Z
asadniczym celem dziaáalnoĞci dzienni-karskiej jest przekazywanie informacji oraz kontrola i krytyka spoáeczna. Konstytu-cja Rzeczpospolitej Polskiej1 (art. 14, 54 K), art. 10 Europejskiej Konwencji Praw Cz áowie-ka2, orzecznictwo Europejskiego Trybunaáu Praw Czáowieka wskazują, Īe zadaniem prasy jest rozpowszechnianie informacji, formu áowa-nie opinii w sposób zgodny z jej obowiązkami i odpowiedzialnoĞcią. Ustawa prawo prasowe3 zapewnia prasie wolnoĞü wypowiedzi i urze-czywistnianie prawa obywateli do ich rzetelne-go informowania, a ponadto do jawnoĞci Īycia publicznego oraz kontroli i krytyki spoáecznej. Z drugiej strony nakáada na prasĊ obowiązki, takie jak: obowiązek prawdziwego przedsta-wiania zjawisk (art. 6 ust. 1 pp) i zobowiązuje dziennikarza do dziaáania zgodnie z etyką za-wodową i zasadami wspóáĪycia spoáecznego w granicach okreĞlonych przepisami prawa (art. 10 ust.1 pp) oraz do zachowania szcze-gólnej starannoĞci i rzetelnoĞci podczaszbie-rania i wykorzystania materiaáów prasowych, zwáaszcza do sprawdzenia zgodnoĞci z prawdą uzyskanych informacji lub podania ich Ĩródáa oraz do ochrony dóbr osobistych (art. 12 pp). Za-sadĊ wolnoĞci prasy jako realizacjĊ prawa oby-wateli do rzetelnej, uczciwej, jasnej, niewpro-wadzającej w báąd i odpowiedzialnej informacji formuáuje art. 1 pp. Z wolnoĞci prasy – rozumia-nej jako pochodna wolnoĞci myĞli – wynika wolnoĞü przekonaĔ. Elementem tej wolnoĞci są prawa do: wyraĪania poglądów politycznych, kultywowania tradycji narodowych i wyznawa-nia religii. WolnoĞü myĞli i wolnoĞü przekonaĔ mogą znaleĨü uzewnĊtrznienie tylko w przy-padku istnienia wolnoĞci wypowiedzi4.
OczywiĞcie wolnoĞü prasy nie jest warto-Ğcią bezwzglĊdną i doznaje ograniczeĔ. W pracy dziennikarskiej, podczas realizacji zadaĔ i obo-wiązków prasy, których wynikiem jest tworzenie materiaáów prasowych, dziennikarze bardzo czĊ-sto czĊ-stoją przed koniecznoĞcią poĞwiĊcenia dobra chronionego w imiĊ realizacji prawa obywateli
prasowych jako okoliczno
ĂÊ
wy
ïÈczajÈca bezprawnoĂÊ
naruszenia dóbr osobistych
Katarzyna B
ïeszyñska
1 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78 poz. 483 ze zm.).
2 Konwencja o Ochronie Praw Czáowieka i Podstawowych WolnoĞci, sporządzona w Rzymie 4 listopada 1950 r.,
zmieniona Protokoáami nr 3, 5 i 8 oraz uzupeániona Protokoáem nr 2 (Dz.U. z 1993 r. nr 61 poz. 284 ze zm.).
3 Ustawa z 26 stycznia 1984 – prawo prasowe (Dz.U. Nr 5 poz. 24 ze zm.). 4 J. Sobczak, Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2008, s. 31.
do informacji. Jednym z obowiązków dziennikar-skich jest ochrona dóbr osobistych osób trzecich, a zatem moĪe siĊ zdarzyü, Īe realizacja prawa do informacji bĊdzie staáa w kolizji z obowiązkiem ochrony dóbr osobistych. Ryzyko naruszenia dóbr osobistych moĪe siĊ pojawiü zwáaszcza przy for-muáowaniu wypowiedzi negatywnie krytycznych, sądów wartoĞciujących, wskazywania nieprawi-dáowoĞci, naduĪyü, malwersacji, niegospodar-noĞci, zaniedbaĔ. OdpowiedzialnoĞü dzienni-karza moĪe mieü wówczas charakter odpowie-dzialnoĞci cywilnej, karnej lub dyscyplinarnej.
Naruszenie przez dziennikarza w wypowie-dziach prasowych dóbr osobistych osób trzecich nie zawsze bĊdzie bezprawne. Istnieją bowiem takie okolicznoĞci, które usprawiedliwiają in-gerencjĊ prasy w sferĊ dóbr osobistych. W lite-raturze i orzecznictwie funkcjonują okreĞlenia „okolicznoĞci uchylające bezprawnoĞü” i „kon-tratypy”. Niektóre z nich zostaáy uwzglĊdnione w kodeksie cywilnym lub karnym, lub w innych regulacjach ustawowych, jeszcze inne mają po-staü kontratypów pozaustawowych. NajwaĪ-niejszymi okolicznoĞciami wyáączającymi bez-prawnoĞü naruszenia dóbr osobistych są: • Dziaáanie w ramach porządku prawnego,
dozwolone przez obowiązujące przepisy. • Zgoda uprawnionego (z wyjątkiem kilku
przypadków, kiedy jest to niedozwolone). • Wykonywanie swojego prawa
podmioto-wego.
• Dziaáanie w obronie uzasadnionego interesu jako okolicznoĞü pozaustawowa5.
Poj
Ċcie uzasadnionego interesu
OkolicznoĞü dziaáania w obronie uzasadnionego interesu jest ĞciĞle związana z dziennikarskim obowiązkiem informacji i prawem do krytyki. Stosowanie tego kontratypu wymaga umiejĊtnej wykáadni norm, które tworzą okolicznoĞü wyáą-czającą bezprawnoĞü. Na caáoksztaát owej normy specjalnej mają wpáyw nie tylko normy wyraĨ-nie wypowiedziane przez ustawodawcĊ, ale teĪ páynące z prawa zwyczajowego6. To zagadnienie w odniesieniu do jego stosowania na gruncie przepisów prawa cywilnego wyksztaáciáo prze-ciwstawne stanowiska doktryny.
Za stosowaniem kontratypu interesu pu-blicznego opowiedzieli siĊ: J.S. Piątowski7, J. Sobczak8, K. Piasecki9 E. Skowro Ĕska-Bo-cian10, A. Szpunar11, A. Matlak12, B. Kordasie-wicz13, S. Rudnicki14, J. Sadomski15. Zwolenni-cy tego poglądu twierdzą, Īe bezprawne naru-szenie dóbr osobistych jest uzaleĪnione od oce-ny caáoksztaátu okolicznoĞci konkretnej sprawy i przyjmują, Īe dziaáanie nie jest bezprawne, jeĞli jest wáaĞciwym Ğrodkiem sáuĪącym ochro-nie uzasadnionego interesu.
Przeciwnicy uznają, Īe przesáanka uza-sadnionego interesu publicznego nie stanowi okolicznoĞci wyáączającej odpowiedzialnoĞü, a powoáanie siĊ na dziaáanie w uzasadnionym
5 K. ĝwiĊcka, OkolicznoĞci wyáączające naruszenie dóbr osobistych przez prasĊ, Warszawa 2010, s.103. 6 TamĪe, s. 105.
7 J.S. Piątowski, Ewolucja ochrony dóbr osobistych [w:] Tendencje rozwoju prawa cywilnego: Zbiór studiów,
red. E. àĊtowska, Wrocáaw 1983, s. 44.
8 J. Sobczak, Polskie prawo prasowe, PoznaĔ 1993, s. 69.
9 K. Piasecki, Kodeks cywilny. Komentarz. KsiĊga Pierwsza. CzĊĞü ogólna, Kraków 2003, s. 191. 10 E. SkowroĔska-Bocian, Prawo cywilne. CzĊĞü ogólna. Zarys wykáadu, Warszawa 2005, s. 100. 11 A. Szpunar, Ochrona dóbr osobistych, Warszawa 1979, s. 161.
12 A. Matlak, Cywilnoprawna ochrona wizerunku, KPP 2004, z. 2.
13 B. Kordasiewicz, Cywilnoprawna ochrona prawa do prywatnoĞci, KPP 2000, z. 1.
14 S. Rudnicki, Ochrona dóbr osobistych na podstawie art. 23 i 24 kc w orzecznictwie Sądu NajwyĪszego w
la-tach 1985–91, PS 1992, nr 1.
interesie nie prowadzi do wyáączenia bezpraw-noĞci. WĞród zwolenników tego poglądu znajdują siĊ m.in. Z. RadwaĔski16, I. Dobosz17, A. Cisek18, M. Pazdan19. PodkreĞlają oni pozaprawny charak-ter przedmiotowej okolicznoĞci i moĪliwoĞci zbyt daleko idących interpretacji20. Cisek uznaá, Īe opublikowanie w interesie spoáecznym informacji naruszających dobra osobiste nie powinno zwal-niaü od odpowiedzialnoĞci. Co wiĊcej – uznaje, Īe Īadne okolicznoĞci nie powinny stanowiü uspra-wiedliwienia dla rozpowszechniania informacji dotyczących prywatnej sfery Īycia czáowieka21. Pazdan uznaje, Īe akceptacja okolicznoĞci wyáą-czającej bezprawnoĞü powoduje zbyt daleko idące ograniczenie ochrony dóbr osobistych22.
Pogląd mieszany wskazuje, Īe ta okolicz-noĞü moĪe stanowiü samoistną przesáankĊ wyáą-czającą bezprawnoĞü, jeĞli áącznie zostaną speá-nione ustawowo okreĞlone warunki23. Neguje on samodzielny byt przesáanki dziaáania w uza-sadnionym interesie spoáecznym, wskazując, Īe konieczne jest poparcie tej pozaustawowej przesáanki dodatkowymi okolicznoĞciami, taki-mi jak: inny przepis prawny bądĨ prawdziwoĞü publikacji prasowej. Dziennikarz bĊdzie mógá siĊ na nią powoáaü tylko wtedy, gdy dopeáni obowiązków przewidzianych w prawie
praso-wym, w szczególnoĞci w zakresie przedstawie-nia prawdziwych informacji24. W orzecznictwie sądowym istota tego kontratypu sprowadza siĊ do prawdziwego przedstawiania zjawisk, po-partego obowiązkiem szczególnej dziennikar-skiej starannoĞci i rzetelnoĞci deÞ niowanej jako „obowiązek ukazywania obiektywnego obrazu zdarzeĔ odpowiedzialnoĞci za sáowo”25.
NaleĪy siĊ zgodziü z J. SieĔczyáo-Chlabicz26 i Z. Zawadzką27, które opowiadają siĊ za koncep-cją mieszaną. Autorki twierdzą, Īe odrzuca ona pewien automatyzm uznający dziaáanie w ra-mach uzasadnionego interesu za okolicznoĞü wyáączającą bezprawnoĞü. Autorki przyjmują, Īe dziaáanie w obronie interesu spoáecznego nie jest samodzielną okolicznoĞcią wyáącza-jącą bezprawnoĞü naruszenia dóbr osobistych w publikacji prasowej. Dziennikarz powinien zachowaü rzetelnoĞü i starannoĞü przy zbieraniu i wykorzystaniu materiaáów prasowych, które wynikają z art. 12 pp, a informacje opublikowa-ne w artykule powinny byü prawdziwe. „Autor materiaáu krytycznego, publikując informacje wkraczające w sferĊ dóbr osobistych powinien odpowiedzieü na pytanie: czemu taka informa-cja ma sáuĪyü, czy rzeczywiĞcie staje on w obro-nie spoáecznie uzasadnionego interesu”28.
16 Z. RadwaĔski, Prawo cywilne – czĊĞü ogólna, Warszawa 2005, s. 175.
17 I. Dobosz, Dziaáanie w obronie uzasadnionego interesu jako okolicznoĞü wyáączająca bezprawnoĞü
narusze-nia dóbr osobistych [w:] Dobra osobiste i ich ochrona w polskim prawie cywilnym, Wrocáaw 1986, s. 289.
18 A. Cisek, Dobra osobiste i ich niemajątkowa ochrona w Kodeksie cywilnym, „Acta Universiatis
Wratislavien-sis. Prawo” 1989, nr 167.
19 M. Pazdan, Dobra osobiste i ich ochrona [w:] System prawa prywatnego, t. 1, Prawo cywilne – czĊĞü ogólna,
red. M. Safjan, Warszawa 2007, s. 1161.
20 S. Grzybowski, System prawa cywilnego, t. 1, Warszawa 1985, s. 301; Z. RadwaĔski, Koncepcje praw
pod-miotowych osobistych, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1988, Z. 2, s. 11.
21 A. Cisek, Dobra osobiste…, dz. cyt., s. 112. 22 M. Pazdan, Dobra osobiste…, dz. cyt., s. 1161.
23 Prawo mediów, red. J. SieĔczyáo-Chlabicz, Warszawa 2012, s. 260. 24 TamĪe, s. 260.
25 Wyrok SA we Wrocáawiu z 18 czerwca.2009 r., I ACa 459/09, „Rejent” 2011, nr 9, s. 160.
26 J. SieĔczyáo-Chlabicz, Z. Zawadzka, Naruszenie prywatnoĞci osób powszechnie znanych przez prasĊ [w:] Czy
istnieje IV wáadza? WolnoĞü prasy w teorii i praktyce, red. T. Gardocka, J. Sobczak, ToruĔ 2010.
27 Z. Zawadzka, WolnoĞü prasy a ochrona prywatnoĞci osób wykonujących dziaáalnoĞü publiczną. Problem
rozstrzygania konß iktu zasad, Warszawa 2013, s. 347.
TakĪe T. Sokoáowski twierdzi, Īe przesáanka dziaáania w uzasadnionym interesie spoáecz-nym powinna byü rozpatrywana wraz z innymi okolicznoĞciami, w szczególnoĞci z dziaáaniem na podstawie konkretnego przepisu prawa29. Pazdan wskazuje, Īe art. 14 ust. 6 pp, zgod-nie z którym zgod-nie moĪna publikowaü w prasie informacji dotyczących prywatnej sfery Īycia – chyba Īe áączy siĊ to z dziaáalnoĞcią publicz-ną danej osoby – jest przykáadem dziaáania na podstawie przepisu prawa. Tym samym stano-wi to dziaáanie w ramach porządku prawnego lub w wykonaniu prawa podmiotowego i wska-zuje na zasadnoĞü wyodrĊbnienia klauzuli in-teresu spoáecznego, áącznie z zastosowaniem tego przepisu30. Zdaniem SieĔczyáo-Chlabicz ta okolicznoĞü powinna byü rozpatrywana áącznie z prawem do publikowania przez prasĊ infor-macji i danych z prywatnej sfery Īycia, które mają bezpoĞredni związek z dziaáalnoĞcią pu-bliczną danej osoby. Wedáug Sokoáowskiego wyáączenie bezprawnoĞci naruszenia dóbr oso-bistych ze wzglĊdu na waĪny interes spoáeczny budzi zastrzeĪenia, dlatego jest za podparciem przepisami prawnymi, którymi mogą byü re-gulacje z prawa prasowego31. Jest to stanowi-sko zasáugujące na aprobatĊ przy zaáoĪeniu, Īe dziennikarze bĊdą prawidáowo rozumieli pojĊ-cie waĪnego interesu spoáecznego. Powoáanie siĊ na obowiązek informowania spoáeczeĔstwa, na przekazywanie odbiorcom prawdziwych
informacji, na prawo do krytyki zyskają peáną wartoĞü, jeĞli zostaną podparte waĪnym intere-sem spoáecznym.
W tym miejscu naleĪy opowiedzieü siĊ za koncepcją mieszaną, zauwaĪając, Īe wyáącz-nie sama prawda zawarta w informacji wyáącz-nie b Ċ-dzie wystarczająca dla zaistnienia przesáanki wyáączającej naruszenie dóbr osobistych. Jej upublicznienie musi byü konieczne, sáuszne ze spoáecznego punktu widzenia i sáuĪyü czemuĞ wiĊcej niĪ zaspokojeniu ludzkiej ciekawoĞci. NaleĪy jednak podkreĞliü, Īe najwiĊcej kon-trowersji budzi arbitralne rozumienie pojĊcia interesu spoáecznego przez prasĊ dokonującą publikacji. Sáuszne spoáecznie, wedle publika-torów prasowych, jest to, co budzi spoáeczne zainteresowanie, báĊdnie uznawane za determi-nant istotnoĞci interesu spoáecznego. Takie po-dejĞcie niektórych niemieckich wydawców pro-wadzących dziaáalnoĞü na terenie Polski, prze-noszących wzorce niemieckie na rynek polski32, wprowadza báĊdne interpretacje w Ğrodowisku dziennikarskim odnoĞnie tego, co jest waĪne dla interesu spoáecznego. W tym kontekĞcie rozwaĪania podjĊte w artykule mają tym wiĊk-szą zasadnoĞü, a poprawne rozumienie pojĊcia interesu spoáecznego naleĪy stale dookreĞlaü.
W ustawodawstwie, orzecznictwie, a tak-Īe w piĞmiennictwie najczĊĞciej są stosowane dwa pojĊcia: interesu spoáecznego oraz interesu publicznego. W tym miejscu naleĪy podkreĞliü,
29 T. Sokoáowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. CzĊĞü ogólna, t. 1, red. A. Kidyba, Warszawa 2009, s. 125. 30 M. Pazdan, Dobra osobiste…, dz. cyt., s. 1159.
31 T. Sokoáowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz…, dz. cyt., s. 126.
32 „Rynek prasy codziennej w Polsce, wedáug danych Polskiej Izby Wydawców Prasy, zdominowany jest przez
miĊdzynarodowe Þ rmy niemieckie i koncern Agora SA. Roczny nakáad „Gazety Wyborczej” i bezpáatnego dzien-nika „Metro” wynosi áącznie blisko 240 mln egzemplarzy i wciąĪ spada. Na drugim miejscu znalazá siĊ niemiecko--szwajcarski gigant Ringier Axel Springer wydający „Fakt”, z rocznym drukiem 215 milionów egzemplarzy. Trzecie miejsce ze 160 mln nakáadu zajmuje Þ rma niemiecka (grupa Verlagsgruppe Passau) o nazwie Polskapresse, która jest posiadaczem wiĊkszoĞci gazet regionalnych, takich jak „Dziennik Zachodni”, „Gáos Wielkopolski”, „Gazeta Krakowska” czy „Dziennik Polski”. Potentatem na rynku czasopism kolorowych jest natomiast niemieckie wydaw-nictwo Bauer, które wydaje aĪ 33 tytuáy w áącznym nakáadzie rocznym ponad 400 mln egzemplarzy (prawie poáowa caáego polskiego rynku). NajwiĊkszymi wydawcami czasopism są równieĪ: Polskapresse i Ringier Axel Springer (14 tytuáów, w tym „Newsweek”), a takĪe Agora z 14 tytuáami oraz niemiecka Burda (15 tytuáów)”. Zob. B. Bubula,
Īe w doktrynie funkcjonuje zgodny pogląd, któ-ry gáosi, Īe nie ma moĪliwoĞci sformuáowania jednolitej deÞ nicji pojĊcia interesu spoáecznego czy publicznego. Jest ono ksztaátowane przez stosunki spoáeczne, które podlegają zmianom, a ich zakres zaleĪy od konkretnej dyscypliny pra-wa33. Zgodnie ze stanowiskiem Sobczaka te po-jĊcia, choü czasem stosowane zamiennie, nie są synonimami. Interes publiczny obejmuje sprawy mające znaczenie ogólne, powszechne, sáuĪące ogólnemu poĪytkowi34. Stanowią one klauzule generalne wymagające doprecyzowania. Z po-glądem Sobczaka zgadza siĊ Zawadzka, która zwraca jednak uwagĊ, Īe brak jest moĪliwoĞci dokonania rozróĪnienia tych okreĞleĔ i precy-zyjnego wskazania ich zakresu. ZauwaĪa, Īe odejĞcie od uĪywania pojĊcia interesu publicz-nego na rzecz interesu spoáecznego w czasach socjalizmu i obecnie zamienne ich stosowanie w doktrynie i judykaturze powoduje, Īe zakre-sy tych pojĊü są ze sobą utoĪsamiane. Zwraca takĪe uwagĊ, Īe termin „interes spoáeczny” po-wstaá w innych uwarunkowaniach spoáecznych, gospodarczych i politycznych. Opowiada siĊ za stosowaniem pojĊcia „interes publiczny”, za czym przemawiają zarówno wzglĊdy historycz-ne, jak i fakt, Īe w aktach prawa miĊdzynaro-dowego jest stosowana klauzula public interest oznaczająca w dosáownym táumaczeniu ‘interes publiczny’35.
Z kolei P. Soátysiak zauwaĪa, Īe rozróĪnie-nie tych pojĊü jest trudne, a nawet niemoĪli-we36. Natomiast M. Zdyb podkreĞla, Īe interes publiczny (spoáeczny) nie ma wyczerpującego znaczenia opisowego, wymaga ciągáego do-precyzowania, wartoĞciowania i oceny uzaleĪ-nionej od okreĞlonego kontekstu37. NajwiĊksze zadanie doprecyzowania tych pojĊü spoczywa na organach wymiaru sprawiedliwoĞci: Sądzie NajwyĪszym, sądach powszechnych, sądach administracyjnych, organach paĔstwa, oĞrod-kach opiniotwórczych oraz na Trybunale Kon-stytucyjnym38. OczywiĞcie, moĪna dokonaü próby racjonalnego rozróĪnienia zakresu tych pojĊü, zaliczając do zakresu interesu publiczne-go wszelkie sprawy mające związek ze sprawo-waniem wáadzy administracyjnej, rządowej, sa-morządowej czy lokalnej, natomiast w zakresie interesu spoáecznego umieĞciü kaĪdy inny inte-res sáuĪący dobru spoáecznemu. Taki podziaá bĊ-dzie jednak jedynie pozorny. OkaĪe siĊ bowiem, Īe realizując interes spoáeczny, stoimy takĪe na straĪy interesu spoáecznego, i odwrotnie. Wy-daje siĊ, Īe jest to pierwszy powód zaniechania tworzenia legalnych deÞ nicji tych pojĊü przez przedstawicieli doktryny39. Ponadto te pojĊcia byáy nader czĊsto stosowane zamiennie, nie tyl-ko w doktrynie, ale takĪe w orzecznictwie40.
W paĔstwie socjalistycznym pojĊcie inte-resu publicznego zostaáo zastąpione terminem
33 M. Wyrzykowski, PojĊcie interesu spoáecznego w prawie administracyjnym, Warszawa 1986, s. 29, 45. 34 J. Sobczak, Prawo prasowe. Komentarz, Warszawa 2008, s. 612.
35 Z. Zawadzka, WolnoĞü prasy a ochrona prywatnoĞci osób wykonujących dziaáalnoĞü publiczną. Problem
rozstrzygania konß iktu zasad, Warszawa 2013, s. 322.
36 P. Soátysiak, PojĊcie interesu indywidualnego i spoáecznego w prawie administracyjnym. Wybrane
zagadnie-nia, „Problemy Prawa Publicznego” 2007, nr 6.
37 M. Zdyb, Interes jednostki a interes publiczny (spoáeczny). Konß ikt interesów, „Problemy Prawa Publicznego”
1993, nr 40, s. 307.
38 TamĪe, s. 307.
39 Z. Zawadzka, WolnoĞü prasy…, dz. cyt., s. 321. Jak zauwaĪa Z. Zawadzka, rozróĪnienie tych pojĊü jest trudne
takĪe ze wzglĊdów historycznych. W okresie powojennym pojĊcie interesu publicznego zastąpiono innymi pojĊcia-mi: interesu spoáecznego, zasad wspóáĪycia spoáecznego, spoáeczno-gospodarczym przeznaczeniem praw.
40 TamĪe, s. 321. Autorka zaznacza, Īe znajduje to wyraz nawet w tytuáach publikacji i na dowód przytacza tytuá
artykuáu J. Blicharz, Kategoria interesu publicznego jako przedmiot dziaáania administracji publicznej, podczas gdy w art. 7 kpa uĪyto terminu „interes spoáeczny”.
„interes spoáeczny” – zauwaĪa M. Wyrzykowski. W paĔstwie burĪuazyjnym przymiotnik „publicz-ny” obejmowaá dziaáalnoĞü zarówno administra-cji paĔstwowej, jak i organów samorządowych. Termin „publiczny” byá wiĊc szerszy niĪ „paĔ-stwowy”. Z powodów ideologiczno-ustrojowego zaáoĪenia uspoáecznienia paĔstwa i zaáoĪenia, Īe jest ono wyrazem interesów spoáeczeĔstwa przy-jĊto pojĊcie „interes spoáeczny”.
Wedáug A. Mednisa interes publiczny to in-teres caáego spoáeczeĔstwa, traktowanego jako jeden podmiot41. ĩeby dookreĞliü rozumienie tego pojĊcia, naleĪy zawsze zastanowiü siĊ, ja-kie cele waĪne dla interesu publicznego reali-zuje dana publikacja prasowa, która ingeruje w prawa osób trzecich. Zdaniem J. Langa ten interes oznacza relacje miĊdzy stanem obiek-tywnym a oceną tego stanu z punktu widzenia korzyĞci, jakie to przyniesie spoáeczeĔstwu42. OczywiĞcie zakres tego pojĊcia bĊdzie zaleĪaá od rozpatrywanej dyscypliny prawa43. Inaczej bĊdzie realizowany interes publiczny na gruncie prawa podatkowego, a inny jego zakres wyzna-czy ochrona prawa do prywatnoĞci na gruncie prawa cywilnego.
Interes publiczny jako okolicznoĞü wyáą-czająca bezprawnoĞü naruszenia dóbr osobi-stych na gruncie prawa cywilnego wywodzi siĊ z prawa karnego, które przewiduje karĊ za
znie-sáawienie44. Po uchwaleniu kodeksu cywilnego poglądy doktryny i orzecznictwa karnego byáy odpowiednio stosowane do spraw cywilnych o naruszenie czci oraz innych dóbr osobistych. Dorobek prawa karnego powinien byü zatem uwzglĊdniony przy naruszeniu dóbr osobistych na gruncie prawa cywilnego w pomocniczym zakresie przy interpretacji pojĊcia interesu pu-blicznego45, z zastrzeĪeniem odmiennoĞci spe-cyÞ ki prawa cywilnego i karnego46.
Zdaniem J. Bocia pojĊcie interesu publicz-nego obejmuje interes wielu niezindywiduali-zowanych podmiotów traktowanych wspólnie jako jeden podmiot47. Interes publiczny nie za-wsze bĊdzie jednak równoznaczny z interesem paĔstwa, przy czym niektórzy autorzy postu-lują utoĪsamienie interesu publicznego z ce-lami paĔstwa i ustanawianie aktów prawnych w taki sposób, aby odpowiadaáy one interesowi wszystkich obywateli48.
TakĪe A. Michalak podkreĞla, Īe interes publiczny jest kategorią normatywną, choü odsyáającą do wartoĞci pozaprawnych. Niedo-okreĞlonoĞci tego pojĊcia nie uznaje jednak za wadĊ. PodkreĞla, Īe jego istota sprowadza siĊ do zachowania równowagi interesów. Interes spoáeczny bĊdzie zrealizowany, jeĞli zostanie osiągniĊty kompromis pomiĊdzy pozostającymi w kolizji interesami róĪnych grup spoáecznych49,
41 A. Mednis, PaĔstwo wobec praw jednostki (na tle Orzecznictwa Europejskiej Komisji i Europejskiego
Trybu-naáu Praw Czáowieka do art. 8 Europejskiej Konwencji Praw Czáowieka), „Samorząd Terytorialny” 2000, nr 12.
42 J. Lang, Z rozwaĪaĔ nad pojĊciem interesu w prawie administracyjnym, „Acta Universitatis Wratislaviensis.
Przegląd Prawa i Administracji” 1997, nr 38, s. 135.
43 M. Wyrzykowski, PojĊcie interesu spoáecznego…, dz. cyt., s. 45.
44 A. Pązik, Obrona interesu spoáecznego jako przesáanka wyáączająca bezprawnoĞü naruszenia dobra
osobiste-go, ZNUJ 2010, z. 3, s. 112. Na gruncie przepisów ogólnych prawa cywilnego do czasu uchwalenia ustawy z dnia 18
czerwca 1950 r. (Dz.U. Nr 34 poz. 311 ze zm.) ochrona czci mogáa byü dochodzona wyáącznie na drodze postĊpowa-nia karnego, po wniesieniu prywatnego aktu oskarĪepostĊpowa-nia o przestĊpstwo zniesáawiepostĊpowa-nia lub obrazy.
45 Por. J. Wojciechowski [w:] Kodeks karny. CzĊĞü szczególna, t. 1, Komentarz. Orzecznictwo, red. A. Wąsek,
Warszawa 1997, s. 1177.
46 A. Pązik, Obrona interesu spoáecznego…, dz. cyt., s. 112. 47 J. Boü, Prawo administracyjne, wyd. VI, Wrocáaw 2000, s. 24. 48 M. Wyrzykowski, PojĊcie interesu spoáecznego…, dz. cyt., s. 20.
49 Por. K. Zgryzek, Konß ikt interesów publicznego i prywatnego a publicznoĞü rozpraw w procesie karnym,
miĊdzy wartoĞciami, dąĪeniami, oczekiwania-mi, korzyĞciami i prawami50. „Interes publiczny zakáada równowagĊ pomiĊdzy wszystkimi inte-resami spoáecznymi”51. PojĊcie obrony spoáecz-nie uzasadnionego interesu naleĪy zrozumieü w sposób zobiektywizowany, gdyĪ nie moĪna sprowadzaü go do subiektywnego przekonania sprawcy, Īe broni on spoáecznie uzasadnionego interesu52.
W odniesieniu do publikacji prasowych ist-nieje wiele interesów zasáugujących na ochro-nĊ: dziennikarskiej wolnoĞci wypowiedzi, pra-wa obypra-wateli do informacji i przeciwstawny obowiązek ochrony dóbr osobistych osób trze-cich. Zakáadając, Īe publikacja prasowa, reali-zując swój informacyjny cel poparty interesem spoáecznym ingeruje w cudze dobra osobiste, nie moĪna z góry zaáoĪyü, Īe nadrzĊdny interes spoáeczny pocháania i konsumuje interes indy-widualny. Interes spoáeczny bĊdzie bowiem nie tylko nadrzĊdny, ale teĪ faktycznie niesprzecz-ny z interesem indywidualniesprzecz-nym w obszarze per-spektywy przyszáoĞci. Na przykáad dziennikarz, który ujawnia, Īe w wĊdlinach produkowanych przez konkretną Þ rmĊ byáa zawarta sól przemy-sáowa, dziaáa w interesie publicznym, jakim jest ochrona zdrowia. Ujawnienie takiej informacji narusza dobre imiĊ, zaufanie konsumentów do Þ rmy, która produkuje wĊdliny. Na pierwszy rzut oka wystĊpuje tu kolizja interesów obu podmiotów: prasy i Þ rmy. Kolizja jest jednak pozorna, gdyĪ interes spoáeczny konsumuje na-ruszenie, a konsumpcja polega na tym, Īe celem nadrzĊdnym kaĪdej Þ rmy produkującej wĊdliny jest dostarczenie produktów speániających nor-my Īywieniowe produkcji wyrobów
bezpiecz-nych, nieszkodliwych, w oparciu o obowi ązu-jące standardy. TakĪe i tej Þ rmie przyĞwieca interes spoáeczny, jakim jest dbaáoĞü o zdrowie ludzi przez dostarczenie im w swej ofercie nie-szkodliwych wĊdlin. Ujawnienie faktu doda-wania do wĊdlin soli przemysáowej i podanie tej wiadomoĞci publicznie uchroni nie tylko spoáeczeĔstwo od konsumpcji szkodliwej Īyw-noĞci, ale równieĪ samego producenta od kosz-tów z tytuáu odszkodowaĔ/zadoĞüuczynieĔ na rzecz ludzi, którzy po spoĪyciu takiej ĪywnoĞci doznali uszczerbku na zdrowiu. W tym sensie pozornie sprzeczne interesy znajdują wspólny mianownik w postaci interesu spoáecznego, jaki przyĞwiecaá publikacji prasowej. Ich ujaw-nienie stoi na straĪy respektowania przepisów obowiązujących ogóá spoáeczeĔstwa, i w tym kontekĞcie jest realizowany interes spoáeczny wspólny dla wszystkich.
Interes spo
áeczny w wybranym
orzecznictwie s
ądowym
Zgodnie z orzecznictwem Sądu NajwyĪszego interes publiczny wystĊpuje w sytuacji, gdy rozpowszechniona informacja dotyczy lub moĪe dotyczyü bliĪej nieoznaczonej grupy lu-dzi lub caáego spoáeczeĔstwa, i z punktu widze-nia tych osób zasáuguje na poparcie lub kryty-kĊ53. Przez interes spoáeczny naleĪy rozumieü wartoĞü, korzyĞü, jaką spoáeczeĔstwo odnosi z publikacji prasowej, która jest osiągana przez rozpowszechnianie waĪnych spoáecznie, praw-dziwych, rzetelnych informacji54.
Ciekawych konkluzji w tej materii dostarcza wyrok Sądu NajwyĪszego z 11 lutego 2011 r.55 w związku z artykuáem bĊdącym wynikiem
50 A. Michalak, Interes publiczny i jego oddziaáywanie na powstanie i treĞü praw wáasnoĞci intelektualnej,
War-szawa 2012, s. 78.
51 TamĪe, s. 80.
52 Wyrok Sądu NajwyĪszego – Izba Karna z 15 stycznia 2014 r., V KK 178/13, OSNKW 2014 nr 8, poz. 62, s. 39. 53 Wyrok SN z 8 lutego 2008 r., ICSK 334/07, Lex Polonica nr 2130812.
54 P. Sobolewski, Glosa do uchwaáy SN z 18 lutego 2005 r. (IIICZP 53/04) OSP 2005, nr 12, poz. 144). 55 Wyrok SN z 11.02.2011 r., I CSK 334/2010, Lex Polonica nr 2811292, s. 8.
dziennikarskiego Ğledztwa w sprawie Ğmier-ci ks. Jerzego Popieáuszki i domniemanej roli, jaką odegraá w tej Ğmierci kierowca ksiĊdza Waldemar Ch.
Temat publikacji byá spoáecznie istotny, a artykuá nie byá wynikiem „páytkiego zainte-resowania tematem, który w danym momencie przyciąga uwagĊ opinii publicznej, lecz efek-tem wytĊĪonego wysiáku zmierzającego do wy-jaĞnienia faktów”56. Sąd podkreĞliá, Īe na etapie wykorzystania materiaáów prasowych istotne jest przede wszystkim rozwaĪenie znaczenia informacji z punktu widzenia usprawiedli-wionego zainteresowania spoáeczeĔstwa oraz obiektywne, wszechstronne ich przedstawienie, podanie wszystkich okolicznoĞci i niedziaáanie pod „z góry zaáoĪoną tezĊ”57.
W innym orzeczeniu, dotyczącym narusze-nia prawa do prywatnoĞci znanej piosenkarki Edyty G., przez m.in. opublikowanie szeregu informacji dotyczących jej porodu i stosun-ków rodzinnych, sąd zauwaĪyá, Īe podane in-formacje nie miaáy za przedmiot okolicznoĞci, o których winna byü poinformowana opinia publiczna w celu realizacji istotnego dobra czy spoáecznie akceptowanego celu. Mogáy byü one jedynie ciekawe dla czytelników i wpáynąü na poczytnoĞü pisma, ale taka motywacja nie moĪe stanowiü wystarczającej przeciwwagi dla praw-nie zagwarantowanej ochrony Īycia prywatnego i rodzinnego. SpoáeczeĔstwo ma prawo dowie-dzieü siĊ o takich okolicznoĞciach ze sfery pry-watnej, jakie mają doniosáoĞü dla oceny dzia-áalnoĞci publicznej, a powyĪsze informacje nie miaáy takiego charakteru. Nie wykazano takĪe, by za ich opublikowaniem przemawiaá waĪny interes publiczny. Sąd podkreĞliá, Īe ujawnianie faktów z Īycia prywatnego nie moĪe sáuĪyü
je-dynie celom komercyjnym58. Granice ingeren-cji wyznacza przede wszystkim art. 14 ust. 6 pp, zgodnie z którym nie wolno bez zgody osoby zainteresowanej publikowaü informacji doty-czących prywatnej sfery Īycia, chyba Īe áączy siĊ to bezpoĞrednio z dziaáalnoĞcią publiczną danej osoby59.
W wyroku z 14 maja 2003 r.60 odnoĞnie publikacji pt. Wakacje z agentem, zarzucającej powodowi prezydentowi Aleksandrowi Kwa-Ğniewskiemu przyjacielskie kontakty z rosyj-skim agentem, sąd uznaá za zasadną publikacjĊ dotyczącą prywatnej sfery Īycia (domniema-nych „wakacji z agentem”), uznając wpáyw ta-kich kontaktów na publiczną dziaáalnoĞü prezy-denta. Celem artykuáu byáo ujawnienie i prze-kazanie do publicznej wiadomoĞci informacji o penetrowaniu przez agentów obcego wywiadu Ğrodowiska znanych i wpáywowych polityków, co byáo powodowane dziaáaniem w interesie spoáecznym, zwáaszcza w kontekĞcie gáoĞnej wówczas „sprawy Oleksego”. Mimo Īe domnie-mane zarzuty przedstawione w artykule okaza-áy siĊ nieprawdziwe, sąd podtrzymaá zasadnoĞü powyĪszej publikacji, nie mając zastrzeĪeĔ do rzetelnoĞci dziennikarskiej przy uzyskaniu in-formacji przedstawionych w artykule. Wpraw-dzie sąd potwierdziá, Īe realizacja przez prasĊ zasady rzetelnego informowania (art. 1 pp) po-winna polegaü na przedstawianiu omawianych zjawisk zgodnie z prawdą, jednakĪe rzetelnego informowania nie moĪna utoĪsamiaü z praw-dziwym przedstawianiem zjawisk, i w kaĪdym wypadku – nieprawdziwego przedstawienia informacji uznawaü za przejaw nierzetelnego informowania. Uznaá, Īe dziennikarze mają do dyspozycji ograniczone Ğrodki, którymi mogą siĊ posáugiwaü, zdobywając informacje, zaĞ
56 Wyrok SN z 11.02.2011 r., ICSK 334/2010, Lex Polonica nr 2811292, s. 9. 57 Wyrok SN z 11.02.2011 r., ICSK 334/2010, Lex Polonica nr 2811292, s. 11. 58 Wyrok SA z 29.09.2006 r., IACa 385/2006, Lex Polonica nr 417940, s. 3. 59 Wyrok SA z 29.09.2006 r., IACa 385/2006, Lex Polonica nr 417940, s. 10. 60 Orzeczenie SN z 14.05.2003 r., I CKN 463/01, Lex Polonica nr 361592.
dotarcie przez nich do wszystkich okolicznoĞci opisywanego zdarzenia – a zatem caáej, peánej o nim prawdy – w wielu przypadkach nie jest moĪliwe. Nie oznacza to jednak, Īe nie powinni o nim pisaü, bo tym samym byliby pozbawieni prawa do krytyki i wolnoĞci wypowiedzi, a za-tem – realizacji zadaĔ stojących przed prasą. NaleĪy wiĊc zgodziü siĊ z wnioskiem Sądu Naj-wyĪszego, Īe nie moĪna uznaü za bezprawne opublikowanie materiaáu prasowego naruszają-cego dobra osobiste, gdy okaĪe siĊ, Īe zawie-ra on informacje niepzawie-rawdziwe, a dziennikarz dziaáaá w obronie uzasadnionego interesu spo-áecznego, z zachowaniem szczególnej staranno-Ğci i rzetelnostaranno-Ğci dziennikarskiej.
W tym miejscu naleĪy przedstawiü sta-nowiska orzecznicze odnoĞnie koniecznoĞci przeprowadzenia dowodu prawdy co do faktów przytoczonych w publikacjach prasowych. We-dáug pierwszego stanowiska przeprowadzenie dowodu prawdy co do faktów przytoczonych w publikacji jest niezbĊdnym warunkiem uchy-lenia odpowiedzialnoĞci za naruszenie dóbr osobistych, w tym takĪe stanowi warunek sku-tecznego powoáania siĊ na przesáankĊ dziaáania w obronie spoáecznie uzasadnionego interesu61. Drugi pogląd zakáada, Īe moĪliwe jest wyáą-czenie odpowiedzialnoĞci dziennikarza za na-ruszenie czci przez publikacjĊ prasową, mimo niewykazania prawdziwoĞci zarzutu, jednak dziennikarz powinien wykazaü szczególną sta-rannoĞü i rzetelnoĞü przy zbieraniu i wykorzy-staniu materiaáów prasowych62.
Sąd NajwyĪszy w uchwale siedmiu sĊdziów z 18 lutego 2005 r.63, analizując te poglądy pod-kreĞliá, Īe wykazanie przez dziennikarza, Īe przy zbieraniu i wykorzystaniu materiaáów pra-sowych dziaáaá w obronie spoáecznie
uzasad-nionego interesu oraz wypeániá obowiązek za-chowania szczególnej starannoĞci i rzetelnoĞci, uchyla bezprawnoĞü dziaáania dziennikarza. Je-Īeli zarzut z publikacji okazaáby siĊ nieprawdzi-wy, dziennikarz ma obowiązek jego odwoáania (wykorzystując np. instytucjĊ sprostowania). Adekwatnie, w innym wyroku Sąd NajwyĪszy stwierdziá, Īe niedopuszczalne jest Ğwiadome publikowanie przez dziennikarzy informacji nieprawdziwych oraz ocen o postĊpowaniu i wáaĞciwoĞciach innej osoby. W takiej sytuacji nie moĪna siĊ powoáaü na obronĊ spoáecznie uzasadnionego interesu64. Taki pogląd zasáuguje na aprobatĊ, zwaĪywszy na moĪliwoĞü báĊdów zawartych w Ĩródáach dziennikarskiej wiedzy. Dziennikarz, przy ustalaniu hierarchii Ĩródeá pod kątem ich wiarygodnoĞci, powinien zacho-waü daleko idącą rozwagĊ, co jest elementem szczególnej starannoĞci i rzetelnoĞci przy zbie-raniu materiaáów prasowych. Zdarza siĊ jednak, Īe teoretycznie najbardziej wiarygodne Ĩródáo okazuje siĊ nieprawdziwe, co potwierdza sam ustawodawca, zwalniając dziennikarza z odpo-wiedzialnoĞci za treĞü publikacji nadesáanych przez Polską AgencjĊ Prasową oraz za treĞü ko-munikatów urzĊdowych65.
Wnioski ko
Ĕcowe
Podsumowując powyĪsze rozwaĪania, naleĪy podkreĞliü, Īe pozaustawowa przesáanka intere-su spoáecznego, jako okolicznoĞci wyáączającej naruszenie dóbr osobistych przez prasĊ, znajdu-je ugruntowane, aprobujące stanowisko w pol-skim orzecznictwie sądowym i u przewaĪającej grupy przedstawicieli doktryny. Dziennikarze powoáują siĊ na nią nader czĊsto, nie zawsze sáusznie interpretując znaczenie tego pojĊcia. Zdarza siĊ teĪ, Īe odnoszą je do spoáecznego
61 Orzeczenie SN z 18.02.2005 r., III CZP 53/2004 OSNC 2005/7–8 poz. 114. 62 Orzeczenie SN z 14.05.2003 r., I CKN 463/01, Lex Polonica nr 361592. 63 TamĪe.
64 Wyrok Sądu NajwyĪszego – Izba Karna, z dnia 15 lutego 2014 r., VKK 178/13, OSNKW 2014 nr 8, poz. 62, s. 39. 65 Art. 42 pp.
zainteresowania opisywanym przypadkiem, co nie powinno stanowiü kryterium stosowania tego kontratypu.
NaleĪy zauwaĪyü, Īe we wspóáczesnych publikacjach prasowych tendencja do pisania o wszystkim – bez respektowania prawa do ochrony dóbr osobistych w celu wywoáania za-interesowania, a nawet skandalu – sukcesywnie pogáĊbia siĊ, mimo wyraĨnych i przedstawio-nych wyĪej polskich stanowisk doktryny oraz orzecznictwa, nieaprobujących pogoni za sensa-cją. W pismach procesowych stron pozwanych wydawców prasowych dominują argumenty przeniesione z Niemiec, bardzo liberalnie odno-szące siĊ do moĪliwoĞci ingerowania w dobra osobiste osób trzecich wskutek wystąpienia prze-sáanki interesu spoáecznego. Doktryna niemiecka skrytykowaáa stanowisko Europejskiego Trybu-naáu Praw Czáowieka w sprawie von Hannover v. Niemcy66 ograniczające obszar informacji podlegających ochronie jedynie do tych, które wnoszą wkáad w debatĊ o tematyce politycznej.
W gáosach krytycznych niemieckiej dok-tryny podkreĞlano, Īe stanowisko ETPC zbyt wąsko interpretuje wolnoĞü prasy. Zarzucano, Īe ETPC nie wyjaĞniá, dlaczego spod ochrony dóbr osobistych nie wyjĊto informacji o cha-rakterze rozrywkowym, przedstawianych w in-teresie publicznym. Jak to podkreĞliá A. Ohly, ograniczenie interesu publicznego jedynie do informacji i osób, które są związane z polityką, i wyáączenie z tego ograniczenia osób prywat-nych, które nie peánią funkcji publicznych, jest anachronizmem. ZauwaĪa, Īe dzisiejszy Ğwiat ksztaátują osoby znane, bĊdące wzorem do na-Ğladowania dla innych, w związku z czym prasa musi mieü moĪliwoĞü weryÞ kowania
wizerun-ku, jaki kreują67. W Ğwietle orzecznictwa sądów niemieckich moĪliwoĞü ingerowania w sferĊ dóbr osobistych dotyczy wszystkich wydarzeĔ, które budzą ogólnospoáeczne zainteresowanie – takĪe informowania o skandalach obycza-jowych, normalnoĞci Īycia osób powszechnie znanych, treĞci o rozrywkowym charakterze, które odnoszą siĊ do ich Īycia codziennego68. Nie jest w najmniejszym stopniu uzasadnione prawnie, aby powyĪsze wzorce przenosiü na ry-nek polski.
Istnieje zatem staáa potrzeba, aby znacze-nie przesáanki interesu spoáecznego wyjaĞniaü i ksztaátowaü, w szczególnoĞci w oparciu o istniejące orzecznictwo i stanowisko pol-skiej doktryny. Dla prawidáowego rozumienia tej przesáanki ma takĪe pomocnicze znaczenie jej rozumienie w innych dziedzinach prawa: administracyjnego czy karnego, jednak za-wsze musi ono byü rozstrzygane w kontek-Ğcie konkretnego celu prasowego wyraĪonego w publikacji. Przy stosowaniu tej okolicznoĞci wyáączającej naruszenie dóbr osobistych naj-istotniejsza jest ocena ewentualnej publikacji w zakresie:
• celu spoáecznego, jaki publikacja realizuje a nastĊpnie:
• szczególnej starannoĞci i rzetelnoĞci dzien-nikarskiej zrealizowanej przez dziennikarza a nastĊpnie:
• prawdy, jaką zawiera publikacja.
Najistotniejsze wydają siĊ dwa pierwsze za-kresy, trzeci natomiast jest najbardziej praw-dopodobnym wynikiem zrealizowania przez dziennikarza zasady szczególnej starannoĞci i rzetelnoĞci. Celem publikacji realizującej kontratyp interesu spoáecznego nie moĪe byü
66 Wyrok ETPC z dnia 24 czerwca 2004 r., skarga 59320/00 von Hannover v. Niemcy, RJD 2004–VI.
67 A. Ohly, Harmonisierung des Persönlichkeitsrecht durch den Europäischen Gerichtshof für Menschenrechte?
– Rechtsvergleichende Anmerkungen zum Urteil in der Sache von Hannover/Deutschland, GRUR Int 2004, H. 11,
s. 910.
68 N. Klass, Anmerkung zu BVerfG, Beschluss vom 26 II 2008 – 1 BvR 1602/07, I BvR 1606/07, I BvR 1626/07,
wyáącznie zaspokojenie ludzkiej ciekawoĞci, co moĪe wpáynąü na sukces komercyjny (sprze-daĪ tytuáu). Tworzenie materiaáów prasowych w oparciu o kryterium szczególnej starannoĞci i rzetelnoĞci jest podstawowym, ustawowym obowiązkiem dziennikarskim. Realizacja tego obowiązku z reguáy doprowadzi do przedsta-wienia prawdziwych sądów, ocen lub krytyki w materiale prasowym, choü moĪe siĊ zdarzyü, Īe mimo wypeánienia tego obowiązku zostanie opublikowana nieprawda69. Nie moĪe to powo-dowaü bezwzglĊdnej odpowiedzialnoĞci dzien-nikarza za opublikowane treĞci, w związku z czym wáaĞciwe rozumienie kontratypu waĪ-nego interesu spoáecznego ma zasadnicze zna-czenie dla uzasadnienia podstawy do uznania
wyáączenia odpowiedzialnoĞci. Z pewnoĞcią przy ocenie zasadnoĞci podejmowania kontro-wersyjnego, aczkolwiek istotnego spoáecznie tematu, dziennikarze powinni mieü na wzglĊ-dzie najbarwzglĊ-dziej chronione wartoĞci wskaza-ne w obowiązujących aktach prawa polskiego i europejskiego, które zostaáy wypracowane w orzecznictwie Trybunaáu Konstytucyjnego oraz Europejskiego Trybunaáu Praw Czáowie-ka70. Zalicza siĊ do nich bezpieczeĔstwo paĔ-stwowe71, porządek publiczny72, dobrobyt go-spodarczy kraju, zapobieganie przestĊpczoĞci, dobro wymiaru sprawiedliwoĞci73, ochrona mo-ralnoĞci74, ochrona praw i wolnoĞci osób trze-cich75, zwalczanie wykluczenia spoáecznego i zwalczanie dyskryminacji 76.
69 Por. orzeczenie SN z 14.05.2003 r., I CKN 463/01, Lex Polonica nr 361 592; Wyrok SN z 11.02.2011 r., I CSK
334/2010, Lex Polonica nr 2811292; Orzeczenie SN z 18.02.2005 r., III CZP 53/2004 OSNC 2005/7–8 poz. 114.
70 Por. A. Mednis, Prawo do prywatnoĞci…, dz. cyt., s. 205. 71 Art. 67 ust. 3 TFUE w zw. z art. 83 TFUE.
72 Art. 31 ust. 3 Konstytucji.
73 Art. 81 ust. 2 lit. e) TFUE w zw. z art. 81 ust. 2 lit. f) TFUE oraz art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii
Europejskiej.
74 Art. 31 ust. 3 Konstytucji. 75 Art. 4 Konstytucji.
