Andrzej Kola,Wiesława
Matuszewska-Kola,Ryszard
Boguwolski
Kałdus, pow. Chełmno
Informator Archeologiczny : badania 5, 177-178
- ITT
Blorąo pod uwagę wyniki sondaży, trzeb a p rz y ją ć , żo wydma by ł a z a ję t a pod osadnlotwo wozosnośrodnlowloozno, przy osyn warstwa kulturowa b yła sspowno stosunkowo olonka i s r a o jl położenia na sto ku z o sta ła zniszczona przez e ro z ję ? Ceramika wczesnośredniowieczna, uzyskana wyłącznie we fragmentaoh, pozwala datować stanowisko na XII-* X III w? Na stanow iska nie p lan u je s i ę dalszych badań?
KAŁDUS, pcw? Chełmno Katedra A rch eologii Uniwersytetu M ikołaja Kopernika w Toruniu Badania prow adzili mgr Andrzej Kola /au to r spraw ozdania/ oraz mgr Wiesława Mataszswska- Kola 1 mgr Ryszard Boguwolskl? Finansowało PPHN w Chełmnie? Piąty sezon badań? Stano wisko wielowarstwowe? Grodzisko 1 osada
otw arta - wozesne średniowiecze 1 osada - okres h a lsz ta c k i 1 wozeeny podokres la te ń sk i?
Badania trw ają w związku z opracowywaniem problematyki wezes- nofoudalnego ośrodka osadniczego w Chełmnie - naczelnym grodzie z ie mi ohełm lńskiej we wczesnym średniowieczu? Zlokalizowano je na te renie domniemanego przebiegu wału obronnego od d zielającego mały gró dek feud alry /stanow isko 3 / od r o z le g łe j osady obronnej /stanow isko 6 / , w o d le g ło śc i około 15 m na północ od podnóża ogromnego wału obronnego
zwanego "Górą Wawr zyńc a "?
wykop 7 x 13 m umiejscowiono równolegle do przebiegu tegoż wa łu . Ogromne rozmiary wykopu, wynikające z koniecznośol uzyskania wglądu w warstwy kulturowe, z a le g a ją c e do głębokości ponad 6 m, po
zw alały więc dotrzeć do głęboko zalegających warstw kulturowyoh sto sunkowo dużą płaszczyzną^ wykop podzielono na trmr odcinki badawcze /1 -1 1 1 / o rozmiarach 7 x 4 n?
Po zd ję c iu ziemi orn ej ukazała s i ę sz ara ziem ia, z ceramiką oraz na odoinkn I , sp alen izn ą 1 luśno zalegającym i kamieniami? Na głębokości około 50 cm, na pograniczu odolnka I I 1 I I I od słon ięto dwa s z k ie le ty bez wyposażenia? Pochodzą one najprawdopodobniej z XVII-XVIII w .; szczegółowa ich chronologia n ie j e s t możliwa do okreś^ le n ia ze względu na brak datowników?
Pogłębienie wykopu ubazało na odoinkn I olemnlenle warstwy, występowanie spalenizny oraz w iększej n iż na pozostałych odcinkach i l o ś c i zabytków ruchomych, głównie ceram iki? Ta część warstwy wyraź n ie oddzielona była od pozostałych odcinków jaeno-żółtym piaskiem ? W miarę p o głęb ian ia wykopu z a się g elennej ziemi zw iększał s i ę ,
woho-178
-dząc na odcinak środkowy / I I # / W warotwlo t e j , na głębokości ca 1,55 m w yztąplło /w południowo-zachodniej c z ę śc i wykopu/ zkuplako drobnyoh kamieni z zaprawą wapienną? Wp ro fila c h wykopu /północnym i południo wym/ lin ia graniczna ciemnej ziemi oraz plaaku ryzowała z lę oztro , wyznaczając akośnle wewnętrzny zkłon wału obronnego?
Dalzze pogłębien ie wykopu ujawniło na głębokości 155-228 cm, na odcinku I I 1 H I , dość luźne wyztępowanle kamieni, zin te rp re to wanych jako pochodzące ze zkłonu wału /kamienna powłoka w ału/, ztano- wlące jeg o ozęśó demolaoyjną? Poniżej n ich , na głębokośol 180-257 cm na odcinku I I I z twierdz ono wyztępowanle śladów jamy o środnicy oa 1 m /r e z z t k l palenlaha ? / , oztro ryzująp ej z l ę olomnym kolorem opalen iz ny w brunatnej ziem i?
Z uwagi na głębokie zalegan ie warztw wykop zawężono, ekaplo- ru jąc go d a le j rowem o rozmiarach 3 z 12 m? Ozlągnlęto w ten zpozób głębokość ca 5J90 n? Caloo, w pootaol jazn o -żó łto g o plaoku w yztąplł we wzchodnlej ozęśol wykopu na głębokości ca 5,65 n, opadając w kie runku zzehodnln?
Wztępna a n a liz a warztw kulturewyoh wykazała, lż n atrafio n o na ozęśó wału obronnego od d zielająceg o gródek feudalny od rezzty oza- dy? Zazlęg wału zwlękzzał z lę w miarę p o głęb ian ia wykopu? Chronologię wału na podzianie o e ra n lk l, można wztępnle datowaó na wiek H I , przy czym był on wykorzyztany po naprawie je z z e z e przynajmniej w połowie wieku H U . Pod wałom /od oin k l I 1 I I / ztwlerdzono warztwy ztanowląoo p o z o z tało śc l po ooadzle otw artej z okrezu wozeznośredniowlecznego, z a le g a ją c e na głę}bokośol od 2 - 2,45 m 1 u lę g ając e do głębokośol oa 3 ,6 0 - 4 n? N iż e j, aż do oaloa wyztępująoego na głębokośol od 5,60 m ztwlerdzono warztwę ozadnlozą kultury łużyokloj z okrezu h a lz z ta o k le - go 1 wozoznego podokrezu lato ń zk lego ?
Na odcinku I I I ? zajmującym obzzar majdanu gródka feudalnego, ztwlerdzono ogółom 10 warztw kulturowych - o zadni ozych odpowiada j ą - oym ohronologloznle okrezomt średniowiecznemu / H I I w ?/, wczoznośrod- nlowieozneau / H - H I w ?/, oraz wozeznolatońzklomu 1 halzztaok len u?
Badania na ztanowizku I I I w Nałduzio ujawniły wielo zzczegó- łów dotyoząoych r e l a c j i chronologicznych między pozzozogólnyml fa z a mi o zadnie twa reprezentowanymi przez warztwy kulturowe? U ściślon o da towanie gródka feudalnego na wiek H I , określono zpeoyflkę krótko trw ałego ozadnlctwa środnlowleoznego oraz wykazano lz tn lo n le otwar*- t e j , długotrw ałej ozady wozoznośrodnlowleoznej jako poprzedniczki grodu?
