Ziemniak Polski 2013 nr 4 50
JAKOŚĆ ZIEMNIAKÓW
JEST NAJWAŻNIEJSZA –
f
f
f
o
o
o
r
r
r
u
u
u
m
m
m
d
d
d
y
y
y
s
s
s
k
k
k
u
u
u
s
s
s
y
y
y
j
j
j
n
n
n
e
e
e
p
p
p
o
o
o
d
d
d
c
c
c
z
z
z
a
a
a
s
s
s
X
X
X
X
X
X
K
K
K
r
r
r
a
a
a
j
j
j
o
o
o
w
w
w
y
y
y
c
c
c
h
h
h
D
D
D
n
n
n
i
i
i
Z
Z
Z
i
i
i
e
e
e
m
m
m
n
n
n
i
i
i
a
a
a
k
k
k
a
a
a
w
w
w
P
P
P
o
o
o
ś
ś
ś
w
w
w
i
i
i
ę
ę
ę
t
t
t
n
n
n
e
e
e
m
m
m
dr inż. Wojciech Nowacki
IHAR-PIB Oddz. w Jadwisinie, 05-140 Serock, e-mail: w.nowacki@ihar.edu.pl
akość ziemniaków, w tym szczególnie jadalnych, jest obecnie kluczem do sprzedaży zbiorów przez rolnika i do zadowolenia konsumentów, a w konsekwen-cji do utrzymania wysokiego spożycia ziem-niaków w Polsce. Sygnały z rynku świadczą o tym, że jakość ziemniaków oferowanych w sklepach i na targowiskach nie jest najlep-sza. Uboga jest także oferta odmianowa. Współczesny konsument chce coraz więcej wiedzieć o kupowanych produktach, o ich właściwościach, a przede wszystkim chce kupować ładnie wyglądające i smaczne bul-wy. Tymczasem informacja o wartościach odżywczych ziemniaka, o walorach kulinar-nych poszczególkulinar-nych odmian i o tym, w ja-kich warunkach ziemniaki są produkowane, nie dociera do konsumentów.
O tym wszystkim mówiono podczas Fo-rum dyskusyjnego ”Jakość ziemniaków jest najważniejsza”. Organizatorem
spo-tkania w pierwszym dniu, tj. 24 sierpnia br., w którym uczestniczyli: rolnicy – producenci ziemniaków, hodowcy odmian, firmy nasien-ne, firmy konfekcjonujące ziemniaki, han-dlowcy oraz konsumenci, było Stowarzysze-nie Polski Ziemniak. Organizacja forum była możliwa dzięki wsparciu finansowe-mu z Funduszu Promocji Owoców i Wa-rzyw ARR w ramach projektu promocyj-nego, jaki SPZ realizuje w bieżącym roku.
Frekwencja była bardzo dobra, a dyskusja bardzo ożywiona, niekiedy wręcz burzliwa.
Wprowadzeniem do dyskusji była wysta-wa odmian, oferowysta-wanych w bieżącym roku na rynku warszawskim w różnych sieciach sklepów. Można było ocenić wygląd bulw, stopień przygotowania ich do handlu, rodzaj
opakowania oraz treść informacji o towarze, a także proponowane przez sklepy ceny. Wystawa potwierdziła, że jakość ziemniaków w sklepach jest bardzo różna, a informacja na opakowaniu najczęściej mało istotna dla konsumenta. Ta sama odmiana, ale różnie przygotowana do handlu, też była pewnym wizerunkowym zaskoczeniem dla hodow-ców.
Forum rozpoczęło się wykładem dra Woj-ciecha Nowackiego na temat jakości ziem-niaków i sytuacji na rynku ziemniaka jadal-nego w Polsce. Zostało jednocześnie zdefi-niowane pojęcie jakości bulw ziemniaka, które można podzielić na następujące ob-szary:
wygląd (wielkość i kształt bulw, głębo-kość oczek, regularność kształtu, deforma-cje, typ skórki, choroby skórki, zazielenienia oraz wady miąższu, jak rdzawa plamistość, pustowatość, utrata turgoru itp.);
parametry sensoryczne lub
techno-logiczne (smak, typ kulinarny, ciemnienie
miąższu surowego i po ugotowaniu, ciem-nienie produktów smażonych, jednorodność miąższu, szklistość itp.);
skład chemiczny miąższu (zawartość suchej masy, skrobi, cukrów ogółem i redu-kujących, zawartość witamin, w tym szcze-gólnie witaminy C, zawartość makro- i mi-kroelementów, zawartość antyutleniaczy itp.);
bezpieczeństwo żywieniowe lub
pa-szowe (zawartość glikoalkaloidów,
azoty-nów, azotaazoty-nów, występowanie zgnilizn, za-wartość innych substancji antyżywieniowych (np. toksyn), pozostałości środków ochrony roślin, zawartość metali ciężkich,
Ziemniak Polski 2013 nr 4 51
wanie w plonie organizmów szkodliwych, w tym także kwarantannowych, i związane z tym bezpieczeństwo fitosanitarne).
Określono także wszystkie ogniwa na drodze od pola do stołu, które kształtują ja-kość ziemniaków, a więc:
właściwy wybór odmiany i jej genetyczne cechy jakości, wartości użytkowej i wartości agrotechnicznej;
warunki klimatyczne okresu wegetacji; warunki glebowe, w jakich uprawiane są ziemniaki;
stosowany przez rolników system go-spodarowania, w którym produkowane są ziemniaki;
stosowana agrotechnika;
technologie uprawy dostosowane do specjalistycznych kierunków użytkowania plonu;
zbiór, przechowywanie i przygotowanie towaru do sprzedaży;
system dystrybucji gotowego towaru; organizacja sprzedaży detalicznej (sto-iska w sklepach, targow(sto-iska, bazary itp.);
transfer wiedzy o produkcie od produ-centa do konsumenta;
właściwe wykorzystanie zakupionych ziemniaków przez ich nabywców, czyli kon-sumentów.
Za jakość ziemniaków na rynku odpowie-dzialni są hodowcy odmian, rolnicy uprawia-jący ziemniaki, firmy przechowujące i kon-fekcjonujące, operatorzy rynkowi, placówki sklepowe, a także sami konsumenci czy przetwórcy. Podczas dyskusji na forum wy-odrębniono 5 paneli tematycznych.
Pierwszy panel poświęcony był roli
od-miany w kreowaniu jakości ziemniaka. Mgr Piotr Kamiński – hodowca odmian w HZ Za-marte – przybliżył zebranym, jak powstaje nowa odmiana, jak można pogodzić jej wy-soką wartość agrotechniczną (wywy-soką od-porność na choroby i szkodniki) z wysoką wartością użytkową i dobrymi cechami jako-ści.
Zaprezentowano potencjalne i rzeczywi-ste bogactwo odmian ziemniaka w kraju, różniących się wieloma cechami jakości i cechami użytkowymi, a szczególnie typem kulinarnym.
Drugi panel był poświęcony tworzeniu
jakości podczas produkcji ziemniaków w gospodarstwie rolnym. Dr W. Nowacki przedstawił czynniki okresu wegetacji i zbio-ru kształtujące jakość ziemniaków.
Zastana-wiano się, jak przeciwdziałać powstawaniu wad wyglądu bulw i niskiej jakości użytkowej. Uczestnicy forum podnieśli problem dla nich najważniejszy, a mianowicie strat, jakie po-noszą z tytułu podwyższonego wykrywania bakteriozy pierścieniowej ziemniaka, i to nie strat w plonie czy obniżania jakości plonu, ale powodowanych trudnościami w sprzeda-ży, szczególnie w obrocie międzynarodo-wym. Większy eksport ziemniaków jadalnych przyczyniłby się do wzrostu rentowności produkcji i poprawy jakości na rynku we-wnętrznym.
Trzeci panel dotyczył okresu
kształtowa-nia jakości bulw po zbiorze, a więc tego, jak z zebranego plonu ogólnego powstaje plon handlowy. Dr W. Nowacki przybliżył zebra-nym czynniki kształtujące jakość bulw, a więc:
● technologia składowania i przechowywa-nia,
● obróbka i konfekcjonowanie, ● rola opakowania jednostkowego, ● dystrybucja do miejsc sprzedaży,
● optymalne urządzenie stoiska sprzedaży, ● właściwe zastosowanie zakupionych ziemniaków, zgodne z ich przeznaczeniem.
W dyskusji odniesiono się do roli opako-wania, jakie funkcje ono spełnia i jakie po-winno spełniać, aby nie zaśmiecać środowi-ska naturalnego, jak powinny być wyróżnio-ne na opakowaniach typy kulinarwyróżnio-ne odmian itp. Zwrócono uwagę, jak można zniszczyć ziemniaki dobrej jakości w handlu, kiedy dłu-żej przetrzymywane na stoisku sklepowym zielenieją.
Czwarty panel poświęcono
zróżnicowa-niu jakości ziemniaków w zależności od kie-runku użytkowania, a więc ziemniaków ja-dalnych (w tym młodych i związanym z nimi oszustwom handlowców), ziemniaków jako surowca do przetwórstwa spożywczego na frytki, chipsy i susze, ziemniaków jako su-rowca dla krochmalnictwa i ziemniaków jako kwalifikowanego materiału sadzeniakowego. Zwrócono uwagę na rolę specjalistycznych technologii produkcji, które obecnie muszą być stosowane, aby sprostać wymaganiom odbiorców rynkowych, i że to wszystko pro-ducenta kosztuje.
Piąty panel dotyczył roli promocji,
rekla-my i transferu wiedzy w nowoczesnym ryn-ku, także ziemniaczanym. Mgr Krzysztof Korolewicz z Europlantu przybliżył znaczenie bardzo wielu narzędzi marketingu i reklamy
Ziemniak Polski 2013 nr 4 52
we współczesnym rynku ziemniaka jadalne-go. Jeśli chcemy, aby konsument kupował ziemniaki i był zadowolony, należy przeka-zać mu wiedzę o odmiennym użytkowaniu różnych odmian.
W dyskusji odniesiono się do obszarów, w których potrzebna jest promocja ziemniaka. Można byłoby tu wymienić następujące pola działań promocyjnych:
● ziemniak – cenne warzywo,
● ziemniak – relatywnie tanie warzywo, ● ziemniak – doskonały surowiec dla prze-mysłu spożywczego,
● specyficzne właściwości skrobi ziemnia-czanej,
● polskie technologie uprawy ziemniaków – gwarancja bezpieczeństwa w produkcji żyw-ności,
● różnice między odmianami i bogactwo ich użytkowania,
● umiejętność sprzedaży i zakupu ziemnia-ków,
● transfer polskich ziemniaczanych tradycji kulinarnych do szerokich rzesz konsumen-
tów w miastach, a szczególnie do młodszego pokolenia.
Polska branża ziemniaczana ze Stowa-rzyszeniem Polski Ziemniak na czele musi wykorzystać wszelkie dostępne fundusze promocyjne, aby trafić do młodszego poko-lenia Polaków i przekonać, by nie wstydzili się spożywać ziemniaków, i to w tej tradycyj-nej postaci, bo jest to naprawdę bardzo cen-ne warzywo.
Zabrakło czasu na dyskusję nad ustano-wieniem standardu jakościowego, który mo-głoby określać Stowarzyszenie Polski Ziem-niak dla podmiotów gospodarczych i rolni-ków – producentów ziemniarolni-ków w celu po-prawy jakości polskiej oferty handlowej.
Uczestnicy Forum otrzymali materiały szkoleniowe, specjalnie przygotowane na tę okazję, w formie 52-stronicowej broszury pt. ”Jakość ziemniaków – jak ją poprawić?”. Transfer wiedzy z nauki do praktyki jest w tym wypadku najważniejszy.
