po³udniowokoreañska firma w styczniu br. kupi³a 2 mln
bary³ek irañskiego kondensatu. Pierwszy ³adunek (960
tys.) trafi³ do portu Incheon w po³owie miesi¹ca. Szef MSZ
Iranu Javad Zarif powiedzia³, ¿e dotychczasowe prace
zmierzaj¹ce do powo³ania przez UE spó³ki specjalnego
przeznaczenia (Special Purpose Vehicle – SPV) postêpuj¹
wolniej ni¿ oczekiwano. Doda³, ¿e Teheran kontynuuje
wspólne dzia³ania z Bruksel¹, zmierzaj¹ce do powo³ania
spó³ki, ale zarazem nie bêd¹ bezczynnie czekaæ i szukaj¹
wspó³pracy z innymi pañstwami. W kontekœcie SPV
ambasador Iranu w Warszawie Masud Edrisi Kermanszahi,
w wywiadzie udzielonym Rzeczpospolitej, powiedzia³:
obiecywano, a nic nie zrobiono [...]. Europejczycy staraj¹
siê przykryæ to, ¿e nic nie mog¹. Zarazem szwajcarskie
ministerstwo handlu og³osi³o, ¿e pracuje nad
ustanowie-niem niezale¿nego systemu p³atniczego (Financial Action
Task Force – FATF), który ma umo¿liwiæ Iranowi handel.
W tym celu szwajcarskie banki bêd¹ poœredniczyæ w
trans-ferze œrodków p³atniczych z krajów trzecich do Iranu. Ca³y
proces odbywa siê za zgod¹ USA (Departamentu
Skar-bu) i dotyczy np. transakcji sprzeda¿y ropy do pañstw,
któ-re uzyska³y czasow¹ zgodê na handel. Z kolei rzecznik
komisji parlamentarnej ds. energii Asadullah Gharekhani
poinformowa³, ¿e bud¿et na najbli¿szy rok bêdzie
elastycz-ny przez wzgl¹d na sankcje USA i limity na eksport ropy.
Brane bêd¹ pod uwagê ró¿ne scenariusze dotycz¹ce
wolu-menu eksportowanej ropy wobec ceny 54 USD za bary³kê.
Zjednoczone Emiraty Arabskie. Z prac w Iranie
zre-zygnowa³o PGNiG i przenios³o swoje biuro do
Zjednoczo-nych Emiratów Arabskich. Jednoczeœnie w grudniu ub.r.
PGNiG wygra³o konkurs na prace w emiracie Ras Al
Kha-imah i w styczniu br. podpisa³o umowê z Al KhaKha-imah
Petroleum Authority i Rak Gas LLC. Blok licencyjny
obej-muje obszar 619 km
2. Umowa o podziale zysków i
kosz-tów zak³ada trzy 2-letnie okresy poszukiwañ, a nastêpnie
30-letni¹ produkcjê. Wed³ug danych OPEC Zjednoczone
Emiraty Arabskie maj¹ zasoby 98 mld bary³ek ropy
nafto-wej (dziennie wydobywaj¹ 3 mln bary³ek) i 6 bln m
3gazu
ziemnego (z których w ub.r. uzyska³y 54 mld m
3).
Chiny. W 2012 r. Ministerstwo Zasobów Naturalnych
przyzna³o 19 bloków koncesyjnych 16 prywatnym firmom
i zapowiedzia³o przeprowadzenie w 2017 r. przegl¹du
postêpu prac w obszarach tych koncesji. Poniewa¿
aktyw-noœæ prywatnych firm zosta³a uznana za niewystarczaj¹c¹,
ministerstwo podjê³o decyzjê o przyznaniu wszystkim
koncesjobiorcom dodatkowych 12 miesiêcy na dalsze
pra-ce. Na pocz¹tku br. zostanie wykonany kolejny przegl¹d
wyników prac, ale ju¿ wiadomo, ¿e ¿adna z prywatnych
firm nie wywi¹za³a siê z zadeklarowanego w koncesji
pro-gramu. Dlatego ministerstwo zasobów naturalnych podjê³o
decyzjê o zmniejszeniu rozmiarów bloków koncesyjnych
na gaz w formacji ³upkowej. Obszar koncesyjny zostanie
zmniejszony proporcjonalnie do wykonanych prac i
zain-westowanych œrodków: minimum zosta³o okreœlone na
poziomie 2 otworów na ka¿de 500 km
2i 4,4 tys. USD na
ka¿dy km
2. Z kolei firmy nieoficjalnie podnosz¹ zarzut, ¿e
najlepsze bloki koncesyjne dosta³y firmy pañstwowe,
PetroChina i Sinopec, a obszary przyznane prywatnym
fir-mom maj¹ najs³absze prognozy. W 2018 r. produkcja gazu
z ³upków mia³a wynosiæ 9 mld m
3, jednak dane te wci¹¿ nie
zosta³y potwierdzone.
EKSPORT LNG
Australia. W 2018 r. eksport LNG wyniós³ 69,5 mln t
(wzrost o 23% w stosunku do roku 2017, gdy osi¹gn¹³
56,5 mln t). Najwiêkszymi nabywcami australijskiego LNG
by³y: Japonia (29,8 mln t), Chiny (23,6 mln t) i Korea
Po³udniowa (8 mln t). Przychody z eksportu LNG w 2018 r.
wynios³y 31,3 mld USD (wzros³y o 67,8% w stosunku do
2017 r., co w wiêkszej mierze jest skutkiem wzrostu cen ni¿
wolumenu).
USA. Cheniere wyst¹pi³o z wnioskiem o zgodê na
budowê drugiego zak³adu w terminalu LNG w Corpus
Christi. Docelowo ma powstaæ terminal przetwarzaj¹cy
22,5 mln t LNG rocznie (PGNiG ma kontrakt z Cheniere na
dostawy LNG).
Kanada. ExxonMobil wycofa³ swój wniosek o ocenê
oddzia³ywania na œrodowisko projektu terminalu do
eks-portu LNG w prowincji Kolumbia Brytyjska. Terminal ten
mia³ eksportowaæ rocznie 15 mln t gazu (z mo¿liwoœci¹
rozbudowy do 30 mln t). OOŒ by³a prowadzona od 2015 r.,
ale w 2016 r. Exxon nie przekaza³ ¿adnych dokumentów,
a 5 grudnia 2018 r. z³o¿y³ wniosek o wycofanie procedury.
ród³a: Oil & Gas Journal, Upstream Online, Norvegian
Petroleum Directorate, IranOilGas, Gazprom, Eastring,
Nords
Ýfonden, Rystad Energy, Business Wire, Euractiv,
PAP, Reuters, Rzeczpospolita
70
LUICK J.L. 2012 – Physical Oceanographic Assessment of the Nautilus EIS for the Solwara 1 Project. Deep Sea Mining Campaign. 27 p; www.deepseaminingoutofourdepth.org
MALON A., TYMIÑSKI M., MIKULSKI S., OSZCZEPALSKI S. 2018 – Surowce metaliczne. Rudy miedzi i srebra. [W:] Szuflicki M., Malon A., Tymiñski M. (red.), Bilans zasobów kopalin w Polsce wg stanu na 31 XII 2017.
MILLER K.A., THOMPSON K.F., JOHNSTON P., SANTILLO D. 2018 – An overview of seabed mining including the current state of deve-lopment, environmental impacts, and knowledge gaps. Frontiers in Mari-ne Science; https://doi.org/10.3389/fmars.2017.00418
MIT 2016 – Analyzing the promise of Deep Sea Mining. http://web.-mit.edu/12.000/www/m2016/finalwebsite/solutions/oceans.html NAUTILUS 2015 – The tools of ocean exploration. www.nautilusli-ve.org/tech
NAUTILUS 2018a – Seabed Mining. The Ocean Foundation. 18.01.2018.
NAUTILUS 2018b – Nautilus announces Preliminary Economic Assessment for its Solwara 1 Project. Press Release 2018-11 (27.02.2018). NINER H.J., ARDRON J.A., ESCOBAR E.G., GIANNI M, JAECKEL A., JONES D.O.B., LEVIN L.A, SMITH C.R., THIELE T., TURNER P.J., VAN DOVER C.L., WATLING L., GJERDE K.M. 2018 – Deep-Sea Mining With No Net Loss of Biodiversity – An Impossible Aim. Fron-tiers in Marine Sci., 5: 1–12.
OSZCZEPALSKI S., SPECZIK S., MA£ECKA K., CHMIELEWSKI A. 2016 – Prospective copper resources in Poland. Gos. Surow. Mineral., 32 (2): 5–30.
OSZCZEPALSKI S., CHMIELEWSKI A., SPECZIK S. 2017 – Zmiennoœæ mineralizacji kruszcowej w rejonie pó³nocno-zachodniego przed³u¿enia z³o¿a Lubin-Sieroszowice. Biuletyn Pañstw. Inst. Geol., 468: 109–142. PAULO A. KRZAK M. 2015 – Metale rzadkie. Wydawnictwa AGH. PAULO A., STRZELSKA-SMAKOWSKA B. 2000 – Rudy metali nie-¿elaznych i szlachetnych. Wyd. AGH Kraków.
PAULO A., WNUK R. 2015 – Kopalnia rud cynku i o³owiu Pomorzany skoñczy³a 40 lat – jak d³ugo jeszcze wystarczy jej zasobów? Prz. Geol., 63: 1483–1490.
PETERSEN S., HANNINGTON M., KRÄTSCHELL A. 2017 – Techno-logy developments in the exploration and evaluation of deep-sea mineral resources. Annales des Mines, 85: 14–18.
PETERSEN S., LEHRMANN B., MURTON B.J. 2018 - Modern seaflo-or hydrothermal systems: new perspectives on ancient seaflo-ore-fseaflo-orming pro-cesses. Elements, 14: 307–312.
PRZYBYLSKI R. 2018 – Wydobycie z dna morskiego bêdzie uzu-pe³niaj¹ce. Polityka Surowcowa, 1: 28–29.
PUBLIC REPORT. Blue Mining. Breakthrough Solutions for Mineral Extraction and Processing in Extreme Environments 2018; http://www.bluemining.eu/download/project_results/public_reports/Blue-mi-ning-Public-Report-2018.pdf
SHANKS W.C.P., THURSTON R. (red.) 2012 – Volcanogenic massive sulfide occurrence model. Scientific Investigations Report 2010-5070-C. USGS Reston.
STRZELSKA-SMAKOWSKA B. 2003 – Ocena ekonomiczna z³ó¿ rud. Wyd. AGH, Kraków.
SZAMA£EK K. 2011 – Surowce mineralne z dna mórz i oceanów – stan rozpoznania i perspektywy. Górnictwo, Geoin¿ynieria, 35 (4/1): 353–370. SZAMA£EK K. 2018a – Stan rozpoznania oceanicznych zasobów mine-ralnych. Prz. Geol., 66 (3): 189–194.
SZAMA£EK K. 2018b – Udzia³ Polski w pracach Miêdzynarodowej Organizacji Dna Morskiego. Prz. Geol., 66 (3): 185–188.
TAKAYA Y., YASUKAWA K., KAWASAKI T., FUJINAGA K., OHTA J., USUI Y., NAKAMURA K., KIMURA J-I., CHANG Q., HAMADA M., DODBIBA G., NOZAKI T., IIJIMA K., MORISAWA T., KUWAHARA T., ISHIDA Y., ICHIMURA T., KITAZUME M., FUJITA T., KATO Y. 2018 – The tremendous potential of deep-sea mud as a source of rare-earth ele-ments. Scientific Reports; www.nature.com/scientificreports
USGS 2017 – Mineral Commodity Summaries. U.S. Geological Survey, Reston, Virginia.
UCHWA£A 2017 – Uchwa³a RM z dn. 25 lipca 2017 r. w sprawie ustano-wienia wieloletniego programu „Program Rozpoznania Geologicznego Oceanów” – PRoGeO; http://monitorpolski.gov.pl/mp/2017/774 VAN DOVER C.L. 2014 – Impacts of anthropogenic disturbances at deep-sea hydrothermal vent ecosystems: a review. Marin. Environ. Res., 102: 59–72.
VAN DOVER C.L., ARDRON J. A., ESCOBAR E., GIANNI M., GJERDE K. M., JAECKEL A., JONES D.O.B., LEVIN L.A., NINER H.J., PENDLETON L., SMITH C.R., THIELE T., TURNER P.J., WATLING L., WEAVER P.P.E. 2017 – Biodiversity loss from deep-sea mining. Nat. Geosci., 10: 464–465.
VAN NIJEN K., VAN PASSEL S., SQUIRES D. 2018 – A stochastic techno-economic assessment of seabed mining of polymetallic nodu-les in the Clarion Clipperton Fracture Zone. Marine Policy. https://doi.org/10.1016/j.marpol.2018.02.027
VAN WIJK J.M., MIEDEMA S.A. 2012 – Deep Sea Mining Technolo-gies. Sea Technology, 1.
VERICHEV S., DE JONGE L., BOOMSMA W., NORMAN R. 2014 – Deep sea mining: from exploration to exploitation. Int. Conf. Minerals of the ocean – 7 & Deep-sea minerals and mining – 4 at St. Petersburg: 126–137.
WO£KOWICZ S., PAULO A., KRZAK M. 2016 – The role of geoche-mical and mineralogical studies in the research of rare earth elements deposits: Polish and world experiences. Mineral. Spec. Pap., 46: 61–63. VIII Polish Conference, Kraków.
WOODY T. 2018 – European Parliament Calls for a Moratorium on Deep-Sea Mining. Ocean Deeply, 1.02.2018.
YOSHIZUMI R., MIYOSHI Y., ISHIBASHI J. 2015 – The characteristi-cs of the seafloor massive sulfide deposits at the Hakurei site in the Izena Hole, the Middle Okinawa Trough. [W:] Ishibashi et al. (red.) Subseaflo-or biosphere linked to hydrothermal systems: TAIGA Concept: 561–565. ZIERENBERG R.A. et al. (27 coauthors) 1998 – The deep structure of sea-floor hydrothermal deposit. Nature, 392: 485–488.
ZUBKOV M.V., PLUCINSKI P.K., DARTIGUELONGUE A.C.Y., LUSTY P.A.J. 2018 – Metal extraction from deep-ocean mineral depo-sits. Elements, 14: 319–324.
Praca wp³ynê³a do redakcji 31.12.2018 r. Akceptowano do druku 16.01.2019 r.
103
Przegl¹d Geologiczny, vol. 67, nr 2, 2019
– mineralogy, hydrogeochemistry, remediation. Chem. Geol., 493: 491–503.
MIGASZEWSKI Z.M., GA£USZKA A., DO£ÊGOWSKA S. 2019 – Extreme enrichment of arsenic and rare earth elements in acid mine dra-inage: Case study of Wiœniówka mining area (south-central Poland). Environ. Pollut., 244: 898–906.
MURAD E. 2010 – Mössbauer spectroscopy of clays, soils and their mineral constituents. Clay Minerals, 45: 413–430.
NESBITT H.W. 1979 – Mobility and fractionation of rare earth elements during weathering of a granodiorite. Nature, 279: 206–216.
NORDSTROM D.K. 2011 – Mine Waters: Acidic to Circumneutral. Ele-ments, 7 (6): 393–398.
NORDSTROM D.K., ALPERS C.N., PTACEK C.J., BLOWES D.W. 2000 – Negative pH and extremely acid mine waters from Iron Mountain Superfund site, California. Environ. Sci. Techn., 34 (2): 254–258. ORIHASHI Y., HIRATA T. 2003 – Rapid quantitative analysis of Y and REE abundances in XRF glass bead for selected GSJ reference rock stan-dards using Nd-YAG 266 nm UV laser ablation ICP-MS. Geochem. J., 37: 401–412.
PAIKARAY S., PEIFFER S. 2012 – Abiotic schwertmannite transforma-tion kinetics and the role of sorbed As(III). Appl. Geochem., 27: 590–597.
PLUMLEE G.S. 1999 – The environmental geology of mineral deposits. [W:] Plumlee G.S., Logsdon M.J. (red.), The Environmental geochemi-stry of mineral deposits, Part A. Processes, techniques, and health issues. Soc. Econ. Geologists Rev. in Econ. Geol., 6A: 71–116.
POURMAND A., DAUPHAS N., IRELAND T.J. 2012 – A novel extrac-tion chromatography and MC-ICP-MS technique for rapid analysis of REE, Sc and Y: Revising CI-chondrite and Post-Archean Australian Shale (PAAS) abundances. Chem. Geol., 291: 38–54.
POZO G., PONGY S., KELLER J., LEDEZMA P., FREGUIA S. 2017 – A novel bioelectrochemical system for chemical-free permanent treat-ment of acid mine drainage. Water Res., 126: 411–420.
PROTANO G., RICCOBONO F. 2002 – High contents of rare earth ele-ments (REEs) in stream waters of a Cu-Pb-Zn mining area. Environ. Pol-lut., 117: 499–514.
RAMSEY M.H., THOMPSON M., HALE M. 1992 – Objective evalu-ation of precision requirements for geochemical analysis using robust analysis of variance. J. Geochem. Explo., 44 (1–3): 23–36.
ROMERO F.M., PROL-LEDESMA R.M., CANET C., ALVARES L.N., PÉREZ-VÁZQUEZ R. 2010 – Acid drainage at the inactive Santa Lucia mine, western Cuba: Natural attenuation of arsenic, barium and lead, and geochemical behavior of rare earth elements. Appl. Geochem., 25: 716–727.
SALVINI A., CATTADORI C., BROGGINI C., CAGNAZZO M., ORI G.G., NISI S., BORIO A., MANERA S. 2006 – Ir and Rare Earth’s Elements determination by Neutron Activation Analysis and ICP-MS in soil sam-ples. J. Phys. Conf. Ser., 41: 551–554.
SCHWERTMANN U., BIGHAM J.M., MURAD E. 1995 – The first occurrence of schwertmannite in a natural stream environment. European J. Mineral., 7: 547–552.
SIMÓN M., MARTIN F., ORTIZ I., GARCIA I., FERNÁNDEZ J., FERNÁNDEZ E., DORRONSORO C., AGUILAR J. 2001 – Soil pollu-tion by oxidapollu-tion of tailings from toxic spill of a pyrite mine. Sci. Total Environ., 279: 63–74.
SINGER P.C., STUMM W. 1970 – Acidic mine drainage: The rate deter-mining step. Science, 167: 1121–1123.
SOYOL-ERDENE T.O., VALENTE T., GRANDE J.A., TORRE DE LA M.L. 2018 – Mineralogical controls on mobility of rare earth elements in acid mine drainage environments. Chemosphere, 205: 317–327. TAYLOR S.R., MCLENNAN S.M. 1985 – The continental crust: Its composition and evolution. Blackwell Scientific Publications, Oxford. USGS 2012 – Rare Earths Statistics and Information. United States Geologi-cal Survey; http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths VERPLANCK P.L., ANTWEILER. R.C., NORDSTROM D.K., TAY-LOR H.E – 2001. Standard reference water samples for rare earth ele-ment determinations. Appl. Geochem., 16: 231–244.
VERPLANCK P.L., NORDSTROM D.K., TAYLOR H.E., KIMBALL B.A. 2004 – Rare earth element partitioning between hydrous ferric oxides and acid mine water during iron oxidation. Appl. Geochem., 19: 1339–1354. WEI Z.G., HONG F.S., YIN M., LI H.X., HU F., ZHAO G.W., WONG J.W.C. 2005 – Subcellular and molecular localization of rare earth ele-ments (REEs) and structural characterization of yttrium bound chlo-rophyll a in naturally grown fern Dicranopteris dichotoma. Micro-chem. J., 80: 1–8.
WELCH S.A., CHRISTY A.G., ISAACSON L., KIRSTE D. 2009 – Mineralogical control of rare earth elements in acid sulfate soils. Geo-chim. CosmoGeo-chim. Acta, 73: 44–64.
WIEDENBECK M., ALLE P., CORFU F., GRIFFIN W.L., MEIER M., OBER F., VON QUANT A., RODDICK J.C., SPIEGEL J. 1995 – Three natural zircon standards for U-Th-Pb, Lu-Hf, trace element and REE ana-lyses. Geostandard Newslett., 19: 1–23.
WOOD S.A. 1990 – The aqueous geochemistry of the rare-earth ele-ments and yttrium. 1. Review of available low-temperature data for inor-ganic complexes and the inorinor-ganic REE speciation of natural waters. Chem. Geol., 82: 159–186.
ZAWISZA B., PYTLAKOWSKA K., FEIST N., POLOWNIAK M., KITA A., SITKO R. 2011 – Determination of rare earth elements by spec-troscopic techniques: a review. J. Analyt. Atom. Spectrom., 26: 2373–2390.
ZHAO F., CONG Z., SUN H., REN D. 2007 – The geochemistry of rare earth elements (REE) in acid mine drainage from the Sitai coal mine, Shanxi Province, North China. Int. J. Coal Geol., 70: 184–192. Praca wp³ynê³a do redakcji 31.12.2018 r.
Akceptowano do druku 11.01.2019 r.
