• Nie Znaleziono Wyników

Banki spółdzielcze notowane na Catalyst na tle sektora banków spółdzielczych w Polsce

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Banki spółdzielcze notowane na Catalyst na tle sektora banków spółdzielczych w Polsce"

Copied!
12
0
0

Pełen tekst

(1)

Maria Magdalena Golec

Banki spółdzielcze notowane na

Catalyst na tle sektora banków

spółdzielczych w Polsce

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 45/2,

277-287

(2)

U N I V E R S I TA T IS M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N - P O L O N I A

V O L . XLV, 2 S E C T IO H 2011

K atedra Bankowości i Rynku Finansowego, Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu

MARIA MAGDALENA GOLEC

Banki spółdzielcze notowane na Catalyst

na tle sektora banków spółdzielczych w Polsce

C ooperative b anks quoted on th e C atalyst against th e b ackground o f th e cooperative b a n k in g sector in Poland

Wstęp

W śród różnych form prow adzenia działalności gospodarczej - spółdzielnie z racji mniejszej skali oraz specyficznych zasad funkcjonow ania napotykają barie­ ry w pozyskiwaniu funduszy własnych. Również banki spółdzielcze do swoistych uw arunkow ań działalności zaliczają ograniczenia w pozyskiw aniu i zarządzaniu kapitałam i własnymi.

Od 2009 r. zm iany regulacyjne um ożliwiły polskim spółdzielniom kredytow ym świadczenie usług finansow ych wcześniej oferowanych jed yn ie przez banki k o ­ mercyjne, a mianowicie pozyskiwanie funduszy obcych w formie emisji dłużnych papierów wartościowych, które pod pew nym i w arunkam i m ogą zostać zaliczane do funduszy własnych.

W ynikające z rozszerzenia katalogu usług finansow ych szanse dla sektora ban­ kowości spółdzielczej, a także pierwsze przykłady emisji obligacji spółdzielczych skłaniają do stawiania pytań, w jakim stopniu z nowych możliwości korzystają jedynie duże instytucje, czy grupa banków spółdzielczych emitentów obligacji w yróżnia się wśród liczącego ponad 570 podm iotów sektora.

Celem artykułu stało się porównanie wybranych finansowych wskaźników oceny działalności grupy banków spółdzielczych notowanych na Catalyst ze wskaźnikam i obejmującymi cały sektor banków spółdzielczych, biorąc pod uwagę skalę prowadze­ nia działalności, dynam ikę wzrostu, efektywność oraz bezpieczeństwo. Rozważania prow adzone są z w ykorzystaniem studiów literatury przedm iotu, a także analiz

(3)

porównawczych publikowanych inform acji finansow ych obejmujących cały sektor banków spółdzielczych oraz wybrane instytucje.

1. Własne i obce ź ródła finansowania działalności banków spółdzielczych

Cechą pośredników kredytowych, do których należy zaliczyć również banki spół­ dzielcze, jest korzystanie w swojej działalności w znacznym stopniu z pozyskiwanego kapitału obcego, jednak kluczowe znaczenie, z uwagi na konieczność zapewnienia stabilności funkcjonowania, również dla tej grupy instytucji m ają fundusze własne. W literaturze przedm iotu wskazuje się, że zarządzanie kapitałem własnym w insty­ tucjach spółdzielczych jest utrudnione, z uwagi na1:

1) zmienność kapitału udziałowego,

2) specyficzne cechy udziałów spółdzielczych, a wśród nich:

• większą niż w innych podm iotach gospodarujących niepewność wysokości uzyskiwanej dywidendy2,

• niedoskonałość inw estycyjną w ynikającą ze spółdzielczej zasady „jeden członek - jeden głos”,

• brak wyceny rynkowej, możliwości zbycia udziałów, a ponadto ograniczenie praw udziałowców do nom inalnych w artości udziałów spółdzielni,

3) ograniczone możliwości szybkiego pozyskania funduszy własnych w sytuacji pow stania potrzeby nagłego zw iększenia kapitałów własnych (np. w zw iązku z norm am i nadzorczym i, wzrostem skali działalności), co wiąże się również z charakterystycznym dla spółdzielni tworzeniem buforów kapitałowych3. W praktyce członkowie spółdzielni w większym stopniu zainteresowani są możli­ wością korzystania z określonych jej usług, niż stopą zw rotu z wniesionego kapitału, stąd kierownictwo spółdzielni raczej dąży do pozostaw iania znacznej części zysków w formie rezerw, aniżeli dokonywania w ypłat dla udziałowców.

1 S.O. B orgen, R e th in k in g in cen tive p ro b le m s in c o o p era tive , “ The Jo u rn al o f Socio­ E conom ics” 2004, n r 33, s. 383-384.

2 Zgodnie z zasadam i spółdzielczym i stopa dyw idendy pow inna być ograniczona, a jej w ysokość ustalana p roporcjonalnie do z ak resu k o rz y sta n ia ze spółdzielni, z kolei zatrzy m y w an ie n a d w y żk i finansow ej w celu ro zw o ju p rzed sięb io rstw a pow oduje u tra tę k o rzy ści przez a k tu a ln y c h członków , lecz m oże procentow ać w przy szło ści d la innej g rupy członków.

3 Ch. B row n, K. D avis, C a p ita l m a n a g em en t in m u tu a l fin a n c ia l in stitu tio n s, „ Jo u rn a l o f B a n k in g & F in an ce” 2009, n r 33, s. 443-447. P o n ad to w sp ó łd z ie ln iac h k red y to w y c h m o g ą w y stę p o w ać praw ne o g ran iczen ia uzyskiw anych k o rzy ści ekonom icznych z ty tu łu ud ziałó w członkow skich oraz obligatoryjność p o z o staw ian ia części lub całości n a d w y że k fin an so w y ch ja k o kapitałów rezerw ow ych. D la przy k ład u polskie spółdzielcze kasy oszczędnościow o-kredytow e nie w y p łacają członkom ja k iejk o lw iek dyw idendy z ty tu łu w niesionych udziałów członkow skich, w szw ajcarskich b an k ach R aiffeisen a stopa dyw idendy je s t praw nie ogran iczo n a do 6%, a część fran c u sk ich banków spółdzielczych m oże w y p łacać dyw idendę co najw yżej do w ysokości oprocentow ania obligacji skarbow ych. W. Fonteyne, C oo p era tive B a n k s in E u r o p e —P o lic y , „IM F W orking P aper” 2007, n r 157, s. 43.

(4)

W Polsce n a początku lat 90. niedostateczne wartości kapitałów własnych ban­ ków spółdzielczych nie m ogły stanowić bufora dla absorpcji strat i stały się jedn ą z kluczowych przesłanek kryzysu w sektorze. W późniejszym okresie wprowadzenie regulacyjnego wym ogu m inim alnych kapitałów własnych jako konsekwencji regu­ lacji europejskich stało się przyczyną znaczących przeobrażeń sektora i procesów konsolidacyjnych4.

Ogromnym wysiłkiem podjętym przez samych spółdzielców, przede wszystkim poprzez brak lub ograniczone w ypłaty dywidendy5 (ale również w przyjm owaniu now ych członków, w zrost liczby udziałów w noszonych przez dotychczasow ych członków, podnoszenie kwoty odpowiedzialności członków do dwukrotności w arto­ ści posiadanych udziałów, korzystanie z pożyczek podporządkowanych udzielanych przez banki zrzeszające), wspartym zew nętrzną pom ocą finansow ą ze strony pań­ stwa6, prawie 20-krotnie zwiększono fundusze własne polskich banków, osiągając regulacyjne normy.

Łącznie jednak kapitały i zobowiązania podporządkowane w strukturze pasywów banków spółdzielczych w Polsce stanowią zaledwie ok. 9-10% sumy bilansowej7, p o ­ zostałą część obejmują zobow iązania wobec różnych grup podmiotów (w tym przede wszystkim wobec8: sektora niefinansowego - 74,9% sumy bilansowej w 2009 r. oraz sektora instytucji rządowych i samorządowych - 10,4% w 2009 r.).

Źródłem funduszy obcych w bankach spółdzielczych w największym stopniu są depozyty gospodarstw domowych (ich udział w zobowiązaniach sektora niefinansowego w ynosi aż 87,8%) i podm iotów gospodarczych oraz środki pieniężne ulokowane na rachunkach jednostek samorządu terytorialnego9. Zaobserwowane koncentrowanie się banków spółdzielczych na pozyskiwaniu depozytów klientowskich jest konsekwencją

4 W ym uszone reg u lacjam i praw nym i pro cesy konsolidacyjne p rz y c z y n iły się do zm n iejsz en ia liczby sam odzielnych banków , z 1662 r. w 1990 r. do 576 w 2010 r., zw ięk szen ia za k resu d ziałaln o ści pojedynczych podm iotów , ale rów nież p opraw y ich sytuacji finansow ej.

5 W latach 2000-2001 do p o d z ia łu (w części n a dyw idendy) p rzeznaczano jed y n ie ok. 10% n ad w y żk i finansow ej banków spółdzielczych w Polsce, w kolejnym latach ud ział zysków rozdysponow anych zm niejszył się do 4-6% . D y w id e n d a zw ija n a , „N ow oczesny B an k S półdzielczy” 2009, n r 10, s. 24.

6 Z ew n ętrz n a pom oc fin a n so w a p ań stw a p rz y ję ła różne form y: k re d y tu w ekslow ego NBP, zw o ln ien ia z obo w iązk u odp ro w ad zan ia rezerw y obow iązkow ej, z an iech a n ia p o b o ru p o d a tk u dochodow ego, pożyczki z BFG z fu n d u szu pom ocow ego oraz fu n d u szu re stru k tu ry z a c ji banków spółdzielczych. B a n k i spółdzielcze w P olsce, K om isja N ad zo ru Bankow ego, W arszaw a 2006, s. 55-61.

7 R a p o rt o sytuacji ekonom icznej banków. B anki 2009, W arszaw ski In sty tu t Bankow ości, W arszaw a 2010, s. 221.

8 Z o b o w iązan ia w obec se k to ra finansow ego stan o w iły je d y n ie 1,8% sum y pasywów. Ibid., s. 218-221. 9 D la porów nania, w b an k ach kom ercyjnych źró d ła fin an so w an ia działalności są w w ięk szy m stopniu zdyw ersyfikow ane. W 2009 r. zob o w iąza n ia w obec se k to ra niefinansow ego obejm ują 53,6% sum y pasyw ów , z o b o w iąza n ia w obec se k to ra finansow ego - 21,2%, zob o w iąza n ia w obec je d n o ste k sam orządow ych i rz ą ­ dow ych 4,8% . B anki kom ercyjne p o zy sk u ją rów nież fu n d u sze z em isji w łasnych papierów w artościow ych choć ich znaczenie w sum ie bilansow ej nie je s t duże. W edług stanu n a 2009 r. tego rodzaju zo b o w iązan ia sta n o w iły jed y n ie 2% sum y bilansow ej. R o zw ó j system u fin a n so w e g o w P o lsce w 20 0 9 r., N arodow y B ank P olski, W arszaw a 2010, s. 143.

(5)

tradycyjnego charakteru działalności oraz organizacji sektora. Banki zrzeszające są dla banków spółdzielczych w większym zakresie instytucjam i lokacyjnymi aniżeli źródłem funduszy10. Wśród innych przyczyn takiej struktury funduszy spółdzielni kredytow ych należy w ym ienić rów nież bariery regulacyjne. Do 2009 r. polskie banki spółdzielcze nie były uprawnione do emisji własnych dłużnych papierów war­ tościowych - w katalogu czynności bankowych oraz innych świadczonych przez te instytucje, określonym w art. 6-8 Ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu i bankach zrzeszających11 nie znajdowały się zapisy dotyczące możliwości emisji bankowych12 lub innych kategorii papierów wartościowych.

2. Obligacje spółdzielcze i regulacyjne możliwości zwiększania funduszy własnych banków spółdzielczych

Bariery w zakresie pozyskiwania funduszy przez spółdzielnie kredytow e zosta­ ły zmniejszone w 2009 r., kiedy to nowelizacją Ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu i bankach zrzeszających instytucje te uzyskały, za zgodą banku zrzeszającego, prawo do em itowania bankowych papierów w artościo­ wych i obligacji13. W skazuje się, że regulacja ta może „zmienić obraz polskiej ban­ kowości”, samym zaś spółdzielniom kredytow ym , z racji możliwości pozyskiwania dodatkowych funduszy, dać szansę bardziej dynamicznego wzrostu oraz elastycznego dopasowyw ania emisji papierów wartościowych do indywidualnych potrzeb. Poza tym działalność banków em itentów i ich standing finansow y będzie n a bieżąco przedm iotem oceny wierzycieli, a emitowane papiery wartościowe m ogą pozyski­ wać oceny ratingowe. Z kolei nabywcy obligacji spółdzielczych, którym i często są również dotychczasowi klienci i udziałowcy, w przypadku inwestycji w spółdziel­ cze dłużne papiery wartościowe m ogą realizować „czyste” korzyści ekonomiczne w postaci dochodów odsetkowych wobec alternatywnej formy - „problemowego” inwestowania w bank spółdzielczy poprzez udziały członkowskie. Z badań M. Ste­

10 N ależy je d n a k m ieć n a uw adze, iż sektor banków spółdzielczych je s t w ew nętrznie zróżnicow any. W tej k ategorii in sty tu cji w y ró żn ia się zarów no b an k i spółdzielcze „kredytow e” - udzielające w ięcej kredytów oraz „d ep o zy to w e” - przyjm ujące w ięcej depozytów . Stąd też różny c h arak ter m a refin an so w e w sparcie ze strony banków zrzeszających. U d ział n ależności se k to ra finansow ego w grupie banków spółdzielczych w 2009 r. w y n ió sł 28% (4-krotnie w ięcej niż w całym sektorze bankow ym ), podczas gdy zob o w iąza n ia w obec sektora finansow ego je d y n ie 1,8%.

11 U staw a z d n ia 7 g ru d n ia 2000 r. o funkcjonow aniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszający ch (Dz. U. z 2000 r., N r 119, poz. 1252 oraz Dz. U. z 2009 r., N r 127, poz. 1050)

12 P odstaw ą em isji bankow ych papierów w artościow ych je s t Praw o bankow e.

13 Z a zg o d ą b anku zrzeszającego b an k i m ogą dokonyw ać em isji bankow ych papierów w artościow ych (art. 5 ust. 1 pkt. U staw y Praw o bankow e) oraz zaciągać zobow iązania zw iązane z em isją papierów w artościow ych. U staw a z d n ia 1 lip ca 2009 r. o zm ian ie u sta w y o fun k cjo n o w an iu banków spółdzielczych, ich zrzeszan iu się i b an k ach zrzeszających (Dz. U. 2009, N r 127, poz. 1050)

(6)

fańskiego przeprow adzonych w 2010 r. w śród prezesów banków spółdzielczych w ynika, iż potencjał spółdzielni kredytow ych w zakresie możliwości emisji papie­ rów dłużnych jeszcze nie jest w pełni w ykorzystany przez te instytucje, jedynie 4,07% badanych banków spółdzielczych em ituje bankowe papiery wartościow e, a inne kategorie dłużnych papierów w artościow ych (głównie obligacji) - 2,44% badanych14.

Przyjęcie nowych regulacji jest jednak najczęściej rozpatrywane w kontekście możliwości zw iększania funduszy własnych banków spółdzielczych, dla których to właśnie wskazyw ane wyżej ograniczone zdolności pozyskiwania kapitałów są pod­ stawowych hamulcem ekspansji rynkowej. A lternatyw ne możliwości grom adzenia w ten sposób bazy kapitałowej zw iązane są z perspektyw am i zaliczania, za zgodą Komisji N adzoru Finansowego, długoterminowych pożyczek spełniających określone k ryteria do funduszy uzupełniających banku jako zobow iązania podporządkowane. Ponadto w 2009 r., w reakcji n a światowy kryzys finansow y, Kom isja N adzoru Finansowego przyjęła uchwałę n r 314/2009 K NF w sprawie innych pozycji bilansu banku zaliczanych do funduszy podstawowych banku, w ram ach której um ożli­ wiono bankom zwiększenie funduszy własnych po uzyskaniu zgody KNF poprzez zaliczenie do funduszy podstawowych, w przypadku banków spółdzielczych, dłu­ goterm inowych obligacji (które będą wykupione nie wcześniej niż 10 lat od emisji i nie później niż 30 lat). W uchwale wskazano również lim it zaliczenia tego rodzaju instrum entów do funduszy własnych (mogło to być nie więcej niż 35% funduszy podstawowych banku).

Korzystając z nowych możliwości, banki spółdzielcze zaczęły emitować długo­ term inowe obligacje spełniające kryteria określone w Uchwale KNF, a w w arunkach emisji zastrzegano możliwość wcześniejszego wykupu tych papierów wartościowych, w sytuacji braku zgody n a zaliczenie długoterminowego długu z ty tu łu obligacji do kapitałów podstawowych15.

Powodzenie pierwszych emisji obligacji oraz uzyskiwanie akceptacji KNF na zaliczenie wartości obligacji jako funduszy własnych zachęciły kolejne instytucje do podjęcia działań w zakresie pozyskiw ania kapitałów z obligacji, a pojedyncze banki pozyskały dodatkowe fundusze poprzez em isje kolejnych transz dłużnych papierów wartościowych. W skazyw ana Uchwała KNF m iała charakter okresowy i w raz końcem 2010 r. utraciła m oc praw ną, nie zam yka to jed n ak innym spół­ dzielcom drogi do zw iększenia funduszy uzupełniających w ram ach pożyczek pod­ porządkowanych.

14 M. S tefański, F u n kcjo n o w a n ie banków sp ó łd zielczy ch w w arunkach k ryzysu fin a n so w e g o i g łó w n e

k ie r u n k i rozw oju w n a jb liższych latach, [w:] B a n k i sp ó łd zielcze w P o lsce w w a ru n ka ch k ry zy su fin a n so w e g o i g ospodarczego, pod red. M. Stefańskiego, W y ższa Szkoła H u m an istyczno-E konom iczna we W łocław ku,

W łocław ek 2010, s. 131-132.

(7)

T abela 1. B anki spółdzielcze i cechy w yem itow anych obligacji notow anych n a ry n k u C atalyst E m itent W artość em isji m ln zł Term in w ykupu (lata) O znaczenie obligacji n a C atalyst Term in debiutu n a C atalyst w 2010 r. O procentow anie: W IB O R 6M podw yższony o [pkt. proc.] B an k Polskiej S półdzielczości SA 80 10 BPS0720 28 lipca 3,5 B an k S półdzielczy w Białej Raw skiej 5 15 BRA0425 28 lipca 3,5 5 15 BRB0425 28 paźd zier­ n ik a 3,5 OK B a n k (O rzesko-K nurow ski

B a n k Spółdzielczy) 7 10 OKB0520 28 lipca 3

Po d k arp ack i B a n k Spółdzielczy 25 10 PBS0720 28 lipca 4

S półdzielczy B a n k Rozw oju w Szepietow ie

2 15 SBR0325 28 lipca 3,5

5 15 SBR0725 30 list. 3,5 Polski B an k S półdzielczy

w Ciechanow ie 10 10 BSC 0620 28 w rześn ia 3 B a n k S półdzielczy w P iasecznie 5 10 BSP0620 28 w rześn ia 3

P o d lask o -M azu rsk i B a n k Spół­

dzielczy w Z abłudow ie 5 14 PM S0624 28 w rześn ia 3 E SB A N K B an k Spółdzielczy

w R adom sku 5 15 ESB0725 30 listopada 3 B an k S półdzielczy w P iątnicy 4 10 BPT0620 30 listopada 3,2 M azow iecki B an k Spółdzielczy

w Ł o m ian k ach 6 10 M B S0720

28 lutego

2011 r. 3,2 B a n k S półdzielczy

w O strow ii M azow ieckiej 10 10 BOM0221

28 lutego

2011 r. 3,5

K rakow ski B a n k Spółdzielczy 20,685 10 SBK1020 28 lutego

2011 r. 4 Źródło: opracowanie własne na podstawie informacji prasowych oraz http://www.gpwcatalyst.pl/catalyst_rynek_ob- ligacji_gpw.

W stym ulow aniu w ykorzystyw ania nowego źródła funduszy własnych przez polskie spółdzielnie kredytowe istotne znaczenie odegrała również możliwoś ć obrotu

(8)

dla klientów detalicznych (ASO)16. Już ponad 10 banków spółdzielczych dokona­ ło emisji obligacji spółdzielczych, których wartość w ahała się od 2 do 25 m ln zł, biorąc pod uwagę banki spółdzielcze oraz 80 m ln złotych w odniesieniu do banku zrzeszającego - BPS SA. W szystkie obligacje charakteryzują się oprocentowaniem zmiennym , w którym stawką referencyjną jest W IBO R 6M oraz różną dla poszcze­ gólnych instytucji m arżą - od 3 do 4 pkt. proc. (tabela 1).

3. Wybrane cechy banków emitentów obligacji

w porównaniu do charakterystyk sektora banków spółdzielczych

Sektor banków spółdzielczych, stanowiąc dość znaczną grupę instytucji, cha­ rakteryzuje się wewnętrznym zróżnicowaniem. Podkreśla się, że część spółdzielni, działając w tzw. formule biznesowej, charakteryzuje się w ysoką dynam iką wzrostu, występowaniem barier dalszego wzrostu, z uwagi na regulacje adekwatności kapitało­ wej, oraz wyższym i w ynikam i finansow ym i w porównaniu do pozostałych jednostek sektora. Możliwości zwiększania zakresu działalności, jakie dają rozpatrywane wyżej regulacje związane z pozyskiwaniem funduszy i adekwatnym wzrostem bazy kapita­ łowej, zostały do m arca 2011 r. wykorzystane przez grupę 12 instytucji (wyłączając BPS SA jako bank zrzeszający).

Na podstawie publikowanych danych finansowych, zarówno w formie obowiązków inform acyjnych GPW, jak i rankingów banków z gazety „Rzeczpospolita”, opraco­ wano dane finansow e dla grupy banków notowanych na Catalyst z lat 2008 oraz 2009 r. w czterech grupach wskaźników: skala działalności, dynam ika działalności17, efektywność oraz bezpieczeństwo.

Instytucje z rozpatrywanej grupy banków działają w zdecydowanie większej skali niż przeciętne podm ioty sektora banków spółdzielczych (tabela 2). Biorąc po uwagę dane z lat 2008 i 2009, wszystkie analizowane param etry przyjęły wartości wyższe w porównaniu do średnich z sektora bankowości spółdzielczej, a nawet w znacznym zakresie ich m inim alne wartości były zbliżone do średniej. Średnie wartości w skaź­ ników w badanej grupie banków były kilkukrotnie wyższe niż średnie sektora, przy czym najwyższe w yniki uzyskiwano dla porównania przeciętnych depozytów i k re­ dytów (odpowiednio 5,7 i 5,9 w 2009 r.). Decyzje o emisji obligacji i ich notowaniu na Catalyst podjęły więc największe instytucje polskiej spółdzielczości kredytowej. Pewnym ograniczeniem dla mniejszych podm iotów m ogła być ustalona przez GPW m inim alna wartość emisji, a także jej koszty ponoszone przez emitenta.

16 R y n e k o b lig acji C a ta ly st ro z p o c z ą ł d z ia ła ln o ść 30 w rz e śn ia 2 0 0 9 r. W a ru n k ie m w p ro w a d z e n ia obligacji do obrotu je s t u zy sk an ie tzw. autoryzacji em isji. A u toryzacja ta z w iąza n a je s t z p rzy jęciem przez e m iten ta obow iązków inform acyjnych - p rz e k azy w an ia rocznych i półro czn y ch raportów okresow ych oraz inform acji bieżących. Ponadto w arto ść em isji w edług ceny nom inalnej m usi w y n ieść co najm niej 400 tys. euro, a w sto su n k u do em iten ta nie m oże toczyć się postępow anie upadłościow e oraz likw idacyjne.

(9)

Tabela 2. Porów nanie w y b ran y ch p aram etrów skali działalności banków spółdzielczych i g rupy banków spółdzielczych notow anych n a ry n k u C atalyst w latach 2008-2009

W skaźniki

Sektor banków spółdzielczych

G ru p a banków spółdzielczych notow ana n a ry n k u C atalyst

Ś rednia badanej g rupy do

średniej sektora Średnia M ediana Średnia O dchylenie

standardow e M in M ax 2008 S um a bilansow a 97 644,2 354 173,5 470 186,0 414 733,0 97 470 1 478 474 4,8 Fundusze w łasne b ru tto 9 018,7 24 103,5 34 348,3 27 171,8 8 344 100 604 3,8 D epozyty 71 724,4 301 327,5 403 845,0 365 276,8 76 210 1 266 946 5,6 K red y ty 55 386,0 229 143,0 306 679,2 225 884,8 74 719 758 265 5,5 Z ysk netto 1 554,9 5 020,0 5 897,1 3 940,1 1 521 12 810 3,8 Z atru d n ien ie 53,8 154,5 200,2 154,5 50 535 3,7 Placów ki 7,3 18,0 23,6 22,0 3 78 3,2 2009 S um a bilansow a 107 144,8 396 973,5 524 493,8 460 129,0 109 985 1 597 028 4,9 Fundusze w łasne b ru tto 10 772,2 32 772,5 39 922,8 32 368,6 10 792 118 974 3,7 D epozyty 79 583,7 336 306,0 452 396,3 407 029,5 92 065 1 361 988 5,7 K red y ty 62 652,8 254 860,5 372 281,9 314 172,7 87 001 1 072 851 5,9 Z ysk netto 1 207,6 3 519,5 4 238,1 3 024,6 563 9 460 3,5 Z atru d n ien ie 55,0 163,0 212,9 187,6 13 586 3,9 Placów ki 7,6 19,5 26,1 24,6 5 82 3,5

Źródło: Obliczenia własne na podstawie materiałów informacyjnych emitentów, rankingów banków spółdzielczych w „Rzeczpospolitej” z lat 2008 i 2009 i Raport o sytuacji finansowej banków w 2009 r., UKNF, s. 68-71.

Choć w informacjach prasowych wskazuje się, że emisji obligacji podjęły się najbardziej dynam iczne instytucje, analiza wskaźników dynam iki za 2009 r. nie

(10)

pozw ala w pełni takiej opinii potwierdzić. W badanej grupie banków są instytucje o bardzo wysokich w skaźnikach dynam iki (patrz wartości m aksym alne - tabela 3), jednak w zw iązku ze znacznym zróżnicowaniem, choć średnie są nieznacznie w yż­

sze (o ok. 3-4 p. proc), wartości środkowe są zbliżone do średnich sektora banków spółdzielczych. Wyższe niż w sektorze spółdzielczym spadki zysku m ogą świadczyć o pew nym podobieństwie w yników rozpatryw anej grupy instytucji do wyników sektora banków komercyjnych.

T abela 3. Porów nanie w ybranych param etró w d y n am ik i d ziałaln o ści banków spółdzielczych i g ru p y banków notow anych n a ry n k u C atalyst w 2009

W skaźniki (%)

Sektor banków spółdzielczych

G ru p a banków spółdzielczych notow ana n a ry n k u C atalyst

Średnia M ediana Średnia O dchylenie

standardow e M in M ax Z m ian a sum y bilansow ej 9,2 9,3 13,6 14,7 1,8 58,3

Z m ian a fu n d u szy

w łasnych b ru tto 18,8 18,4 21,8 18,6 -21,7 52,2 Z m ian y w arto ści depozytów 10,4 7,5 14,4 18,7 -1,3 69,4 Z m ian y w arto ści kred y tó w 12,5 14,3 16,2 12,6 0,8 47,2 Z m ian y zy sk u netto -22,7 -25,1 -25,6 18,5 -61,4 13,6 Źródło: obliczenia własne na podstawie materiałów informacyjnych emitentów, rankingów banków spółdzielczych w „Rzeczpospolitej” z lat 2008 i 2009 i Raport o sytuacji finansowej banków w 2009 r., UKNF, s. 68-71.

Biorąc pod uwagę ROE, ROA i zysk na zatrudnionego emitenci obligacji spółdziel­ czych również nie charakteryzują się ponadprzeciętnymi wskaźnikam i efektywności, choć również należy zaznaczyć dość duże zróżnicowanie w yników w rozpatrywanej grupie.

Z kolei, m ierzone za pom ocą w spółczynnika w ypłacalności, bezpieczeństwo działalności wskazuje, że banki pozyskujące fundusze przy w ykorzystaniu obli­ gacji charakteryzują się niższą adekwatnością kapitałową niż pozostałe instytucje w sektorze. Znaczna liczba banków spółdzielczych posiada wyższe w spółczynniki w ypłacalności niż wym ogi ustawowe, stąd m ediana sektora kształtuje się na p o ­ ziomie ponad 14%, podczas gdy w artość środkowa dla charakteryzowanej próby jedynie 10% w 2008 r. i 10,3% w 2009 r. Żaden z banków notowanych na Catalyst nie przekroczył m inim alnego poziomu w spółczynnika, jed nak dane wskazują, że analizowane banki spółdzielcze w pełni w ykorzystują posiadane fundusze własne, a nadzorcze ograniczenia w zakresie adekwatności kapitałowej, przy barierach w za­ kresie możliwości pozyskiwania kapitałów przez banki spółdzielcze, stanowią dla nich ograniczenia wzrostu.

(11)

T abela 4. Porów nanie w y b ran y ch p aram etrów efektyw ności banków spółdzielczych i g rupy banków notow anych n a ry n k u C atalyst w latach 2008-2009

W skaźniki

Sektor banków spółdzielczych

G ru p a banków spółdzielczych notow ana n a ry n k u C atalyst

Średnia M ediana Ś rednia O dchylenie

standardow e M in M ax

2008

ROE (%) 19,3 19,2 20,0 7,4 9,9 38,3

ROA (%) 1,7 1,3 1,5 0,4 0,9 2,2

Zysk netto n a zatrudnionego

(tys. zł) 36,5 27,6 44,3 45,1 17,5 181,3

2009

ROE (%) 12,7 12,2 12,0 4,6 3 20

ROA (%) 1,2 1,0 0,9 0,4 0 1

Zysk netto n a zatrudnionego

(tys. zł) 27,8 24,8 35,9 38,6 10,6 147,0

Źródło: obliczenia własne na podstawie materiałów informacyjnych emitentów, rankingów banków spółdzielczych w „Rzeczpospolitej” z lat 2008 i 2009 i Raport o sytuacji finansowej banków w 2009 r., UKNF, s. 68-71.

Tabela 5. Porów nanie w y b ran y ch p aram etró w bezp iecz eń stw a banków spółdzielczych i g rupy banków spółdzielczych notow anych n a ry n k u C atalyst w latach 2008-2009

W skaźniki

S ektor banków spółdzielczych

G ru p a banków spółdzielczych notow ana n a ry n k u C atalyst

M ediana Średnia M ediana Średnia O dchylenie

standardow e M in M ax 2008 W spółczynnik w y p łacaln o ści (%) 14,3 13,1 10,0 10,7 1,6 9,0 14,4 2009 W spółczynnik w y p łacaln o ści (%) 14,9 13,4 10,3 10,7 1,9 8,1 14,7

Źródło: obliczenia własne na podstawie materiałów informacyjnych emitentów, rankingów banków spółdzielczych w „Rzeczpospolitej” z lat 2008 i 2009 i Raport o sytuacji finansowej banków w 2009 r., UKNF, s. 68-71.

(12)

Zakończenie

Obok tradycyjnych i w znacznym stopniu ograniczonych źródeł finansow ania działalności banków spółdzielczych w Polsce, od 2009 r. instytucje tego rodzaju uzyskały również prawo emisji papierów wartościowych.

Perspektyw a alternatywnego pozyskiwania kapitałów może przyczynić się do zm ian obrazu sektora bankowości spółdzielczej w Polsce, a przede wszystkim skut­ kować pogłębieniem jego zróżnicowania wewnętrznego. Choć obserwacje dotyczące emisji przez banki spółdzielcze obligacji i uprawnień do notowań n a GPW dotyczą jedynie kilkunastu miesięcy - zjawisko to jest zatem w początkowym stadium rozwoju, a zakres w ykorzystyw ania uprawnień emisyjnych może w kolejnych okresach być różny (np. w zw iązku z ograniczeniem możliwości zaliczenia obligacji do funduszy podstawowych), zauważa się, że z nowych możliwości korzystają największe insty­ tucje, dla których ponadto w w iększym stopniu niż w przypadku innych spółdzielni barierą wzrostu były ograniczone, w stosunku do skali działalności i zakresie p o ­ dejmowanego ryzyka, fundusze własne. W pierwszej kolejności to właśnie ta grupa banków skorzystała z nowych możliwości, co może skutkować wyższą, w porównaniu do innych jednostek, dynam iką wzrostu. Pomimo że analiza param etrów dynam iki w zrostu za 2009 r. nie potw ierdziła ich wyższych wartości na tle sektora bankowości spółdzielczej, jej zwiększenie może nastąpić dopiero w efekcie pozyskiw ania dodat­ kowych kwot funduszy własnych.

W skaźniki efektywności dla grupy banków spółdzielczych notowanych na Cata­ lyst są dość zróżnicowane i zbliżone do wartości uzyskiwanych przez inne instytucje sektora.

Szansa bardziej dynam icznego, intensywnego zw iększenia skali działalności, ja k ą uzyskały banki spółdzielcze w zw iązku z pozyskaniem praw emisji papierów wartościowych, może stać się istotną przesłanką do um ocnienia pozycji tej grupy banków w sektorze finansow ym , jednocześnie, w arto jed nak odnotować, że taki „skok rozwojowy” dla konkretnych instytucji oznacza zarówno nowe możliwości, jak i nowe nierozpoznane dotąd ryzyka.

C ooperative banks quoted on the C atalyst against the background o f the cooperative banking sector in Poland

T h e P o lish c o o p e ra tiv e b a n k s h av e re c e iv e d a n o p p o rtu n ity o f m o re d y n a m ic g ro w th in c o n n e c tio n w ith th e p o w e r to issu e se c u ritie s fro m 2009. In th e p a p e r th e re is c o n d u c te d a c o m p a ra tiv e a n a ly sis o f se le c te d p a ra m e te rs o f a g ro u p o f c o o p e ra tiv e b a n k s, w h ic h h a d th e f ir s t issu e o f c o o p e ra tiv e b o n d s a n d p u t th e m in th e C a ta ly s t G P W a n d c o o p e ra tiv e b a n k in g sector. It w a s in d ic a te d th a t th e g ro u p o f is s u e rs a re am o n g th e la rg e st in stitu tio n s o f th e c o o p e ra tiv e b a n k in g sector, w ith lo w e r c a p ita l a d e q u a c y ra tio s a n d th e a v e ra g e p a ra m e te rs o f th e d y n a m ic s a n d e ffe c tiv e n e ss.

Cytaty

Powiązane dokumenty

22 Initially, the Polish tax law did not provide any tax relief from the excise duty on the electricity. Polish accession to the European Union in 2004 forced the adjustment of

Z drugiej jednak strony badania przeprowadzone przez nasz zespół wskazują na zmniej- szoną efektywność naprawy uszkodzeń oksydacyjnych DNA oraz na to, że ta

Within the Kripkean framework, an a posteriori identity statement can be necessary only in the case when the primary and secondary intensions of at least one of the concepts

etap jego życia możemy poznać dzięki publikacji autorstwa opolskiego pisarza Hansa Niekrawtza, z którym Steinert przyjaźnił się jeszcze podczas pobytu w Opolu. W nowym

W aplikacji opisywanej w niniejszej pracy wykorzystano następujące technologie i narzędzia: Chrome (Extension) API, język programowania JavaScript, biblioteka jQuery,

Krzysztof Spychała.

St¹d potrzeba po- wrotu do podstawowych prawd, ¿e Bóg jest celem ¿ycia cz³owieka, a rodzina ¿yj¹ca wiar¹ jest najlepszym œrodowiskiem jej wzrostu.. Otwieraj¹c

Ponadto przestaw ienie układu w ypow iedzeń może pomóc w określeniu różnych w spom nianych wyżej typów spójności poszczególnych tekstów , chociażby przez