Aktualia ropy naftowej i gazu ziemnego
Grzegorz Makuch
1USA. Wzrastaj¹ce wydobycie wêglo-wodorów z formacji ³upkowych w mar-cu br. osi¹gnê³o rekordow¹ wielkoœæ 10,47 mln b/d. Spowodowa³o to spadek cen ropy na rynku amerykañskim, co z ko-lei obni¿y³o rentownoœæ produkcji do poziomu trudno akceptowalnego przez mniejsze firmy. Bary³ka ropy w Midland w zachodnim Teksasie jest sprzedawana o 6 USD taniej ni¿ wskazuje amerykañski Benchmark, a jesz-cze w styczniu ró¿nica ta wynosi³a 1,5 USD. Rozziew pomiêdzy cenami jest spowodowany nie tylko rosn¹c¹ pro-dukcj¹, ale równie¿ ograniczonymi mo¿liwoœciami prze-sy³owymi surowców z basenu permskiego do brzegu Zatoki Meksykañskiej, co zmusza firmy do sprzeda¿y su-rowca na miejscu – po konkurencyjnej cenie. Mniejsi pro-ducenci, którzy nie maj¹ zagwarantowanej przepustowoœci w gazoci¹gach ze z³o¿a do Zatoki Meksykañskiej, s¹ zmu-szeni do redukcji lub wstrzymania produkcji. Firmy nie bêd¹ operowaæ na wiertniach, jeœli nie bêd¹ mog³y przes³aæ wydobytej ropy, powiedzia³ Steven Pruett, szef Midland Producers Evaluation Resources. Jeœli cena bary³ki ropy spadnie o 10 USD, czyli do poziomu 47 USD, to operatorzy mog¹ byæ zmuszeni do ciêæ produkcji. W basenie perm-skim produkuje siê obecnie 3,27 mln bary³ek na dobê ropy naftowej, podczas gdy przepustowoœæ rur w czerwcu br. wynosi³a 3,3 mln b/d. Scott Sheffield, szef Pioneer Natural Resources, która produkuje wêglowodory z formacji ³upkowej, powiedzia³, ¿e linia obrazuj¹ca produkcjê w basenie permskim mo¿e siê sp³aszczyæ w ci¹gu dwunastu miesiêcy i utrzymaæ taki kszta³t do wrzeœnia 2019 r., kiedy zostanie ukoñczona konstrukcja planowanych ruroci¹gów.
Jednak problem z infrastruktur¹ mo¿e narastaæ, o czym bran¿a wêglowodorowa informowa³a administracjê prezy-denta Donalda Trumpa ju¿ kilka miesiêcy temu. Du¿e kon-cerny rozwijaj¹ce infrastrukturê przesy³ow¹, jak Kinder Morgan, Hess Corp czy Plain All American Pipeline, ostrzega³y o mo¿liwych negatywnych konsekwencjach wprowadzenia op³at celnych za stal i aluminium (odpo-wiednio 25% i 10%) i wojny celnej z Chinami, Kanad¹, UE i Meksykiem. Amerykañski Instytut Naftowy (American Petroleum Institute – API) wraz z innymi stowarzyszenia-mi wzywa³y prezydenta Donalda Trumpa do zwolnienia bran¿y wêglowodorowej z wprowadzonych op³at. Podkreœ-lali przy tym, ¿e c³o na import stali spowoduje zatrzymanie rozwoju projektów infrastrukturalnych, co negatywnie wp³ynie na rozwój rynku energii i zatrudnienia. Wicepre-zes API Kyle Isakower informowa³a, ¿e zak³ócenie global-nego ³añcucha dostaw specjalnej jakoœci produktów
stalowych bêdzie niekorzystnie oddzia³ywaæ na rozwój transportu, rafinacjê i dystrybucjê ropy i gazu, spowoduje zmniejszenie zapasów i os³abi bezpieczeñstwo narodowe. By tego unikn¹æ, wypracowano mo¿liwy model zwolnieñ z op³at i przed³o¿ono go Departamentowi Handlu. API pro-ponowa³o tak¿e zdefiniowanie wskaŸników iloœciowych i jakoœciowych zapotrzebowania na stal, a nastêpnie okreœ-lenie, czy amerykañscy producenci s¹ w stanie zaspokoiæ popyt na zadowalaj¹cym poziomie. Argumenty te nie prze-kona³y jednak administracji i amerykañskie firmy szuka³y wyjœcia z sytuacji poprzez sk³adanie wniosków o wy³¹cze-nie spod re¿imu op³at celnych. Takich wniosków z³o¿ono ju¿ kilkadziesi¹t tysiêcy, z czego 500 petycji dotyczy³o materia³ów niezbêdnych do konstrukcji rur. Sprawa ta nabra³a dodatkowego ciê¿aru, gdy ChRL zaproponowa³a na³o¿enie 25-procentowych ce³ na import ropy z USA, co miesiêcznie generowa³oby dla amerykañskiej bran¿y wêglowodorowej koszty w wysokoœci 1 mld USD. Osta-tecznie Pekin nie przyj¹³ tak drastycznych dzia³añ odwe-towych.
A¿ 77% stali niezbêdnej do konstrukcji ruroci¹gów pochodzi z importu, a ceny czêœci podzespo³ów ze stali walcowanej wzros³y o 50%, podaje Platts. Dlatego Plain All American Pipeline (PAA) oczekuje, ¿e projekt 500-mi-lowego ruroci¹gu Cactus II, z zachodniego Teksasu do por-tu Corpus Christi w Teksasie, zostanie zwolniony z op³at celnych. PAA poda³o, ¿e tylko trzy huty na œwiecie produ-kuj¹ stal ze specyfikacj¹ niezbêdn¹ do konstrukcji ruro-ci¹gów okreœlonych w projekcie i ¿adna z tych hut nie znajduje siê w USA. W pisemnym oœwiadczeniu do kon-gresu przedstawiciel PAA Willie Chiang upubliczni³ wzrost kosztów projektu Cactus II na skutek wprowadze-nia ce³, który wyniesie 40 mln USD (tj. 3,6% ca³ego kosztu projektu). Tak¿e Kinder Morgan chce zwolnienia z op³at celnych swojego projektu Gulf Coast Express, wartego 1,75 mld USD, którego trasa prowadzi z zachodniego Tek-sasu do brzegu Zatoki Meksykañskiej. Producentem rur dla tego projektu jest turecki Borusan Mannesmann Pipe (BMP). W³adze Kinder Morgan podkreœlaj¹, ¿e tylko jedna huta w USA by³a w stanie dostarczyæ rury o oczekiwanych parametrach, ale nie w po¿¹danym terminie. Kinder Mor-gan wraz z Apache Corporation i Blackstone Energy og³osi³y w lipcu br. kolejny projekt gazoci¹gu, Permian Highway Pipeline, prowadz¹cy ze z³o¿a w basenie perm-skim do wybrze¿a Zatoki Meksykañskiej. Koszt budowy gazoci¹gu to 2 mld USD, jego dzienna przepustowoœæ wyniesie 57 mln m3. Z kolei Exxon Mobil i PAA w czerwcu br. podpisa³y porozumienie (LoI) o wspólnym projekcie ropoci¹gu o przepustowoœci 1 mln b/d, którego trasa
525
Przegl¹d Geologiczny, vol. 66, nr 9, 2018
WIADOMOŒCI GOSPODARCZE
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, Oddzia³ Karpacki w Krakowie, ul. Skrzatów 1, 31-560 Kraków; grzegorz.makuch@pgi.gov.pl.
bêdzie wiod³a z basenu permskiego do Beaumont w Teksasie, gdzie Exxon ma rafinerie o mocy przerobowej 362 tys. b/d. ExxonMobil przygotowuje siê jednak do zwiêkszenia mocy tej rafinerii do 700–850 tys. b/d, co uczyni³oby j¹ najwiêksz¹ rafineri¹ w USA, wiêksz¹ od rafi-nerii Motiva Refinery w Port Arthur w Teksasie (o mocy przerobowej 635 tys. b/d), która nale¿y do Saudi Aramco. Z kolei Hess Corporation potrzebuje do swojego projektu Offshore Stampede rur produkowanych przez producenta japoñskiego. Hess Corp. zakomunikowa³a, ¿e konstruuj¹c ropoci¹g przy u¿yciu obecnie dostêpnych produktów stalo-wych nie bêdzie w stanie zagwarantowaæ odpornoœci na korozjê, co stworzy zagro¿enie dla ludzi i œrodowiska.
Senator Dakoty Pó³nocnej Heidi Heitkamp przestrze-ga, ¿e zwiêkszone koszty konstrukcji rur prze³o¿¹ siê na wy¿sze ceny ropy. Z kolei szef PAA Greg Armstrong powiedzia³, ¿e c³a importowe mog¹ zaszkodziæ wzrostowi produkcji wêglowodorów w USA.
Wed³ug Industrial Coatings & Fireproofing (ICF), któ-ra wykona³a badania na zlecenie PAA, wartoœæ importu sta-li w latach 2015–2016, w tym zaworów i z³¹czek dla przemys³u wêglowodorowego, wynios³a 5 do 8 mld USD. Produkcja stali i aluminium w USA nie tworzy du¿ego seg-mentu rynku – zatrudnia odpowiednio 255 tys. i 61 tys. osób, ³¹cznie 316 tys. Koñcowi u¿ytkownicy stali, m.in. pro-ducenci maszyn i samochodów, stanowi¹ o wiele wiêksz¹ ga³¹Ÿ gospodarki – sektor produkcji pojazdów osobowych zatrudnia 1385 tys. osób, maszyn – 1216 tys., a pojazdów transportowych – 1057 tys. Oznacza to, ¿e decyzja D. Trum-pa o wprowadzeniu op³at mo¿e wygenerowaæ wiêksze stra-ty ni¿ zyski dla gospodarki USA. Firma konsultingowa Trade Partnership twierdzi, ¿e na skutek wprowadzenia ce³ 179 tys. osób mo¿e straciæ pracê, podczas gdy rozwój bran-¿y stali i aluminium mo¿e wygenerowaæ jedynie 33 tys. nowych miejsc pracy.
Wprowadzone przez prezydenta Donalda Trumpa stawki op³at celnych maj¹ prze³o¿enie tak¿e na dzia³alnoœæ firm nieamerykañskich. Borusan Mannesmann, turecka firma zatrudniaj¹ca 1400 osób w piêciu oddzia³ach w trzech krajach (Turcja, W³ochy, USA), z produkcj¹ stali na poziomie 1,4 mln t rocznie, mia³a plan rozwoju oddzia³u w Baytown w USA. Firma chcia³a zwiêkszyæ zatrudnienie z 200 do 370 osób, ale inwestycja ta zosta³a wstrzymana w zwi¹zku z wprowadzonymi c³ami, które negatywnie odbij¹ siê na wysokoœci produkcji. BMP z³o¿y³a wniosek o dwu-letnie zwolnienie z op³at celnych za produkty pochodz¹ce z zak³adu w Turcji, które s¹ niezbêdne do utrzymania pro-dukcji w oddziale amerykañskim. Obchodz¹ca w tym roku 60-lecie BMP dostarcza³a rury do konstrukcji wielu ruro-ci¹gów, np. Baku–Tbilisi–Ceyhan, B³êkitnego Potoku (³¹cz¹cego Turcjê z Grecj¹), TANAP-u, Hungary Gas Pipe-line i wielu innych. Prezydent Donald Trump na pocz¹tku sierpnia podj¹³ decyzjê o podwojeniu ce³ na tureck¹ stal i aluminium.
Decyzja D. Trumpa o na³o¿eniu c³a na import stali z UE, Chin i Turcji nast¹pi³a w bardzo newralgicznym momencie dla bran¿y wêglowodorowej w USA, gdy cena bary³ki ropy od kilku miesiêcy utrzymywa³a trend wzrostowy, zwiêk-szaj¹c tym samym rentownoœæ firm eksploatuj¹cych ame-rykañskie z³o¿a wêglowodorów w ³upkach, co powodowa³o znacz¹cy wzrost produkcji. Jednak bran¿a ta nie zdo³a³a siê jeszcze uporaæ siê z tzw. w¹skimi gard³ami w przesyle, co bêdzie wymaga³o kilkumiliardowych nak³adów na rozbu-dowê ruroci¹gów ³¹cz¹cych basen permski z wybrze¿em
Zatoki Meksykañskiej. Wprowadzaj¹c c³o na stal i alumi-nium prezydent USA uderzy³ tak¿e w fundamenty swojej obietnicy wyborczej – uczynienia z Ameryki pañstwa nie-zale¿nego energetycznie i doprowadzenia do energetycz-nej dominacji USA na œwiecie. Oczywiœcie, mo¿na argumentowaæ, ¿e Trumpem kieruje d¹¿enie do eksportu produktów przetworzonych i poprzez na³o¿enie ce³ zachê-ca przemys³ do rozwoju technologii przeróbki ropy. Ale ropoci¹gi prowadz¹ce do rafinerii s¹ zbudowane ze stali…
W celu utrzymania rosn¹cej krzywej produkcji bran¿a wêglowodorowa powinna usun¹æ w¹skie gard³a w infra-strukturze przesy³owej w ci¹gu roku, a nie 2–3 lat. W spra-wie wniosków o zwolnienie z op³at celnych administracja amerykañska jest zobowi¹zana do dzia³ania w terminie 90 dni. Pierwsze decyzje zapadn¹ zatem niebawem i dowiemy siê, czy i w jaki sposób administracja zrównowa¿y z jednej strony interes bran¿y ropy i gazu, a z drugiej – rodzimych producentów stali i aluminium. Wydaje siê, ¿e prób¹ wyjœ-cia naprzeciw oczekiwaniom bran¿y wêglowodorowej by³o owocne spotkanie D. Trumpa z przewodnicz¹cym KE Jean-Claudem Junckerem, które zakoñczy³o siê wspóln¹ konferencj¹ prasow¹. Prezydent Trump poinformowa³ o zgo-dzie UE na natychmiastowe zwiêkszenie importu LNG oraz obni¿enie ce³ w sektorze przemys³owym, doda³ te¿, ¿e obie strony bêd¹ d¹¿yæ do wypracowania polityki zero op³at–zero subsydiów. Juncker potwierdzi³, ¿e UE oferuje liberalizacjê dostêpu do rynku LNG w zamian za trwa³e wykluczenie Wspólnoty z amerykañskich op³at celnych za import stali i aluminium. Jednoczeœnie 6 lipca br. wesz³o w ¿ycie 25-procentowe c³o na produkty chiñskie sprowadza-ne do USA, warte 34 mld USD. Pekin wprowadzi³ c³a odwetowe na kwotê 16 mld USD, które wesz³y w ¿ycie w sierpniu br.
Wielka Brytania. BP przej¹³ od BHP Billiton udzia³y w amerykañskich formacjach ³upkowych warte 10,5 mld USD. Tym samym BP sta³o siê znacz¹cym w skali œwiata graczem na rynku gazu z ³upków. Ponoæ oferta BP by³a wy¿sza ni¿ Shella i Chevronu. BHP Billiton posiada akty-wa w Eagle Ford, Fayetteville i Haynesville. Natomiast brytyjska Cuadrilla, prowadz¹ca poszukiwania wêglowo-dorów w formacjach ³upkowych, wykona³a drugi odwiert, o g³êbokoœci 2100 m wraz z 750-metrowym korytarzem horyzontalnym. Po tym, jak uzyska³a zgodê na szczelino-wanie, bêdzie mog³a przyst¹piæ do dalszych prac na obu odwiertach. Cuadrilla, wnioskuj¹c o zgodê na szczelino-wanie, podkreœla³a, ¿e jest to dzia³anie zgodne z polityk¹ rz¹du, który stawia sobie za cel redukcjê importu gazu.
Kolejna prywatna firma, INEOS Shale, tak¿e uzyska³a zgodê na wykonanie szczelinowania hydraulicznego. Wraz z partnerem – Reach Coal Seam Gas – na drodze postêpo-wania s¹dowego uzyska³a orzeczenie, ¿e rz¹d Szkocji jest przeciwnikiem szczelinowania hydraulicznego, ale go nie zakazuje, w zwi¹zku z czym firma jest uprawniona do przeprowadzenia szczelinowania na swoich 2 koncesjach znajduj¹cych siê miêdzy Edynburgiem i Glasgow. W paŸ-dzierniku ub.r. minister energetyki Szkocji Paul Wheel-house powiedzia³ w parlamencie, ¿e moratorium na³o¿one w 2015 r. obowi¹zuje na czas nieokreœlony. W opinii s¹du nie jest to równoznaczne z przed³u¿eniem moratorium, w zwi¹z-ku z czym wniosek INEOS jest niew³aœciwy.
W sierpniu pojawi³a siê informacja, ¿e szef INEOS Sir Jim Ratcliffe w celu unikniêcia wysokich podatków posta-nowi³ przenieœæ siê do Monako – w zaledwie dwa mie-si¹ce po tym, jak uzyska³ tytu³ szlachecki od królowej za 526
zas³ugi dla biznesu. Ratcliffe jest najbogatszym Brytyj-czykiem (21 mld GBP) i by³ zwolennikiem brexitu. Jako szef INEOS posiada 60% akcji firmy zatrudniaj¹cej 18,5 tys. osób, która w ub.r. osi¹gnê³a zyski ponad 2,2 mld GBP.
Po 46 latach produkcji ConocoPhillips zakoñczy³ prace w brytyjskiej czêœci Morza Pó³nocnego – na platformach Loggs i Murdoch oraz na l¹dzie – na Theddlethorpe Gas Termina. W sierpniu pojawi³a siê tak¿e informacja, ¿e ame-rykañski Chevron wycofuje siê z brytyjskiej czêœci Morza Pó³nocnego.
Rumunia. 9 lipca br. parlament przyj¹³ ustawê regu-luj¹c¹ wydobycie surowców na szelfie, która ma sprawiæ, ¿e Rumunia stanie siê pañstwem samowystarczalnym pod wzglêdem dostaw gazu ziemnego. Danina dla pañstwa ma wynosiæ od 15 do 50% (w zale¿noœci od ceny surowca), a podatki od 3 do 13,5%. Specjaliœci z bran¿y gazowej uwa¿aj¹, ¿e oprocentowanie na tym poziomie jest zbyt wysokie. W ci¹gu ostatnich 10 lat w rumuñskiej czêœci Morza Czarnego udokumentowano 170 mld m3gazu ziem-nego – jest to równowartoœæ 17-letniego zu¿ycia gazu w Rumunii. Ponad po³owê koncesji na eksploatacjê z tych z³ó¿ maj¹ ExxonMobil i OMV Petrom. Wydobycie z nowych z³ó¿ ma siê rozpocz¹æ w latach 2020–2022. Oczekuje siê, ¿e produkcja podmorska podwoi dotychczasow¹ produk-cjê gazu w Rumunii. Obecnie wydobywa siê 10–11 mld m3
rocznie. Co ciekawe, od 1990 r. Rumunia 3-krotnie zmniej-szy³a zu¿ycie gazu (z 32 do 10 mld m3
/rok) i zmniejszy³ siê tak¿e import gazu z Rosji (z 6,5 mld m3w 1990 r. do 0,5 mld m3 w 2014 r). Wziêto zatem przyk³ad z Ukrainy, która w ub.r. zu¿y³a 31 mld m3gazu, podczas gdy 10 lat temu potrzebo-wa³a a¿ 57 mld m3.
Bu³garia. Australijska firma Woodside Petroleum odkupi³a od Royal Dutch Shell 30% udzia³ów w bloku kon-cesyjnym 1–14 Khan Kubrat na Morzu Czarnym. Prowin-cja naftowo-gazowa, do której nale¿y to z³o¿e, znajduje siê blisko rynków zbytu i infrastruktury. Prezes firmy powie-dzia³, ¿e decyzja o kupnie udzia³ów w tym bloku by³a gruntownie przeanalizowana przez kilka osób i gdyby Woodside mia³ przej¹æ tylko jeden obszar, to by³by to w³aœnie ten. Shell, który w 2016 r. otrzyma³ 5-letni¹ koncesjê, pozostaje operatorem z³o¿a w tym bloku i w dru-gim kwartale 2019 r. planuje wykonaæ odwiert poszuki-wawczy. Blok obejmuje obszar ok. 7 tys. km2i znajduje siê na g³êbokoœci od 40 do 2000 m pod poziomem morza.
Morze Kaspijskie. Po d³ugoletnim sporze Iran, Rosja, Kazachstan, Turkmenistan i Azerbejd¿an podpisa³y poro-zumienie ramowe otwieraj¹ce rozmowy na temat podzia³u potencjalnych z³ó¿ ropy i gazu w rejonie Morza Kaspij-skiego. Prezydent Iranu Hasan Rouhani podkreœli³, ¿e porozumienie nie okreœla podzia³u dna morskiego, który bêdzie wymaga³ dodatkowych ustaleñ, ale niew¹tpliwie jest to krok w kierunku zwiêkszenia wykorzystania poten-cja³u energetycznego regionu. Kraje ustanowi³y szeroki na 15 mil morskich pas wód terytorialnych, który stanowi sta³¹, wy³¹czn¹ strefê, natomiast dno i zasoby zostan¹ podzielone pomiêdzy poszczególne kraje sektorowo (jak w przypadku jeziora). Przyjêto zasadê, ¿e zasadniczym czyn-nikiem kszta³tuj¹cym wielkoœæ stref interesów ekonomicz-nych danego pañstwa jest jego linia brzegowa. Prezydent Kazachstanu Nursu³tan Nazarbajew poinformowa³, ¿e konwencja zabrania obecnoœci militarnej na tych wodach pañstw innych, ni¿ sygnatariuszy umowy. Ponoæ Rosja
zgodê na porozumienie warunkowa³a deklaracj¹ wszystkich stron o niedopuszczeniu do akwenu wp³ywów amerykañskich. Prawdopodobnie umowa u³atwi po³o¿enie gazoci¹gu biegn¹cego z Turkmenistanu przez Morze Kaspijskie do Azerbejd¿anu, któremu przez lata sprzeci-wia³a siê Rosja, powo³uj¹c siê na wzglêdy œrodowiskowe. Umowa umo¿liwi budowê nowych ruroci¹gów, pod wa-runkiem, ¿e zostan¹ spe³nione normy œrodowiskowe. O lo-kalizacji podwodnych gazoci¹gów i ropoci¹gów bêd¹ decydowaæ pañstwa, do których nale¿¹ odpowiednie sek-tory dna, a nie wszystkie pañstwa brzegowe. Podpisane porozumienie otwiera tak¿e drzwi do rozstrzygniêcia losu spornych z³ó¿ pomiêdzy Azerbejd¿anem, Iranem i Turk-menistanem, ale skala tych projektów nie jest porównywal-na z gigantycznym z³o¿em gazu Szah Deniz, z³o¿em ropy i gazu Azeri–Chirag–Gunashli czy kazachskim z³o¿em Kashagan. Jednak pojawienie siê mo¿liwoœci przes³ania surowców do Europy z pominiêciem terytorium Rosji ma ogromne znaczenie dla regionu i Wspólnoty. W sierpniu br. wizytê w Baku z³o¿y³a kanclerz Niemiec Angela Mer-kel. W rozmowie z prezydentem Azerbejd¿anu Ilhamem Alijewem poruszy³a temat przysz³ego tranzytu gazu z Turk-menistanu do UE, jak i zwiêkszenie wolumenu przesy³ane-go surowca azerskieprzesy³ane-go. Merkel przyby³a do Baku po z³o¿eniu uprzednio wizyt w stolicach Gruzji i Armenii.
Chiny. Pañstwo Œrodka ma 13 terminali do importu LNG i nie szczêdzi funduszy na zabezpieczenie dostaw gazu w formie skroplonej. W ramach wymiany ciosów w wojnie handlowej z USA Pekin rozwa¿a³ mo¿liwoœæ na³o¿enia sankcji na import skroplonego gazu z tego kraju. W latach 2013–2016 wskaŸnik wykorzystania chiñskich terminali do importu LNG wynosi³ ok. 50%, w 2017 r. wzrós³ do 69% i osi¹gn¹³ 38 mln t. Chiny zaœ wyros³y na trzeciego impor-tera LNG z USA. Pekin jest gotowy do znacznych inwesty-cji tak¿e na kontynencie po³udniowoamerykañskim.
Wenezuela. Kraj ten boryka siê z problemem hiperin-flacji (40 000% wg stanu na 1.07.2018 r.) i mimo sporych zasobów wêglowodorów mo¿e siê staæ beneficjentem chiñ-skiej pomocy strukturalnej. Minister finansów Wenezueli powiedzia³, ¿e Chiñski Bank Rozwoju i China National Petroleum Corporation (CNPC) s¹ gotowe zainwestowaæ 250 mln USD w wydobycie wêglowodorów, a rz¹d Chin jest sk³onny udzieliæ Caracas po¿yczki w wysokoœci 5 mld USD. Kongo. 22 czerwca br. Republika Konga zosta³a pe³no-prawnym cz³onkiem OPEC (Organization of the Petroleum Exporting Countries). W tym samym miesi¹cu Brazzaville otworzy³o postêpowanie koncesyjne na 18 bloków, w tym 5 na wodach p³ytkich, 5 na g³êbokich i 8 na l¹dzie. Mini-sterstwo Wêglowodorów poinformowa³o, ¿e przetarg zo-stanie og³oszony we wrzeœniu 2018 r., a rozstrzygniêty w czerwcu 2019 r. Bloki morskie zosta³y przygotowane przez norwesk¹ firmê PGS we wspó³pracy z Ministerstwem Wêglowodorów Republiki Konga.
Bliski Wschód. Firma ADES, œwiadcz¹ca us³ugi ser-wisowe na Bliskim Wschodzie i w Afryce, og³osi³a plan nabycia od Weatherforda 31 l¹dowych platform wiertni-czych (za 287,5 mln USD). Warunki transakcji nak³adaj¹ na ADES obowi¹zek wykonania odwiertów, do których uprzednio by³ zobowi¹zany Weatherford, a tak¿e utrzyma-nia zatrudnieutrzyma-nia 2300 osób z obs³ugi, w tym pracowników kontraktowych w Algierii, Kuwejcie i Arabii Saudyjskiej. 527
ADES nabêdzie 12 zestawów wiertniczych w Kuwejcie, 11 w Arabii Saudyjskiej, 6 w Algierii i 2 w Iraku. Obecnie pracuje 20 z 31 wiertnic, a nieaktywny sprzêt umo¿liwi rozwin¹æ dzia³alnoœæ ADES na Bliskim Wschodzie i w Af-ryce. Weatherford po sfinalizowaniu transakcji wci¹¿ bêdzie posiada³a 79 platform wiertniczych w 12 krajach.
Amerykañskie sankcje na Iran. Sekretarz skarbu USA Steven Mnuchin zachêca do redukcji importu ropy z Iranu do zera. Takie samo stanowisko przedstawi³ sekre-tarz stanu USA Mike Pompeo. W regionie Bliskiego Wschodu narasta coraz wiêksze napiêcie. Po tym, jak Huti ostrzelali dwa tankowce Arabii Saudyjskiej, Rijad zawiesi³ eksport ropy przez cieœninê Bab al-Mandab, która ³¹czy Morze Czerwone z Zatok¹ Adeñsk¹. Natomiast Teheran wprost mówi, ¿e nie pozwoli siê wypchn¹æ z rynku ropy i ewentualne sankcje sk³oni¹ go do zablokowania Zatoki Perskiej i eksportu ropy z tego regionu. Premier Izraela zagrozi³, ¿e u¿yje armii, jeœli Iran spróbuje zablokowaæ cieœninê Bab al-Mandab. Teheran odpowiedzia³ przygoto-waniami do manewrów wojskowych, których æwiczebnym celem operacyjnym ma byæ zablokowanie cieœniny Ormuz. Z nadziej¹ na zminimalizowanie strat po wycofaniu siê USA z miêdzynarodowego porozumienia atomowego Teheran stara siê nawi¹zaæ wspó³pracê z Indiami na prefe-rencyjnych warunkach. W lipcu odby³o siê w Wiedniu spo-tkanie szefów MSZ Iranu, UK, Francji, Rosji, Niemiec, Chin i UE – bez udzia³u USA.
Pod koniec lipca prezydent USA Donald Trump zapo-wiedzia³ gotowoœæ do spotkania z prezydentem Iranu i to bez ¿adnych warunków wstêpnych. Dzieñ póŸniej wice-przewodnicz¹cy irañskiego parlamentu Ali Motahari oce-ni³, ¿e nie jest to jednak dobry czas na prowadzenie negocjacji z USA. W Iranie zaczynaj¹ siê niepokoje spo³eczne, które s¹ potêgowane przez spór w elicie w³adzy. Celem wywarcia maksymalnej presji 6 sierpnia Trump pod-pisa³ rozporz¹dzenie wykonawcze, uruchamiaj¹ce pierwsz¹ z dwóch rund sankcji na Iran. Sankcje obejmuj¹ dostêp do amerykañskiej waluty, handel metalami, wêglem, oprogra-mowaniem przeznaczonym dla przemys³u oraz uderza w sektor motoryzacyjny. Kolejna seria restrykcji jest przewi-dziana na listopad i ma byæ wymierzona w sektor naftowy i gazowy oraz w Irañski Bank Centralny. D. Trump zazna-czy³ jednak, ¿e wci¹¿ jest otwarty na negocjacje z Tehera-nem w sprawie szerszego pakietu porozumienia ni¿ to zawarte w 2015 r. (Joint Comprehensive Plan of Action). Na kilka godzin przed wejœciem w ¿ycie sankcji prezydent Iranu Hasan Rouhani w wywiadzie udzielonym pañstwo-wej telewizji zapowiedzia³ gotowoœæ do rozmów z prezy-dentem Trumpem i doda³: nie mam warunków wstêpnych, jeœli rz¹d Stanów Zjednoczonych jest sk³onny rozmawiaæ, to zacznijmy ju¿ teraz. […] jeœli to [propozycja Trumpa] jest szczere, Iran zawsze z zadowoleniem przyjmuje dialog i negocjacje.
John Bolton, doradca ds. bezpieczeñstwa prezydenta USA, odrzuci³ propozycjê prezydenta Iranu Rouhaniego i doda³: zobaczymy, czy coœ naprawdê z tego wyniknie, czy po prostu wiêcej propagandy. […] Jeœli Irañczycy chc¹ przyjœæ i naprawdê porozmawiaæ o ca³ym swoim z³ym zachowaniu w regionie i na œwiecie, to myœlê, ¿e znajd¹ u prezydenta chêæ do rozmowy. Rouhani z kolei podkreœla, ¿e osoba, która dzisiaj twierdzi, ¿e jest gotowa negocjo-waæ, wycofa³a siê ze wszystkich zobowi¹zañ miêdzynaro-dowych, od Porozumienia paryskiego po zobowi¹zania biznesowe z innymi krajami. Doda³, ¿e chce, by USA
sko-rygowa³y sankcje jeszcze przed rozpoczêciem jakichkol-wiek rozmów, bo jeœli ktoœ wbije nó¿ w przeciwnika czy ramiê wroga i mówi, ¿e chce negocjowaæ, to odpowiedŸ brzmi: najpierw musisz wyci¹gn¹æ nó¿, a nastêpnie zasi¹œæ do sto³u negocjacyjnego. Rouhani powiedzia³ tak¿e, ¿e sankcje te dotykaj¹ Irañczyków, w tym dzieci, i s¹ podyk-towane zapotrzebowaniem wewnêtrznym, wynikaj¹cym ze zbli¿aj¹cych siê w USA wyborów do kongresu. Doda³, ¿e Iran wyjdzie z tego wzmocniony i zdrowszy, pod warun-kiem, ¿e siê zjednoczy. Przywo³a³ tak¿e lipcowe spotkanie w Brukseli, podczas którego Chiny i Rosja wyraŸnie stwier-dzi³y, ¿e respektuj¹ porozumienie podpisane w 2015 r. Jako dowód przywo³a³ przyk³ad francuskiego koncernu, który wycofa³ siê z prac w Iranie i w jego miejsce wesz³a ChRL. Dlatego w obecnych warunkach kraje azjatyckie s¹ dla nas najwa¿niejsze – powiedzia³ prezydent Iranu Hasan Rouha-ni. 6 sierpnia UE, Wielka Brytania, Francja i Niemcy wspólnie oœwiadczy³y, ¿e g³êboko ¿a³uj¹ dzia³añ USA, tj. wprowadzenia sankcji. UE podejmie odpowiednie kroki prawne w celu ochrony europejskich firm i ich prawa do prowadzenia legalnej dzia³alnoœci w Iranie. Donald Trump zapowiedzia³ ju¿ na Twitterze, ¿e pañstwa robi¹ce interesy z Iranem nie bêd¹ ich robiæ z USA.
Sytuacja w Iranie jest coraz trudniejsza – wzrasta bez-robocie, szczególnie wœród m³odzie¿y, roœnie inflacja, a z powodu braku inwestycji w rozwój infrastruktury w niektórych miejscowoœciach brakuje wody i energii. Do tego dochodz¹ sporadyczne protesty, które rozpoczê³y siê pod koniec ub.r. Jednak perspektywy wydobycia wêglowo-dorów przez rodzime firmy wcale nie s¹ beznadziejne. Iran przez lata sankcji rozwin¹³ niema³y wachlarz mo¿liwoœci technologicznych, pozwalaj¹cy na ograniczon¹, co praw-da, ale znacz¹c¹ produkcjê ropy i gazu. Dlatego w maju br. Ali Afaraideh Ghiyassi, dyrektor ds. planowania i kontroli w Pars Oil and Gas Company (POGC) zapowiedzia³, ¿e do 21 marca 2019 r. zostanie zamontowanych 6 nowych plat-form naftowych na gigantycznym z³o¿u gazu Po³udniowy Pars. Wszystkie etapy projektowania i realizacji maj¹ byæ wykonywane przez firmy irañskie, a wiêkszoœæ podzes-po³ów dostarcz¹ krajowi producenci. Teheran mo¿e liczyæ na wspó³pracê technologiczn¹ z Rosj¹ i w ograniczonym stopniu z Chinami, które s¹ tak¿e odbiorc¹ irañskiej ropy.
Jeœli amerykañskie sankcje po raz kolejny doprowadz¹ do izolacji Iranu, bêdzie to skutkowaæ zacieœnieniem rela-cji Teheranu z Moskw¹ i Pekinem, ze strat¹ dla USA i czêœ-ciowo UE. Dlatego Federica Mogherini, pe³ni¹ca funkcjê wysokiego przedstawiciela do spraw polityki zagranicznej Unii Europejskiej, zaapelowa³a do unijnych firm, by roz-wija³y dzia³alnoœæ biznesow¹ w Iranie. Podczas konferen-cji 7 sierpnia powiedzia³a: Robimy, co w naszej mocy, by utrzymaæ Iran w uk³adzie, by Iran nadal czerpa³ korzyœci gospodarcze, które porozumienie to daje irañskiemu naro-dowi, poniewa¿ wierzymy, ¿e le¿y to w interesie bezpie-czeñstwa nie tylko naszego regionu, lecz tak¿e ca³ego œwiata. Skoro ta jedna umowa miêdzynarodowa o nieroz-przestrzenianiu broni nuklearnej jest przestrzegana, musi zostaæ utrzymana.
ród³a: Oil & Gas 360, Oil & Gas Journal, U.S. Energy Information Administration, Kinder Morgan, Hess Corp, PAA, ExxonMobil, Borusan Mannesmann, Bureau of Labor Statistics, OSW, WNP.pl, Rzeczpospolita, Reuters, CNN, CBS News, Bloomberg, Africa Business Communities, Business Insider Polska, Portalstoczniowy.pl
528
