Europejska Akademia Badania Życia, Integracji i Społeczeństwa Obywatelskiego

Heinrich Badura

Europejska Akademia Badania Życia,

Integracji i Społeczeństwa

Obywatelskiego

Śląskiego [2005] (LXI) Cz. I

E u ro p ejska A k a d e m ia B a d a n ia Ż y c ia ,

In te g r a c ji

i S p o łe c z e ń s tw a O b y w a te ls k ie g o 1

Celem artykułu jest k ró tk a prezentacja zadań i funkcji pełnionych przez Europejskie Centrum Edukacji Ustawicznej oraz badań podstawowych p ro ­ blemów życia w zjednoczonej Europie, czyli Europejskiej Akadem ii Badania Życia, Integracji i Społeczeństwa Obywatelskiego (niem. Europäische A k a ­

demie fü r Lebensforschung, Integration und Zivilgesellschaft - EA LIZ).

N a decyzję o pow ołaniu Akademii wpłynęło wiele czynników, m ających swe główne źródło w dotychczasowym funkcjonowaniu państw skupionych w Unii Europejskiej, ustalonych już od lat relacji między nimi, dokonują­ cej się integracji społeczeństw tych krajów, a także przystąpieniem z dniem

1 m aja 2004 roku do struktur Unii Europejskiej nowych dziewięciu krajów. T a akcesja wprowadziła do dotychczasowego sposobu funkcjonow ania Unii Europejskiej określone zaburzenie, które należy w ja k najszybszym czasie opanow ać i wykorzystać dla nowej, poszerzonej struktury. M ożna tutaj wymienić kilka czynników motywacyjnych, które doprowadziły do powstania Akademii:

1. Długoletnie i wielostronne zajmowanie się problem atyką całościowego rozwoju Europy jak o zintegrowanych państw i ich społeczeństw.

2. Doświadczenia dotyczące aktualnej, rzeczywistej sytuacji społecznej poszczególnych integrujących się krajów.

3. Znajom ość doświadczeń i rozw oju stanowisk Unii Europejskiej w za­ kresie diagnozy i rozwiązywania problem ów integracji.

1 T ytuł oryginalny artykułu prof. H einricha Badury: Europäisen Akadem ie fü r Lebensfor­

204 K RONIKA

4. Uświadomienie sobie, że jednostronne wspieranie rozwoju i postępu technologicznego w jednostkow ym kraju długo nie przynosi spodziewanych rezultatów.

5. F a k t niezaprzeczalny, że tym sposobem wewnętrzna integracja społe­ czeństw Europy nie jest osiągalna.

6. Istnieje konieczność uwzględnienia wagi, decydującej roli i potrzeb tworze­ nia tworzonego albo tworzącego się społeczeństwa obywatelskiego, jak i ducho­ wej misji procesu integracji (postulat ten pierwszy wypowiedział Jaques Delo- rus, a przewodniczący Komisji Europejskiej R om ano Prodi określił, że „Europa koniecznie potrzebuje swojej »duszy«”, czyli określenia swej tożsamości.

7. Ostatnim czynnikiem, który bezpośrednio przyczynił się do powołania Akademii, były owocne rozmowy prow adzone kolejno ze wszystkimi am basa­ doram i w Austrii krajów, które przystąpiły do Unii Europejskiej w maju br. oraz przyrzeczeniami złożonymi przez am basadorów R um unii, Bułgarii i Chorwacji o przyszłej, daleko sięgającej i trwałej współpracy z Unią E uropejską oraz tw orzoną Akadem ią.

Tożsam ość A k a d e m ii

Europejska A kadem ia B adania Życia, Integracji i Społeczeństwa Obywa­ telskiego jest europejskim instytutem mającym na celu wspieranie funkq'o- now ania życia jednostki pod względem personalistycznego, czyli osobowo-cen- trycznego punktu postrzegania społeczeństwa.

E A L IZ oznacza nowoczesną, innowacyjną europejską przestrzeń obej­ mującą: edukację ustawiczną, prowadzenie badań nad rozwojem społeczeń­ stwa, organizowanie spotkań i prowadzenie wspólnych dyskusji na temat upowszechniania doświadczeń związanych z całościowym kształtowaniem życia i funkcjonowaniem w zjednoczonej Europie. Przestrzeń ta uwzględnia europejski hum anizm oraz europejski system wartości (np. godność człowieka, wzajemny szacunek, respektowanie odmienności, zróżnicowania, etc.). H um a­ nistyczne wartości często są przedm iotem m oich wykładów, dlatego stały się warunkiem sine qua non podejm ow ania współpracy instytucji i osób fizycznych z naszą A kadem ią. Zasady te stały się istotną podstaw ą statutu Akademii.

Unikalność instytucjonalna E A L IZ w strukturze Europy jest zdeterm ino­ w ana następującymi aspektami:

1. Tematycznym: uwzględniając - w perspektywie dynamiki integracji europejskiej - najważniejsze problem y życiowe związane z dalszym rozwojem społeczeństwa obywatelskiego, które jest jednocześnie nowoczesnym społe­ czeństwem wiedzy.

2. Strukturalnym i organizacyjnym: egzemplifikującym się w bezpo­ średnim włączeniu się am basad i oficjalnym nom inow aniu przedstaw i­ cieli wszystkich krajów akcesyjnych d o kręgów decyzyjnych, decydujących o problem atyce prow adzonych badań, działalności i dalszym rozw oju A k a­ demii.

P o d s ta w a d ziałaln o ści EALIZ

Podstaw ą działalności A kadem ii jest w ielostronne wspieranie integracji krajów, które wstąpiły d o Unii Europejskiej z krajam i już funkcjonującym i w jej strukturze oraz dążenie do dalszego poszerzania Unii i osiągnięcie przez nią sukcesu na arenie m iędzynarodowej.

M is ja A k a d e m ii

Głównym zadaniem E A L IZ jest służenie upow szechniania wewnętrznej integracji przestrzeni życiowych poszczególnych krajów europejskich. W spo­ sób obszerny A kadem ia m a ujm ow ać daleko idące współdziałanie i współpracę krajów członkowskich w zakresie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, u trw alania systemu w artości w życiu jednostki, funkcjonującej w zbiorowości zróżnicowanej.

A kadem ia będzie miejscem spotkań i dyskusji z: - przedstawicielami nauki i badaczam i,

- politykam i, - biznesmenami,

- przedstawicielami kultury, sztuki i edukacji, - kreatoram i opinii publicznej,

- przedstawicielkami i przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, różno­ rodnych grup zawodowych oraz grup społecznych,

- jednostkam i poszukującym i sensu życia,

- reprezentantam i różnych religii o raz przynależności narodow ej.

W trakcie spotkań dom inow ać pow inna wzajem na tolerancja, szacunek, otw artość, życzliwość, racjonalność, solidarność, o b u stro n n a (często wielo­ stronna) akceptacja, partnerskie współdziałanie, umożliwiające wzajemny dostęp do informacji i do wiedzy oraz pozwalające n a transfer informacji, a nawet wiedzy.

206 KRONIKA

Kluczowymi elementami w omawianym procesie są:

- równość, rów nopraw ność oraz w pewnym zakresie identyczność krajów członkowskich, prowadzących do ukształtow ania tożsamości Europy; - ekspansja, czyli systematyczne poszerzanie i pogłębianie integracji europej­

skiej, traktow ane jak o m ultiteralny proces polityczny;

- społeczeństwo obywatelskie, uwzględniające zarów no subiektywne, jak i obiektywne oraz jednostkow e potrzeby poszczególnych obywateli i całego społeczeństwa.

Cele A kadem ii są postrzegane z perspektywy strategicznej, co oznacza partnerską i wzajemnie uzupełniającą się współpracę z instytucjami pokrew ­ nymi, m ającymi podobne założenia. Instytucje te funkcjonują n a poziomie poszczególnych krajów a nawet całej wspólnoty europejskiej, będą to: o r­ ganizacje młodzieżowe, organizacje stanowiące agendy rządowe oraz poza­ rządowe, instytucje i instytuty nauki o rozwoju, organizacje tworzonego społeczeństwa obywatelskiego poszczególnych krajów członkowskich, stające przed perspektywą edukacji perm anentnej.

A kadem ia posiada orientację ukierunkow aną na europejski system w arto­ ści, europejski system praw ny i filozofię państw a funkcjonującego w Unii Europejskiej. Działalność Akadem ii skupia się na obywatel ce/obywatelu i uwzględnieniu jej/jego realnych potrzeb osobistych. Te potrzeby należy przeanalizować, zrozumieć i dokonać ich hierarchizacji. T o implikuje ze strony Akademii integrację potrzeb emocjonalnych, intelektualnych, duchowych i m aterialnych; integracja jest naszym zasadniczym założeniem i gwarancją dalszej optymalizacji dążeń jednostek, zarów no ekonomicznych (osiągnięcie odpowiedniego statusu ekonomicznego), ja k i politycznych (zasadnicze wielo­ stronne wspieranie motywacji politycznej aktywności i udziału w kształ­ tow aniu procesów społeczno-politycznych itd.).

Podstawowym i zasadami, jakim i kieruje się Akadem ia, jest: budowanie trwałych podstaw współpracy między uczestniczącymi krajami, całościowe ujęcie badanych zjawisk i procesów, czyli nie tylko ich ujęcie interdyscyplinar­ ne, ale także transdyscyplinarne, respektowanie postaw nie-, pozareligijnych i bezpartyjnych. M am y tutaj na myśli całkowitą niezależność Akadem ii od instytucji o charakterze i celach religijnych, partyjno-politycznych lub świato­ poglądowych, jednak nie wyklucza się określonych form i modeli konkretnej współpracy na poziomie realizacji wspólnych projektów.

Podłożem działalności Akadem ii pow inna być doskonała i wszechstronna wiedza naukow a jej pracow ników , osób z nią współpracujących, sympatyków, ich duże doświadczenie w zakresie prow adzenia badań w obszarze nauk społecznych oraz wiedza i umiejętności w obszarze edukacji.

Swą działalność A kadem ia będzie prowadzić w dwóch płaszczyznach: poprzez konferencje, kongresy, seminaria, warsztaty (workshops) oraz częste spotkania, a w drugiej płaszczyźnie poprzez realizację innowacyjnych, dotyczą­

cych aktualnej problem atyki i systematycznie zgłaszanych program ów eduka­ cyjnych.

Działalność Akademii obejmuje tem atycznie cztery sfery dziedzinowe: - nauk a i badania, nowe technologie, w tym technologie informacyjno-

-komunikacyjne, mass media, edukacja i kultura; - gospodarka, praw o, bezpieczeństwo i sprawy socjalne;

- religie, poglądowość, etyka, m oralność - w ogólności system wartości uznawany przez jednostkę;

- człowiek, społeczeństwo obywatelskie, sfery życiowe jednostki i polityka. W ymienione cztery sfery postrzegane są całościowo, w sposób zintegro­ wany i kształtują specyficzne cechy konstruow anych projektów naukow o- -badawczych, edukacyjnych, a nawet politycznych.

Certyfikowanie standardów funkcjonowania Akademii znajduje się w sta­ dium dyskusji i negocjacji prow adzonych z partnerskim i uczelniami w wielu krajach. Informacje o Akademii, organizowanych przez nią przedsięwzięciach edukacyjnych, naukow ych i społecznych, dokonyw ana jest czterem a sposo­ bami:

- przez stronę internetową: http://www.ealiz.at, a także przez pocztę elektro­ niczną: ealiz@ on.at;

- przez własną sieć partnerską, m ającą charakter elektroniczny i/lub tradycyj­ ny;

- przez własny m agazyn informacyjny „E uropa n E U ”;

- bezpośrednio przez sieć am basad, ministerstw i organizacji wszystkich nowo przyjętych krajów, współpracujących ze sobą.

EA LIZ jest dziś oficjalnie uznanym stowarzyszeniem realizującym cele społeczne. Z tego pow odu m oże otrzym ywać dotacje, które są korzystne dla darczyńcy, obniżające wysokość płaconych przez niego podatków . O d począt­ ku sform ułowania idei Akadem ii trwały starania o to, aby utworzyć fundację w celu ekonomicznego w spierania EA LIZ i w ten sposób umożliwić Akademii stworzenie stałej bazy finansowej i w ten sposób uniezależnienia jej od innych instytucji lub partii politycznych.

Decyzją zgrom adzenia członków Komisji N aukow ej i Politycznej A ka­ demii, składających się z oficjalnych przedstawicielek i przedstawicieli wszyst­ kich krajów, które zostały przyjęte do stru k tu r europejskich, z dnia 2 kwietnia 2004 r., rozpoczniem y semestr zimowy roku akadem ickiego 2004/2005 dwom a systematycznymi kursam i, mającymi charak ter wprowadzający:

- regiony, polityka regionalna, zarządzanie regionami, organizacja regionów oraz tem aty pokrewne;

- Unia Europejska: struktura instytucjonalna wspólnoty europejskiej, jak pracować w Unii Europejskiej i ja k współpracować z krajam i unijnymi.

Cykl konferencji naukow ych organizowanych przez EA LIZ zapoczątko­ wała konferencja „Q uo vadis integracjo? Poszerzenie jak o społeczna odb u ­

208 K RONIKA

dowa E uropy”, zorganizow ana 24 stycznia 2004 roku. Zakończyła się ona dużym sukcesem, ponieważ uczestniczyło w niej aktywnie 500 przedstawicieli osiemnastu krajów. Inform acje o konferencji rozpowszechniała prasa, tele­ wizja i radio austriackie oraz pięć zagranicznych stacji radiowych. D okładne informacje na tem at tej konferencji m ożna znaleźć na stronie internetowej: www.ealiz.at.

23 października br. organizujemy w Eggenburgu (Austria), siedzibie Akademii, w bezpośredniej współpracy z uniwersytetem w Salzburgu, kolejną, dużą konferencję ogólnoeuropejską nt.: „Porozum ienia m iędzynarodowe i po ­ szerzenie E uropy” . W planie są następujące konferencje o zasięgu europejskim: - maj 2005 roku: „Bilans pierwszego roku integracji 2004”,

- zima 2005/2006, konferencja na temat: „Bieda a integracja europejska”, - w 2006 roku planuje się zorganizować następujące konferencje: „Społeczeń­

stwo obywatelskie a integracja”, „Bóg - religijność, praw odawstw o europej­ skie a integracja”, „W spółpraca m iędzyregionalna a integracja” .

K ończąc tą k ró tk ą informację o nowej międzynarodowej instytucji spo­ łecznej, edukacyjnej i naukowej, jak ą jest EA LIZ , chciałbym się podzielić kilkom a refleksjami, związanymi z kilkakrotnym i pobytam i w Polsce, już po akcesji do struktur Unii Europejskiej. O tóż w trakcie swych podróży po Polsce rzadko spotykałem w miejscach publicznych symbole europejskie. Co zrodziło we mnie pytanie, czy społeczeństwo polskie jest zadowolone z akcesji? M oja wieloletnia praca w organizacjach nie tylko narodow ych, ale także między­ narodow ych, zajmujących się prolem atyką europejską, daje mi podstawy do stwierdzenia, że nie m a „naszej” i „waszej” Europy. E u ro p a jest jedna. To ona wyznacza naszą przestrzeń życiową, gwarantując sprawiedliwość, pokój i ułat­ wiając uzyskanie dobrobytu dla wszystkich. Służenie właśnie tym celom jest m isją EA LIZ. Dlatego uprzejmie zapraszam Państw a do współpracy bezpo­ średniej i pośredniej z A kadem ią, do aktywnego uczestniczenia w naszej działalności. Będziemy wdzięczni za wszelkie konstruktyw ne sugestie, impulsy d o konkretnej aktywności i prace.