• Nie Znaleziono Wyników

RECENZJE UŚCINOWICZ S. (red.) – Geochemia osadów powierzchniowych Morza Bałtyckiego.

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "RECENZJE UŚCINOWICZ S. (red.) – Geochemia osadów powierzchniowych Morza Bałtyckiego."

Copied!
1
0
0

Pełen tekst

(1)

masy jednostkowej, tzw. karata (0,2 g), o ile parametr ten jest mo¿liwy do jednoznacznego okreœlenia (kamieñ nie-oprawiony). Zwykle jednak przedmiotem wyceny danego wyrobu jest kamieñ oprawiony i nie jest mo¿liwe wyjêcie go z oprawy (ze wzglêdu na wysokie ryzyko uszkodzenia). W takim przypadku po zmierzeniu odpowiednich wiel-koœci (œrednicy, wysowiel-koœci itp.) i skorzystaniu ze wzorów przeliczeniowych, zamieszczonych m.in. w ksi¹¿ce autor-stwa N. Sobczaka i T. Sobczaka pt. „Miary masy kamieni jubilerskich oprawionych (wzory i tabele)” (2003, Wyd. Tomasz Sobczak, Warszawa), wyznacza siê tzw. masê przeliczeniow¹, która jest wielkoœci¹ szacunkow¹ jego masy rzeczywistej.

Treœæ ksi¹¿ki stanowi harmonijn¹ ca³oœæ. W tej chwili na polskim rynku ksiêgarskim jest to jedyna pozycja wydawnicza o charakterze uniwersyteckim, która mo¿e byæ przydatna w procesie dydaktycznym. Profesjonalny charakter tego podrêcznika powoduje, ¿e mo¿na go te¿ z pe³nym przekonaniem poleciæ szerokiej rzeszy polskich jubilerów. Z uwagi na to, ¿e napisany jest jasnym i zrozu-mia³ym jêzykiem, powinien znaleŸæ odbiorców nie tylko wœród kolekcjonerów kamieni szlachetnych i ozdobnych oraz historyków sztuki, lecz przede wszystkim wœród Czytelników zafascynowanych piêknem naturalnych tworów przyrody nieo¿ywionej.

Barbara Kwieciñska

UŒCINOWICZ S. (red.) – Geochemia osadów powierzch-niowych Morza Ba³tyckiego. Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2011, 356 str.

Ksi¹¿ka ta mo¿e byæ uznana za opus magnum pod-sumowuj¹ce informacje dotycz¹ce sk³adu geochemicznego osadów powierzchniowych Morza Ba³tyckiego. Zosta³a napisana przez 22 specjalistów, reprezentuj¹cych dziewiêæ instytucji badawczych z Polski, Holandii i Wielkiej Brytanii. Jest to doskona³y przyk³ad wszechstronnego studium geochemii osadów Morza Ba³tyckiego w kontekœcie od-dzia³ywania ró¿nych procesów kontroluj¹cych migracjê, akumulacjê i redystrybucjê pierwiastków chemicznych. Monografia jest podzielona na 15 rozdzia³ów, które w uza-sadniony sposób uzupe³niaj¹ siê wzajemnie i uk³adaj¹ w logiczn¹ ca³oœæ.

W rozdzia³ach wprowadzaj¹cych w skondensowanej formie opisano czynniki zewnêtrzne wp³ywaj¹ce na dop³yw pierwiastków i substancji chemicznych do Morza Ba³tyc-kiego. Zawieraj¹ one informacje na temat wykorzystania i zagospodarowania terenu, budowy geologicznej i cech geochemicznych gleb ze zlewiska Morza Ba³tyckiego i jego osadów, a tak¿e opis g³ównych cech klimatu i hydrologii Morza Ba³tyckiego kontroluj¹cych procesy sedymentacji oraz Ÿróde³ – zarówno naturalnych, jak i antropogenicz-nych – pierwiastków i substancji chemiczantropogenicz-nych itp.

Niemniej mo¿na wymieniæ kilka krytycznych uwag dotycz¹cych rozdzia³u 2.3, zatytu³owanego „Gleby zlewiska Morza Ba³tyckiego”. Rozdzia³ ten jest oparty na danych z projektu FOREGS (Forum of European Geological Surveys) – dwutomowego „Atlasu geochemicznego Europy” (http://weppi.gtk.fi/publ/foregsatlas). Zasadniczo jest to pozytywne, poniewa¿ w ramach tego projektu zastoso-wano jednolit¹ metodê pobierania próbek i analizy gleb. Ale niestety informacje nie s¹ kompletne, nie uwzglêd-niono danych na temat geochemii gleb z obszarów Federacji Rosyjskiej – rejonów Kaliningradu i Sankt Petersburga. Autor rozdzia³u móg³ ³atwo znaleŸæ porównywalne dane rosyjskie, szczególnie, ¿e znalaz³o siê miejsce na przy-k³ady dotycz¹ce zawartoœci metali w glebach Szkocji i Austrii, po³o¿onych z dala od Morza Ba³tyckiego.

Jako jeden z walorów ksi¹¿ki mo¿na wymieniæ roz-dzia³ poœwiêcony odp³ywowi wód podziemnych do Morza Ba³tyckiego. Ten problem jest doœæ wa¿ny w geologii œro-dowiskowej, ale by³ rzadko poruszany w opublikowanych wczeœniej artyku³ach. Rozdzia³ dotycz¹cy migracji wêglo-wodorów z g³êbokich struktur do osadów dennych i wody

jest równie¿ bardzo interesuj¹cy, choæ czêœciowo mo¿na go uznaæ za dyskusyjny.

W nastêpnym bloku scharakteryzowano dystrybucjê ró¿nych grup pierwiastków i substancji chemicznych w osadach dennych Morza Ba³tyckiego. Autorzy przed-stawili dok³adny opis naturalnych cykli obiegu wêgla, fos-foru, azotu i pierwiastków œladowych oraz regionalne zró¿ni-cowanie ich zawartoœci. Wydaje siê jednak, ¿e w rozdziale poœwiêconym g³ównym sk³adnikom tworz¹cym strukturê geochemiczn¹ osadów powinno siê bardziej szczegó³owo uwzglêdniæ geochemiczne zró¿nicowanie poszczególnych typów litologicznych osadów dennych z ró¿nych obszarów morza.

W ogólnoœci autorzy koncentruj¹ siê na Ba³tyku W³aœciwym, a zw³aszcza na po³udniowej jego czêœci, czyli g³ównie na obszarach ich badañ w³asnych. Ale bior¹c pod uwagê tytu³ ksi¹¿ki, mówi¹cy o charakterystyce geochemicz-nej osadów ca³ego Morza Ba³tyckiego, autorzy powinni dok³adniej uwzglêdniæ równie¿ specyfikê procesów geo-chemicznych wystêpuj¹cych w innych czêœciach Ba³tyku. Tym bardziej, ¿e w Zatoce Botnickiej oraz w Zatoce Fiñskiej zaznaczaj¹ siê bardzo intensywne procesy geochemiczne prowadz¹ce do powstawania konkrecji ¿elazowo-manga-nowych, które anga¿uj¹ miliony ton Fe, Mn i P2O5.

Omawiaj¹c rozdzia³ poœwiêcony radionuklidom, nale¿y zaznaczyæ, ¿e nie zwrócono w nim uwagi na pewne radio-nuklidy emituj¹ce promieniowanie gamma, takie jak226

Ra, 40

K i inne, które zosta³y wymienione wczeœniej w rozdzia-le o dop³ywowie radionuklidów do Morza Ba³tyckiego. W szczególnych warunkach aktywnoœæ tych nuklidów promieniotwórczych jest na tyle du¿a, ¿e powinny byæ one brane pod uwagê. Na przyk³ad stê¿enia226Ra w niektórych rodzajach konkrecji ¿elazowo-manganowych osi¹gaj¹ 400– 800 Bq/kg.

Rozdzia³y dotycz¹ce trwa³ych zanieczyszczeñ organicz-nych i wp³ywu na ska¿enia na organizmów morskich – aczkolwiek dalekie od klasycznej geochemii osadów – s¹ w pe³ni uzasadnione i zgodne z problematyk¹ geologii œrodowiskowej.

Pomimo pewnych uwag krytycznych recenzowane dzie³o jest cennym wk³adem do ca³oœciowej wiedzy o geologii Morza Ba³tyckiego i procesach kontroluj¹cych powstawa-nie g³ównych cech geochemicznych osadów dennych i ma du¿e znaczenie dla geologii œrodowiskowej, poszukiwania z³ó¿, rekonstrukcji paleogeograficznych itp. Ksi¹¿ka ta jest bardzo interesuj¹ca dla specjalistów i mo¿e byæ z powo-dzeniem wykorzystywana do celów edukacyjnych.

Vladimir Zhamoida & Daria Ryabchuk

195

Cytaty

Powiązane dokumenty

Autorka ostatniej książki pisze w niniejszym num erze „Rocznika” o destruow a- niu przez M ariana Pankowskiego polskich mitów rom antycznych.. Pisze tu o nim

Nie mogą oni wchodzić w skład redakcji i rady naukowej czasopisma oraz nie mogą być zatrudnieni w podmiocie, w którym afiliowany jest redaktor naczelny

Można pokusić się o stwierdzenie, iż książka ta, profilaktycznie, powinna stać się także obowiązkową lekturą dla władz oświatowych oraz autorów podręczników

2. Nauczyciel wprowadza pojecie wszechocean. Jeden z uczniów podchodzi do tablicy i wskazuje wszystkie oceany na mapie fizycznej świata. Nauczyciel tłumaczy uczniom podział

Sezonowa zmienność modelowanych zmian powierzchni swobodnej Morza Bałtyckiego... Podstawowe składowe przestrzenne modelowanych zmian poziomu

Różnorodność uczestników zaangażowanych we współtworzenie TASK z jednej strony, oraz wysoki stopień innowacyjności technologii wykorzystanych do stworzenia

Wagner R., 2011, Naturalna migracja wgłębnych węglowodorów płynnych i gazowych w osady denne i wody [w:] Geochemia osadów powierzchniowych Morza Bałtyckiego,

Obecność tych organizmów w przyrodzie jest szczególnie odnotowywane wówczas, gdy pojawiają się masowo, tworząc zjawisko określane zakwitami wody.. Częstotliwość i