Zimna wojna i czas po zimnej wojnie

(1)

Zimna wojna i czas po

zimnej wojnie.

(2)

Zimna wojna

• _{Umowna nazwa trwającego w latach 1947}

– 1991 r. stanu napięcia oraz rywalizacji ideologicznej, politycznej, gospodarczej, kulturalnej i militarnej pomiędzy ZSRR i jego państwami satelickimi skupionymi od 1955 r. w Układzie Warszawskim (blok komunistyczny lub wschodni) a

państwami niekomunistycznymi

skupionymi od 1949 r. w NATO pod przywództwem USA.

(3)

(4)

Zimna wojna

• _Przyczyny:

1. Powstanie po II wojnie światowej układu dwubiegunowego w którym główną rolę odgrywały dwa supermocarstwa: USA oraz

ZSRR (ZSRS).

2. Wspieranie przez ZSRR partii komunistycznych, działających w

krajach Europy Wschodniej i Zachodniej dążących do przejęcia

władzy przy zachowaniu pozorów demokracji.

3. Sprzeciw USA i krajów Europy Zachodniej wobec rozprzestrzeniania się ideologii komunistycznej.

(5)

Zimna wojna

• Skutki:

1. 7 X 1949 r. powstanie NRD zależnej od ZSRR i RFN sprzymierzonej ze USA.

2. 24 VIII 1949 r. Państwa Europy Zachodniej, USA i Kanada podpisują sojusz obronny zwany Paktem Północnoatlantyckim (NATO).

✓_{Na terenie państw zachodnioeuropejskich stacjonują wojska amerykańskie, które}

równoważą potencjał militarny ZSRR i krajów demokracji ludowej, są gwarantem bezpieczeństwa Europy Zachodniej.

3. 29 VIII 1949 r. eksplozja pierwszej radzieckiej bomby atomowej.

(6)

Żelazna kurtyna –

określenie porządku

pojałtańskiego, który

trwał od 1945 do

1989 r.

(7)

Żelazna kurtyna

• „Od Szczecina nad Bałtykiem do Triestu nad Adriatykiem zapadła żelazna

kurtyna dzieląc nasz Kontynent. Poza tą linią pozostały stolice tego, co dawniej

było Europą Środkową i

Wschodnią. Warszawa, Berlin, Praga, Wiedeń[2]_{, Budapeszt, Belgrad, Bukareszt}

i Sofia, wszystkie te miasta i wszyscy ich mieszkańcy leżą w czymś, co trzeba nazwać strefą sowiecką, są one wszystkie poddane, w takiej czy innej formie, wpływowi sowieckiemu, ale także – w wysokiej i rosnącej mierze – kontroli ze strony Moskwy” Winston Churchill

(8)

By Sémhur - Own work, from :Image:BlankMap-World 1959.svg by Sémhur, under licence GFDL & CC-BY-SAImage:Cold War Map 1959.png by FocalPoint under licence GFDL, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3882436

191159r.

(9)

Wypieranie wpływów komunistycznych

• _{Prowadzono je za pomocą dyplomacji, sił zbrojnych i tajnych służb.} • _{Stosowano często metody nie spełniające standardów}

demokratycznych:

1. Wsparcie materialne na terenie Ameryki Łacińskiej dyktatur łamiących prawa człowieka: w Gwatemali, Paragwaju,

Argentynie, Chile, Haiti.

2. Szkolenie oddziałów wojskowych bezwzględnie zwalczających prokomunistyczna partyzantkę, oraz dopuszczających się

(10)

Wypieranie wpływów komunistycznych

• _{Sojusz dla Postępu od 1961 r. w krajach latynoskich:}

1. zakładał ograniczenie wpływu haseł rewolucyjnych poprzez stopniowe likwidowanie nierówności społecznych i eliminację powszechnego ubóstwa.

2. Polegał na udzielaniu tym krajom pomocy ekonomicznej.

• _{Zaangażowanie zbrojne:}

1. 1950 – 1953 – pomoc w odparciu komunistycznej agresji na Koreę Południową pod patronatem ONZ.

(11)

Wypieranie wpływów komunistycznych

2. Początek lat 60 – tych XX w. – interwencja militarna w Wietnamie:

✓_{Przekazanie sprzętu i wysłanie doradców wojskowych} ✓ 1963 r. wysłanie żołnierzy

✓Ogromna przewaga techniczna nie dała Amerykanom zwycięstwa (trudny teren, zaciekły opór Wietkongu wspieranego przez ludność miejscową)

✓Użycie napalmu i środków chemicznych wywołało masowe protesty społeczne w USA.

✓1973 r. USA wycofały się z wojny. Wietnam stał się państwem komunistycznym.

(12)

Od odprężenia do „Gwiezdnych Wojen”

Lata 70 –te XX w. USA i ZSRR podejmują pierwsze rozmowy na temat ograniczenia arsenałów jądrowych.

1

Rywalizacja ideologiczna między Chinami a ZSRR o przywództwo w świecie komunistycznym.

2

Amerykanie nawiązują stosunki dyplomatyczne z Pekinem.

3

(13)

By Chabacano, basado en el trabajo de es:Usuario:SancebauTa ^specifik^ z W3C grafika wektorowa została stworzona za pomocą Inkscape. - copied and vectorized from spanish wikipedia [1] using Image:BlankMap-World6.svg as base., CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2215223

(14)

Od odprężenia do „Gwiezdnych Wojen”

• Doktryna Breżniewa i jej skutki:

1. 1968 r. stłumienie „praskiej wiosny” przez wojska Układu Warszawskiego.

2. 1979 r. interwencja zbrojna w Afganistanie w celu udzielenia pomocy komunistom, którzy dokonali tam zamachu stanu.

3. 1981 r. nowo wybrany prezydent Ronald Regan porównał ZSRR do „imperium zła” i rozpoczął program zaawansowanych technologicznie zbrojeń, mających służyć do obrony przed radzieckim atakiem

(15)

Od odprężenia do „Gwiezdnych Wojen”

4. USA udzielają pomocy walczącym w Afganistanie bojownikom islamskim (mudżahedinom).

5. USA udzielają pomocy partyzantce antykomunistycznej w Nikaragui (Contras).

6. Administracja amerykańska wspiera w Polsce opozycję skupioną wokół NSZZ „Solidarność”.

7. USA wykorzystują nowoczesną technologię w produkcji zbrojeniowej.

8. ZSRR opiera swoją gospodarkę na przemyśle ciężkim w efekcie jej gospodarka załamuje się, nie wytrzymuje wyścigu zbrojeń i finansowania komuinstycznej partyzantki w Afganistanie.

(16)

Od odprężenia do „Gwiezdnych Wojen”

9. 1985 r. nowy przywódca Michaił Gorbaczow próbuje

zreformować państwo sowieckie politycznie i gospodarczo.

10. Jesień Narodów:

✓_{1989 r. Polska rozpoczyna demontaż komunizmu w Europie}

Wschodniej

✓_{1990 – obalenie muru berlińskiego} ✓_{1991 r. – rozpad ZSRR}

(17)

(18)

Uczestnicy obrad w zespole ds. pluralizmu

związkowego. Strona opozycyjno - solidarnościowa

•Tadeusz Mazowiecki – przewodniczący •Artur Balazs •Władysław Frasyniuk •Lech Kaczyński •Władysław Liwak •Albin Melcer •Jacek Merkel •Alojzy Pietrzyk •Edward Radziewicz •Edward Szwajkiewicz •Józef Ślisz •Henryk Wujec •Tadeusz Zieliński

(19)

„Żandarm Świata” - USA

PRZYCZYNY

• _{Największy potencjał}

ekonomiczny i militarny.

• _{Jedyne państwo zdolne do}

skutecznej interwencji

politycznej i militarnej w razie zagrożenia pokoju i

bezpieczeństwa.

SKUTKI

• _{USA pełnia role strażnika ładu}

światowego oraz arbitra w sporach międzynarodowych.

• _{Duże obciążenie dla budżetu,}

wzrost zadłużenia,

spowolnienie produkcji oraz rozwoju nowych technologii.

(20)

Wyzwania geopolityczne w XXI w.

• _{System wielobiegunowy:} 1. USA 2. UE 3. Chiny 4. Japonia

(21)

Wyzwania geopolityczne w XXI w.

„BOGATA PÓŁNOC”

• _{Kraje półkuli północnej.}

• _{To w nich powstaje większość}

towarów wyprodukowanych na świecie i funkcjonują

najważniejsze instytucji finansowe.

• _{Wysoki standard życia.}

„BIEDNE POŁUDNIE”

• _{Kraje na południu globu}

(głównie w Afryce, Azji i Ameryce Południowej)

• _{Duży potencjał demograficzny.} • _{Niski standard życia – często}

(22)

(23)

(24)

(25)

Źródła

• https://sites.google.com/site/swiatbiednyibogaty/

• K. Kłodziński, T, Krzemiński. Poznać przeszłość. Europa i świat. Podręcznik do historii i społeczeństwa dla liceum ogólnokształcącego i technikum. Nowa Era. Wyd. 2.

(26)