Analiza rynku usług telefonii komórkowej w Polsce

(1)

Analiza rynku usług telefonii

komórkowej w Polsce

Ekonomiczne Problemy Usług nr 101, 137-147

2012

(2)

NR 746

EKONOMICZNE PROBLEMY USŁUG NR 101

2012

W IE S Ł A W M . M A Z IA R Z U n iw e rsy te t S zczeciń sk i A N A L I Z A R Y N K U U S Ł U G T E L E F O N I I K O M Ó R K O W E J W P O L S C E W p r o w a d z e n i e

R y n e k u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w P o lsc e m a ju ż 25 la t h isto rii. W ty m czasie stał się b a rd z o w a ż n y m o b sz a re m p ro w a d z e n ia d zia ła ln o śc i te le k o m u n i k a cy jn ej i d o s ta w c ą u słu g k o m u n ik a c y jn y c h d la zn aczącej części p o lsk ie g o sp o łeczeń stw a. W e d łu g ra p o rtu U rz ę d u K o m u n ik a c ji E le k tro n iczn ej (U K E ) o k o ło 84% k o n su m e n tó w d e k la ro w a ło p o sia d a n ie te le fo n u k o m ó rk o w e g o 1, co p o z w a la j u ż m ó w ić o je g o p o w sz e c h n y m w y k o rz y sta n iu . N ie sp o só b sobie w c h w ili obecnej w y o b ra z ić fu n k c jo n o w a n ia sfe ry sp o łeczn ej i g o sp o d arczej w sp ó łc z e sn e j c y w iliz a c ji b e z d o stę p u do te c h n o lo g ii te le fo n ii k o m ó rk o w ej i u słu g w niej św ia d czo n y ch . M o ż n a z atem stw ierd zić, iż dla d z isiejszeg o sp o łe c z e ń stw a te le fo n ia k o m ó rk o w a stała się p o d sta w o w y m m e d iu m k o m u n ik a c y j n y m , a u słu g i p rz e z n i ą św iad czo n e n a le ż y u z n a ć za p o d sta w o w e n a o b e c n y m p o z io m ie ro z w o ju c y w iliz a c y jn eg o ze w z g lę d u n a m o ż liw o ść w y k o rz y sta n ia ich w p ra k ty c z n ie k a ż d y m o b szarze d zia ła ln o śc i sp o łeczn ej i g o sp o d arczej. Z teg o p o w o d u k o n ie c z n e się staje z w ró c e n ie szczeg ó ln ej u w a g i n a d a lsz y ro zw ó j te le fo n ii k o m ó rk o w ej w P o lsce w k o n te k śc ie z d y n a m iz o w a n ia p o z io m u d o stę p n o ści do u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej i o b n iż e n ia p o z io m u sta w e k ta ry fo w y ch .

1 Raport o stanie rynku usług telekomunikacyjnych w Polsce w 2010 roku, Urząd Komuni

(3)

1 . C h a r a k t e r y s t y k a r y n k u u s ł u g t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j w P o l s c e 2

R y n e k u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej w P o lsce u k s z ta łto w a n y z o sta ł w dużej m ie rz e p o p rz e z d e cy zje o rg a n ó w reg u la c y jn y c h , k tó re p rz e z k ilk a la t u trz y m y w a ły o lig o p o listy c z n ą stru k tu rę te g o se k to ra k o m u n ik a c ji e le k tro n iczn ej. B y ło to k o n s e k w e n c ją p rz e d e w sz y stk im b ra k u d o stę p n y c h cz ę sto tliw o śc i ra d io w y c h w a ru n k u ją c y c h p ro w a d z e n ie d zia ła ln o śc i te le fo n ii b e z p rz e w o d o w e j, p o lity k i re g u la to ra w o b e c se k to ra te le k o m u n ik a c y jn e g o , ale ta k ż e b ra k u w iz ji ro z w o ju ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w P o lsce. Jak o p rz y k ła d n a le ż y w sk a z a ć p ro g n o z y z 1996 ro k u z a k ła d a jąc e n a ro k 20 0 5 o k o ło 5 m ilio n ó w ab o n e n tó w te le fo n ii k o m ó rk o w e j, p o d c z a s g d y w rz e c z y w isto śc i lic z b a ta p rz e k ro c z y ła zn a c z n ie 29 m ilio n ó w .

R o zw ó j te le fo n ii k o m ó rk o w ej p rz e k ro c z y ł o c z e k iw a n ia d ecy d e n tó w , d o p ro w a d z ił do z n a c z n y c h zm ia n w stru k tu rz e p o p y tu i p o d a ż y n a ry n k u u słu g te le k o m u n ik a c y jn y c h , stając się g łó w n y m czy n n ik ie m sp a d k u z a in te re so w an ia te le fo n ią stacjo n arn ą. M o ż n a o d n ieść w ra ż e n ie , iż w ła śn ie te n a sp e k t b y ł z a sa d n ic z ą p rz y c z y n ą d z ia ła ń o rg a n ó w re g u la c y jn y c h ry n k u u słu g te le k o m u n ik a c y j n y c h w P o lsce. O g ra n ic z a jąc liczb ę o p e ra to ró w do ju ż fu n k c jo n u ją c y c h n a r y n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej p o d m io tó w g o sp o d a rc z y c h , a ty m sa m y m p rz e ciw d z ia ła jąc sp a d k o w i sta w e k ta ry fo w y c h , w sw o isty sp o só b su b sy d io w a n o se k to r te le fo n ii stacjo n arn ej, p rz e d łu ż a jąc sz tu czn ie je g o cy k l życia. Z drugiej stro n y o g ra n ic z e n ie lic z b y o p e ra to ró w św ia d c z ą c y ch u słu g i te le fo n ii m o b iln ej m iało b e z p o śre d n i w p ły w n a re n to w n o ść se k to ra łą c z n o śc i m o b iln e j, co u m o ż liw ia ło sto su n k ow o sz y b k i z w ro t n a k ła d ó w p o n ie sio n y c h p rz e z istn ie ją c e n a ry n k u p o d m io ty g o sp o d a rc z e n a b u d o w ę in fra stru k tu ry siecio w ej.

M o ż n a ta k ż e p rz y ją ć , iż p rz y ję ty m o d e l stru k tu ry p o d m io to w e j ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej w P o lsce n a w ią z y w a ł do w z o rc ó w z w ię k sz o śc i ry n k ó w te le k o m u n ik a c y jn y c h E u ro p y , g d z ie fu n k c jo n o w a ło zazw y czaj trz e c h o p e ra to ró w te le fo n ii k o m ó rk o w ej d y sp o n u ją c y c h in fra s tru k tu rą te le k o m u n ik a c y jn ą i św ia d c z ą c y ch za je j p o śre d n ic tw e m u słu g i. P o m im o ty c h d z ia ła ń (czy te ż m o ż e z a n ie c h a ń w sto su n k u do se k to ra m o b iln e g o ) ry n e k u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j n a d a l d y n a m iczn ie ró sł, a o d ro k u 20 0 5 lic z b a a b o n e n tó w te le fo n ii stacjo n arn ej z a c z ęła się zm n iejszać. N a le ż y p rz y ją ć , iż d o p iero te n fak t (a ta k ż e z m ia n a p e rso n a ln a re g u la to ra ry n k u u słu g te le k o m u n ik a c y jn y c h w P o lsce) stał się im p u lse m do zm ia n n a ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej w P olsce.

(4)

W r o k u 2 0 0 5 k o n c e s j ę n a ś w i a d c z e n i e u s ł u g t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j i z e z w o l e n i e n a b u d o w ę s i e c i ł ą c z n o ś c i m o b i l n e j u z y s k a ł a f i r m a t e l e k o m u n i k a c y j n a P 4 , k t ó r a d o ł ą c z y ł a t y m s a m y m d o f u n k c j o n u j ą c y c h n a r y n k u o d p r a w i e 1 0 l a t o p e r a t o r ó w t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j z n a n y c h p o d m a r k a m i O r a n g e , P l u s , E r a . P o j a w i e n i e s i ę n o w e g o p o d m i o t u , k t ó r y b a r d z o i n t e n s y w n i e r o z p o c z ą ł d z i a ł a n i a m a j ą c e n a c e l u z d o b y c i e a b o n e n t ó w n a r y n k u o s t o s u n k o w o w y s o k i m p o z i o m i e n a s y c e n i a u s ł u g a m i , s p o w o d o w a ł o w z r o s t d y n a m i k i k o n k u r e n c y j n o ś c i w e w n ą t r z s e k t o r a t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j . O p e r a t o r P 4 z a o f e r o w a ł k l i e n t o m i n t e r e s u j ą c e p o d w z g l ę d e m c e n o w y m , j a k o ś c i o w y m i o r g a n i z a c y j n y m r o z w i ą z a n i a u s ł u g o w e , k t ó r e d o t y c h c z a s n i e b y ł y d o s t ę p n e n a p o l s k i m r y n k u u s ł u g t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j . A t r a k c y j n o ś ć o f e r t y p r z e ł o ż y ł a s i ę n a s z y b k i w z r o s t l i c z b y a b o n e n t ó w i p o s t r z e g a n i e t e g o o p e r a t o r a j a k o t e c h n o l o g i c z n e g o l i d e r a . N a d z i a ł a n i a k o n k u r e n c y j n e p o z o s t a ł y c h p o d m i o t ó w ś w i a d c z ą c y c h u s ł u g i t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j n i e t r z e b a b y ł o d ł u g o c z e k a ć , n a c z y m s k o r z y s t a l i p r z e d e w s z y s t k i m k o n s u m e n c i u s ł u g . R o k 2 0 0 5 b y ł s w o i s t ą c e z u r ą c z a s o w ą . O d t e g o m o m e n t u m o ż n a m ó w i ć o s t o s u n k o w o w y s o k i m p o z i o m i e k o n k u r e n c y j n o ś c i r y n k u u s ł u g t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j w P o l s c e , a l e d z i a ł a n i a m a j ą c e n a c e l u d a l s z e j e j p o b u d z a n i e b y n a j m n i e j n i e o g r a n i c z y ł y s i ę t y l k o d o t e j d a t y . J u ż w r o k u 2 0 0 7 k o n c e s j ę n a ś w i a d c z e n i e u s ł u g t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j i z e z w o l e n i e n a b u d o w ę s i e c i ł ą c z n o ś c i m o b i l n e j u z y s k a l i o p e r a t o r z y t e l e k o m u n i k a c y j n i M o b y l a n d o r a z C e n t e r N e t M o b i l e , k t ó r z y t r z y l a t a p ó ź n i e j w e w s p ó ł p r a c y z b u d o w a l i i n f r a s t r u k t u r ę s i e c i o w ą t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j n o w e j g e n e r a c j i o p a r t ą n a t e c h n o l o g i i L T E (L o n g Term E v o  lution). T a i n w e s t y c j a s t a ł a s i ę p r z y c z y n k i e m d o d y n a m i c z n e g o r o z w o j u k o n k u r e n c j i o c h a r a k t e r z e i n f r a s t r u k t u r a l n y m , b o w i e m s i e ć o p a r t a n a t e c h n o l o g i i L T E m a p a r a m e t r y j a k o ś c i o w e t r a n s m i s j i s y g n a ł u r a d i o w e g o n a b a r d z o w y s o k i m p o z i o m i e o r a z p o z w a l a ś w i a d c z y ć n o w e , i n n o w a c y j n e u s ł u g i t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j n i e d o s t ę p n e w d o t y c h c z a s w y k o r z y s t y w a n y c h t e c h n o l o g i a c h . K o l e j n y e t a p r o z w o j u k o n k u r e n c j i n a r y n k u u s ł u g t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j z w i ą z a n y j e s t z p o j a w i e n i e m s i ę o p e r a t o r ó w w i r t u a l n y c h 3 . P i e r w s z e p o d m i o t y g o s p o d a r c z e f u n k c j o n u j ą c e n a z a s a d a c h o p e r a t o r a w i r t u a l n e g o r o z p o c z ę ł y d z i a ł a l n o ś ć k o m e r c y j n ą w g r u d n i u 2 0 0 6 . Z d o s t ę p n y c h d a n y c h z p o c z ą t k u 2 0 1 1 r o k u w y n i k a , i ż p o z w o l e n i a n a ś w i a d c z e n i e u s ł u g t e l e k o m u n i k a c y j n y c h w c h a

3 Termin „operator wirtualny” oznacza podmioty gospodarcze niedysponujące własną in frastrukturą telekomunikacyjną i świadczące usługi telefonii komórkowej w oparciu o sieci będą ce własnością innych operatorów.

(5)

ra k te rz e o p e ra to ró w w irtu a ln y c h p o sia d a ło aż 312 p o d m io tó w g o sp o d a rc z y c h 4. Z n a k o m ita w ię k sz o ść z n ic h n ie p o d ję ła je s z c z e d z iałaln o ści, a te p o d m io ty g o sp o d a rc z e , k tó re to u c z y n iły , n ie o sią g n ę ły ja k d o ty ch czas z n a c z ą c y c h su k c e sów . D la k ilk u z n ic h p ró b a św ia d c z e n ia u słu g n a ry n k u te le fo n ii k o m ó rk o w ej z a k o ń c z y ła się p o rażk ą.

T ru d n o je d n o z n a c z n ie ocen ić, ja k i w p ły w n a k o n k u re n c y jn o ść ry n k u u słu g te le k o m u n ik a c y jn y c h m iało p o ja w ie n ie się n a n im o p e ra to ró w w irtu aln y ch . Z p e w n o ś c ią s w o ją o b e c n o ś c ią stw o rz y ły k o n su m e n to m d o d a tk o w e m o ż liw o śc i w y b o ru , a istn ie ją c y n a ry n k u o p e ra to rz y in fra stru k tu ra ln i z m u sz e n i z o sta li do re d u k c ji m a rż y zy sk u . M a ją c je d n a k n a u w a d z e d o św ia d c z e n ia w y n ik a ją c e z o b se rw a c ji te le k o m u n ik a c y jn y c h ry n k ó w k ra jó w U n ii E u ro p e jsk ie j, n a le ż y p rz y ją ć , iż h is to ria fu n k c jo n o w a n ia w irtu a ln y c h o p e ra to ró w te le k o m u n ik a c y j n y c h w P o lsce je s z c z e się n ie k o ń c z y i m o ż n a o czek iw ać, że p o p ie rw sz y c h n ie p o w o d z e n ia c h p o ja w ią się n o w e k o n c e p c je p ro w a d z e n ia d zia ła ln o śc i o p e ra to rsk ie j, k tó re u c z y n ią tę fo rm ę św ia d c z e n ia u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j a tra k c y jn ą z p u n k tu w id z e n ia re n to w n o śc i. K w e stia k sz ta łto w a n ia się ro z w o ju o p e ra to ró w w irtu a ln y c h n a ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej w P o lsce z o stan ie o m ó w io n a w d alszej części arty k u łu .

R o z p a tru ją c k o n k u re n c y jn o ść ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w P olsce, w a rto zazn a cz y ć , iż p o ja w ił się n o w y o p e ra to r in fra stru k tu ra ln y św ia d c z ą c y h u rto w y d o stęp do sieci b e z p rz e w o d o w e j. T y m sam y m stw o rz o n e z o sta ły w a ru n k i do k o n k u ro w a n ia ta k ż e cen am i d o stę p u do in fra stru k tu ry w a ru n k u jącej łą c z n o ść k o m ó rk o w ą.

R y n e k u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w P o lsce j a k n a w a ru n k i k ra jo w e n a le ż y u z n a ć za k o n k u re n c y jn y . P o z io m k o n k u re n c ji, j a k ju ż w sp o m n ia n o p o w y żej, je s t k o n s e k w e n c ją n a sy c e n ia ry n k u i p o ja w ie n ia się n o w y c h p o d m io tó w św iad

czących usługi telefonii kom órkow ej. W arto zatrzym ać się n a d p ierw szym z ty c h czynników . W ed łu g rap o rtu E lectronic C om m unications M ark et Indicators p o zio m penetracji ry n k u usłu g telefonii kom órkow ej w P olsce n a k oniec 2010 ro k u w y n o sił 110,8% , co plasow ało P olskę n a 20. m iejscu w śró d k rajó w U n ii E u ro p ej skiej, je d n a k znacznie poniżej średniej dla całej U nii, k tó ra w y n o si 124,5% 5.

4 Lista operatorów wirtualnych na 2 lutego 2011 roku, UKE, www.uke.gov.pl (15.03.2011).

5 http://ec.europa.eu/information_society/digital-agenda/scoreboard/docs/pillar/electronic_ communications.pdf (15.03.2011).

(6)

W e d łu g ra p o rtu U rz ę d u K o m u n ik a c ji E le k tro n ic z n ej p o z io m p e n e tra c ji ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w P o lsc e n a k o n ie c 2 0 1 0 ro k u o siąg n ął 123,2% . R ó ż n ic a je s t w y n ik ie m p rz y ję c ia w o b u ra p o rta c h o d m ie n n y c h z a ło ż e ń w m e to d o lo g ii lic z e n ia p e n e tra c ji. W k a ż d y m je d n a k ra p o rc ie p o z io m p e n e tra c ji w y n o si p o n a d 100% , co o zn acza, że k a ż d y sta ty sty c z n y P o la k p o w in ie n m ieć te le fo n k o m ó rk o w y . N a le ż y w n o sić, iż n ie p o s ia d a ją go o so b y n ie z a m o ż n e lub n ie c h ę tn e tej n o w ej te c h n o lo g ii k o m u n ik a c ji. P o z y sk a n ie n o w y c h ab o n e n tó w z a te m m o ż liw e je s t ty lk o z g ru p y osó b o n isk im statu sie m a te ria ln y m lub k o s z te m in n y c h p o d m io tó w g o sp o d a rc z y c h św ia d c z ą c y ch n a ry n k u u słu g i te le fo n ii k o m ó rk o w e j.

A b y ocen ić, ja k ie p rz y ro sty ro c z n e p o z io m u p e n e tra c ji ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j s ą m o ż liw e do o sią g n ię c ia n a ry n k u p o lsk im , w a rto p rz e a n a li z o w a ć dan e h isto ry c z n e . W ta b e li 1 p rz e d sta w io n a zo sta ła lic z b a u ż y tk o w n ik ó w o ra z p e n e tra c ja ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej w P o lsce w p o sz c z e g ó ln y c h latach.

Tabela 1 Liczba użytkowników i penetracja rynku usług telefonii komórkowej w Polsce

w poszczególnych latach

Lp. Lata

Liczba użytkowników telefonii komórkowej w Polsce

(w mln)

Penetracja rynku usług telefonii komórkowej w Polsce

(w %) 1. 2005 29,20 76,40 2. 2006 36,70 96,30 3. 2007 41,39 108,60 4. 2008 43,93 115,20 5. 2009 44,81 117,40 6. 2010 46,95 123,20

Źródło: Raport o stanie rynku usług telekom unikacyjnych w Polsce w 2010 roku, U rząd Komunikacji Elektronicznej, W arszawa 2011.

Z ta b e li w y n ik a , iż p rz y ro s t lic z b y a b o n e n tó w w o sta tn ic h trz e c h la ta c h u le g ł z n a c z n em u sp o w o ln ien iu . P o n a d to z e sta w ie n ie d a n y c h p rz e d sta w io n y c h w ta b e li z in fo rm acją, iż ty lk o 15% m ie sz k a ń c ó w P o lsk i n ie p o sia d a te le fo n u k o m ó rk o w e g o , u k a z u je , że p o te n c ja ł ry n k u w y ra ź n ie się zm n iejsza, co n ie je s t d o b rą w ia d o m o ś c ią dla o p e rato ró w , z w ła sz c z a ty c h d o p iero w c h o d z ą c y c h n a ry n ek .

(7)

Analizując rynek usług telefonii komórkowej w Polsce, warto odnieść się

także do jego struktury podmiotowej. Na rynku usług telefonii komórkowej

w Polsce na koniec grudnia 2010 roku prowadziło działalność 21 podmiotów

gospodarczych (7 operatorów infrastrukturalnych i 15 firm o statusie operatora

wirtualnego) o bardzo zróżnicowanym udziale rynkowym. Wszyscy oni wy

generowali przychody z rynku detalicznego o wartości blisko 19 miliardów

złotych, co w 99,8 % było zasługą operatorów infrastrukturalnych6. W tabelach

2 i 3 przedstawiona została struktura rynku usług telefonii komórkowej w Pol

sce. W pierwszej z tabel zaprezentowano udziały operatorów w rynku, uwzględ

niając liczbę abonentów, natomiast w drugiej przedstawiono udziały operatorów

w rynku według kryterium przychodów.

Tabela 2 Udziały operatorów pod względem liczby abonentów w 2010 roku

Lp. Operator telefonii komórkowej Udział w rynku (w %) 1. P T K Centertel (Orange) 30,5 2. Polkomtel (Plus) 29,9 3. PTC (T-Mobile) 27,6 4. P4 11,0 5. Pozostali 1,0

Źródło: Raport o stanie rynku usług telekomunikacyjnych w Pol sce w 2010 roku, Urząd Komunikacji Elektronicznej, W arszawa 2011.

Tabela 3 Udziały operatorów pod względem przychodów w 2010 roku

Lp. Operator telefonii komórkowej Udział w rynku (w %) 1. Polkomtel (Plus) 32,7 2. P T K Centertel (Orange) 31,4 3. PTC (T-Mobile) 29,5 4. P4 6,1 5. Pozostali 0,2

Źródło: Raport o stanie rynku usług telekomunikacyjnych w Pol sce w 2010 roku, Urząd Komunikacji Elektronicznej, W arszawa 2011.

(8)

Z p rz e d sta w io n y c h ta b e l w y n ik a , iż o p e ra to rz y , k tó rz y fu n k c jo n u ją n a ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w P o lsce o d k ilk u lat, z d o m in o w a li rynek. O p e ra to r P4 p ró b u je w y w a lc z y ć d la sieb ie u d z ia ł w ry n k u p o p rz e z b a rd zo atra k c y jn e o fe rty u słu g o w e i w cią g u 5 la t d zia ła ln o śc i p o z y sk a ł 11% o g ó łu ab o n en tó w . P o z o sta li o p e ra to rz y p ra k ty c z n ie n ie s ą w id o c z n i n a ry n k u . Jeśli c h c ą zaistn ie ć n a ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej n a dłużej i czerp ać z n ieg o w y m ie rn e k o rz y śc i fin an so w e, m u s z ą p o d ją ć ra d y k a ln e działan ia, k tó re p rz e ła m ią h e g e m o n ię p o te n ta tó w ry n k u p o lsk ieg o .

2 . K i e r u n k i r o z w o j u r y n k u u s ł u g t e l e f o n i i k o m ó r k o w e j w P o l s c e

R o z w a ż a ją c k w e stie p e rsp e k ty w ro z w o ju ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej w P o lsce, n a le ż y p rz e a n a lizo w a ć go w u ję c iu p o d m io to w y m i p rz e d m io to w y m . B io rą c p o d u w a g ę asp e k t p rz e d m io to w y , n a le ż y zad a ć p o d sta w o w e p y ta n ie, cz y n a p o lsk im ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j je s t je s z c z e m ie jsc e n a d o d a tk o w y c h o p erato ró w . D o n ie d a w n a g łó w n y m cz y n n ik ie m o g ra n ic z a jąc y m p o ja w ie n ie się n o w y c h o p e ra to ró w łą c z n o śc i b e z p rz e w o d o w e j b y ł b ra k d o stę p n y c h c z ę sto tliw o śc i ra d io w y ch .

O b ecn ie w w a ru n k a c h c y fry z a cji p ra k ty c z n ie w szelk iej tra n sm isji rad io w ej z w a ln ia się z n a c z n a lic z b a c z ę sto tliw o śc i, k tó re m o g ą b y ć w y k o rz y sta n e m ię d z y in n y m i n a p o trz e b y te le fo n ii k o m ó rk o w e j. P rz y k ła d o w o ty lk o p rz e jśc ie z te le w iz ji an alo g o w ej n a c y fro w ą z w a ln ia o koło 80% cz ę sto tliw o śc i ra d io w y ch , k tó re s łu ż ą o b ecn ie te le w iz ji7. W arto ta k ż e d o d ać, że n o w e te c h n o lo g ie p o z w a la ją w y k o rz y sta ć do św ia d c z e n ia u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w ię k sz y zak res cz ę sto tliw o śc i ra d io w y c h , n iż b y ło to m o ż liw e do tej pory.

P o w y żej z a p re z en to w a n e k w e stie sp raw iają, iż d o stęp do c z ę sto tliw o śc i ra d io w y c h n ie j e s t ju ż ta k s iln ą b a rie rą o g ra n ic z a ją c ą liczb ę o p e ra to ró w n a r y n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j. W sk a z u je n a to z n a c z n a lic z b a p rz e ta rg ó w n a cz ę sto tliw o śc i ra d io w e p rz e p ro w a d za n e n a p o trz e b y in n y c h fo rm d z iałaln o ści te le k o m u n ik a c y jn e j. M o ż n a z a te m u zn ać, iż w n a jb liż sz y c h k ilk u la ta c h m o ż li w e b y ło b y p rz y z n a n ie n o w y m o p e ra to ro m z e z w o le ń n a b u d o w ę i e k sp lo atację sieci te le fo n ii k o m ó rk o w e j. Z p e w n o ś c ią k o n ie c z n a b ę d z ie ro z b u d o w a in fra

7 http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/09/1595&format=HTML (15.03.2011).

(9)

stru k tu ry te le fo n ii k o m ó rk o w e j, b o w ie m p o te n c ja ł istn ie ją c y c h sieci p rz y d y n a m ic z n y m w z ro śc ie ru c h u te le k o m u n ik a c y jn e g o m o ż e n ie b a w e m o k azać się n ie w y sta rc z ają c y . W tej k w e stii n ie m a ż a d n y c h w ątp liw o ści.

P ro b le m e m d y sk u sy jn y m je s t k w e stia , k to p o w in ie n o trz y m y w a ć z w a ln ia n e często tliw o ści. O c z y w iste je s t, że w p rz e ta rg a c h p a rty c y p o w a ć p o w in n i o p e ra to rz y d o ty ch czas p ro w a d z ą c y d z ia ła ln o ść n a ry n k u , k tó rz y o trzy m an e c z ę sto tliw o śc i p rz e z n a c z ą n a ro z b u d o w ę p o te n c ja łu u słu g o w e g o . N a to m ia s t w ą tp liw o ści m o ż e b u d z ić k w e stia p rz y d z ia łu c z ę sto tliw o śc i ra d io w y c h p o d m io to m g o sp o d a rc z y m , k tó re c h c ia ły b y d o p iero p o d ją ć d z ia ła ln o ść n a ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j. T a w ą tp liw o ść w y n ik a z, o m aw ian eg o ju ż p o w y ż e j, sto su n k o w o w y so k ie g o p o z io m u p e n e tra c ji ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w P olsce.

A n a liz u ją c dan e p rz e d sta w io n e w ta b e li 1, m o ż n a z w ró cić u w ag ę, iż p o z io m n a sy c e n ia ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w n ie k tó ry c h p a ń stw a c h U n ii E u ro p ejsk iej je s t o p o n a d 40 p u n k tó w p ro c e n to w y c h w y ż sz y n iż w P o lsce. M o że to św ia d c z y ć o istn ie n iu z n a c z n y ch m o ż liw o śc i w z ro s tu lic z b y a b o n e n tó w n a p o lsk im ry n k u , n a w e t p rz y u w z g lę d n ie n iu ró ż n ic w p o te n c ja le ek o n o m ic z n y m g o sp o d a rstw d o m o w y c h i p rz e d się b io rstw . N iem n iej je d n a k trz e b a d odać, iż b a d a n ia ry n k o w e w ty m za k re sie d o ty c h c z a s n ie b y ły p ro w a d z o n e i p rz e d p o d ję c ie m d e c y z ji o z w ię k sz e n iu lic z b y o p e ra to ró w in fra stru k tu ra ln y c h w arto , ab y

re g u la to r ry n k u d y sp o n o w a ł sto so w n y m i in fo rm acjam i.

Z a g łó w n e z a g ro ż e n ie p rz y w y d a w a n iu z e z w o le ń n a b u d o w ę sieci te le fo n ii k o m ó rk o w e j u z n a je się sy tu ację, w k tó rej o p e ra to r n ie b ę d z ie w stan ie w y p e łn ić w a ru n k ó w z e z w o le n ia, n ie w y b u d u je sieci, a ab o n e n c i k o rz y sta ją c y z je g o u słu g n ie b ę d ą w stan ie rea liz o w a ć p o łączeń . W y d a je się, iż s ą to z a g ro ż e n ia z b y t w y o lb rz y m io n e . P rzed e w sz y stk im k a ż d y p o d m io t d e c y d u ją c y się n a ta k k o s z to w n e p rz e d się w z ięc ie , ja k im je s t b u d o w a in fra stru k tu ry siecio w ej, m a św ia d o m o ść ry z y k a i p o sia d a b u sin e ss p lan , g d z ie z o sta ły u w z g lę d n io n e w sz y stk ie a sp e k ty ek o n o m iczn e. G d y b y fa k ty c z n ie w e jśc ie n a ry n e k sk o ń c z y ło się p o ra ż k ą, to w p rz y p a d k u p rz e d się w z ięć te le fo n ii k o m ó rk o w e j n ie g ro z i to ża d n y m i p o w a ż n y m i k o n se k w e n c ja m i d la ry n k u . Istn ie ją c e n a ry n k u p o d m io ty g o s p o d arcze św iad czące u słu g i te le fo n ii k o m ó rk o w e j z c a łą p e w n o ś c ią b ę d ą z a in te re so w an e p rz e ję c ie m in fra stru k tu ry siecio w ej (tan iej, b o w ie m p o ch o d zącej z m a sy u p a d ło śc io w e j), n a to m ia st p rz y d z ie lo n e c z ę sto tliw o śc i re g u la to r m o ż e p o w tó r n ie sk ie ro w a ć do p rz e targ u . N a to m ia st a b o n en ci s ą po p ie rw sz e d o stateczn ie c h ro n ie n i p rz e z z a p isy P ra w a te le k o m u n ik a c y jn e g o , a p o d ru g ie k a ż d y o p e ra to r te le fo n ii k o m ó rk o w e j ch ętn ie z e ch ce ic h p rzejąć. D lateg o n a le ż y p o stu lo w ać,

(10)

ab y w m ia rę z w a ln ia n ia c z ę sto tliw o śc i ra d io w y c h o rg a n iz o w a ć p rz e ta rg i i k ie ro w a ć j e n a ry n ek . T a k ie p o stę p o w a n ie daje z n a c z ąc e k o rz y śc i e k o n o m iczn e (np. d a ls z ą o b n iżk ę o p ła t ta ry fo w y c h , zn ac z n e o p łaty o p e ra to ró w za o trzy m an e cz ę sto tliw o śc i ra d io w e ) o raz o rg a n iz a c y jn e (w ię k sz e p o k ry c ie k ra ju sieciam i te le fo n ii k o m ó rk o w e j). O cz y w iśc ie m o że się w p e w n y m m o m e n c ie p o ja w ić n a ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j w P o lsc e zja w isk o n a sy c e n ia o p e rato ram i i d alsze ic h k re o w a n ie n ie b ę d z ie ra c jo n a ln e . N ie m n ie j je d n a k n a le ż y p rz y ją ć , iż ry n e k ta k ż e w sy tu a c ji n a d m ia ru o p e ra to ró w te le k o m u n ik a c y jn y c h zn a jd z ie k o rz y stn e ro zw iązan ie.

Ju ż obecnie p o ja w ia ją się inform acje o p la n a c h p o d m io tó w g o sp o d arczy ch św iad czący ch u słu g i telefo n ii k om órkow ej w P o lsce o dnośnie do p rzejęć firm k o n k u ren cy jn y ch . W p rzy szło ści zap ew n e p o jaw i się sytuacja, g d y operatorzy, chcąc p o p raw ić ren to w n o ść sektora telefo n ii ko m ó rk o w ej, p o p rzez działania k o n solidacyjne zm niejszać b ę d ą liczbę p o d m io tó w g ospodarczych. Z atem k w estie d o tyczące liczb y o p erato ró w n a ry n k u nale ż y zostaw ić działan iu p ra w rynku.

P o d o b n ie sy tu a c ja p rz e d sta w ia się w o d n ie sie n iu do o p e ra to ró w w irtu a l n y c h , k tó ry c h je s t z n a k o m ita w ię k sz o ść n a ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j. N ie m n ie j je d n a k , ja k ju ż w sp o m n ia n o p o w y ż e j, ic h u d z ia ł w lic z b ie k lie n tó w n a p o lsk im ry n k u stan o w i n ie sp e łn a 1%. D o św ia d c z e n ia z ry n k ó w te le k o m u n ik a c y jn y c h in n y c h p a ń stw w sk a z u ją , że u d z ia ł o p e ra to ró w w irtu a ln y c h m o że o s c y lo w ać w o k ó ł 10% . P rz e d się w z ię cia te le k o m u n ik a c y jn e o c h a rak terze w irtu a l n y m s ą sto su n k ow o ła tw e do re a liz a cji, p o n ie w a ż p ra k ty c z n ie n ie is tn ie ją z n a czące b a rie ry o g ra n ic z a jąc e m o ż liw o ść p o d ję c ia d zia ła ln o śc i te le k o m u n ik a c y j nej (tru d n o w d z ia ła ln o śc i g o sp o d arczej za z n a c z n ą b a rie rę u z n a ć 500 euro o p ła ty za z e z w o le n ie n a św iad czen ie u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej).

B ra k isto tn y c h b a rie r w e jśc ia sp o w o d o w a ł m a so w e w y stę p o w a n ie p o d m io tó w g o sp o d a rc z y c h o z e z w o le n ie n a d z ia ła ln o ść te le k o m u n ik a c y jn ą b e z a n a liz y re n to w n o śc i te g o p rz e d się w z ięc ia . D lateg o n a ry n k u p o lsk im p o d ję ło d z ia ła l n o ść m niej n iż 10% p o d m io tó w p o sia d a ją c y c h sto so w n e z e z w o le n ia, a k ilk a ju ż d zia ła ln o śc i zap rzestało . W y d a je się je d n a k , że p rz e d o p e ra to ra m i w irtu a ln y m i k s z ta łtu ją się c iek aw e p e rsp e k ty w y ro zw o ju . M u s z ą je d n a k , w z o re m z a c h o d n ic h o p e rato ró w , szu k ać sy n e rg ii p o m ię d z y d z ia ła ln o śc ią p o d s ta w o w ą a d z ia ła ln o ś c ią tele k o m u n ik a c y jn ą .

D y w a g a c ji z w ią z a n y ch z fu n k c jo n o w a n ie m ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó r k o w ej n ie m o ż n a o d n o sić ty lk o do ak tu aln ej sy tu acji. T e n o b sz a r u słu g o w y p rz e c h o d z i p e rm a n e n tn ą e w o lu cję i tru d n o j e s t je d n o z n a c z n ie o k reślić, ja k ie

(11)

b ę d z ie je g o o b licze w p e rsp e k ty w ie k ilk u n a jb liż sz y c h lat. W c ią ż p rz y b y w a fo rm ak ty w n o śc i c z ło w iek a, w k tó ry c h p a rty c y p o w a ć m o że te le fo n ia k o m ó rk o w a. Jesz c z e k ilk a la t te m u zak res u słu g re a liz o w a n y c h p rz e z o p e ra to ró w łą c z n o ści b e z p rz e w o d o w e j o g ra n ic z a ł się do p o łą c z e ń te le fo n ic z n y c h i k ró tk ic h in fo r m a c ji te k sto w y c h (S M S ). O b e c n ie p o ja w iły się m o ż liw o śc i u słu g o w e zw iązan e z p rz e sy ła n ie m tre śc i m u ltim e d ia ln y c h , św ia d c z e n ie m b ez p rz e w o d o w e j tra n s m isji d a n y c h w sie c ia c h k o m p u te ro w y c h cz y re a liz a c ją tra n sa k c ji fin an so w y ch .

P o ja w ia ją się n o w e u słu g i, k tó ry c h św ia d c z e n ie w y c h o d z i p o z a se k to r te le fo n ii k o m ó rk o w e j, co w ią ż e się k o n ie c z n o ś c ią k o o p eracji. N a jle p sz y m p rz y k ła d e m s ą tutaj tra n sa k c je fin a n so w e re a liz o w a n e za p o śre d n ic tw e m te le fo n u k o m ó rk o w e g o c z y te le w iz ja w tele fo n ie k o m ó rk o w y m . O p e ra to rz y te le fo n ii k o m ó rk o w ej b ę d ą szu k ali w c ią ż n o w y c h ro z w ią z a ń u słu g o w y c h , n iem n iej je d n a k tru d n o o czek iw ać, ab y tw o rz y li ta k ż e c o n te n t u słu g o w y . D lateg o n a le ż y p rz y ją ć , iż c o raz częściej n a ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j p o ja w ia ć się b ę d ą

ró ż n e g o ro d z a ju alian se czy p o ro z u m ie n ia p a rtn ersk ie. S tru k tu ra i m o d e l ry n k u u le g n ie ty m sa m y m zn aczn ej z m ian ie, co z re s z tą ju ż o b ecn ie z a c z y n a b y ć w i doczne.

U w a g i k o ń c o w e

R y n e k u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w ej w P o lsce je s t je s z c z e sto su n k ow o m ło d y m o b sz a re m u słu g o w y m . Jeg o stru k tu ra p o d m io to w a d o p iero się k ształtu je. N a le ż y z atem sądzić, iż w p e rsp e k ty w ie k ilk u n a jb liż sz y la t p o ja w i się n a n im sze re g n o w y c h p o d m io tó w g o sp o d a rc z y c h , k tó re, sto su jąc ró ż n e ro z w ią z a n ia stra te g ic z n e i m o d e le b iz n e so w e , b ę d ą p ró b o w a ły o siąg n ąć su k ces ry n k o w y . M ając n a u w a d z e p o te n c ja ln e m o ż liw o śc i ro z w o jo w e ry n k u u słu g te le fo n ii k o m ó rk o w e j, m o ż n a w n io sk o w a ć , iż d y n a m ik a p ro c e só w ry n k o w y c h b ę d zie zn aczn a.

Literatura

http://ec.europa.eu/information_society/digital-agenda/scoreboard/docs/pillar/electro- nic_ com m unications.pdf (15.03.2011).

(12)

http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/09/1595&format=HTM L (15.03.2011).

Raport o stanie rynku usług telekomunikacyjnych w Polsce w 2010 roku, U rząd Kom u

nikacji Elektronicznej, W arszawa 2011. www.uke.gov.pl (15.03.2011).

MOBILE SERVICES MARKET IN POLAND AND PROSPECTS

FOR ITS DEVELOPMENT

Summary

Mobile services m arket in Poland is still relatively young area o f service. The structure o f economic operators is only emerging. It m ust therefore be assumed that in the next few years will be closest to the num ber o f new operators who, using a variety o f strategic solutions and business models that will attempt to achieve success. Given the potential for the development o f mobile services m arket, it can be concluded that the dynamics o f the m arket process will be significant.

Analiza rynku usług telefonii komórkowej w Polsce