Piotr Bieliński,Ryszard F.
Mazurowski,Marek Stępniowski,D.
Ławecka,Koliński,Andrzej Reiche
Eski Mosul. Tell Taffaan i Tell Rijim
Informator Archeologiczny : badania 19, 211-212
- 211
-IR A K
P o lsk a S tacja A rcheologu Ś ródziem nom orskiej UW w K airze 1 Państw ow a O rg an izacja da. StATOżytûoéci Republiki Irac k ie j W 1985 Γ. odbyły e l f dwa «скопу wykopaliskowe - w iosenny 1 je - «lenny, Wiosną badania p ro w ad zili: d r P i o t r B ieliński * kierow nik w ykopalisk /U W /, d r R y sz a rd F , M azurowski /U W /( tn g r M arek Stępniów «kl /U W /, m gr D .Ł aw ecka 1 m gr Koliński* W ee coole je - alo rn y m skład m is ji był taki sam e tym , t e d r . M azurow skiego ca stą p ił m g r A n d rzej R o c h e /M uzeum N a ro d o w e/. Były to: drugi 1 tr z e c i / z za ra z e m o sta tn i/ se zo n y wykopaliskowe, prowadzone w ra m a c h ak cji badań ratow niczych Reki M osul /S addam a / Dam P ro je c t. W sezonie wiosennym badania te obejm ow ały wykopaliska n a stanow iskach T. Raffaan 1 T. R ljlm o ra z badania pow ierzchnio w e w m ik ro re g io n ie ra fa ń sk lm , n a to m ia st w sezonie jesiennym ograniczymy s i ę do w ykopalisk n a T .R ijim .
T e ll RafTaaa
N s południow o-w schodnim ste k u te lh i w yeksplorow ano zlokalizow any w poprzednim sezonie grób z o k re su w cze sn ej fa z y o k re su Druk. G rób w kam iennej o b staw ie, m ie rz ą c e j ca 200 z 220 cm , zaw iera! oprócz bardzo i l e zachow anego sz k ie le tu ta k te 3 nledekorow ane m isy u ru c k le .
T e ll R lÿ m
W se zo n ie w iosennym o tw arto trz y nowe wykopy: oznaczony li t e r ą "C fl wykop n a północnym zboczu te llu o ra z wykopy ”D" 1 "E* w c e n tra ln e j c z ę ś c i stanow iska. P onadto ro z sz e rz o n o jeden z wykopów t p o p rzed n ieg o sezonu na w schodnim etokn tellu , tw c rz ą c wykop " A " - " A - l" . Ł ączna pow ierzchnia badanych w tym s e
zonie wykopów w yniosła 455 m*\ W sezonie jesiw m ym o p ró c z pogłębiania dotychczasow ych wykopów otw arto dwa nowe w ykopy jeden w środkow ej c z ę ś c i te llu / " F * / , jed en w jego c z ę ś c i zacb o & lej /* G " / o ra z p o s z e rzo n o w c z e śn ie jsz y wykop *Έ*. Ł ączna p o w ierzch n ia badanych jee le u lą wykopów w yniosła ca 620 m . B ada nia obydwu kam panii pozw oliły n a u s ta le n ia w stępnej sekw encji s tra ty g ra fie m e j stanow iska. O bejm uje ona co ń a jm n ie j 6 ok resó w użytkow ania tellu . L ic z ą c od c a lc a s ą to n astęp u jący o k resy :
L P óźna faza o k re su U ruk. O dsłonięto fra g m e n ty posadow ionej na c a lc u o sa d y z zabudową z bitego m ułu. Mułowe śc ia n y kł&dzicne b y iy n iek ied y na kam iennych fundam entach / wykop "C "/„ P o m ięd zy dom am i n& trailcno n a wkopywane w c a le c pochówki d z ie c ię c e w n aczy n iach /w ykopy " E " 1 " D " / o r a t p alen isk a /wykop
Π. O k re s k u ltu ry Nlniwa 5. W o k r e s ie tym T e ll R ljlm używ any był jako с m entor ty sk o , zarów no we w c z e śn ie jsz e j fa z ie te j k u ltu ry /N lniw « m alo w an a/, ja k t e l t w fazie p ó źn iejszej /N lnlw a .n acin an a/, choć w te j d ru g iej n a dużo m n ie jsz ą skalę* W iększość grobów z o sta ła ztd szczo o a p rz e z p ó śtń e jsz e wkx>py fundam en towe. W wykopie * A -ł" o d sło n ięto Jeden g ró b n ie n a ru sz o n y z bardzo bogatym w yposażeniem , ne k tó re sk ła d ało s ię p<xiad 30 naczyń c e ra m ic z n y c h . Dwa duże k r a te r y o w ysokości ca 60 c m , za w ie ra ły po kilkanaście "żebrow anych” czarek* Jeden z k ra te ró w o ra z znaleziony ponadto w gro bl« duży dzban m iały bogatą d ek o rację m alow aną. M a te ria ł c e ra m ic z n y t tego ro k u , w którym w spółw yetępnją n aczynia re p re z e n tu ją c a obie l a t y k u ltu ry Nlnlwa 5, pozw ala n a dało wam e go n a fazę p o śre d n ią pom iędzy obiem a fazam i o ra z u śc iśle n ie dotych czasow ej p e rlo d y zacjl tej kultury, Z n alezio n y w g ro b le s z k ie le t, ż&chowany w bardzo dobrym sta n ie spoczy w ał ne m a c ie , k tó re j o d cisk zachow ał s ię na (kile grobu 1 p rz y k ry ty był tkaniną, Z o k resu tzw, Nluiwy Ъ n a c i nanej pochodzi limy znalazłem у w tym se zo n ie g ró b , z a w ie ra ją c y najpraw dopodobniej pochów ek d ziecięcy o raz 2 naczynia.
Ш . O k re s k u ltu ry Cha b u r, W ra m a c h tego o k re su rep re zen to w an eg o p r z e z w arstw ę o m iąższo ści do chodzącej do i , 5 m, T . R ljlm z a ję ty był p r z e z g ęsto zabudow aną osadę,* W yróżniono co n ajm n iej 3 poziom y o sa d n icze. O sada zabudowana była dom arn* z ceg ły m ułow ej, k ładzionej na kam iennych fundam entach. W z a · chotetiej c z ę ś c i te llu , w najw yższym p o zio m ie budowlanym odkopano frag m en t ro z le g łe j rezy d en cji z b ruko w anym k a m* d z ied ziń cem / c a 16 m d łu g o śc i/ o ra z re p re z e n ta c y jn y m w ejściem , z kam iennym progiem I kam ienną sk rzy n k ą na depozyt fundacyjny. We wschockilm se k to rz e stanow isk· z tego o k re su Eachował elę sz e ro k i / c a 180 c m / ш ит ceg lan y n a feam leuiych fundam entach, k tó ry m u siał n ależeć do ja k ie jś budowli o sp ecjaln y m c h a r a k te rz e . Inne w ażne z n a le z isk a z tego o k re su pochodzą z północnego z b o c ta te llu / wykop " C " /, O dsłonięto tam znaczny fra g m e n t z w a r te j zabudowy c e g la n e j z bogatym depozytem ceram iczn y m , obejm ują cym n aczynia luksusow e / m is y , c z a ry , dzbany/ o ra z duże n aczynie z nalepioną d e k o ra c ją , p rzed staw ia ją cą w ęże, sk o rp io n y ! sm oki,
TV. O k res asyryjski* R e p reze n to w an y p rz e z dw ie k o lejn ą w arstw y , p ie rw sz ą datow aną bądź na p o c z ą te k o k resu Neoa sy ry jsk i ego bądź ns p rz e ło m N eo - 1 Ä rodkow oaeyryjakiego ora»"'drugą z początków o k resu N eo asy ry jsk ieg o . W obydwu w arstw ac h n atrafio n o n a t l e zachow ane 1 n ie tw o rzące spójnego planu frag m en ty dużych budowli rezy d en cjo n aln y ch . Budynki z obydwu faz rozplanow ane 6ą w za sa d z ie n a tych sa m y ch osiach, 1 fra g m e n ty budowli z w a rstw y w c z e śn ie jsz e j były poaew nje w ykorzystane w ko n ątru k cjach z w arstw y n a stę p nej, Z o k re su z a sie d le n ia stan o w isk a p r z e ć Aeyryjczyfców pochodzą 3 p ie c z ę c ie c y łin d ry ę m e , w tym jedna z bardzo In te re s u ją c ą d e k o ra c ją /p rz e d s ta w ia ją c ą sie d z ą c e n a tro n ie bóstw o, p rz e d którym sto i o b o rz o fiarn y o r a z p o sta ć oQ a r n ik a / o ra z brązow e fib u le .
ESKI MOSUL
- и г »
V . O k r « p u -tfle to -M S S u X N lä L O t m ten n p r a s e a t c m a y Jeet na « a n o a ls k u p r i e s c m a ita n y a k o * bogato v jp o a a to tt^ n d pecb b v k am l. S ila e le to m . oM aikm jm r ło w , n a w ashed tow ar l y a i j ł y n a c ry n la c e r a - m lc a ié 1 Ör^cow·*
VI. O kr«« n f l f t n H ^M /тс1 « № о 1 а1 ш вЦ { u t y t a o k r e s ie T . Rijlcn w ykorzystyw any byt jako e m en tarsÿ sk o . Pochodzące s teg» o k re su pochewki iü« p o sia d a ją ład n eg o w yposażenia* a « ek lelety «kładen« b yły n a praw ym boku, * głową w Idertm kn » c h o A ilm .
f t p H m n lJ Ł p Q W l « Г « ■** h " 1 n W *
W M toB le wiosennym k & ty itio m i« były badani« p o w ie r« d n io w e w m ik ro re g io n ie rsffw Jsk lm p r o w adzone p rze« d r. R .F . M azurów aklego. Zlokalizow ano k u U jiy c h k ilk a n a śc ie sta n o w isk paieolltyem ycfa* głównie « o k resu gnupaleolltu«
N O R W E G I A
STORVÄGAN, o k r n N ordland P o lak a A kadem ia Nauk
kom una V&gan In sty m i B la to r ll Kol tu ry M a te ria ln e j w W arszaw ie
T ro m e ^ D d v w e i t t t t t , InatltOt fo r SamłiimH > i якжр
BaehnlamJ klaro w ał ze ztrg u у n o rw e sk ie j d r B e id e r B e rteleen , t e « tro n y p o lsk ie j d r P rz e m y sła w U r t a A a j Ł W badaniach t e r e nowych w ziął o d ział <tr A n d rzej B iko i IfiKM PAN« Tt î kI sezon ь « ц а po badaniach sondażow ych w id ? 9 r« l Ш8Э r . F inansow ał U nłw eraytet w T rc m e f . O sada ś r e d n io w ie c z u .
Stanow isko l e i y w połu(kilowej c z ę ś c i w yspy Auetvag^y* w a rch ip elag u Lofotów. Wytypowano je do badsś p rzypuszczając* ś e k ry je p o zo stało ści znanego ze śreckilowlecimycii sa g o ra z dokum entów k ró lew sk ich 1 k o śc ieln y ch " m ia s ta ” o nazw ie VŚgan, Ż rd d ła p isa n e wskazują* i t było do s d m in ls tra c y ^ ie , handlow e 1 k o śc ie ln e ce a tru m srk ty c z n e j c z ę ś c i N orw egii w o k re sie od X I /? / do trades XJY w. J e s t to o sta tn ie z m iast śred n io w iecz n ej Ncwwegll» k td re dotąd n ie z o sta ło zidwityfLkowane i poddane badaniom arch eo lo g iczn y m .
P r a c e rozpoznaw cze / w ie rc e n ia 1 so n d a śe / p r z p ro w a d z o n o w 1975 r . 1 1953 r , o k r e ś la ją c z a się g zalegania w arstw kulturow ych 1 m ie jsc a ic h n a jle p s z e g o zachow ania. W se zo n ie 1966 o d sło n ięto 39 та2 otw ie r a ją c 6 wykopów. T rz y zlokalizow ano n a k ulm inacji półw yspu, pom iędzy dw iem a zatokami* spodziew ając się tam najw iększego z a g ę sz c z e n ia zabudowy. P o z o sta łe 3 w ykopy m iały um ośllw ić dokładne o k re śle n ie po łudniowej g ra n ic y oeady. W tym se zo o le p r a c e w ykopaliskow e doprow adzono do poziom u w yratow anego w stę p ni« na p o czątek XIV w.
U zyskane wyniki wskazują* Se o d kryte śla d y o se d n letw a m a ją c h a ra k te r niespotykany (ta innych sta n o w isk ach ark ty czn y ch z o k re so średniow iecza* k t f r e b y ty bez w yjątku osadam i jednodworczym L, W S to rv ig a n , w ystępow anie n a kolejnych po zio m ach kilku g ę s to posadow ionych budynków nstaw ianych k& tdorazow o według jed n o liteg o sc h em atu / p a s y p ro sto p a d łe do b rzeg u m o r z a /, śla d y w yepecjalircw anego r z e m io s ła /azkutnictw o* szew stw o 1 obróbka k a m ls ila m ydlanego/ o ra z n ag ro m ad zen ie Im portów s A nglii, N iem iec 1 N iderlandów św ia d czą o odkryciu o sa d y o c h a ra k te rz e " m ie jsk im " . Dane te* ja k te ś in fo rm a c je toponom aetyczne* to p o g ra ficzne i g eograficzne p ozw alają p rz y ją ń 4 e badane stanow isko rz e c z y w iś c ie k ry je p o z o sta ło śc i śre tk tio w łe c z - nego V igan.
P r a c e w ykopaliskow e będą kontynuowane. S U D A N
STARA DON GOLA p o lsk a S tacja A rc h eo lo g ii K ościół n a P ia u le K rz y ta S ró d z le m iu m o rsk ie j UW
w K airze
N ,
W badaniach u d ział w z ię li: d r Sfefan Jakot&elsfcl /Z A S PA N / ■ Id tfo w n ik wykqsaJlak, d r W łodzim ierz Godiewekl /M uzeum N a r o dowe w W arszaw ie/* m g r Bogdan Z n raw sld fZA& P A N /, m gr L idia D om aszew lcz - archeolodzy; d r In t. Stanisław M edeksza - a rc h i - tek i, m g r E l t u e ta Wanot /P ra c o w n ia F o to g ra m e trii P P P K Z / - geodeta* Ja c e k Kucy - fb to g rsf, Z e stro n y S n d aśsld ej S łu ib y S ta ro - śy tn o ś c l - in sp e k to r B aU kir M. A l-A m in. D z ie w ię tn a sty sezon b a- daA /2 3 .0 1 , * 1. 0 3 . 1965/. P row adzono p ro sp e k c ję teren u końce* ejS p o lsk ie j or&z w ykopaliska n a stanow isku K ościół na P ’airie K rzy ta.
1« Stanow isko K ościół n a p in n ię K ra y ią
Kontynuacja prac* dania w ykopaliskow e o b jęły północną c z ę ść “radów li. Ukodczono o d słan ian ie 1 do kum entow anie całego w n ętrza. Z w yjątkiem dwóch granitow ych kolutnh / o w ysokości 5* 60 m ląc t a l e t bem rnŁ/
