Obowiązek gminy dostarczenia lokalu socjalnego

J a r o s ła w R. A n to n iu k

dr, Politechnika Śląska w Gliwicach, sędzia w Sądzie Rejonowym w Chorzowie

Obowiązek gminy dostarczenia lokalu socjalnego

Wprowadzenie

Spoczywający na gm inie obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego wynika z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokato­ rów, mieszkaniowym zasobie gm iny i o zm ianie Kodeksu cywilnego (zwanej w dalszej części O ch L o k U )1. Ten akt norm atyw ny określa również przypadki i zasady, na jakich odbywa się realizacja tego obowiązku. D la jasności dal­ szych rozważań wyjaśnić należy, że w rozum ieniu art. 2 ust. 1 pkt 5 O chL okU za lokal socjalny uznaje się lokal nadający się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego pow ierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa dom owego najem cy nie może być mniejsza niż 5 m 2, a w w ypadku jednoosobowego gospodarstwa dom owego 10 m 2 z tym , że lokal ten m oże być lokalem o obniżonym standardzie.

W spom niany obowiązek gm ina realizuje wydzielając z zasobu mieszka­ niowego część lokali, które spełniają powyższe wymogi, z przeznaczeniem na wynajem, jako lokale socjalne (art. 22 O chL okU ). Zaznaczyć jednakże nale­ ży, że obowiązku zapewnienia lokalu socjalnego nie należy utożsam iać z obo­ wiązkiem zawarcia um ow y najm u takiego lokalu socjalnego z osobą, która nie m a tytułu prawnego do lokalu i której dochody gospodarstwa dom owego nie przekraczają wysokości określonej w uchwale rady gminy, podjętej w oparciu o art. 21 ust. 1 pkt 2 O chL okU , określający zasady w ynajm ow ania loka­ li wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu gminy, a w szczególności, wysokość dochodu gospodarstwa dom owego uzasadniającą oddanie w najem lokalu socjalnego. Z osobą, która spełnia określone w uchwale rady gm iny kryteria uprawniające ją do ubiegania się o zawarcie um ow y najm u lokalu socjalnego, gm ina nie m a bowiem - w świetle art. 23 ust. 2 O chL okU - obo­ 1 Tekst jedn. D z.U . z 2014 r., poz. 150.

wiązku zawarcia takiej umowy. O sobie takiej nie przysługuje zatem roszcze­ nie, zgodnie w art. 64 k.c., o zobowiązanie gm iny do złożenia oferty zawarcia um ow y lokalu socjalnego2. W konsekwencji, zawarcie um ow y najm u z taką osobą może być zależne chociażby od takiej okoliczności jak ilość wolnych lokali socjalnych znajdujących się w dyspozycji gminy.

N atom iast sytuację, w której na gm inie ciąży obowiązek dostarczenia lo­ kalu socjalnego precyzuje art. 14 ust. 1 O chL okU , k tóry nakłada ten obowią­ zek w przypadku orzeczenia przez sąd w w yroku nakazującym opróżnienie lokalu upraw nienia do otrzym ania lokalu socjalnego w obec osób, których nakaz ten dotyczy. Obowiązek ten dla wielu gm in stanowi znaczne obciążenie ze względu na ograniczone zasoby mieszkaniowe, zaś jego niedopełnienie ro­ dzi odpowiedzialność odszkodowawczą gminy. Stanowić to m usi asum pt do zastanowienia się nad możliwościami gm iny kontestow ania tego obowiązku.

Przesłanki nałożenia przez sqd na gminę obowiązku

zapewnienia lokalu socjalnego

N a sądzie orzekającym w postępow aniu eksmisyjnym ciąży obowiązek orze­ czenia o upraw nieniu do otrzym ania lokalu socjalnego, bądź o braku takie­ go upraw ienia3 wobec osób, których dotyczy nakaz opróżnienia lokalu. Tym samym, orzeczenie sądu przyznające osobom obowiązanym do opróżnienia lokalu prawo do lokalu socjalnego konkretyzuje wynikający z ustawy obowią­ zek gm iny zaoferowania lokalu socjalnego. Obowiązek zapewnienia lokalu socjalnego ciąży na gm inie właściwej ze względu na miejsce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu (art. 14 ust. 1 zd. 2 O chL okU ). Jeżeli w wyroku sąd orzekł o upraw nieniu do lokalu socjalnego dwóch lub więcej osób, gm ina jest obowiązana zapewnić im co najm niej jeden lokal socjalny (art. 14 ust. 2 O chL okU ). O rzekając o upraw nieniu do otrzym ania lokalu socjalnego, sąd nakazuje wstrzym anie w ykonania opróżnienia lokalu do czasu złożenia przez gm inę oferty zawarcia um ow y najm u lokalu socjalnego (art. 14 ust. 6 O chLokU ).

N a sądzie, orzekającym w postępow aniu eksmisyjnym, spoczywa obowią­ zek zbadania z urzędu czy w obec osób obowiązanych do opróżnienia loka­ lu zachodzą przesłanki do otrzym ania lokalu socjalnego. Sąd rozważając tą kwestię w inien m ieć - stosownie do art. 14 ust. 3 O chL okU - na uwadze dotychczasowy sposób korzystania przez te osoby z lokalu oraz ich szczególną sytuację m aterialną i rodzinną. W zakresie oceny zaistnienia przesłanek do 2 Por. uchw ałę Sądu Najwyższego z d nia 30 kw ietnia 1997 r., III C Z P 13/97, O S N C z 1997 r.,

n r 8, poz. 104.

przyznania lokalu socjalnego sąd doznaje jednak daleko idącego ograniczenia, gdyż wyłączone jest orzeczenie przez sąd o braku upraw ienia do otrzym ania lokalu socjalnego w obec określonych w art. 14 ust. 4 O chL okU kategorii osób, którym - z uwagi na ich stan fizjologiczny, wiek lub sytuację m ate­ rialną - przysługuje prawo do lokalu socjalnego, jednakże p o d w arunkiem , że osoby te nie m ogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany (art. 14 ust. 4 O chL okU ). Ograniczenie to dotyczy jednakże jedynie sytu­ acji, gdy podlegający opróżnieniu lokal wchodzi w skład publicznego zasobu mieszkaniowego albo też osób, które były upraw nione do używania lokalu na podstaw ie stosunku prawnego nawiązanego ze spółdzielnią mieszkaniową, albo z towarzystwem budow nictw a społecznego (art. 14 ust. 7 O chLokU ). Sąd może jednak orzec o braku upraw nienia do otrzym ania lokalu socjalne­ go, pom im o istnienia takiego obowiązku, jeżeli lokator wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkow i dom ow em u czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w b udynku lub jeżeli lokator swoim rażąco nagan­ nym postępow aniem uniem ożliwia wspólne zamieszkiwanie w spółlokatorom (art. 14 ust. 5 w zw. z art. 13 O chL okU )4. W przypadku zaś, gdy pow odem opróżnienia lokalu jest stosowanie przem ocy w rodzinie lub wykraczanie w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi dom ow em u albo nie­ właściwe zachowanie czyniące uciążliwym korzystanie z innych lokali w b u ­ dynku, albo gdy zajęcie lokalu nastąpiło bez tytułu prawnego - sąd zw olniony jest z zamieszczenia w w yroku rozstrzygnięcia w przedm iocie upraw nienia, bądź braku upraw niania osób obowiązanych do opróżnienia lokalu do lokalu socjalnego (art. 17 O chL okU )5. Jednakże sąd może przyznać osobie sam o­ w olnie zajmującej lokal upraw nienie do lokalu socjalnego, jeżeli przyznanie tego prawa byłoby szczególnie usprawiedliw ione w świetle zasad współżycia społecznego (art. 23 O chL okU )6.

Charakter prawny i treść obowiązku dostarczenia

przez gminę lokalu socjalnego

W następnej kolejności należy się zastanowić nad charakterem praw nym obowiązku gm iny dostarczania lokalu socjalnego. W rachubę w chodzić m ogą dwie możliwości. Należy bowiem rozważać kwalifikację tego obowiązku jako 4 Tak Sąd O kręgow y w Białym stoku z dnia 8 listopada 2 013 r., II C a 503/13, LEX n r 1715517,

a także F. Zoll, M . Olczyk, M . Pecyna, Ustawa o ochronie pra w konsumentów, mieszkaniowym

zasobie gm iny oraz o zm ianie Kodeksu cywilnego. Komentarz, W arszawa 2002, s. 221.

5 Por. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 m aja 2005 r., III C Z P 6/0 5 , O S N C z 2006 r., n r 1, poz. 1.

6 Por. uchwałę Sądu Najwyższego z d n ia 17 czerwca 2003 r., III C Z P 4 1 /0 3 , O S N C z 2004 r., n r 7 - 8 , poz. 105.

adm inistracyjnopraw nego lub cywilnoprawnego. Rozstrzygnięcie tej kwestii m a znaczenie dla realizacji zarówno upraw nienia do lokalu socjalnego osób obowiązanych do opróżnienia lokalu, jak i upraw nienia do odszkodowania przysługującem u właścicielowi lokalu w przypadku niedopełniania przez gm inę jej obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego. Poza jednostkow ym i wypowiedziami judykatury7, w dość zgodnej ocenie orzecznictwa8, obowią­ zek gm iny dostarczenia lokalu socjalnego m a charakter adm inistracyjnopraw - ny. Stanowi on bowiem jedną z form - właściwą ze względu na położenie podlegającego opróżnieniu lokalu - realizacji przez gm inę nałożonego na nią zadania własnego, jakim jest obowiązek zapewnienia lokali socjalnych (art. 4 ust. 2 O chLokU ).

Podkreślenia jednak wymaga, że wyrok wydany w sprawie o opróżnienie lokalu mieszkalnego nie jest tytułem egzekucyjnym przeciwko gminie, w szcze­ gólności nie stwierdza jej obowiązku nadającego się do przymusowego w ykona­ nia. N ie kreuje również po stronie uprawnionego roszczenia o zawarcie z nim umowy najm u lokalu socjalnego, bowiem cywilne roszczenie tego rodzaju m u ­ siałoby mieć konkretny przedm iot (konkretny lokal socjalny), a orzeczenie są­ dowe zapada niezależnie od tego, czy gm ina dysponuje choćby jednym wolnym lokalem, który mógłby być wynajęty upraw nionem u jako socjalny. Natom iast wyrok taki stwierdza uprawienie osoby zobowiązanej do opuszczenia, opróż­ nienia i wydania lokalu mieszkalnego, jako dłużnika od zrealizowania którego zależy możliwość skutecznego przeprowadzenia przez wierzyciela obowiązku postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 1046 k.p.c.9

Realizacja tego obowiązku przez gm inę następuje w drodze jednej z tzw. niewładczych form działania adm inistracji. Co praw da w art. 18 ust. 5 O chL okU m owa jest o „dostarczeniu lokalu socjalnego”, to jednak w art. 14 ust. 6 O chL okU wskazano, że „sąd nakazuje wstrzym anie w ykonania opróż­ nienia lokalu do czasu złożenia przez gm inę oferty zawarcia um ow y najm u lokalu socjalnego”. Obowiązek gminy, po uprzednim pozyskaniu stosownego lokalu do mieszkaniowego zasobu gminy, polega zatem na złożeniu upraw ­ nionem u oferty zawarcia um ow y najm u lokalu mieszkalnego spełniającego wym ogi przewidziane dla lokalu socjalnego. O ferta ta m usi spełniać wymogi określone w art. 66 § 1 k.c., tj. stanowić oświadczenie woli zawarcia um owy 7 Zob. niejednoznaczny w tej kwestii w yrok Sąd Okręgowego w G d ańsku z d n ia 10 czerwca

2011 r., III C a 225 /1 1 , LEX n r 1713679.

8 Tak Sąd O kręgow y w G dańsku w w yroku z dnia 10 czerwca 2011 r., III C a 225/1 1 , LEX n r 1713679; Sąd Najwyższy w w yroku z d n ia 23 listopada 2012 r., I C SK 292 /1 2 , LEX n r 1274945; Sąd Najwyższy w w yroku z dnia 13 m aja 2015 r., V C A 1/15, LEX n r 1770897; Sąd Najwyższy w w yroku z dnia 13 maja 2015 r., V CA 2/1 5 , LEX n r 1755921.

9 Tak Sąd Najwyższy w w yroku z dnia 23 listopada 2012 r., I C SK 292 /1 2 , LEX n r 1274945; Sąd Najwyższy w w yroku z dnia 13 maja 2015 r., V CA 1/15, LEX n r 1770897.

najm u lokalu określając istotne postanow ienia tej umowy. W ykonanie obo­ wiązku zaoferowania lokalu socjalnego do wynajęcia wym aga złożenia sto­ sownego oświadczenia przez gm inę w obec wszystkich tych, którym upraw ­ nienie to zostało przyznane. G m ina nie m a jednakże obowiązku zaoferowania poszczególnym osobom , którym przyznano upraw nienie do lokalu socjalne­ go, sam odzielnych lokali socjalnych, odrębnych od lokali oferowanych in ­ nym , w spółupraw nionym osobom (art. 14 ust. 2 O chL okU ). Bez znaczenia natom iast, dla oceny realizacji przez gm inę obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego, pozostaje kwestia czy oferta ta została przyjęta przez osobę upraw ­ nio n ą do lokalu socjalnego. W konsekwencji obowiązek gm iny dostarczenia lokalu socjalnego zostaje spełniony niezależnie od tego czy um ow a najm u takiego lokalu została pom iędzy obowiązaną gm iną a upraw nionym zawarta.

Pozycja procesowa gminy w sprawie

o opróżnienie lokalu mieszkalnego

Kwestia pozycji procesowej gm iny w sprawie o opróżnienie lokalu miesz­ kalnego nie pow inna w zasadzie budzić wątpliwości. Ustawodawca bowiem w art. 15 ust. 3 zd. 1 in principio O chL okU wskazał, że do udziału gm iny w sprawie o opróżnienie lokalu stosuje się odpow iednio przepisy o interw en­ cji ubocznej, zaś gm ina przystępuje do udziału w sprawie po stronie powoda. N atom iast na sądzie orzekającym w sprawie ciąży, wynikający z art. 15 ust. 2 O chL okU , obowiązek zawiadom ienia gminy, właściwej ze względu na m iej­ sce położenia lokalu podlegającego opróżnieniu, celem um ożliwienia w stą­ pienia jej do sprawy. G m ina jest przy tym , w świetle art. 15 ust. 3 zd. 2 in principio O chL okU , zw olniona od obowiązku wykazania interesu prawnego. Interes ten jest bowiem niejako zdeterm inow any przepisam i O chL okU — w razie przegranej lokatora i orzeczenia eksmisji lokatorowi przyznane może zostać prawo do lokalu socjalnego, co zaktualizuje obowiązek dostarczenia m u lokalu socjalnego10, zaś w przypadku jego niedostarczenia — na gm inie ciążyć będzie obowiązek w ypłaty odszkodowania na rzecz właściciela loka­ lu podlegającego opróżnieniu za okres, kiedy gm ina lokalu nie dostarczyła. W sytuacji takiej, gm ina może wstąpić jedynie po stronie powoda, a jej udział w procesie doznaje określonych ograniczeń — niedopuszczalna jest opozycja przeciw jej w stąpieniu, a nadto nie może on wstąpić w miejsce strony pow o­ dowej, jednakże działania gm iny m ogą pozostawać w sprzeczności z działa­ niam i i oświadczeniami pow oda (art. 15 ust. 3 O ch L o k U )11.

10 Tak też J. Chaciński, Ochrona pra w lokatorów. Komentarz, Warszawa 2009, s. 133.

11 Tak, bez bliższej analizy, z którym i czynnościam i i oświadczenia pow oda, czynności gm iny m ogą pozostaw ać w sprzeczności E. Bończak-Kucharczyk, Ochrona pra w lokatorów i najem

Takie ukształtowanie pozycji procesowej gm iny przez art. 15 ust. 3 O chL okU , w szczególności odejście od wyrażonej w art. 79 k.p.c. zasady, że czynności procesowe interw enienta ubocznego nie m ogą pozostawać w sprzeczności z czynnościami i oświadczeniami strony, do której przystąpił, oznacza, że gm ina - przystępując do sprawy po stronie pow oda - upraw niona będzie do kwestionowania zgłoszonego przez pozwanego żądania przyznania m u upraw nienia do lokalu socjalnego12 naw et wtedy, jeżeli pow ód do tego żą­ dania w żaden sposób nie odniósł się lub uznał to żądanie za zasadne, czy też przyznał naprow adzone przez stronę pozw aną okoliczności faktyczne uzasad­ niające przyznanie pozw anem u prawa do lokalu socjalnego (art. 229 k.p.c.).

Rodzi się zatem pytanie, czy gm ina, jako interw enient uboczny po stronie powoda, m oże kwestionować zawarte w pozwie żądanie przyznania pozw ane­ m u lokalu socjalnego? N a tak postaw ione pytanie należy udzielić odpowiedzi pozytywnej. C o prawda, gm ina w takim przypadku popadnie w spór ze stro­ ną, do której przystąpiła jako interw enient uboczny, ale nie sposób pom inąć okoliczności, w których sąd w postępow aniu eksmisyjnym o upraw nieniu do lokalu socjalnego lub o jego braku orzeka z urzędu niezależnie od stanowiska stron w tej kwestii. U praw nienie to nie jest zatem przedm iotem odrębne­ go żądania procesowego którejkolw iek ze stron postępow ania eksmisyjnego, a jedynie wyrazem ich stanowiska procesowego. Zgłoszone przez pow oda żądanie przyznania pozw anym lokalu socjalnego traktow ać m ożna jedynie jako przyznanie określonych okoliczności faktycznych uzasadniających przy­ znanie pozw anem u praw a do lokalu socjalnego (art. 229 k.p.c.), a co za tym idzie, jak wskazano wyżej, gm ina m oże podejm ow ać czynności pozostające w sprzeczności z tym oświadczeniem. Dotyczy to w szczególności złożenia przez gm inę w niosków dowodowych zmierzających do zanegowania przy­ znanych przez pow oda faktów uzasadniających przyznanie lokalu socjalnego. W tym kontekście postawić m ożna pytanie, czy gm ina - jako inter­ w enient w postępow aniu - może kwestionować żądanie eksmisji zawarte w pozwie. W literaturze wyrażono pogląd, że w przypadku udziału gm iny w postępow aniu o podział m ajątku wspólnego małżonków, w którego skład wchodzi prawo najm u lokalu, upraw nienia procesowe gminy, jako uczestnika postępow ania nieprocesowego, realizowane m ogą być tylko w zakresie wy­ znaczonym jej interesem w sprawie, ograniczającym się do kwestii istnienia,

lokali mieszkalnych. Kom entarz, W arszawa 2013, s. 3 4 9 -3 5 0 ; J. C haciński, op. cit.; s. 133;

A. Doliwa, N ajem lokali. Kom entarz, W arszawa 2014, s. 321; idem , Prawo mieszkaniowe.

K om entarz, Warszawa 2015, s. 264; R. Dziczek, Ochrona pra w lokatorów. D odatki mieszka­ niowe. Komentarz. W zory pozw ów , W arszawa 2015, s. 142; K. Zdun-Załęska, Ustawa o ochro­ nie pra w lokatorów, mieszkaniowym zasobie gm iny i o zm ianie Kodeksu cywilnego. Komentarz,

Warszawa 2014, s. 1 2 4 -1 2 5 .

bądź nieistnienia upraw nienia do otrzym ania lokalu socjalnego przez jedno z m ałżonków zobowiązane do wydania lokalu. W konsekwencji orzeczenie w sprawie o podział m ajątku wspólnego - gm ina m oże zaskarżyć jedynie w części obejmującej rozstrzygnięcie tej kwestii. Uzasadnia się to brakiem tzw. gravamen, tj. „pokrzywdzenia” po stronie gm iny w zaskarżeniu postano­ wienia w pozostałym zakresie13.

W przypadku wstąpienia przez gm inę do procesu o opróżnienie lokalu w charakterze interw enienta ubocznego po stronie powoda, gm ina nie m a in ­ teresu prawnego w uwzględnieniu powództw a, ale w jego oddaleniu, a zatem m a interes w tym , aby sprawa została rozstrzygnięta na niekorzyść strony, do której przystąpiła. Następstw em wydania przez sąd w yroku uwzględniające­ go powództw o może być nałożenie na gm inę obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego, a niedopełnienie tego obowiązku rodzić m oże odpowiedzialność odszkodowawczą gminy. Z klei oddalenie żądania pozwu autom atycznie wy­ klucza taką możliwość. N aturalną tego konsekwencją wydaje się być, podej­ m ow anie w procesie przez gminę, czynności leżące w interesie pozwanych żądających oddalenia powództwa, a sprzecznych z interesem powoda. Bez tru d u m ożna sobie bowiem wyobrazić sytuację, w której samo żądanie eks­ misji jest bezzasadne, ale sytuacja życiowa i m ajątkowa pozwanego, w przy­ padku uwzględnienia żądania eksmisji, predestynuje go do przyznania m u prawa do lokalu socjalnego. Podobnie w postępow aniu o podział m ajątku wspólnego m ałżonków - w interesie gm iny jest nie tylko kwestionowanie przyznania jednem u z byłych m ałżonków prawa do lokalu socjalnego, ale i samego obowiązku wydania lokalu przez tego małżonka.

W yłączenie stosowania art. 79 k.p.c. doprowadzić może zatem do sytu­ acji, w której gm ina, jako interw enient uboczny przystępujący do sprawy po stronie powoda, upraw niona będzie do kw estionow ania żądania opróżnienia lokalu, nawet jeżeli pozw any żądanie to uzna. G m in a bowiem prezentować m oże stanowisko i podejm ow ać czynności sprzeczne zarówno z powodem , jak i z pozwanym. W rezultacie gm ina, na skutek zgłoszenia interwencji ubocznej, w istocie stać się m oże przeciwnikiem strony, do której przystąpiła, prowadząc z nią spór, a to stanowi zaprzeczenie istoty interw encji ubocz­ nej, jaką jest popieranie stanowiska strony, do której interw enient przystąpił i jako takie budzić może wątpliwości. Z drugiej jednak strony pozwala to na kwestionowanie przez gm inę żądania pozwu w przypadku „ustawionych” procesów, których celem jest uzyskanie przez pozwanego prawa do lokalu socjalnego, a przez pow oda możliwości dom agania się od gm iny odszkodo­ wania za niedostarczenie lokalu socjalnego.

W przypadku wątpliwości co do dopuszczalności kw estionow ania przez gm inę żądania eksmisji, zaw iadom ioną o sprawie w oparciu o art. 15 ust. 2 O chL okU , powstaje pytanie, czy gm ina może przystąpić do procesu nie po stronie powoda, ale po stronie pozwanego. Z art. 76 in principio k.p.c. wy­ nika, że z interw encją uboczną wystąpić może ten, kto m a interes praw ny w tym , aby sprawa została rozstrzygnięta na korzyść jednej ze stron. Regula­ cja art. 15 ust. 2 i 3 O chL okU m a charakter szczególny, przyznając gm inie upraw nienie do wstąpienia do sprawy w charakterze interw enienta uboczne­ go, zwalniając ją jednocześnie od konieczności wykazania interesu prawnego. N orm a ta nie wyłącza jednakże możliwości wstąpienia gm iny do procesu po stronie którejś ze stron, w tym także strony pozwanej. W tej jednakże sytuacji wstąpienie następuje na zasadach ogólnych, tj. w oparciu o art. 76 k.p.c., a na gm inie ciążyć będzie obowiązek wykazania jej interesu prawnego we wstąpie­ niu do procesu, zaś przeciwko tem u w stąpieniu, stosownie do art. 78 k.p.c., każda ze stron zgłosić może opozycję. Po stronie pozwanego interes praw ny gm iny we w stąpieniu wyraża się - o czym w spom niano wyżej - w tym , że o d ­ dalenie pow ództw a autom atycznie elim inuje możliwość zaktualizowania się obowiązku gm iny do dostarczenia lokalu socjalnego. G m ina upraw niona bę­ dzie zatem do kw estionow ania żądania eksmisji. Jednocześnie jednak w takiej sytuacji, gm ina, stosownie do art. 79 zd. 2 k.p.c., nie będzie m ogła zajmować stanowiska, ani podejm ow ać czynności sprzecznych z oświadczeniami i czyn­ nościam i pozwanego. W szczególności zatem, gm ina nie będzie upraw niona do kw estionow ania uznania przez pozwanego pow ództw a14, czy też wniosku pozwanego o przyznanie m u prawa do lokalu socjalnego.

Odszkodowanie za niedostarczenie

lokalu socjalnego

N iedopełnienie przez gm inę obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego, oso­ bie upraw nionej do niego z m ocy wyroku, rodzi odpowiedzialność odszko­ dowawczą gm iny w obec właściciela lokalu, op artą na art. 417 k.c. (art. 18 ust. 5 O chL okU ). O dpow iedzialność gm iny oparta na regulacji art. 18 ust. 5 O chL okU w zw. z art. 417 k.c. nie m a charakteru subsydiarnego, lecz charak­ ter niezależny w obec unorm ow anej w art. 18 ust. 1 i 3 O chL okU odpow ie­ dzialności osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego, której sąd przyznał

14 Tak Z. Resich, [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Kom entarz, t. I, red. Z. Resich, W. Sie­ dlecki, Warszawa 1969, s. 203; M . Jędrzejewska [w:] Kom entarz do kodeksu postępowania

cywilnego. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, t. 1, red. T. Ereciński, J. Gudow ski, M .

prawo do lokalu socjalnego wstrzymując w ykonanie opróżnienia lokalu. O d ­ powiedzialność odszkodowawcza gm iny pokryw a się jedynie z odpowiedzial­ nością osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego, określoną w art. 18 ust. 3 O ch L o k U 15, który zobowiązuje te osoby do opłacania odszkodowania w wy­ sokości czynszu albo innych opłat za używanie lokalu, jakie byłyby obowią­ zane opłacać, gdyby stosunek praw ny nie wygasł. O dpow iedzialność osoby zajmującej lokal bez tytułu prawnego, oparta na art. 18 ust. 1 i 3 O chL okU , m a charakter swoistej kary ustawowej (art. 485 k.c.), zaś odpowiedzialność gminy, oparta na art. 417 k.c., deliktowy, w obec czego odpowiedzialność tych podm iotów m a charakter in solidum16.

Przesłankami odpowiedzialności gminy, w oparciu o art. 18 ust. 5 O chLo- kU w zw. z art. 417 k.c., są - niezgodne z prawem - zaniechania polega­ jące na niedostarczeniu przez gm inę lokalu socjalnego, szkoda powstała po stronie właściciela na skutek niedopełnienia przez gm inę jej obowiązku oraz związek przyczynowy między tą szkodą a zaniechaniem gminy. N a powodzie spoczywa nie tylko ciężar wykazania zaniechania gm iny w dostarczeniu lo­ kalu socjalnego, ale i okresu, w jakim zaniechanie to miało miejsce. Okres przez jaki gm ina nie dopełnia swego obowiązku w zakresie dostarczenia loka­ lu socjalnego wpływa przy tym na wym iar odszkodowania. Pozostaje zatem poszukać odpowiedzi na pytanie za jaki okres odpowiedzialność odszkodo­ wawczą ponosi gmina. O ile przy tym określenie początku okresu, jaki objęty jest obowiązkiem odszkodowawczym gminy, jest źródłem wielu kontrowersji, o tyle określenie chwili z jaką obowiązek ten ustaje - nie wydaje się budzić wątpliwości.

Kontrowersje, jakie niesie z sobą określenie początku okresu jaki obję­ ty jest obowiązkiem odszkodowawczym gminy, są wynikiem braku określe­ nia w obowiązującej regulacji term in u w jakim gm ina zobowiązana jest do dostarczenia lokalu socjalnego. W pierwszej kolejności należy uznać, jako następstwo odrzucenia koncepcji cywilnoprawnego charakteru obowiązku gm iny dostarczenia lokalu socjalnego, że podstaw ą określenia tego term in u nie może być art. 455 k.c., regulujący term in spełnienia zobowiązań cywilno­ prawnych o charakterze bezterm inow ym 17. Przy przyjęciu adm inistracyjno-15 Tak SN w w yroku z d n ia 19 czerwca 2008 r., V C SK 31/08, LEX n r 457701.

16 Por. uchwałę SN z d n ia 7 grudnia 2007 r., III C Z P 121/07, O S N C z 2008 r., n r 12, poz. 137. 17 Tak Sąd Najwyższy w w yroku z d n ia 13 lutego 2014 r., V C N P 3 2 /1 3 , LEX n r 1463429; Sąd

Najwyższy w w yroku z d n ia 13 maja 2015 r., V CA 1/15, LEX n r 1770897; Sąd N ajwyż­ szy w w yroku z d n ia 13 m aja 2015 r., V CA 2/15, LEX n r 1755921. Zob. też w yrok Sądu Okręgowego w G dańsku z d n ia 10 czerwca 2011 r., III C a 225 /1 1 , LEX n r 1713679, w k tó ­ rym Sąd ten nie opow iadając się jednoznacznie przeciwko cyw ilnopraw nem u charakterow i obow iązku gm iny dostarczenia lokalu socjalnego odrzucił jednak możliwość zastosowania art. 455 k.c. uznając, że zobowiązanie gm iny m a charakter term inow y i staje się wymagalne

prawnego charakteru obowiązku gm iny dostarczenia upraw nionem u lokalu socjalnego rozważania wymagają trzy koncepcje.

Pierwsza z nich prezentow ana zarówno w judykaturze18, jak i doktryn ie19, odwołuje się do treści art. 365 § 1 k.p.c., który wskazuje, że praw om ocne orzeczenie wiąże nie tylko strony i sąd wydający orzeczenie, ale także inne sądy oraz inne organy państwowe i organy adm inistracji publicznej, a w wy­ padkach wskazanych w ustawie - także inne osoby. Z treści tej regulacji oraz adm inistracyjnopraw nego charakteru obowiązku gm iny dostarczenia lokalu socjalnego wyprowadza się wniosek, że w spom niany obowiązek aktualizuje się z m om entem upraw om ocnienia się wyroku nakazującego eksmisję. Przy tym obowiązek ten nie zależy w żadnym w ypadku od działań podjętych przez lokatorów czy też właściciela lokalu, brak jest bowiem przepisu statuującego obowiązek wierzyciela czy też lokatora do zawiadom ienia gm iny o wyroku przyznającym prawo do otrzym ania lokalu socjalnego i uzależniającego od tego faktu aktualizację obowiązku gm iny w tym zakresie.

D ruga z prezentowanych w judykaturze20 koncepcji wiąże aktualizację obowiązku dostarczenia przez gm inę lokalu socjalnego z powzięciem przez gm inę wiedzy o treści wyroku eksmisyjnego, przyznającego pozw anem u pra­ wo do lokalu socjalnego, niezależnie od tego czy zawiadom ienia dokonał w ła­ ściciel lub osoba upraw niona do lokalu socjalnego, czy też gm ina powzięła wiedzę o swym obowiązku uczestnicząc jako interw enient uboczny w postę­ pow aniu eksmisyjnym. W tym drugim przypadku obowiązek gm iny aktuali­ zuje się już z chwilą upraw om ocnienia się wyroku eksmisyjnego. Rozbieżność zachodzi natom iast w orzecznictwie w ocenie, czy gm ina swój obowiązek w inna zrealizować bezzwłocznie21, czy też ocena bezprawności zaniechania gminy, uwzględniać w inna możliwości gm iny w pozyskaniu lokalu socjal­ nego z mieszkaniowego zasobu gminy, a co za tym idzie, realizacji wyroku w chwili uzyskania wiedzy o treści wyroku eksmisyjnego22.

z chw ilą upraw om ocnienia się wyroku. Pogląd ten jednak nie znajduje żadnego norm atyw ­ nego oparcia.

18 Zob. w yrok Sądu O kręgowego w G dańsku z d n ia 29 czerwca 2010 r., III C a 328/1 0 , LEX n r 1714179; w yrok Sądu O kręgowego w G dańsku z dnia 10 czerwca 2011 r., III C a 225/11, LEX n r 1713679.

19 Zob. F. Zoll, M . Olczyk, M . Pecyna, op. cit., s. 244.

20 Zob. w yrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z d n ia 26 m arca 2014 r., I A C a 1071/13, LEX n r 1454466; w yrok Sądu Apelacyjnego w G dańsku z d n ia 27 m aja 2014 r., V A C a 606/13, LEX n r 1498900; w yrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 2015 r., V CA 1/15, LEX n r 1770897; w yrok Sądu Najwyższego z d nia 13 m aja 2015 r., V C A 2 /1 5 , LEX n r 1755921. 21 Zob. w yrok Sądu Najwyższego z d n ia 13 maja 2015 r., V CA 1/15, LEX n r 1770897 oraz

w yrok Sądu Najwyższego z dnia 13 m aja 2015 r., V CA 2/1 5 , LEX n r 1755921.

22 Zob. w yrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z d n ia 26 m arca 2014 r., I A C a 1071/13, LEX n r 1454466.

Trzecia z koncepcji, prezentow ana zarówno w judykaturze23, jak i dok- trynie24, uniezależnia określenie chwili zaktualizowania się obowiązku gm iny dostarczenia lokalu socjalnego od tego, czy gm ina wzięła udział w postępo­ w aniu eksmisyjnym jako interw enient uboczny, wiążąc go z zaw iadom ieniem gm iny o treści wyroku eksmisyjnego przyznającego pozw anem u prawo do lo­ kalu socjalnego oraz o tym , że nie został on wykonany. Bez znaczenia jest przy tym czy tego zawiadom ienia dokonał właściciel, czy też osoba upraw niona do lokalu socjalnego. Przypisanie gm inie bezprawności uw arunkow ane m usi być obiektyw nym i możliwościami gm iny do zaoferowania, w chwili powzięcia w iadom ości o ciążącym na niej obowiązku, lokalu socjalnego. N ie sposób bowiem oczekiwać, że gm ina bezzwłocznie zaoferuje upraw nionem u lokal socjalny. O cena bezprawności w inna zatem uwzględniać czas konieczny na znalezienie i przygotow anie dla osób upraw nionych odpowiedniego lokalu socjalnego. Koncepcję tą uznać należy za słuszną, a na jej uzasadnienie wska­ zać trzy istotne argumenty.

Po pierwsze przyjęcie, że obowiązek gm iny aktualizuje się już z chwilą upraw om ocnienia się wyroku, stwierdzającego upraw nienia osób obowiąza­ nych do opróżnienia lokalu do lokalu socjalnego, prowadziłoby do sytuacji, że gm ina jeszcze w trakcie trw ania postępow ania rozpoznawczego, pom im o niepewności co do czasu jego zakończenia oraz jego w yniku (a zatem co do samego obowiązku wydania lokalu mieszkalnego oraz istnienia upraw nienia do otrzym ania przez osoby pozwane lokalu socjalnego, a następnie skorzysta­ nia przez upraw nionych z oferty najm u lokalu socjalnego), m usiałaby mieć przygotow any odpow iedni lokal socjalny dla osób pozwanych, a zarazem p o ­ tencjalnie upraw nionych do jego otrzym ania. Taka w ykładnia prowadziłaby do konieczności długotrwałego utrzym ywania przez gm iny wolnych zasobów mieszkaniowych obejm ujących lokale socjalne w rozmiarze adekwatnym do liczby toczących się spraw o nakazanie opróżnienia lokali mieszkalnych, co nie byłoby działaniem ani społecznie, ani ekonom icznie racjonalnym 25.

Po drugie, na gm inie nie ciąży obowiązek udziału w postępow aniu eksm i­ syjnym w charakterze interw enienta ubocznego, a jedynie takie uprawnienie, a co z za tym idzie, może ona nie być świadom a, że pozw anym przyznano upraw nienie do lokalu socjalnego. Tymczasem, m im o że sam o powstanie

23 Takie stanowisko wydaje się zajmować Sąd Apelacyjny we W rocław iu w w yroku z dnia 3 kw ietnia 2012 r., I A C a 250/1 2 , LEX n r 1211554 oraz Sąd Najwyższy w w yroku z dnia 13 lutego 2014 r., V C N P 3 2/13, LEX n r 1463429.

24 Takie stanowisko wydaje się prezentow ać J. M isztal-Konecka. Z ob. J. M isztal-Konecka, O d­

powiedzialność za zajm owanie lokalu mieszkalnego bez tytułu prawnego w świetle art. 18 ustawy o ochronie pra w lokatorów, „M o n ito r Prawniczy” 2013, n r 22, s. 1202.

tego upraw nienia związane jest z praw om ocnością wyroku zawierającego ta­ kie postanowienie, to jednak odpowiedzialność p o d m io tu nim obciążone­ go zawsze związana jest z zarzucaną bezczynnością (zaniechaniem). A zatem aby m ożna postawić ów zarzut zaniechania, p od m io t zobowiązany (gmina) m usi m ieć świadom ość istnienia obowiązku nałożonego w wyroku eksmisyj­ nym , a więc świadom ość oczekiwanego i nakazanego zachowania, z którym O chL okU wiąże odpowiedzialność odszkodowawczą w razie jego niew ykona­ nia. Zaw iadom ienie gm iny o treści w yroku eksmisyjnego z prawem do lokalu socjalnego jest więc tym m om entem , który urucham ia tę odpowiedzialność, gdyż inform uje zobowiązaną, że m a dostarczyć osobie eksmitowanej lokal socjalny26.

Po trzecie, przeciwko przyjęciu koncepcji utożsamiającej początek aktu­ alizacji obowiązku gm iny z datą upraw om ocnienia się w yroku eksmisyjnego, podnieść należy, że m ogły zaistnieć okoliczności dezaktualizujące obowiązek przedstawienia ofert poszczególnym osobom eksm itowanym , takie jak odstą­ pienie pow oda od realizacji w yroku eksmisyjnego i zawarcie z eksm itowanym nowej um ow y najm u, dobrow olne wyprowadzenie się czy też śmierć lokato- ra27. Należy bowiem podkreślić, że zasadą jest dobrow olne w ykonanie w yro­ ku przez dłużnika, a zatem obowiązek gm iny aktualizuje się dopiero z chwilą zawiadom ienia gm iny przez dłużnika, iż chce on zrealizować przysługujące m u upraw nienie do lokalu socjalnego lub przez wierzyciela o bezczynności dłużnika w w ykonaniu w yroku28. N aw et jeżeli gm ina m a wiedzę - jako strona postępow ania sądowego - o treści wyroku eksmisyjnego, dopiero informacja, że w yrok ten nie został w ykonany lub też płynący z niego obowiązek nie wygasł na skutek innych zdarzeń, aktualizuje obowiązek gm iny dostarczenia lokalu socjalnego, którego wypełnienie w arunkuje przymusowe wykonanie wyroku.

N ie budzi jednak wątpliwości, że odpowiedzialność gm iny ustaje z chwilą związania gm iny z osobą, której przyznano prawo do lokalu socjalnego, ofer­ tą zawarcia najm u takiego lokalu29. Term in w jakim gm ina związana będzie złożoną przez siebie ofertą pozostaw iono do jej uznania. D la określenia chwili z jaką oferta zostaje złożona upraw nionem u do lokalu socjalnego, tak jak w przypadku innych oświadczeń woli, m iarodajna będzie norm a art. 61 § 1 k.c., która chwilę tą wiąże z możliwością zapoznania się z treścią oświadczenia

26 Tak Sąd Apelacyjny w G dańsku w w yroku z dnia 27 maja 2014 r., V A C a 606 /1 3 , LEX n r 1498900.

27 Tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w w yroku z dnia 26 m arca 2014 r., I A C a 1071/13, LEX n r 1454466.

28 Tak Sąd Najwyższy w w yroku z d n ia 13 m aja 2015 r., V CA 1/15, LEX n r 1770897. 29 Tak też Sąd Najwyższy w w yroku z dnia 23 listopada 2012 r., I C SK 292/1 2 , LEX n r 1 274945.

woli przez jej adresata. D la realizacji tego obowiązku bez znaczenia fakt czy upraw niony lokator przyjął czy też odrzucił tę ofertę.

Obow iązek napraw ienia szkody przez gm inę obejm uje nie tylko szkodę spow odow aną niem ożnością dysponow ania lokalem przez właściciela i p o ­ bieraniem pożytków (lucrum cessans), ale i straty, jakie poniósł właściciel w związku z tym , że upraw niony do lokalu socjalnego nie uiszcza opłat za zajm owany lokal mieszkalny (dam num emergens)30. Z a tę ostatnią szkodę gm ina odpow iada niezależnie od możliwości jej wyegzekwowania przez wła­ ściciela od byłego lokatora oraz in solidum z obowiązanym do zapłaty byłym lokatorem . O bow iązek napraw ienia szkody przez gm inę w zakresie strat, ja­ kie poniósł właściciel w związku z tym , że upraw niony do lokalu socjalnego nie uiszcza opłat za zajmowany lokal mieszkalny, obejm uje nie tylko czynsz najm u, jaki byłby on zobowiązany opłacać, gdyby stosunek najm u nie wy­ gasł, ale także opłaty związane z korzystaniem z lokalu, do jakich uiszczania, w świetle art. 18 ust. 3 O chL okU , obowiązany jest upraw niony do lokalu socjalnego31.

N ie budzi jednak wątpliwości, że niem ożność dysponow ania lokalem przez właściciela i pobieraniem pożytków z tytułu jego najm u pozostaje w norm al­ nym związku przyczynowym z niedostarczeniem przez gm inę upraw nione­ m u lokalu socjalnego. N atom iast w odniesieniu do opłat, jakie zobowiąza­ na jest uiszczać osoba, której przyznano upraw nienie do lokalu socjalnego, w orzecznictwie początkowo wyrażono pogląd, iż powstanie szkody w postaci poniesienia przez właściciela niezrekom pensowanych kosztów utrzym ywania lokalu zajmowanego przez nieuiszczające należności osoby eksm itowane - nie jest norm alnym następstwem braku zaoferowania przez gm inę lokalu socjal­ nego. W skazano, że odm ienne stanowisko o istnieniu takiego związku przy­ czynowo-skutkowego prowadziłoby do niedającego się zaaprobować w nio ­ sku, że naturalnym następstwem niewykonyw ania przez gm inę obowiązku przyznania lokalu socjalnego, wynikającego z wyroku sądowego, jest szkoda właściciela lokalu wynikająca z zaniechania uiszczania przez eksm itowanych, obciążających ich z mocy ustawy, należności z ty tu łu zajm owania dotychcza­ sowego lokalu. W razie akceptacji takiego wniosku za norm alne następstwo zaniechania gm iny w łańcuchu przyczynowo-skutkowym należałoby konse­ kw entnie uznać zachowanie eksmitowanych niezgodne z obowiązującym pra­

30 Tak Sąd Najwyższy w postanow ieniu z dnia 25 czerwca 2008 r., III C Z P 4 6 /0 8 , LEX n r 437195; Sąd Najwyższy w w yroku z dnia 13 stycznia 2010 r., II C SK 323 /0 9 , LEX n r 602680. Tak też J. M isztal-Konecka, op. cit., s. 1202.

31 Tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 maja 2012 r., III C Z P 12/12, O S N C z 2012 r., n r 12, poz. 138.

wem, którego to w niosku nie sposób przecież zaaprobować32. W późniejszym jednak orzecznictwie zaprezentowano pogląd, że w norm alnym związku przy­ czynowym (z zaniechaniem przez gm inę wypełnienia obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego) osobie do tego upraw nionej pozostaje strata właściciela lo­ kalu mieszkalnego spowodowana nieuiszczeniem przez byłego lokatora opłat za używanie zajmowanego lokalu i że za i tę szkodę gm ina ponosi odpow ie­ dzialność na podstawie art. 417 § 1 k.c.33

N astępną kwestią wymagającą rozstrzygnięcia jest określenie chwili z jaką rozpoczyna bieg term in przedaw nienia roszczenia odszkodowawczego prze­ ciwko gminie. Term in ten - jako roszczenia odszkodowawczego - wynika z art. 4 4 2 1 k.c. i wynosi 3 lata od dnia, w którym właściciel dowiedział się 0 szkodzie i osobie obowiązanej do jej napraw ienia z tym , że term in ten nie m oże być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie w yw ołu­ jące szkodę. Niew ątpliw ie właściciel od samego początku m a świadom ość na terenie jakiej gm iny znajduje się lokal podlegający opróżnieniu, a co za tym idzie - jaka gm ina nie dopełniła obowiązku dostarczenia lokalu socjalnego 1 ponosi z tego tytułu odpowiedzialność odszkodowawczą. O dpow iedzieć n a­ leży zatem jedynie na pytanie - kiedy właściciel dowiaduje się o pow staniu szkody. Jest to dzień, w którym w inien on otrzym ać opłatę z tytułu zajm owa­ nia jego lokalu, gdyby go oddał w najem , a w zakresie odszkodowania należ­ nego m u od osoby, która zajmuje lokal bez tytułu prawnego; dzień w jakim osoba zajmująca ten lokal nie uiściła należnego właścicielowi odszkodowania. Z a ugruntow any już w orzecznictwie pogląd należy uznać, że odszkodowanie w wysokości czynszu oraz innych opłat, do którego uiszczania obowiązane są osoby, co do których orzeczono eksmisję z równoczesnym jej wstrzym aniem do czasu zaoferowania przez gm inę lokalu socjalnego, na podstawie art. 18 ust. 1 i 3 O chL okU , m a charakter okresowy34. Z regulacji art. 18 ust. 1 i 3 O chL okU wynika, iż odszkodowanie to w inno być uiszczane przez osoby, co do których orzeczono eksmisję, w okresach miesięcznych. Przyjąć przy tym należy, że odszkodowanie o którym mowa, płatne jest - w odróżnieniu od czynszu najm u - z dołu. W konsekwencji, roszczenie odszkodowawcze przeciwko gm inie ulegać będzie przedaw nieniu z 3 letnim okresem liczonym odrębnie od dnia pow stania każdej ze szkód poniesionych przez właściciela na 32 Tak Sąd Najwyższy w w yroku z d n ia 23 kw ietnia 2009 r., IV C N P 98/08, LEX n r 738119. 33 Tak Sąd Najwyższy w w yroku z d n ia 13 stycznia 2010 r., II C SK 323/0 9 , LEX n r 602680. 34 Tak Sąd Najwyższy w w yroku z d n ia 18 maja 2012 r., IV C S K 490/11, LEX n r 1243072;

Sąd Najwyższy w w yroku z d n ia 9 listopada 20 1 2 r., IV C SK 303 /1 2 , Rzeczpospolita P C D z 2012 r., n r 265, s. 2; Sąd Apelacyjny w B iałym stoku z d n ia 22 m arca 2013 r., I A Ca 6 1 /1 3 , LEX n r 1294694; Sąd Najwyższy w w yroku z dnia 7 m arca 2014 r., IV C N P 3 3/13, LEX n r 143849; Sąd Apelacyjny w Krakowie w w yroku z d n ia 20 stycznia 2015 r., I A Ca 1494/14, LEX n r 1665096.

skutek nieuiszczenia odszkodowania przez osobę zajm ującą lokal mieszkalny bez ty tu łu prawnego za dany miesiąc.

Podsumowanie

Przeprowadzone rozważania prowadzą po pierwsze do w niosku, że dolegliwy dla gm iny obowiązek dostarczenia lokalu socjalnego, o którym zdecydować może sąd orzekając eksmisję z lokalu mieszkalnego, kontestow any może być przez gm inę już na etapie postępow ania o eksmisję, na skutek jej wstąpienia do procesu w charakterze interw enienta ubocznego nie tylko po stronie p o ­ woda, ale także po stronie pozwanego. Przystępując zaś do udziału w sprawie po stronie pow oda gm ina może podejm ow ać wszelkie działania sprzeczne z działaniam i i oświadczeniami powoda, w tym także kwestionować samo żądanie eksmisji.

A dm inistracyjnopraw ny charakter obowiązku dostarczenia lokalu skut­ kuje tym , że nie znajdą do niego zastosowania przepisy kodeksu cywilnego. O bow iązek ten aktualizuje się zatem po stronie gm iny - niezależnie od tego czy w stąpiła ona do postępow ania eksmisyjnego w charakterze interw enien­ ta ubocznego - wraz z chwilą zawiadom ienia jej o treści zapadłego wyroku i braku jego dobrow olnego w ykonania przez dłużnika, przy uwzględnieniu czasu na znalezienie i przygotow anie dla osób upraw nionych odpowiedniego lokalu socjalnego. Kończy się zaś z chwilą przyjęcia lub ustania związania, złożoną przez gm inę upraw nionem u ofertą zawarcia um ow y najm u lokalu socjalnego. Świadczenie odszkodowawcze gm iny przedawnia się z term inem określonym w art. 4 4 2 1 k.c., liczonym odrębnie od dnia pow stania każdej ze szkód poniesionych przez właściciela na skutek nieuiszczenia odszkodowania przez osobę zajmującą lokal mieszkalny bez tytułu prawnego za dany miesiąc.

A bstract

The obligation of th e m unicipalities to pro vid e social housing The article discusses the obligation o f m unicipalities to provide social housing, w hich was provided for in the provisions o f the Law o f 21 June 2001 on the protection o f the rights o f tenants, m unicipal residential resources and on am ending the Civil Code. In his article, the author n o t only analyses the rules and the cases w hen the municipalities shall assume the duty, b u t also the legal character o f this obligation, w hich he claims to be b o th adm inistrative and legal. The author also reflects on the position o f the m unicipalities in the proceedings for eviction, recognizing th at the m unicipalities may join the proceedings as a secondary intervener n o t only the plaintiff’s, b u t also on the

defendant’s side. In b o th cases the m unicipalities is entitled to question the eviction claims. Finally, the author considers the extent o f the com pensation claim th at the debtor is entitled to w hen the m unicipalities did n o t provide social housing, regarding th at the com pensation covers the period from notifying the m unicipalities o f failing to execute eviction sentence voluntarily by the debtor, taking into account the tim e nec­ essary to find and prepare the social housing for the entitled, until the municipalities m ake an offer to conclude a lease agreem ent for social housing to the tenant obliged to vacate the premises.

Key words: municipality, social housing, protection o f the rights o f tenants

Streszczenie

O bow iązek gm iny do starczen ia lokalu socjalnego

A rtykuł stanowi analizę obowiązku gm iny dostarczenia lokalu socjalnego, który prze­ widziany został w przepisach ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokato­ rów, mieszkaniowym zasobie gm iny i o zmianie Kodeksu cywilnego. W artykule autor nie tylko analizuje zasady i przypadki, w jakich obowiązek ten spoczywa n a gminie, ale także charakter praw ny tego obowiązku, który uznaje za adm inistracyjnoprawny. A utor przeprowadza również rozważania odnośnie pozycji procesowej gm iny w sprawie o opróżnienie lokalu uznając, iż gm ina może w stąpić do procesu w charakterze inter­ w enienta ubocznego nie tylko po stronie powoda, ale i pozwanego, w każdym z tych przypadków będąc upraw niona do kw estionow ania żądania eksmisji. Wreszcie autor rozważa zakres odszkodowania, do którego wypłaty zobowiązana jest gm ina w przy­ padku niedostarczenia lokalu socjalnego uznając, iż odszkodowanie to obejmuje okres od powiadom ienia gm iny o braku dobrowolnego w ykonania przez dłużnika wyroku eksmisyjnego, przy uwzględnieniu czasu koniecznego na znalezienie i przygotowanie dla uprawnionego odpowiedniego lokalu socjalnego, do czasu złożenia przez gm inę lo­ katorow i zobowiązanem u do opróżnienia lokalu oferty zawarcia um owy najm u lokalu socjalnego.