Osobowy ruch graniczny w polskich Karpatach w latach 2000-2003
20
0
0
Pełen tekst
(2) Bernadetta Zawilińska. 106. 2. Przejścia graniczne w Karpatach W Karpatach istnieje łącznie 68 przejść granicznych, w tym 62 drogowe i 6 kolejowych. Ponadto w sąsiedztwie Karpat istnieją dwa przejścia lotnicze – w Krakowie i w Rzeszowie, lecz nie zostały one uwzględnione w opracowaniu. Międzynarodowy ruch osobowy (drogowy) odbywa się na 21 ogólnodostępnych przejściach granicznych, w tym 4 na granicy polsko-czeskiej, 2 na granicy polsko-ukraińskiej i 15 na granicy polsko-słowackiej (tabela 1). Do trzech z tych przejść biegną drogi międzynarodowe (Cieszyn-Boguszowice – nr 1, Chyżne – nr 7, Barwinek – nr 9), do pięciu drogi krajowe. Na 16 z powyższych przejść granicznych odbywa się również ruch towarowy. Tabela 1. Przejścia graniczne w Karpatach. Kraj. Czechy. Drogowe. Rodzaj ruchu granicznego. 1. –. 3. –. 2. –. 13. Ogółem. 14. –. 2. 2. 1. 3. –. –. –. 2. 28. 5. 30. 6. 7. 10. 1. 50. 4. 62. 2. 1. 3. –. 4. Liczba przejść Ogółem na 100 km O Razem. Kolejowe. O/T/ O/ TUR/ O/T/ 0/T TUR MRG Razem O/T MRG MRG MRG MGR. Słowacja. Ukraina. Rodzaj przejścia. –. –. 1. 1. –. –. 1. 1. 1. 11. 25. 4. 3. 3. 53. 6. 68. 2. 0 – ruch osobowy, MRG – mały ruch graniczny, TUR – turystyczny, T – ruch towarowy. 10 9. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Dla ułatwienia przekraczania granicy ludności zamieszkującej w strefach przygranicznych oraz turystom utworzone zostały przejścia małego ruchu granicznego (MRG) oraz miejsca przekraczania granicy państwowej na szlakach turystycznych, zwane popularnie przejściami turystycznymi (tabela 1). Mały ruch graniczny odbywa się na podstawie umów dwustronnych zawartych z Republikami Czeską i Słowacką. Do korzystania z ułatwień wynikających z niW opracowaniu nie uwzględniono dwóch przejść granicznych małego ruchu granicznego i ruchu turystycznego: Milik – Legnava i Wierchomla Wielka – Kače, gdyż są one nieczynne ze względu na brak mostu na Popradzie. . Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Czeską o małym ruchu granicznym zawarta została 17 stycznia 1995 r. (Dz.U. 1996, nr 46, poz. 207). . Umowa między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Słowacką o małym ruchu granicznym zawarta została 6 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, nr 127, poz. 827). . K_746 106. 7/4/08 1:26:38 PM.
(3) Osobowy ruch graniczny…. 107. niejszych umów upoważnieni są obywatele posiadający stałe lub czasowe zameldowanie w strefie MRG, która obejmuje pas o szerokości 15 km, położony po obydwu stronach granicy. W jego skład wchodzą gminy przygraniczne oraz w całości gminy, których choćby część leży w tym pasie. Ruch graniczny na szlakach turystycznych, podobnie jak mały ruch graniczny, odbywa się na podstawie dwustronnych umów. Granicę można przekraczać jedynie w wyznaczonych miejscach, w określonym czasie i jedynie w celach turystycznych. Z przejść tych, poza obywatelami umawiających się stron, mogą korzystać obywatele państw wyszczególnionych w załącznikach do umów. Przejścia turystyczne istnieją jedynie na odcinku granicy z Czechami oraz Słowacją, pierwsze z nich otwarte zostały w 2000 r. Liczba przejść granicznych na opisywanym odcinku jest z roku na rok coraz większa (rys. 1). Szczególnie szybki jej wzrost miał miejsce w ostatnim dziesięcioleciu, na co wpłynęło głównie pojawienie się przejść małego ruchu oraz turystycznych. W 2005 r. powstały 3 nowe turystyczne przejścia graniczne: Łapszanka – Osturna (Magura Spiska), Eliaszówka – Eliašovka (Beskid Sądecki), Kikula – Kykula (Beskid Żywiecki). Ponadto trzy przejścia otwarte dotychczas jedynie dla małego ruchu turystycznego zamieniono na przejścia międzynarodowe dla ruchu osobowego i towarowego: Radoszyce – Palota (Beskid Niski), Muszynka – Kurov (Beskid Sądecki), Jurgów – Podspady (Magura Spiska). Wzrost liczby przejść granicznych stanowi zjawisko bardzo pozytywne, gdyż świadczy o postępującej integracji politycznej i gospodarczej sąsiadujących państw. Ponadto wysoka przepustowość granic, prowadząca do stopniowego ich zaniku, jest charakterystyczna dla wysoko rozwiniętych krajów demokratycznych. Wskaźnik nasycenia karpackiego odcinka granicy przejściami granicznymi kształtuje się powyżej średniej krajowej (7/100 km) i wynosi 9,2/100 km, co oznacza, że odległość między przejściami granicznymi wynosi średnio 10,9 km. Zagęszczenie przejść granicznych jest bardzo nierównomierne. Szczególnie wysokie zagęszczenie występuje w regionie Beskidów Śląskiego i Żywieckiego oraz Pienin, a więc na terenach stosunkowo gęsto zaludnionych, łatwo dostępnych Umowy o przejściach granicznych, przejściach na szlakach turystycznych przecinających granicę państwową oraz zasadach przekraczania granicy poza przejściami granicznymi zawarte zostały z: Republiką Słowacką 1 lipca 1999 r. (MP 2002, nr 17, poz. 300), Republiką Czeską 22 listopada 1996 r. (MP 2003, nr 37, poz. 520). . T. Komornicki, Transgraniczna infrastruktura transportowa Polski (stan, przeciążenia, perspektywy modernizacji) [w:] Polska i jej współdziałanie transgraniczne z sąsiadami, red. A. Stasiak, K. Miros, PAN, Warszawa 1995. Gęstość zaludnienia gmin przygranicznych wymienionych grup górskich jest wyższa niż gmin Beskidu Niskiego i Karpat Wschodnich, szczególnie intensywnie zaludnione są przygraniczne tereny Beskidu Śląskiego, gdzie gęstość zaludnienia przekracza średnią krajową.. K_746 107. 7/4/08 1:26:39 PM.
(4) Bernadetta Zawilińska. 108. komunikacyjnie i odznaczających się wysokim natężeniem ruchu turystycznego. Na 44-kilometrowym odcinku granicy państwa pomiędzy Piwniczną (Zachodnia część Beskidu Sądeckiego) a Niedzicą (Pieniny) funkcjonuje aż 11 przejść granicznych (25/100 km) (tabela 1). 60 50 40 30 20 10 0. 1990. 1995 2000 2005 Liczba przejść granicznych Czechy Słowacja Ukraina. Rys. 1. Liczba przejść granicznych w latach 1990–2005 Źródło: opracowanie własne.. Przeciwna sytuacja ma miejsce w Karpatach Wschodnich (Bieszczady i Pogórze Przemyskie), gdzie na południe od Przemyśla granicę można przekroczyć jedynie w Krościenku (na przejściu drogowym lub kolejowym). Na granicy tej nie istnieją przejścia turystyczne ani przejścia małego ruchu granicznego. Niewiele jest również możliwości przekroczenia granicy polsko-słowackiej w Bieszczadach, gdyż na wschód od przełęczy Łupkowskiej istnieją jedynie dwa turystyczne przejścia graniczne. Utworzenie przejść granicznych (zwłaszcza dla ruchu turystycznego) na tych odcinkach granicy jest bardzo pożądane, co podkreśla wielu autorów (m.in. T. Komornicki i K. Szpara). T. Komornicki, Powiązania transportowe Polski i Ukrainy – Stan aktualny, wykorzystanie, perspektywy [w:] Problemy polsko-ukraińskiej współpracy przygranicznej, red. W. Zgliński, T. Komornicki, PAN, Warszawa–Kijów 1995.. K. Szpara, Tourist Border Crossing Pionts as Elements of Trans Border Cooperation in the Polish Carpathians [w:] Issues of Tourism and Health Resort Management, red. W. Kurek „Prace Geograficzne” 2003, z. 111.. K_746 108. 7/4/08 1:26:41 PM.
(5) Osobowy ruch graniczny…. 109. Pozbawiony przejść granicznych jest ponadto odcinek tatrzański pomiędzy Rysami i Magurą. Tu, obok bariery orograficznej, przyczyną braku przejść jest brak zgody strony słowackiej na ich utworzenie. Granica w Karpatach podlega trzem oddziałom Straży Granicznej: Śląskiemu Oddziałowi Straży Granicznej z siedzibą w Raciborzu (granica polsko-czeska), Karpackiemu Oddziałowi Straży Granicznej z siedzibą w Nowym Sączu (granica polsko-słowacka) i Bieszczadzkiemu Oddziałowi Straży Granicznej z siedzibą w Przemyślu (granica polsko-ukraińska). 3. Ruch graniczny i jego struktura W 2003 r. granicę na badanym odcinku przekroczyło łącznie 42 573,00 tys. osób, co stanowiło 23,8% ruchu granicznego w Polsce, w tym 21 454,88 tys. osób uczestniczyło w ruchu wyjazdowym i 211 118,13 tys. w ruchu przyjazdowym (tabela 2). Większość ruchu osobowego (55%) była skupiona na krótkim odcinku granicy polsko-czeskiej (rys. 2). Tabela 2. Ruch graniczny w Karpatach w 2003 r. Odcinek granicy Czechy. Słowacja Ukraina Razem. Ruch graniczny (w tys. osób). ogółem. Udział w długości karpackiej granicy (w %). 7 191,85. 14 682,42. 73. 34. 21 118,13. 42 573,00. x. x. wyjazdowy przyjazdowy 11 567,47. 11 534,28. 2 396,84. 2 392,00. 7 490,57. 21 454,88. 23 101,74. 4 788,84. 6. 21. Udział w ruchu granicznym (w %) 55 11. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Po okresie wzrostu ruchu granicznego w latach 90.10, lata 2001–2003 przyniosły spadek liczby osób przekraczających granicę państwa. Sytuacja w Karpatach była zbliżona do ogólnej sytuacji w Polsce11, gdzie w początku bieżącego dziesięciolecia ruch graniczny również z roku na rok malał. W 2003 r. liczba przekroczeń granicy była o 21,5% niższa niż w 2000 r. (11 673 tys. podróżnych mniej) i zaledwie o 0,9% przewyższała liczbę z 1995 r. Spadek na 10 Wzrost ruchu granicznego na badanym odcinku utrzymywał się przez całe dziesięciolecie, z wyjątkiem 1997 r., kiedy wprowadzono opłatę za zieloną kartę. 11. K_746 109. Biuletyn Statystyczny, GUS, Warszawa 2005, nr 4.. 7/4/08 1:26:42 PM.
(6) Bernadetta Zawilińska. 110. karpackim odcinku granicy był mniejszy niż w Polsce, gdzie w 2003 r. granicę przekroczyło o 35,8% osób mniej niż w 2000 r. Największy spadek ruchu granicznego w latach 2000–2003 miał miejsce na granicy polsko-słowackiej i wynosił 30,1% (–17,6% w 2002 r.). Granicę polsko-czeską przekroczyło w 2003 r. o 20,9% osób mniej. Jedynie na granicy z Ukrainą odnotowano w tym okresie 19,1% wzrost ruchu, szczególnie wysoki w 2003 r. (17,7%), po otwarciu dla ruchu międzynarodowego przejścia drogowego Krościenko – Smolnica (tabela 3). 60. tys. osób. 50 40 30 20 10 0. 1995 2000 2001 2002 2003 Czechy Słowacja Ukraina. Rys. 2. Ruch graniczny ogółem według odcinków granicy. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Tabela 3. Dynamika zmian w osobowym ruchu granicznym w Karpatach i w Polsce Dynamika zmian rok poprzedni = 100 2000 2001 2002 2003 Czechy 112,26 101,41 87,31 89,30 Słowacja . 87,37 82,43 97,03 Ukraina 133,96 110,64 91,43 117,75 Karpaty ogółem . 96,65 85,95 94,47 Polska ogółem 98,63 81,12 83,71 94,53 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu, a także danych GUS. Stan na dzień 7.01.2006 r. Odcinek granicy. Zdecydowana większość (96%) osobowego ruchu granicznego na karpackim odcinku granicy odbywa się przez przejścia drogowe o statusie międzynarodowym. Znacznie mniej podróżnych korzysta z przejść kolejowych (2%) oraz turystycznych i małego ruchu granicznego (2%).. K_746 110. 7/4/08 1:26:43 PM.
(7) Osobowy ruch graniczny…. 111. Tabela 4. Wielkość i struktura ruchu granicznego w Karpatach w 2003 r.. Słowacja. Czechy. Odcinek granicy. K_746 111. Nazwa przejścia granicznego. ogółem. Ruch graniczny w tys. osób wyjazdowy przyjazdowy w tym w tym przyjazdy razem wyjazdy razem cudzoziemców Polaków 6 701,93 3 144,12 6 721,74 3 604,94. Cieszyn – Česky Tešin 13 423,67 Cieszyn-Boguszowice – 8 726,76 4 380,97 – Chotebuz Leszna Górna – Horni 446,66 225,95 Listna Jasnowice – Bukovec 414,00 210,61 Cieszyn – Česky Tešin 47,55 26,16 Inne 43,10 21,86 Razem 23 101,74 11 567,47 Chyżne – Trstena 3 622,76 1 846,70 Barwinek – Vysny 1 634,74 831,82 Komarnik Łysa Polana – Javorina 1 553,26 793,40 Tatranska Niedzica – Lysa nad 1 507,46 760,26 Dunajcom Chochołów – Sucha Hora 1 295,73 663,68 Piwniczna – Mnišek nad 1 073,16 562,73 Popradom Zwardoń – Myto – Skalite 1 072,26 548,54 Korbielów – Oravska 822,26 437,60 Polhora Szczawnica – Lesnica 428,97 214,43 (znak graniczny II/94) Konieczna – Becherov 338,82 170,35 Muszyna – Plavec 321,56 165,04 Winiarczykówka 305,16 153,56 – Bobrov Leluchów – Cirč 198,74 99,11 Zwardoń – Skalite 164,34 83,15 Ujsoły – Novot 152,75 74,68 Jurgów – Podspady 77,31 26,89 Muszynka – Kurov 57,42 28,67 Inne 55,73 29,95 Razem 14 682,42 7 490,58. 2 789,13. 4 345,80. 1 684,62. 168,01. 220,72. 59,28. 173,55 203,40 18,28 21,39 17,61 21,24 6 310,71 11 534,28 1 147,37 1 776,06. 37,82 6,97 4,30 5 397,93 704,33. 439,86. 802,92. 386,89. 469,37. 759,86. 301,97. 458,03. 747,19. 303,67. 510,91. 632,05. 152,03. 453,89. 510,43. 111,67. 445,30. 523,72. 97,92. 398,57. 384,66. 38,54. 189,10. 214,53. 25,32. 139,59 32,35. 168,47 156,53. 31,51 124,42. 27,36. 151,60. 128,97. 28,83 39,82 56,47 17,19 19,17 18,46 4 891,61. 99,63 81,19 78,07 50,42 28,75 25,79 7 191,85. 70,81 43,14 20,39 37,21 10,45 11,23 2 600,47. 7/4/08 1:26:45 PM.
(8) Bernadetta Zawilińska. 112. cd. tabeli 4. Ukraina. Ruch graniczny w tys. osób wyjazdowy przyjazdowy Odcinek Nazwa przejścia w tym granicy granicznego ogółem w tym przyjazdy razem wyjazdy razem cudzoziemców Polaków Medyka – Szeginie 3 711,31 1 905,22 692,97 1 806,09 1 139,62 Krościenko – Smolnica 809,49 394,41 283,91 415,08 125,67 Przemyśl – Mościska 242,32 88,04 14,68 154,28 140,03 Inne 25,72 9,18 4,68 16,55 12,09 Razem 4 788,84 2 396,84 996,23 2 392,00 1 417,41 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Wśród międzynarodowych przejść drogowych główną rolę pełni przejście graniczne w Cieszynie oraz otwarte w 1997 r. przejście w Cieszynie-Boguszowicach (łącznie 53,1% ruchu granicznego w Karpatach). Granicę polsko-ukraińską podróżni przekraczają głównie w Medyce, a polsko-słowacką w Chyżnem (odpowiednio 9,1% i 8,9% ruchu granicznego w Karpatach) – rys. 4, tabela 4. Najmniejsze znaczenie odgrywają przejścia graniczne w Winiarczykówce oraz Ujsołach (odpowiednio 0,7% i 0,4% ruchu granicznego w Karpatach).. ✈. ✈. EC. H. Y 1. 2. 3. 4. 5.. é 15 6 é é. é. 7 é. 8 9é é. 10 11. é 14. 13. 12. é. é. é. é S. Ł. O. W. A. C. J. UKRAINA. CZ. 1 é é 23 é 4 é 5 é. A. 25 km Północna granica Karpat ✈ przejścia graniczne lotnicze granice województw é przejścia graniczne drogowe osobowe i towarowe Śląski Oddział Straży Granicznej przejścia graniczne kolejowe Karpacki Oddział Straży Granicznej przejścia graniczne turystyczne Bieszczadzki Oddział Straży granicznej przejścia graniczne małego ruchu granicznego Cieszyn-Boguszowice – Chotebuz 6. Korbielów – Oravska Polhora 11. Szczawnica – Lesnica 7. Chyżne – Trstena 12. Piwniczna – Mnisek nad Popradom Cieszyn – Česky Tešin 8. Chochołów – Sucha Hora Leszna Górna – Horni Listna 13. Barwinek – Vysny Komarnik Jasnowice – Bukovec 9. łysa Polana – Javorina Tatranska 14. Krościenko – Smolnica Zwardoń-Myto – Skalite 10. Niedzica – Lysa nad Dunajcom 15. Medyka – Szeginie. Rys. 3. Przejścia graniczne w Karpatach na terenie Polski Źródło: opracowanie własne. Stan na dzień 7.01.2006 r.. K_746 112. 7/4/08 1:26:46 PM.
(9) Osobowy ruch graniczny…. 113. Inne. Zwardoń-Myto Piwniczna. Chochołów Niedzica. Łysa Polana. Barwinek Chyżne Medyka Cieszyn-Boguszowice Cieszyn. 0. 5. 10. 15. %. 20. 25. 30. 35. Rys. 4. Struktura osobowego ruchu granicznego na ogólnodostępnych przejściach drogowych w 2003 r.. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r. 60. tys. osób. 50 40 30 20 10 0. 1995 2000 2001 2002 2003 inne Chyżne Medyka Cieszyn-Boguszowice Cieszyn. Rys. 5. Ruch graniczny ogółem według przejść granicznych. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. K_746 113. 7/4/08 1:26:49 PM.
(10) Bernadetta Zawilińska. 114. W latach 2000–2003 na większości międzynarodowych przejść drogowych ruch osobowy malał (rys. 6). Znaczny spadek liczby podróżnych w tym okresie widoczny był głównie w Cieszynie (spadek o 2973 tys., –18,1%), Piwnicznej (spadek o 2195 tys., –67,2%) i Barwinku (spadek o 1192 tys., –42,2%). Wzrost ruchu granicznego miał miejsce jedynie w Medyce (wzrost o 266 tys., 7,7%). Zwardoń-Myto Piwniczna Chochołów Niedzica Łysa Polana Barwinek Chyżne Medyka Cieszyn-Boguszowice Cieszyn 0. 2 2000. 4. 6. 8 10 12 14 tys. osób 2001 2002. 16. 18. 2003. Rys. 6. Ruch osobowy na największych przejściach granicznych w latach 2000–2003. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Spośród sześciu istniejących na badanym odcinku granicy przejść kolejowych, największy ruch osobowy ma miejsce w Muszynie (39,3% ruchu na przejściach kolejowych). W latach 2000–2003 sytuacja na kolejowych przejściach granicznych była zbliżona do opisywanej na przejściach drogowych – liczba podróżnych przekraczających granicę pociągiem na większości przejść malała. Największy spadek liczby podróżnych w tym okresie odnotowano w Przemyślu (175,6 tys. osób mniej), a procentowo w Krościenku, gdzie ruch osobowy w 2003 r. był o 82,8% niższy niż w 2000 r. (rys. 7 i 8). W przypadku obydwu przejść kolejowych z Ukrainą spadek ruchu granicznego nie wynika ze zmniejszenia się liczby międzynarodowych podróży, lecz zmiany środka transportu. Poprawa komunikacji drogowej w tym regionie oraz otwarcie ogólnodostępnego przejścia granicznego Krościenko – Smolnica sprawiły, że podróż koleją ze względów czasowych i finansowych jest nieopłacalna.. K_746 114. 7/4/08 1:26:50 PM.
(11) Osobowy ruch graniczny…. 115. Łupków – Palota Krościenko – Chyrow Cieszyn – Česky Tešin Zwardoń – Skalite Przemyśl – Mościska Muszyna – Plavec 0. 5. 10. 15. 20 %. 25. 30. 35. 40. Rys. 7. Struktura osobowego ruchu granicznego na przejściach kolejowych w 2003 r.. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Łupków Krościenko Cieszyn Zwardoń Przemyśl Muszyna 0. 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500 tys. osób 2000 2001 2002 2003. Rys. 8. Ruch osobowy na kolejowych przejściach granicznych w latach 2000–2003. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. K_746 115. 7/4/08 1:26:52 PM.
(12) Bernadetta Zawilińska. 116. Na turystycznych przejściach granicznych oraz przejściach małego ruchu granicznego (MRG) ruch osobowy jest znacznie mniejszy niż na przejściach międzynarodowych, jednakże przejścia te w skali lokalnej pełnią istotną rolę. Są czynnikiem ułatwiającym integrację terenów przygranicznych, rozwój lokalnej przedsiębiorczości, podnoszą w znacznym stopniu atrakcyjność turystyczną regionu oraz dają możliwość szerokiej współpracy w dziedzinie turystyki, m.in. tworzenia transgranicznych produktów turystycznych. Na badanym odcinku granicy istnieje 30 turystycznych przejść granicznych, 7 przejść otwartych dla ruchu turystycznego i MRG oraz 4 przejścia wyłącznie dla MRG. Ponadto MRG ma miejsce na 19 przejściach międzynarodowych (rys, 9). W wielkości ruchu granicznego na przejściach turystycznych i MRG nie widać tendencji spadkowej, charakterystycznej dla przejść międzynarodowych (drogowych i kolejowych). Po ożywionym ruchu międzynarodowym, jaki miał miejsce na szlakach turystycznych w 2000 r., w 2001 r. odnotowano znaczny spadek (–24,3% na przejściach turystycznych i –57,8% na przejściach turystycznych i MRG). W kolejnych latach zaznaczyła się tendencja wzrostowa, szczególnie widoczna na przejściach turystycznych i MRG (w 2003 r. wzrost o 40,2% w stosunku do roku poprzedniego). W okresie 2000–2003 ruch graniczny na czterech przejściach udostępnionych wyłącznie dla MRG ulegał niewielkim wahaniom (rys. 10 i 11). 600 500. tys. osób. 400 300 200 100 0. 2000 turystyczne. 2001 MRG. 2002 2003 turystyczne i MRG. Rys. 9. Ruch graniczny na przejściach turystycznych i MRG w latach 2000–2003. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. K_746 116. 7/4/08 1:26:54 PM.
(13) Osobowy ruch graniczny…. 117. Inne Wielka Czantoria – Nydek Jaworzynka – Hrycava Muszynka – Kurov Jurgów – Podspady Leluchów – Cirč Szczawnica – Lesnica (znak graniczny II/94). 0. 10. 20. %. 30. 40. 50. Rys. 10. Struktura ruchu granicznego na przejściach turystycznych i MRG w 2003 r.. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Wielka Czantoria – Nydek Jaworzynka – Hrycava Muszynka – Kurov Jurgów – Podspady Leluchów – Cirč Szczawnica – Lesnica 0. 50. 100 150 200 250 300 350 400 450 500 tys. osób 2000 2001 2002 2003. Rys. 11. Ruch graniczny na największych przejściach turystycznych i MRG w latach 2000–2003. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. K_746 117. 7/4/08 1:26:56 PM.
(14) Bernadetta Zawilińska. 118. W 2003 r. połowę osób przekraczających granicę na szlakach turystycznych lub w ramach małego ruchu granicznego stanowili turyści na Drodze Pienińskiej (Szczawnica – Leśnica)12. 4. Wyjazdy Polaków za granicę i przyjazdy cudzoziemców do Polski. tys. osób. Od początku bieżącego dziesięciolecia liczba wyjazdów Polaków przez przejścia graniczne w Karpatach była wyższa niż liczba przyjazdów cudzoziemców (rys. 12). Ujemny bilans nie jest charakterystyczny dla ogółu granic Polski, gdzie od 1991 r. przyjazdy cudzoziemców do Polski przeważają nad wyjazdami Polaków13. 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0. 2000 2001 2002 2003 wyjazdy Polaków przyjazdy cudzoziemców. Rys. 12. Wyjazdy Polaków i przyjazdy cudzoziemców do Polski przez przejścia graniczne w Karpatach w latach 2000–2003. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Przewaga wyjazdów obywateli polskich nad przyjazdami cudzoziemców (wśród których dominują Słowacy) miała miejsce głównie na granicy polsko-słowackiej. Na przejściach granicznych z Czechami wyjazdy Polaków w 2003 r. przewyższały przyjazdy cudzoziemców jedynie o 14,5%. Dodatni bilans ma miejsce jedynie na odcinku granicy z Ukrainą, gdzie w ciągu całego okresu 2000–2003 przyjazdy cudzoziemców zdecydowanie dominowały nad wyjazdami Polaków. 12 W statystykach ujęte są jedynie osoby poddane kontroli granicznej, a ta nie zawsze ma miejsce na tego rodzaju przejściach granicznych. 13. K_746 118. Biuletyn Statystyczny, GUS, Warszawa 2005, nr 4.. 7/4/08 1:26:58 PM.
(15) Osobowy ruch graniczny…. 119. W latach 2000–2003 największą liczbę wyjazdów zagranicznych Polaków odnotowano w 2001 r., a w kolejnych latach liczba wyjazdów malała (rys. 13–15). Ciągły wzrost liczby wyjazdów zagranicznych Polaków notowany jest jedynie na odcinku granicy z Ukrainą, gdzie w 2003 r. miało miejsce o 264,4% wyjazdów więcej niż w 2000 r. (88,7% w stosunku do 2002 r.). 10 tys. osób. 8 6 4 2 0. 2000. 2001 2002 2003 wyjazdy Polaków przyjazdy obcokrajowców. Rys. 13. Ruch wyjazdowy Polaków i przyjazdowy obcokrajowców na przejściach granicznych z Czechami. tys. osób. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r. 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0. 2000. 2001 2002 2003 wyjazdy Polaków przyjazdy obcokrajowców. Rys. 14. Ruch wyjazdowy Polaków i przyjazdowy obcokrajowców na przejściach granicznych ze Słowacją. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. Liczba przyjazdów cudzoziemców do Polski w 2003 r. na wszystkich odcinkach granicy była mniejsza niż w 2000 r. Największy spadek miał miejsce na granicy. K_746 119. 7/4/08 1:27:00 PM.
(16) Bernadetta Zawilińska. 120. polsko-słowackiej (–61,4%). Odcinek granicy ze Słowacją stanowi 73% długości granicy karpackiej, lecz ruch przyjazdowy cudzoziemców jest tu stosunkowo niewielki (27,6% przyjazdów).. tys. osób. 2 1,5 1 0,5 0. 2000. 2001 2002 2003 wyjazdy Polaków przyjazdy obcokrajowców. Rys. 15. Ruch wyjazdowy Polaków i przyjazdowy obcokrajowców na przejściach granicznych z Ukrainą. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r. Barwinek Zwardoń-Myto Piwniczna Niedzica Łysa Polana Chochołów Medyka Chyżne Cieszyn-Boguszowice Cieszyn 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 tys. osób wyjazdy Polaków przyjazdy cudzoziemców. Rys. 16. Ruch wyjazdowy Polaków i przyjazdowy cudzoziemców na największych przejściach granicznych w 2003 r.. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. K_746 120. 7/4/08 1:27:02 PM.
(17) Osobowy ruch graniczny…. 121. Podstawową rolę, zarówno w ruchu wyjazdowym Polaków, jak i w ruchu przyjazdowym obcokrajowców w regionie Karpat pełnią obydwa drogowe przejścia w Cieszynie (Cieszyn – Cesky Tešin oraz Cieszyn-Boguszowice – Chotebuz). W 2003 r. skupiały one odpowiednio 25,8% i 22,9% ruchu wyjazdowego Polaków oraz 38,3% i 17,9% przyjazdów cudzoziemców na badanym odcinku granicy (rys. 16). Trzecim pod względem liczby wyjeżdżających Polaków było w 2003 r. przejście graniczne w Chyżnem (9,4% wyjazdów), a pod względem ruchu przyjazdowego cudzoziemców – przejście w Medyce (12,1%). Kolejowe przejścia graniczne nie odgrywają znaczącej roli w strukturze ruchu osobowego w Karpatach, lecz tu warto zwrócić uwagę na znaczną przewagę liczby wjeżdżających do kraju cudzoziemców nad liczbą wyjeżdżających koleją Polaków. Na przejściu granicznym Przemyśl – Mościska na dziesięciu wyjeżdżających Polaków w 2003 r. przypadało 95 wjeżdżających obcokrajowców. Odmienna sytuacja ma miejsce na turystycznych przejściach granicznych, z których w zdecydowanej większości korzystają Polacy. Na przejściach udostępnionych wyłącznie dla ruchu turystycznego na siedmiu polskich turystów przypada zaledwie jeden obcokrajowiec. Na przejściach małego ruchu granicznego oraz turystycznych różnice nie są znaczne, a sytuacja z roku na rok jest zmienna (rys. 17 i 18). Łupków Krościenko Przemyśl Cieszyn Muszyna Zwardoń 0. 20. 40. 60 80 100 120 140 160 tys. osób wyjazdy Polaków przyjazdy cudzoziemców. Rys. 17. Ruch wyjazdowy Polaków i przyjazdowy cudzoziemców na kolejowych przejściach granicznych w 2003 r.. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. K_746 121. 7/4/08 1:27:03 PM.
(18) Bernadetta Zawilińska. 122. tys. osób. 250 200 150 100 50 0. Turystyczne MRG Turystyczne i MRG wyjazdy Polaków przyjazdy cudzoziemców. Rys. 18. Ruch wyjazdowy Polaków i przyjazdowy cudzoziemców na przejściach granicznych turystycznych i małego ruchu granicznego w 2003 r.. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Karpackiego Oddziału Straży Granicznej w Nowym Sączu, Śląskiego Oddziału Straży Granicznej w Raciborzu oraz Bieszczadzkiego Oddziału Straży Granicznej w Przemyślu. Stan na dzień 7.01.2006 r.. 5. Znaczenie przejść granicznych Analizując wielkość ruchu osobowego oraz położenie względem głównych szlaków komunikacyjnych, można dokonać podziału przejść granicznych w Karpatach na przejścia o znaczeniu międzynarodowym, regionalnym oraz lokalnym. Do pierwszej grupy zaliczają się międzynarodowe drogowe przejścia graniczne: Cieszyn – Česky Tešin, Cieszyn-Boguszowice – Chotebuz, Zwardoń-Myto – Skalite, Chyżne – Trstena, Łysa Polana – Tatranska Javorina, Piwniczna – Mnišek nad Popradom, Barwinek – Vyšny Komarnik, Medyka – Szeginie oraz kolejowe: Cieszyn – Česky Tešin, Zwardoń – Skalite, Muszyna – Plavec, Przemyśl – Mościska. Znaczenie regionalne mają pozostałe przejścia międzynarodowe drogowe i kolejowe, a przejścia małego ruchu granicznego i turystyczne pełnią jedynie funkcję lokalną. Zauważyć należy, że podniesienie kategorii przejścia granicznego powoduje wzrost liczby korzystających z niego osób, w tym wzrost liczby turystów, co jest korzystne dla gmin, na których terenie przejście takie jest zlokalizowane14. Szczególnie pożądane jest istnienie międzynarodowych przejść granicznych w gminach rozwijających się dzięki turystyce. Dlatego też starania o podniesienie kategorii przejść podejmują często lokalne samorządy, m.in. gminy Muszyna (przejście graAnaliza systemu przejść granicznych na granicy polsko-słowackiej, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Biuro Rozwoju Regionalnego w Krakowie, Kraków 1999. 14. K_746 122. 7/4/08 1:27:05 PM.
(19) Osobowy ruch graniczny…. 123. niczne Leluchów – Cirč15) i Krynica (przejście graniczne Muszynka – Kurov). Odwrotna sytuacja ma miejsce w gminie Bukowina, gdzie znaczny ruch graniczny na przejściu Łysa Polana – Tatranska Javorina jest niekorzystny ze względu na ochronę przyrody Tatr. Udostępnienie przejścia Jurgów – Podspady dla ruchu międzynarodowego ma istotne znaczenie dla odciążenia przejścia w Łysej Polanie. Wielkość ruchu granicznego na przejściu uzależniona jest nie tylko od jego statusu, lecz również od położenia w stosunku do szlaków komunikacyjnych oraz infrastruktury drogowej i liczby połączeń komunikacyjnych (szczególne istotnej w przypadku przejść kolejowych). Tak więc każda poprawa dostępności komunikacyjnej przejścia sprzyja wzrostowi liczby korzystających z niego podróżnych. Jednak dostępność części przejść granicznych jest ograniczona, czego przyczyną jest głównie zły stan techniczny dróg dojazdowych. Przykład stanowić może Piwniczna, gdzie droga dojazdowa do przejścia granicznego biegnie przez teren osuwiskowy i ulega ciągłym zniszczeniom. Kolejny przykład stanowi turystyczne przejście graniczne Sromowce Niżne – Czerwony Klasztor, gdzie dotychczas nie wybudowano planowanej kładki na Dunajcu ani nie zorganizowano przeprawy wodnej. Brak mostu uniemożliwia również korzystanie z przejść małego ruchu granicznego w Miliku i Wierchomli Wielkiej, z tego powodu przejścia te zostały zamknięte. 6. Podsumowanie Położenie geograficzne badanego odcinka granicy powoduje, że pełni on istotną rolę w komunikacji z krajami Europy Środkowej oraz Południowej. Jednocześnie jest to obszar o wysokich walorach turystycznych, gdzie rozwija się turystyka przygraniczna. Karpacki odcinek granicy stanowi 21% długości granic Polski i skupia ok. 24% ogółu ruchu granicznego. Ruch ten odbywa się głównie na przejściach granicznych w Cieszynie i Cieszynie-Boguszowicach, Medyce oraz Chyżnem. Wzrost liczby przejść granicznych oraz wielkość ruchu granicznego mają istotne znaczenie dla rozwoju przygranicznych gmin, dlatego też widoczne jest duże zaangażowanie samorządów lokalnych w tej dziedzinie. Jednak, pomimo wzrostu liczebności przejść granicznych, w latach 2000–2003 notowano spadek wielkości ruchu granicznego. Spadek ten wywołany był głównie zmniejszeniem liczby wyjazdów zagranicznych Polaków.. 15 Gmina zabiegała o utworzenie międzynarodowego przejścia granicznego, pomimo wysokich kosztów związanych z koniecznością rozbudowy infrastruktury drogowej, w tym budowy mostu na potoku Smereczek.. K_746 123. 7/4/08 1:27:05 PM.
(20) 124. Bernadetta Zawilińska. Sieć przejść granicznych w Karpatach jest obecnie stosunkowo gęsta, na co znaczny wpływ ma istnienie turystycznych przejść granicznych, przeważających liczebnie nad przejściami o statusie międzynarodowym. Możliwość przekraczania granicy w górach, na szlakach turystycznych ma istotne znaczenie dla podniesienia atrakcyjności oferty turystycznej regionu. Istnienie gęstej sieci przejść granicznych, niezależnie, czy pełnią one znaczenie międzynarodowe, regionalne, czy jedynie lokalne, prowadzi do minimalizowania barier komunikacyjnych pomiędzy krajami i ożywienia kontaktów o charakterze gospodarczym, turystycznym i kulturalnym. Ma to szczególne znaczenie w przypadku granicy południowej i tworzenia spójnego obszaru Unii Europejskiej. Literatura Analiza systemu przejść granicznych na granicy polsko-słowackiej, Rządowe Centrum Studiów Strategicznych, Biuro Rozwoju Regionalnego w Krakowie, Kraków 1999. Komornicki T., Powiązania transportowe Polski i Ukrainy – Stan aktualny, wykorzystanie, perspektywy [w:] Problemy polsko-ukraińskiej współpracy przygranicznej, red. W. Zgliński, T. Komornicki, PAN, Warszawa–Kijów 1995. Komornicki T., Transgraniczna infrastruktura transportowa Polski (stan, przeciążenia, perspektywy modernizacji) [w:] Polska i jej współdziałanie transgraniczne z sąsiadami, red. A. Stasiak, K. Miros, PAN, Warszawa 1995. Szpara K., Tourist Border Crossing Pionts as Elements of Trans Border Cooperation in the Polish Carpathians [w:] Issues of Tourism and Health Resort Management, red. W. Kurek „Prace Geograficzne” 2003, z. 111. Pedestrian Border Traffic in the Polish Carpathians, 2000–2003 The Carpathian border area constitutes 21% of the length of Poland’s border and accounts for 24% of total border traffic. A total of 68 border crossings are located in this section, including 21 international road crossings, 6 railway crossings and local crossings for small border traffic, as well as tourist crossings. Pedestrian traffic in the region is concentrated mostly at the border crossings in Cieszyn and Cieszyn-Boguszowice, Medyka, and Chyżne. In spite of the growing number of border crossings, the 2000–2003 period saw a decrease in border crossings, mostly due to the drop in the number of trips Poles took abroad.. K_746 124. 7/4/08 1:27:06 PM.
(21)
Powiązane dokumenty
Należy pamiętać, że Straż Graniczna nie jest służbą realizującą zadania obronne, a jest organem wykonującym działania związane z ochroną granicy
podstawą prawną przetwarzania danych osobowych jest zgoda osoby, której dane dotyczą (art.6 ust. Kodeks Pracy oraz art. Ustawy o Służbie Cywilnej z dnia 21 listopada 2008 r.;
Zwrot kosztów wizyt lekarskich i badań, które klient posiada w zakresie Opieki Medycznej, wykonywanych w placówce, która nie współpracuje z PZU. Możliwość leczenia
Po zwiedzeniu Sali Tradycji Polskich Formacji Granicznych i zakończeniu części oficjalnej 1- szego dnia obchodów Narodowego Święta Niepodległości, w auli COSSG odbyło się
Uroczystość odbyła się w Placówce Straży Granicznej w Bielsku-Białej z udziałem przedstawicieli władz samorządowych: Zastępcy Prezydenta Miasta
Komendant Praga podziękował odchodzącemu generałowi Łapińskiemu za ciężką pracę na stanowisku Komendanta Głównego Straży Granicznej, dzięki której Straż Graniczna jest
Z przywołanej powyżej opinii byłego Ministra MSWiA wynika, że pod względem zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa na południowej granicy Polski –
Minister nadał również odznakę okolicznościową Medal Trzydziestolecia Powołania Straży Granicznej 15 funkcjonariuszom oraz dwóm pracownicom ŚlOSG, wyróżniającym
