazują pewną je d n o ro d n o ść wątku 1 te c ln ik i. Wykop zlokalizow any p rz e d w ejściem od sło n ił kilka str u k tu r kam ien n o -ceg lan y ch kUku faz przebudow y, p a r tii zachodniej k ap licy . Możemy jedynie obecnie p rz y p u sz c z a ć , Iż w p r z e s z ło ś c i k ap lica była znacznie w ięk sza 1 się g a ła w głąb d zied ziń ca zamkowego. F ra g m e n ty odkrytych fundam entów wchodzą pod śc ian y uw ażane d o ty ch czas za pochodzące z ХШ w.
N ależy zw ró cić uwagę na znaczną ilo ś ć odkryw anych w fundam entach frag m en tó w kam iennego detain a rc h lte k to o lc m e g u , w p o sta c i fr. Ż eb er, profilow anych ciosów , sto ż e k , spływów ż e b e r ltp . c z ę sto z a o p a trz o nych w znak k a m ie n ia rsk i rów noram iennego k rzy ża.
Na głębokości ok, 2 m p oniżej obecnej pow ierzchni d zied ziń ca ro z p o c z y n a ją s ię w a rstw y śre d n io w ie c z n e z re lik ta m i śre^kUowiecznej zabudow y g ro d zisk a l zam ku w p o sta c i f r . palików 1 belek. M a te ria ł ru ch o m y wydobyty * tych w a rstw w s t a n i e d atu jem y n a ХШ i XTV wt
D otychczas wydobyto ok. 40 ty s , fragm entów n aczyń glinianych 1 k afli, głów nie s ą to m a te ria ły XIV - XVH w, z p rzew ag ą m ateriałó w XV 1 XVI w. Z w rac a uwagę duży zb ió r naczyń g rafito w an y ch prow eniencji m o ra w sk ie j, w tym f r . dna z trw , zna idem " r ę k i bożej*. Wydobyto ta k ż e f r . sp e cy ficz n ej c e ra m ik i pochodzą c e j z pucharków Losticldcb rów nie* p ro w en ien cji m o ra w e k o -c z e sk ie j.
